1. Ịyẹ à tị́ kaa kpụ angịnyị ịpyọ ụka kị wẹ ọjịra-jịra ụka ọhọhẹ? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

 KỤ IRYA nya ahụ bala ọrụ ọhẹ kị wẹ ọjịra-jịra u-Ube nya Ịpyị-Adịrahụ nya Alibeenu nya iJihova ụka ọhọhẹ-họhẹ wẹẹ. Abwọlẹ kị yaa myị bala ọháha ọlẹ ká aanahị la ẹ-ẹga nya awụlẹ myaa lẹhị yẹẹyẹẹ. Ụka kị wẹẹ jẹ rụ bwu ọjịra-jịra, ahụ byi ọrụ yẹkẹẹ: ‘Angịwẹ datị hi angịkịla ịlẹ kahị kaa tọ, ẹla nyaa kpịpyọ lụmẹ.’

2. Ịyẹ tị́ du ká angịhyẹ kaa chị mịleji?

² Ọháha ọla ẹpwarịrị nya angịnyị nya ịKịrayịsị datị ịlẹhị. Ẹlịlẹhị tị ri, Alibeenu nya iJihova á la kpẹẹkpẹẹ ka. (1 Jọn. 1:8) Lẹ jaabwọ kahị wẹẹ jẹ́ aanahị ịla ọjịra-jịra gụ́ ọọwa, ahị ka wẹ ka yẹ ọdẹwụ-dẹwụ nyaa ịhyẹ myị́. (Rom. 3:23) Ọ tolujwo nyori angịhyẹ kaa ya iwe da ká ọkpẹẹkpẹẹ ọlala-ka nya angịkịla ka chaa mịleji.

3. Ịyẹ ị tị́ ka kpa jẹ́ angị kaa ba ịKịrayịsị jẹ nya ịlẹhị? (ỊJọn 13:34, 35)

³ Myị́myị́ kụ ẹhị yẹ ụpwụ ịgọgọ ọlẹ kọ ri egbeju nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ wẹẹ. (Wa ịJọn 13:34, 35.) Ịyẹ à tị́ ri ang-ẹjẹẹ ọ-kpa jẹ́ angịnyị nya ịKịrayịsị nya ịlẹhị alẹ? Ọháha ịnyị, ọ-ọkpẹẹkpẹẹ ọlala ka. Kpịtịya ịnyịnyị nyori iJisọsị á yẹkẹẹ: ‘Anụ ka jẹ́ yẹkẹẹ, anụ nyị ri angịjụgbẹyị nyam ịnyịlẹhị’ ka. Ma ọ yẹkẹe: “Angịnyị wuu a ka jẹ́ yẹkẹẹ, anụ nyị ri angịjụgbẹyị nyam ịnyịlẹhị lẹlẹ.” Lẹ, iJisọsị mẹjẹ nyori angịlẹ kị dọmwụ kaa gbịgba ha iJihova ka ka jẹ́ angịlẹ kị ri angịnyị nya ịKịrayịsị nya  ịlẹhị bwula ọháha o-gbu enyi-ka ọlẹ kị kaa la ẹ-ẹga nya awụlẹ, a-angịnyị nyamwụ kem à ka jẹ́ ka.

4. Ẹlịyẹ angịhyẹ à tị́ ka tịtọ nyọka jẹ́ u-uhye nya angịnyị nya ịKịrayịsị nya ịlẹhị myị́?

⁴ Angịhyẹ ịlẹ kị ri Alibeenu nya iJihova ka ka kụ irya myị́ nyori: ‘Ányị ọháha à tị́ kaa mẹ angịnyị nya ịKịrayịsị nya ịlẹhị jẹ? Ányị iJisọsị à tị́ mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya angịjụgbẹyị nyamwụ? Ányị ọ tị́ ka bwu chịkpẹẹ nyọka dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị alẹ?’ Angịlẹ kị dọmwụ ri Alibeenu nya iJihova baba nyọka kụ irya ju ọwẹwẹ nya ịtọ ẹla ịwẹ ịnyịnyị. Ọ-họ ịnyị ka dahị ụbwọ nyọka mẹ ọháha jẹ gụ́ ọọwa, ọgụgụ ri ụka ká angịkịla á họ ẹla wụ́ụhị ẹjẹ.—Efe. 5:2.

5. Da omyi ẹla nya iJisọsị ọla ụpwụ nya ịJọn 15:12, 13 wụlẹ wẹẹ.

⁵ IJisọsị họ ọ la gede-gede nyori ọháha ụma ọdatị ọhẹ nyị ka ri ang-ẹjẹẹ nya angịjụgbẹyị nyamwụ. (Wa ịJọn 15:12, 13.) Kpịtịya nyori iJisọsị daa ehile yẹkẹẹ: “Anụ la ọháha nya ịlẹhị-ịlẹhị ẹ-ẹga nya awụlẹ, jaabwọ kaam ayịdang wẹẹ la ọháha ọlịnyị ẹ-ẹga nyanụ mẹ.” Ịyẹ à tị́ ri etu nya ẹlẹwẹ? IJisọsị dọọ wụlẹ nyori nyị ri ọ-ka la ọháha ẹ-ẹga nya angịkịla gụ́ ịlọng, lee ụma nya ọháha ọlẹ kọ ka du ká ọngịnyị nya Ohe ka myọnụ nyọka gbu chajị angịkịla kori ká ọọwa á baba. b

6. Ányị Omyi Ẹla nya Ohe à tị́ mẹjẹ nyori ọháha baba yẹẹyẹẹ?

⁶ Omyi Ẹla nya Ohe mẹjẹ́ẹhị nyori ọháha nyị baba yẹẹyẹẹ. Ọ-chụ pwokwita, omyi ẹla ịhyẹ bwu ẹpwụ nya Ụpwụ Ịgọgọ ịlẹ kịị há iru nya angịnyị gụ́ wuu ri: ‘Ohe ri ọháha.’ (1 Jọn. 4:8) “Ọngịnyị ehe ọọnang ka háng nya ịlẹhị-ịlẹhị lala ịlọng.” (Mat. 22:39) ‘Ọháha kaa chịpyị ba ịhọbịrị ịhọhọ.’ (1 Pit. 4:8) ‘Ọháha á kaa gbu enyi ka.’ (1 Kọr. 13:8) Ịgba nya ịBayịbụụ ịwẹ bala ịkịla họ ọ la gede-gede  jaabwọ kọ baba ka ba nyọka mẹ abwẹla ọnyịịla ọwẹ jẹ.

7. Ịyẹ tị́ du ká Olegu Onyobyi á ka jẹ́-ẹ yẹ angịnyị jula awụlẹ ẹ-ẹpwụ nya ọháha nya ịlẹhị ẹnẹnẹhẹ ka?

⁷ Angịnyị lụmẹ-lụmẹ kaa tọ wo yẹkẹẹ: ‘Ányị ị tị́ ka bwu jẹ́ ịgba ọgbagba ọlẹ kọ ri ịnya ịlẹhị? Ala ịgba ọgbagba wuu kaa ya ịwa nyị kaa mẹ ẹlịlẹhị jẹ, ma ọngọngọọng nyaa tị kaa mẹ ang jẹ datị-datị u-uhye nya Ohe.’ Olegu Onyobyi ma kpụ ọ ya ịgba ọgbagba nya ịnịịkịla yeji, ọọwa du kọ lujwo ha angịnyị nyọka jẹ́ ọlẹ kọ ri ịnya ịlẹhị. Ma ọ́ ka jẹ́-ẹ yẹ angịnyị bwu odehe wuu jula awụlẹ kpụ ị ka la ọháha ẹ-ẹga nya awụlẹ ẹnẹnẹhẹ kaka. IJihova ụbwọọmwụ à ka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́ lẹ. Ọ tị chịla kọ ka lịnyị ịlẹhị chajị ẹga nya iJihova ọháha à bwu lẹ. Angịlẹ kem kị la olegu nya iJihova bala ahị ọwawa nyamwụ à ka jẹ́-ẹ la ọháha ọlam-ọlam lẹ. (1 Jọn. 4:7) Ang odudu ká iJisọsị ya nyori ọháha ọlam-ọlam nyị ka ri ang ẹjẹẹ nya angịlẹ kị kaa bọọ jẹ à wẹ lẹ.

8-9. Ányị ọháha ọlẹ ká Alibeenu nya iJihova kaa mẹjẹ ẹ-ẹga nya awụlẹ à tị́ gu iru nya angịhyẹ?

⁸ Jaabwọ ká iJisọsị ya neeji, iru nya angịnyị wẹ ka jẹ́ angịlẹ kị kaa bọọ jẹ ọlam-ọlam bwula ọháha nya ịlẹhị ọlẹ kị kaa mẹjẹ ẹ-ẹga nya awụlẹ. Ọ-chụ pwokwita, ọọnahị ọlẹng ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Ian kpịtịya nya ọjịra-jịra ọtụka ọlẹ kọ ka họhẹ-họhẹ, kị họ ẹ-ẹga ọ-da olo ọhẹ ba ẹpwa nyamwụ ba. Ian ka ẹgẹwẹ kaka yẹ ayịlọ ọhẹ ẹ-ẹpwụ nya ọya ịmanyị-ịmanyị ka ẹkpẹ. Ọ yẹkẹẹ: “Angịlẹ kị juwa ọọjịra-jịra ọwẹ datị gbang-gbang hi angịlẹ kị kaa wẹ kaka yẹ ayịlọ. Alibeenu nya iJihova ịwa la dụmwọ bala ọ-kụrụ ang kẹm-kẹm, anjwo nyaa tị họ ẹla kẹmbẹẹ ịnyịnyị.” Ọ myịmyị yẹkẹẹ: “Ọlẹ kọ tị gụ́ wuu, angịwẹ me angịlẹ ká ang kaa nwà bala angị chị ọkẹkẹnị. Ẹla ọlẹ kam tịtọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị wuu à wẹ lẹ. Ḿ kpịtịya nya ẹlẹlẹhẹ ọlẹ kị ya ẹnụmwụ ọwẹ kaka, ma m̀ tị kpịtịya nya abwẹla nya Alibeenu nya iJihova ịwẹ daalẹ.” c Ọháha ọlam-ọlam ọlẹ kị la ẹ-ẹga nya awụlẹ à du kị jẹ́ la abwẹla ọlịịwẹ lẹ. Nyọlẹ ká aanahị alẹng bala anyang háahị wẹẹ, ahị kaa haa ọnahị bala ọ-chị ihi jwaa.

⁹ Ọ la ọọnahị ọlẹ ká ẹnyị nyamwụ ri John ịwịịwẹ ụka kọ dọmwụ nya ọjịra-jịra ọ-kaka. Ọ yẹkẹẹ: “Ọ kpụm ịpyọ nyọlẹ ká ọng myị́ ọng ụ-ụwa wuu lala aligu. Abwẹla ọnyịịla nyaa du kọ lam lala o-ri nyị ri angịnyị ị-la kpẹẹkpẹẹ. Ọháha ọlam-ọlam ọlẹ kị la du kam jẹ́ myị̀myị̀ nyori m̀ gbachị ịgba ọgbagba nya ịlẹhị lẹ.” d Oja ịlịịwẹ bala ịkịla lụmẹ-lụmẹ mẹjẹ nyori angịnyị nya iJihova à ri angịjụgbẹyị nya ịKịrayịsị nya ịlẹhị lẹ.

10. Ụka oyina ahị tị́ kaa la iwe nyọka mẹ ọháha nya Angịnyị nya ịKịrayịsị jẹ gụgụụgụ? (Yẹ ọdawụlẹ oleji ịnyịnyị.)

¹⁰ Jaabwọ kahị jẹ́ bwu ọmwụ ọdada, ọngọngọhẹ nya aanahị ịla ọjịra-jịra á la kpẹẹkpẹẹ ka. Ị ka ya ẹla lee ọ-họ ẹla wụụhị ẹjẹ ụka ọhẹ myị́. e (Jem. 3:2) Ụka ọlịnyị, ahị kaa la iwe gụgụụgụ nyọka mẹ ọháha nya Angịnyị nya ịKịrayịsị jẹ bwula ụgbẹyị ọlẹ kahị kaa họ ẹla. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị u-uhye nya ẹlẹwẹ?—Jọn. 13:15.

11. Abwẹla ịtịpyọ ịyịna iJemsi bala ịJọn à tị́ ya chehe? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹¹ IJisọsị á yahị guru nyori angịjụgbẹyị nyamwụ ka la kpẹẹkpẹẹ ka. Ọkọkọ nya ọọwa, ọ daa ụbwọ la ọháha kị ka nwụ abwẹla nyaa  họ chajị ká ẹla nyaa ka kpụ iJihova ịpyọ. Ụka ọhẹ, angịjụgbẹyị imiiye kị ri iJemsi bala ịJọn, byi ịnaa nyị bịlẹ iJisọsị kọ ka ya iwe ọkpọnchị haa ị-Ịpyị-Adịrahụ. (Mat. 20:20, 21) Ẹla ọlẹ ká iJemsi bala ịJọn họ wẹ mẹjẹ nyori ị kaa hu ịlaa hwaa bala ọ-tịtọ nyọka la ẹnyị gụ angịkịla.—Etu 16:18.

12. IJemsi bala ịJọn kem à mẹ abwẹla ọtịpyọ jẹ lẹ? Ịyẹ tị́ du kahị ya ịnyị?

¹² I-iJemsi bala ịJọn kem à ya abwẹla ọtịpyọ chehe ụka ọwẹ ka. Wo jaabwọ ká angịjụgbẹyị ịkịla họ lẹẹ: “Ụka ká angịjụgbẹyị nya iJisọsị angị iwo chiriri ihihi wo ẹla ọọwa lẹ, ị juwa wụ ẹjẹ ta anyịnịna alẹng angị imiiye ịwẹ lẹlẹ.” (Mat. 20:24) Ahị ka jẹ́-ẹ kụ irya nyori iJemsi, ịJọn, bala angịjụgbẹyị ịkịla ya ẹla ju awụlẹ la ọngịrị-ọngịrị u-uhye nya ẹla ọọwa myị́. Ọ chịkpẹẹ myị́ ká angịkịla ka ya nyori: ‘Owo anụ tị́ me irya kanụ ri du kanụ wẹẹ tịtọ nya iwe-ahụrụ ọgbẹgbịlẹ ị-Ịpyị-Adịrahụ? A-anụ ụbwọọnụ à họ ụkụrwọ ta iJisọsị ka. Ahị ịnyịnyị chịla nyọka la iwe-ahụrụ ọgbẹgbịlẹ chọọ!’ Jaabwọ myị́ abwọ ká ẹla ọọwa la, ị deeri nyori ị baba nyọka mẹ ọháha bala ahyẹẹrwẹrwa jẹ ẹ-ẹga nya awụlẹ ụka myị́ ụka.

13. Ányị iJisọsị à tị́ họ ẹ-ẹga nya ọdẹwụ-ọdẹwụ nya angịjụgbẹyị nyamwụ? (ỊMatiyu 20:25-28)

¹³ Ányị iJisọsị à tị́ họ ẹ-ẹpwụ nya ẹlẹwẹ? Ọ́ ju agbama taa ka. Ọ́ ya nyori ọwa nyị ka mwahị nya angịjụgbẹyị ịkịla ịlẹ kị há gwaa, kị ka kpịlaa keji bala ọ-mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga  nya awụlẹ ụka wuu ka. Ọkọkọ nyọọwa, ọ dọhụ pịlẹ ya ẹla balaa chajị ọ jẹ́ nyori nyị la irya nyọka họ ang ọnyịịla. (Wa ịMatiyu 20:25-28.) Ọ kịnyaa la ọ-họ ẹla la ọháha ẹ-ẹga nyaa, nanana nyori angịjụgbẹyị nyamwụ ya ẹla u-uhye nya ọngọlẹ kọ gụ́ lẹpwụ nyaa gụ́ ụka ookpokpo.—Mak. 9:34; Luk. 22:24.

14. Ẹga ọlanyị angịjụgbẹyị nya iJisọsị à tị́ nwà?

¹⁴ Ọ la gede-gede nyori iJisọsị jẹ́ ká ọhọhọ ọla ẹga ọlẹ ká angịjụgbẹyị nyamwụ nwà à chị waa wẹ. (Jọn. 2:24, 25) Ị nwà ẹ-ẹga ọlẹ ká alegbeju nya ala iJuu bala ala ịFarịsii kaa mẹjẹ angịnyị nyori ọngọ la ẹnyị bala iwe-ahụrụ ọgbẹgbịlẹ nya-à ju apyobwuna lẹ. (Mat. 23:6; kụ ẹhị yẹ ifim ọlẹ kọ ri The Front Seats in the Synagogue ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ u-uhye nya ịMatiyu 23:6.) Alegbeju nya nya ala iJuu ịwẹ ka yẹ ịlaa nya angị há gụ́ angịkịla ịnyịnyị. f (Luk. 18:9-12) IJisọsị jẹ́ nyori iwe-ahụrụ ọlịịwẹ nyị ka jẹ́-ẹ gu abwọlẹ ká angịjụgbẹyị naymwụ kaa yẹ ịlaa bala angịkịla myị́. (Etu 19:11) Ọ́ ya ahị guru nyori angịjụgbẹyị nyamwụ-ụ́ ka chị ụchụụ ka lẹ ka, ọ tị dọhụ pịlẹ balaa ụka kọ lịnyị ịnyịnyị. Ọ jẹ́ nyori nyị la ọkịlẹtụ ọnyịịla, lẹ ọ daa ụbwọ la ugbodu ojuju nyọka kpịlaa keji bala ọ-ka mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya angịkịla ọkọkọ nyọka maga kị ka gụ angịkịla ụka myị́ ụka.

15. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹla nya iJemsi bala ịJọn ọwẹ?

¹⁵ Ahị ka jẹ́ ang lụmẹ-lụmẹ bwu oja nya iJemsi bala ịJọn ọwẹ. Ịlẹhị lẹ, ọ́ há nyọlẹ kị wẹẹ tịtọ nya iwe-ahụrụ ọtụka ẹ-ẹpwụ nya Ịpyị-Adịahụ ka. Ọ tị tịpyọ ịnyịnyị nyọlẹ ká angịjụgbẹyị ịkịla ya iwe da ká ẹlẹwẹ wẹẹ ka bịrị ọ-yẹ jula awụlẹ nyaa. Ma iJisọsị ọwa tị họ ẹla la ọháha bala ọnahị ẹ-ẹga nya angịjụgbẹyị angị iwo kụrụ imiiye ịwẹ wuu. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ụwa? Ẹ-ẹla ọlẹ ká angịkịla họ à kaa ri ẹla kem ka, ma abwọlẹ kahị họ u-uhye nya ọ-jẹ́ họ ka nyaa ọọwa kaa ri ẹla ịnyịnyị. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ? Ụka ká ẹla nya ọọnahị ọhẹ á wụụhị ẹjẹ, ahị ka tọ ịlọhị wo myị́ nyori: ‘Ịyẹ tị́ du ká ẹla ọlẹ kọ họ wẹ ri ẹla nyam pwụ ọlịịwẹ? Ọ ya ọdẹwụ-dẹwụ nyam ọhẹ chehe kam baba nyọka họ ụkụrwọ u-uhye nyamwụ? Ọngọlẹ kọ họ ẹla wụm ẹjẹ wẹ ja chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya iwe-ahụrụ olujwo ịnyị? Kori kọ lam lala o-ri nyị kpụ ọ-ka wẹẹjẹ wẹwẹ, m̀ ka jẹ́-ẹ mẹ ọháha nyịlẹhị jẹ bwula ọ-nyẹẹkpẹ da ẹla ọọwa?’ Jaabwọ kahị wẹẹ họ ẹla la ọháha ẹ-ẹga nya angịkịla gụ́ ọọwa, ịnyịnyị ahị kaa mẹjẹ nyori ahị ri angịjụgbẹyị nya iJisọsị gụ́ ọọwa lẹ.

16. Ẹla ọkịla oyina ahị tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị?

¹⁶ Ẹla ọlẹ ká iJisọsị myị́myị́ mẹjẹ́ẹhị ri ọ-ka maga kahị ka wo la aanahị. (Etu 20:5) Ẹlịlẹhị ri, iJisọsị ọwa jẹ́-ẹ yẹ ọkịlẹtụ nya angịnyị. Áhị tị jẹ́-ẹ họ ịnyị ka. Ma ahị ka jẹ́-ẹ dọhụ pịlẹ bala aanahị kori kị họ ẹla ọ-chịhị aga. (Efe. 4:1, 2; 1 Pit. 3:8) Ọ kaa chịkpẹẹ gụ́ la ọ-ka họ ịnyị kori kahị jẹ́ ẹla u-uhye nya aanahị gụ́ ọọwa. Yẹ ọ-chụ pwokwita ọhẹ lẹẹ wẹẹ.

17. Ányị ọngọ kpẹhị rịrị isekut ọhẹ à tị́ yé apyobwuna bwula ọ-jẹ́ ọọnahị ọhẹ gụ́ ọọwa?

¹⁷ Ọngọ kpẹhị rịrị isekut ọhẹ kpịtịya nya ọọnahị ọlẹng ọhẹ kọ juwa ọọjịra-jịra ọhẹ lẹpwụ nya ịlẹ kọ kaa ju ụga o-oye nya East Africa. Ụka nya ọgbanyẹ, ọngọ kpẹhị rịrị isekut ọwẹ me nyori abwẹla nya ọọnahị ọwẹ nyị la ọngịrị-ọngịrị lụmẹ. Ányị ọngọ kpẹhị rịrị isekut ọwẹ à tị́ họ mẹ? Ọ yẹkẹẹ: “Ọkọkọ nyọka  gu ahị gboo hi ọọnahị ọwẹ, m̀ cheje nyọka jọ́ọ gụ́ ọọwa.” Bwula ọ-họ ịnyị, ọngọ kpẹhị rịrị isekut ọwẹ wẹ ka jẹ́ jaabwọ kị bwu kpa ọọnahị ọwẹ nwà bala abwọlẹ ká ọọwa chị wu abwẹla nyamwụ. Ọngọ kpẹhị rịrị isekut ọwẹ myị́myị́ yẹkẹẹ: “Ụka kam jẹ́ jaabwọ kọ lujwo ha ọọnahị ọwẹ nyọka pehi ẹla ọlẹ kọ bọọ ahị ene bala abwọlẹ kọ yẹda kaka ba lẹ, ẹla nyamwụ dọmwụ nyọka kpụm ịpyọ. Ahị wẹ ka ri aligu ịlam-ịlam.” Ẹlịlẹhị rị ụka kahị maga nyọka jẹ́ aanahị alẹng bala anyang, ọ kaa chịhị kpẹẹ gụ́ la ọ-ka mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nyaa.

18. Ịtọ ẹla iyina ahị tị́ ka tọ ịlọhị myị́ kori ká ọọnahị ọhẹ á họ ẹla wụụhị ẹjẹ? (Etu 26:20)

¹⁸ Ụka ọhẹ, ahị ka yẹ ọbaba nyọka ya ẹla bala ọọnahị ọlẹ kọ họ ẹla wụụhị ẹjẹ myị́. Ma ọ ka há kahị ka jene tọ ịlọhị ịtọ lala ịlẹ: ‘M̀ wo ẹla ọlẹ kọ họ wẹẹ yẹẹyẹẹ lẹ?’ (Etu 18:13) ‘Ọ chịkpẹẹ myị́ nyori ọ́ tọchị họ ẹla ọọwa ka?’ (Ọngọ. 7:20) ‘Ẹla ụma ọlịnyị gụm họ ẹnẹhẹ lẹ?’ (Ọngọ. 7:21, 22) ‘Kori kam kaka ya ẹla bala ọngọọwa, m̀ ka gu ẹla reeji gụ́ ọlẹ kam wẹẹ maga nyọka myị́?’ (Wa Etu 26:20.) Ụka kahị kụ irya ju ịtọ ẹla ịlịịwẹ, ọháha ka guhi gbịla nyọka hịnyọhi ha ọọnahị ọọwa myị́.

19. Ẹlịyẹ a tị́ cheje nyọka họ?

¹⁹ Alibeenu nya iJihova logu-logu kaa mẹjẹ nyori ị ri angịjụgbẹyị nya iJisọsị nyịlẹhị. Ọngọngọọng nyahị ka jẹ́-ẹ mẹjẹ nyori ahị kaa ba iJisọsị jẹ ịlẹhị bwula ọ-mẹ ọháha o-gbu enyi-ka jẹ ẹ-ẹga nya aanahị, nanana nyori ị́ la kpẹẹkpẹẹ ka. Jaabwọ kahị wẹẹ họ ịnyị, ahị ka da angịkịla ụbwọ wẹ ka jẹ́ ịgba ọgbagba ọlẹ kọ ri ịnya ịlẹhị du kị ka yẹ julahị gbịgba ha iJihova, kọ ri Ohe nya ọháha. Ahị cheje nyọka kịnyaa la ọ-mẹ ọháha ọlẹ kọ ri ang-ẹjẹẹ nya Angịnyị nya ịKịrayịsị nya ịlẹhị jẹ mẹ.