1. Ányị ọhịhị nyahị à tị́ ju apyobwuna ha iJihova kaka ba?

 KỤ IRYA nyori oligu nyang ya omoto onyogo ọhẹ ga hang wẹẹ. Ido nya omoto ọọwa pwọ bala o-ga kpoli chẹẹ lẹ. Ma nanana nyori omoto ọọwa la ịịwẹ, ọ ka kpụ okpoko ọlam-ọlam wẹẹ. Ẹlịlẹhị ri à ka jẹ́ apyobwuna nya omoto ọwẹ bala ọ-kpahị jwoo yẹẹyẹẹ. Ịnyịnyị-ịnyịnyị, iJihova ya āhị ọnyịịla-ọnyịịla hahị, kọ ri āhị nya ọhịhị. IJihova tị dọmwụ mẹjẹ jaabwọ ká ọhịhị nyahị ju apyobwuna họọ kaka ba bwula ọ-du Ọnyị nyamwụ ka gbu chajị nyahị.—Jọn. 3:16.

2. Jaabwọ ká 2 Ala ịKọrịntị 7:1 ya, ịyẹ iJihova à tị́ ya ahị guru kahị ka họ?

² Ẹga nya iJihova ọhịhị à bwu lẹ. (Eje. 36:9) Ọlẹrụ ịPọlụ myị ọnụ ju ẹlẹwẹ nyọlẹ kọ yẹkẹẹ: “Ọhịhị nyahị wuu bala ọngịrị ọ-kpa họ ụkụrwọ nyahị wuu bala irya nya ọngịnyị ehe ọlẹ kahị la wuu lẹ, ẹ-ẹpwụtụbwọ nya Ohe Oluhye, ọ bwu lẹ.” (Ụkụr. 17:25, 28) Lẹ, ahị ka jẹ́-ẹ ya nyori ọhịhị ri āhị o-bwu ẹga nya Ohe. Bwula ọháha nyamwụ, ọ ya ang ịlẹ kahị baba nyọka jẹ́-ẹ kịnyaa juwa hịhị hahị ịnyịnyị. (Ụkụr. 14:15-17) Ma iJihova á kaa chị ọhịhị nyahị da bwula ụkụrwọ ẹbyẹbyị lẹẹlẹẹ ka. Ọkọkọ nya ọọwa, ọ ya ahị guru kahị ka kpahị ju ịlọhị chajị kahị ka la ịnyịrọ ogogo bala ọ-ka jẹ́-ẹ gbịgba họọ. (Wa 2 Ala ịKọrịntị 7:1.) Ịyẹ tị́ du kahị baba nyọka chewu ke ịlọhị? Ányị ahị tị́ ka bwu họ ịnyị?

3. Ịyẹ à tị́ ri ang odudu ọhẹ ọlẹ kahị ka maga nyọka la ịnyịrọ ogogo?

³ Ang odudu ọhẹ ọlẹ kahị ka maga nyọka la gogo ri, ọọwa du kahị ka jẹ́-ẹ gbịgba ha iJihova la ọngịrị nyahị wuu. (Mak. 12:30) Ahị tịtọ nyọka ‘hu ugbinyịrọ nyahị kịla iya ọlahị-lahị ha Ohe Oluhye bwula ịgọgọ ọlala la ụgbẹyị ọlẹ ká Ohe Oluhye ka jẹ́-ẹ yehi myị.’ (Rom. 12:1) Ẹlịlẹhị tị ri, jaabwọ myị́ abwọ kahị maga kaka ba, ẹdụrụ á ka jẹ́-ẹ ba la ọ-jụụhị gbanggbang lẹẹlẹẹ kaka. Ma ahị kaa họ jaabwọ kahị ka họ ba myị́ chajị ahị tịtọ ká Adahị olepwoohe ka jẹ́ nyori āhị nya ọhịhị nyị myịhị lẹhị.

4. Ịyẹ Adịrahụ iDevidi à tị́ tịtọ nyọka họ?

⁴ Adịrahụ iDevidi ya ang odudu ká āhị nya ọhịhị myọọ lẹhị nyọlẹ kọ da ụpwụ yẹkẹẹ: “Igu nyam tị́ ju apyobwuna nya ịyẹ hang-ǹg? Ḿ ka ẹpwụ nya ejegu, ọọwa kpụ ịngịhyẹ hang-ńg? Egu jẹ-ẹ̀ gwogbo hang-ńg? Ị ka jẹ-ẹ̀ ya ọnahị o-gbu enyi-ka nyang dodehe-é?” (Eje. 30:9) Ọhẹka iDevidi da ẹlẹwẹ tahị ju ocheju nya ọhịhị nyamwụ. Ma ọ tị tịtọ kọ ka hịhị kịnyaa bala ọ-la ịnyịrọ ogogo chajị kọ ka jẹ́-ẹ gbịgba ha iJihova. Ịwẹẹ ọdada á juwa ka, ahị wuu la irya ọlịwịịwẹ.

5. Jaabwọ myị́ abwọ kahị chị okwirichi lee ọ-jụ ẹdụrụ kaka ba, ịyẹ ahị tị́ ka jẹ́-ẹ họ?

⁵ Ẹdụrụ bala okwirichi ọchịchị ka huhị abwọ la ọ-họ ang ịlẹ kahị jẹ́-ẹ họ ene-ene myị́. Ọọwa tị ka ju ọmwụ nya agbama bala ịkẹjẹ-ahụrụ myị́ ịnyịnyị. Ma abwọ a chịịhị pyẹpyẹ kahị hu abwọ la ọ-kpahị ju ịlọhị ẹnẹnẹhẹ ka. Ịyẹ tị́ du? Chajị jaabwọ myị́ abwọ kahị chị okwirichi lee ọ-jụ ẹdụrụ kaka ba, ahị ka jẹ́-ẹ gbịgba ha iJihova wẹẹ, jaabwọ kọ la ẹ-ẹga nya Adịrahụ iDevidi. O ri ẹjẹ ọkpụ́kpụ hahị nyọka jẹ́ nyori ahị ju apyobwuna ha Ohe nanana nyori áhị la kpẹẹkpẹẹ ka! (Mat. 10:29-31) Ó ri kahị dọmwụ gbugbu wẹwẹ, ọ ka charịnya nyọka wuleehi eji. (Job. 14:14, 15) Ahị tịtọ nyọka họ ang ọlẹ kahị ka jụ họ myị́ nyọka kpahị ju ịnyịrọ ogogo bala ọhịhị nyahị ụka kahị jam la ọhịhị wẹẹ.

6. Ẹlịyẹ iJihova à tị́ tịtọ kahị ka họ u-uhye nya abwọlẹ kahị kaa ri ang bala ọ-nwà ere kaka ba?

⁶ Ịlẹhị lẹ, ịBayịbụụ á ri ụpwụ nya ẹla u-uhye nya abwọlẹ ká ọngịnyị ka kpahị ju ịlọmwụ lee ang oriri ọlẹ kọ ka ri ka, ma ọ tị họ kahị jẹ́ irya nya iJihova u-uhye nya ẹla ịlịịwẹ. Ọ-chụ pwokwita, ọ byihi nyị “pẹhi ang ọ-ka ya ọjụjụ ha inyịrọ” nyahị. (Ọngọ. 11:10) ỊBayịbụụ ya nyori ahị nyị ri ang lee ọ-nwà ere kpoye ka. Ọọwa ka họhị ang ẹ-ẹpwụ ịnyịrọ lee ọ-dọmwụ ju ọmwụ igu nyahị myị́. (Etu 23:20) IJihova ya ahị guru kahị ka jẹ́-ẹ wu ịlọhị kpa ẹ-ẹga nya ang ọlẹ kahị ka ri lee ọ-nwanwa bala abwọlẹ kọ ka lụmẹ kaka ba.—1 Kọr. 6:12; 9:25.

7. Ányị ẹla ọlụpwụ nya Etu 2:11 à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka cheje ọnyịịla u-uhye nya ịnyịrọ ogogo nyahị?

⁷ Ahị ka jẹ́-ẹ cheje ọlẹ kọ ka mẹjẹ nyori āhị nya ọhịhị myịhị lẹhị bwula ọ-kpa ẹla ọjẹ́jẹ họ ẹla. (Eje. 119:99, 100; wa Etu 2:11.) Ọ-chụ pwokwita, ahị kaa kpa ẹla ọjẹ́jẹ chụ ang ọlẹ kahị ka ri. Kori ká ang oriri ọhẹ á kaa háahị ma ahị tị jẹ́ nyori ọ́ kaa myị́hị ị-ịnyịrọ ka, ẹla ọjẹ́jẹ ka du kahị ka hu abwọ la o-ri ang ọọwa. Ahị kaa mẹjẹ nyori ahị jẹ́ ẹla ịnyịnyị bwula ọ-nune jaabwọ kọ chịla, kpa ịnyịrọ kọ ayịlọ, bala ọ-kpa ịlọhị bala ẹpwa nyahị cheri-cheri.

8. Ẹlịyẹ ịBayịbụụ à tị́ ya u-uhye nya irya ọlẹ ká Ohe la ẹ-ẹga nya ẹhị ọ-kpa ju ịlọhị?

⁸ IJihova ya ehile ha ala Isirẹlụ u-uhye nya abwọlẹ kị ka chewu ke ịlaa hi ang ọnyọọngịrị  ọ-ka haa ẹ-ẹpwa lee ẹ-ẹga nya ụkụrwọ nyaa. (Ehe. 21:28, 29; Ehile. 22:8) Ó ri ká ọngọhẹ á nwụ ọngịnyị la ọ-tọchị ka wẹwẹ, akama ọlẹ kị ka yọọ kaa la chẹẹ ịnyịnyị. (Ehile. 19:4, 5) Ehile ya nyori ọngọlẹ kị nyị họ ọnyị ọlẹpwụ ang la ọ-tọchị ka nyị ka yẹ akama ịnyịnyị. (Ehe. 21:22, 23) Ụpwụ Ịgọgọ họ ọ la gede-gede nyori iJihova tịtọ kahị ka họ ẹla kpahị ju.

9. Ịyẹ ahị tị́ ka họ chajị ká ang ka họhị ka? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

⁹ Ahị kaa mẹjẹ nyori āhị nya ọhịhị myịhị lẹhị bwula ọ-họ ang ọlẹ kọ ka chewu keehi ẹ-ẹpwa bala ẹga nya ụkụrwọ nyahị. Ọ-chụ pwokwita, ahị kaa ya ang o-ju ẹhwa, etiji ịlẹ kị há kaka, bala ang ọlẹ kọ ka gu ọngịnyị lee ọ-kọ ọngịnyị myị́ da hụrụ pyii-pyii. Ahị tị kaa ya guru ẹ-ẹga ọlẹ ká anjwo ka yẹ ka ịnyịnyị. Ahị kaa dụmwọ-dụmwọ ụka kahị ja chị ila gu ang, bala ẹ-ẹga nya enyi-ila, tụ ang abwọ ị-kpa ila họ ụkụrwo, áhị kaa dabwọ agịla laa ka. Áhị kaa pa ang ọrụnyẹ ụka ká une á ji ẹhị nyahị lee ụka ká etiji lee ere á ja họhị ka, áhị tị kaa myị ifon nyahị ka chịhị ochuchuu ụka kahị ja pá ang ọrụnyẹ ka ịnyịnyị.

10. Ịyẹ ahị tị́ ka jẹ́-ẹ họ ene ká ẹla ọ-la uhi-uhi ka họ bala ụka kọ họ kpá lẹ?

¹⁰ Ụ-ụka wuu ahị jẹ́-ẹ wu ang ọtịpyọ kpa la ọ-ka họ tahị ka. Ọ kaa lịnyị gụgụụgụ ẹ-ẹga nya ayịreji o-bwu agaga, ẹdụrụ o-kpehe ẹ-ẹga, bala ẹla ọmwọmwọ. Ma ụka ká ẹla ọlịnyị á la, ahị ka jẹ́-ẹ chewu ke ịlọhị bwula o-ju ihi nya ehile ọlẹ kị da nyori ahị nyị rụ bwu ẹga ịlịnyị lee ehile ịkịla bwu ẹga nya igomenti. (Rom. 13:1, 5-7) Ụka ọhẹ, ị jẹ́-ẹ nịrọ ẹhị kaka yẹ ang ọla uhi-uhi ọlẹ kọ ja ka họ, lẹ ahị ka ju ihi nya ehile ịlẹ wuu ká alegbeju ka da nyọka dahị ụbwọ nwụlanọ gbe ang ọlẹ kọ ka họ. Ọ-chụ pwokwita, ahị ka yẹ nyori ọ ka há nyọka nwụla enyi ọnwà-nwà bala ang iriri ịlẹ kị kaa bịrị hyaa ka nọ bala etiji ọ-ke abwọ.

11. Ụka ká ẹdụrụ ọ-chị kịla ọngịnyị á ji, ẹlịyẹ ahị tị́ ka nwụlanọ nyọka họ?

¹¹ Ẹlịyẹ ahị tị́ ka họ kori ká ẹdụrụ ọlẹ kọ jẹ́-ẹ chị kịla ọngịnyị á ja pyẹ o-oye nyahị? Ahị ka ju ihi nya ehile ịlẹ ká alegbeju da, lala abwọ ọ-tọtọ, ọ-chị hụlẹ hi awụlẹ, ang ọ-ya kụrụ ọnụ bala okwinyi, bala ọ-chebwo hi angịkịla. Ahị ọ-họ ịnyị ka mẹjẹ jaabwọ ká āhị nya ọhịhị myịhị lẹhị kaka ba.

12. Ányị itiwe nya ehile ọlụpwụ nya Etu 14:15 à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka chụ ẹla ọlẹ kahị ka ke ụrụ la ụka ká ẹla-á họ kpịraka?

¹² Ụka ká ẹla-á họ kpịraka, ahị ka wo oja ọlẹ kọ la kpakpa ka bwu ẹga nya aligu lee aloyi-ẹpwa nyahị lee ẹga ọ-ya oja dodehe ọ-ọhụ myị́. Ọkọkọ nyọka “ye ẹla myị ẹla myị,” ọ ka há kahị ka ke ụrụ wo ẹla o-ju ọdahịhile bwu ẹga nya igomenti bala angị họ utoji. (Wa Etu 14:15.) Angị Kpẹhị Rịrị Ogu bala egbeju ẹpwa nyahị ịkịla kaa maga nyọka wo ẹla ọlẹ kọ ri ịnya ịlẹhị ene kị ka mẹ ụgbẹyị jẹẹhị u-uhye nya ọjịra-jịra ọkaka bala ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ. (Hib. 13:17) Bwula o-ke ụrụ wo ẹla ọmẹjẹ nyaa, ahị kaa chewu ke ịlọhị bwu ang ọtịpyọ ọlẹ kọ ka họ tahị myị́. Ọọwa tị ka dụbwọ du ká angịnyị ka kpa ẹhị ọnyịịla yẹ Alibeenu nya iJihova o-oye nyang myị́ ịnyịnyị.—1 Pit. 2:12.

13. Ányị ahị tị́ ka mẹjẹ nyori āhị nya ọhịhị myịhị lẹhị ẹ-ẹga nya ẹla nya ịwọ?

¹³ Angịnyị lụmẹ-lụmẹ jẹ́ Alibeenu nya iJihova nya angịlẹ kị jẹ́ nyori ịwọ nyị la ịgọgọ. Ahị kaa ju ihi nya ehile nya iJihova u-uhye nya ịwọ bwula ọ-pwa ịwọ ogoju, tụ́ ụka ká ẹla nya utoji á dọmwụ họ kpịraka. (Ụkụr. 15:28, 29) Ma, ọọwa á tị ri ahị kaa tịtọ nyọka gbu ka. Āhị nya ọhịhị myịhị lẹhị yẹẹyẹẹ. Ahị kaa mwahị nya angị jẹ́ ang chajị nya utoji yẹẹyẹẹ ịlẹ kị nwụlanọ nyọka họhị utoji la o-go ịwọ juhi ka.

14. Ányị ahị tị́ ka họ ká ẹla nya utoji ọkpịraka ka họ tahị ka?

¹⁴ Kori kahị kpahị ju ịlọhị bwula ọ-họ ang ịlẹ kị gba kpehe ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ọ chịkpẹẹ myị́ ká ang ọlẹ kọ ka baba nya utoji ọtụka-ọtụka á ka họhị ka. Ọ́ tị ri ká ịnyịrọ nyahị á la kpịra-kpịra ene, ahị ka jẹ́-ẹ hágụ hyaa ụka kahị ka baba nya ịnyịrọ o-gu ene ụ-ụgbẹyị ọhẹ-lọhẹ. Ahị tị ka jẹ́-ẹ yẹ abwọ hi ẹla nya utoji ọkpịraka kori kahị nwụ ang ọlẹ kọ ka họ ọngịnyị ang myị́ nọ hi ẹpwa bala ẹga nya ụkụrwọ nyahị bala ọ-pa ang ọrụnyẹ ba ehile nya ụgbẹyị jẹ.

15. (a) Ịyẹ tị́ du kahị baba nyọka kpa ụpwụ nya ẹla nya ịwọ ogoju ọlẹ kahị ya ụbwọ ju ẹ-ẹpwụ ba ịlọhị? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.) (b) Jaabwọ kị mẹjẹ i-ifim ọlẹ kị dahị ụbwọ ka, ányị ahị tị́ ka bwu cheje ọnyịịla u-uhye nya ịwọ ọ-kpa họ utoji?

¹⁵ Nyọlẹ ká āhị nya ọhịhị myịhị lẹhị wẹẹ, ahị ka ya ụbwọ ju ụpwụ ọlẹ kọ ri durable power of attorney (advance health-care directive) ẹ-ẹpwụ bala ọ-kpọọ ba ịlọhị ụka myị́  ụka. b Bwula ụpwụ ọwẹ, ahị kaa ya irya nyahị u-uhye nya ịwọ o-goju bala ụma nya utoji ọlẹ kahị ka ye myị lee o-ye myị ka. Ịnyang ahụ ri onyeewe juwa? Kori ká baba nyọka ya ụbwọ jwoo ẹ-ẹpwụ lee ọ-nwụ ọlẹ ká la ene họ aalẹ, a họ atịmẹ ka. Kori kahị da ẹla ọlẹ kọ ri irya nyahị neeji ene, ọ ka dụ kị ka jẹ́-ẹ họhị utoji ahyaahị, chajị áhị ka bịrị ụka juwa me ẹla bala angị họ utoji myịmyị kaka. Ọọwa ka da angị họ utoji ụbwọ nyọka họhị utoji ọlẹ kọ ka họhị ang ka ịnyịnyị. c

16. Ányị ahị tị́ ka họ kori kahị jẹ́ kpangga jaabwọ kị ka ya ụbwọ ju ụpwụ nya ẹla nya ịwọ ẹ-ẹpwụ ka?

¹⁶ Jaabwọ myị́ abwọ kahị ri okolobya lee ọyẹenọ lee ọ-la ịnyịrọ ogogo kaka ba, ang ka họhị lee ahị ka jụ ẹdụrụ lụka ọ-kpahị ju-ka myị́. (Ọngọ. 9:11) Chajị nya ọọwa lẹ, ọ ka ri ẹla ọjẹ́jẹ nya ahị ọ-ka ya ụbwọ ju ụpwụ nya ẹla nya ịwọ ogoju ẹ-ẹpwụ. Kori ká jẹ́ jaabwọ kị ka bwu ya ụbwọ ju ụpwụ ọwẹ ẹ-ẹpwụ ka, byi angịgbahị ịla ọjịra-jịra nyang kị ka dang ụbwọ. Ị kaa maga nyọka jẹ́ jaabwọ kịị ya ụbwọ ju ụpwụ ọwẹ ẹ-ẹpwụ, ma ị-ịwa à ka cheje nya ẹla nya utoji hang ka. Ụkụrwọ nyang o ri lẹ. (Gal. 6:4, 5) Ma, ị tị ka jẹ́-ẹ dang ụbwọ nyọka  wo etu nya ẹla ọlụpwụ ọwẹ ụka ká ka ya ụbwọ jwoo ẹ-ẹpwụ myị́.

17. Ányị ahị tị́ ka mẹjẹ nyori ahị kaa yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye ẹ-ẹga nya ẹla nya ịnyịrọ ogogo nyahị?

¹⁷ Eje nya ẹla ịlẹ kahị kaa chị u-uhye nya ịnyịrọ ogogo nyahị bala utoji ọlẹ kahị ka họ kaa kpụnịrọ ẹla ọlẹ kahị jẹ́ bwu ịBayịbụụ. (Ụkụr. 24:16; 1 Tim. 3:9) Ụka kahị cheje nya ẹla kahị ja ya ẹla u-uhye nyaa bala angịkịla, ahị ka kpịtịya nya ẹla ọlụpwụ nya Ala iFilipayị 4:5 pyii. Ọ yẹkẹẹ: ‘Anụ́-ụ myị ká olegu nya ẹhị ọ-kụ yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye nyanụ a juwa kụ ehe gede gede mẹ.’ Kori kahị kaa kụ ẹhị yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye, áhị ka ya irya nyahị rịrị u-uhye nya ịnyịrọ ogogo nyịlọhị lụmẹ ka; áhị tị ka yẹ rịrị angịkịla nyọka ye irya nyahị myị ka ịnyịnyị. Aanahị alẹng bala anyang háahị, ahị tị kaa ya ihi haa ịnyịnyị, kori ká eje ọchịchị nyaa á datị hi ịnyahị wẹwẹ.—Rom. 14:10-12.

18. Ányị ahị tị́ ka bwu mẹjẹ nyori āhị nya ọhịhị myịhị lẹhị?

¹⁸ Ahị ka mẹjẹ nyori ẹla nya iJihova, kọ ri Ọngọ ya ọhịhị hahị myịhị lẹhị bwula ọ-chewu ke ọhịhị nyahị bala ọ-gbịgba họọ la ọngịrị nyahị wuu. (Ọwụ. 4:11) Ọlẹẹlẹẹ lẹ, ahị kaa chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya ẹdụrụ bala ẹla o-bwu agaga wẹẹ. Ma ị-ịwẹ Ọngọ họhị à tịtọ ká ọhịhị nyahị ka la ka. Lụka o-kpii, ọ ka ya ọhịhị ọmyịmyị-ka hahị ụka ọlẹ ká ajụjụ bala igu á ka ji kaka. (Ọwụ. 21:4) Ọ tị kpịpyọ nyọka jam la ọhịhị lẹẹlẹẹ bala ọ-ka gbịgba ha iJihova, Adahị olepwoohe!