1. Ányị ọnyị ọlẹng ọhẹ à tị́ mẹ ọmyịmyị nyamwụ u-uhye nya owuleji bwula igu jẹ?

 ỌNYỊ ọlẹng ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Matthew ju ẹdụrụ ọtụka-ọtụka du kị baba nyọka gu ịnyịrọ nyamwụ ene. Ụka kọ gu ẹka irwiye, ọwa bala alugbiyegu nyamwụ wẹẹ yẹ iprogram nya JW Broadcasting^® ẹnẹhẹ. Ụka ká iprogram ọọwa ja ka myị́, ị yẹ ifim nya eje ọhẹ kị mẹjẹ jaabwọ ká angịnyị wẹẹ da angịlẹ kị wuleji bwula igu ọwụraba. b Ụka ká iprogram ọọwa myị́ kpá, Matthew ka ẹga nya adamwụ bala ịnamwụ, ọ ya ụbwọ chaa lẹ ọ yẹkẹẹ: “Adam bala ịnam, anụ yẹ wẹ, ó ri kam gbugbu wẹwẹ, m̀ ka chahị ụka nya owuleji bwula igu. Anụ-ụ̀ ya ẹhị rịrị gbem mẹ, anụ chuko ka.” Kụ irya nya abwọlẹ kọ ka la adịda bala ịnịna ọwẹ nyọlẹ kị jẹ́ jaabwọ ká ọnyị nyaa la ẹhị ọrịrịị-rịrị u-uhye nya owuleji bwula igu kaka ba wẹẹ.

2-3. Ịyẹ tị́ du kọ há hahị nyọka kụ irya ju ẹhị ọrịrịị-rịrị nya owuleji bwula igu?

² Ọ há kahị ka kụ irya bwu ụka ka ụka u-uhye nya ehe ọlẹ ká ịBayịbụụ chị nya owuleji bwula igu. (Jọn. 5:28, 29) Ịyẹ tị́ du? Chajị áhị jẹ́ ụka ká ẹdụrụ ọnyọọngịrị ọhẹ ka jụhị lee kori ká ọngọ háahị-há ọhẹ á ka gbu la ọ-ya ahị me ka lẹ ka. (Ọngọ. 9:11; Jem. 4:13, 14) Ẹhị ọrịrịị-rịrị nya owuleji bwula igu ọlẹ kahị la ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ ụka ọlịnyị. (1 Tẹs. 4:13) Ụpwụ Ịgọgọ họ kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori Adahị olepwoohe jẹ́ẹhị bala o-ri ahị họ́ọ yẹẹyẹẹ. (Luk. 12:7) Kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova jẹ́ẹhị kaka ba du kọ jẹ́ wẹẹ ka wuleehi eji bwula igu la abwẹla nyahị bala ẹla ịlẹ kahị jẹ́ ene-ene wuu wẹẹ. Ahị há iJihova yẹẹyẹẹ du kọ họ chịkpẹẹ kahị ka jẹ́-ẹ hịhị gboyi myị́ oyi! Kori kahị dọmwụ gbu wẹwẹ, ọ ka wuleehi eji bwula igu!

³ Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka ya ẹla họhẹ-họhẹ u-uhye  nya ang ọdudu kahị ka jẹ́-ẹ dahịhile nyori owuleji bwula igu ka ji ịnyịlẹhị. Ọọwa lẹ, ahị ka kụ ẹhị yẹ oja o-bwu ẹpwụ nya ịBayịbụụ ọlẹ ká egbeju nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ kpehe bwu lẹlẹ. Ẹla ọọwa ri: ‘Ọnyịnang ka wuleji bwula igu.’ (Jọn. 11:23) Hyẹẹkpẹ-ẹkpẹ, ahị ka jẹ́ jaabwọ kahị ka bwu ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị ẹ-ẹga nya ẹhị ọrịrịị-rịrị nya owuleji bwula igu gụ́ ọọwa.

4. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ myị̀myị̀ ene kahị ka dahịhile ehe ọchịchị nya ọngịnyị? Ọ-chụ pwokwita oyina à tị́ ji?

⁴ Ene kahị ka jẹ́-ẹ dahịhile ehe ọlẹ ká ọngịnyị chịhị, ahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọngọlẹ kọ chehe ọọwa nwụlanọ bala ọ-la ọngịrị nyọka ju ẹla ọọwa họ jịra myị́. Nyọka chụ pwokwita: Kụ irya nyori igbachịwụ bịrị ẹpwa nyang yẹẹyẹẹ wẹẹ. Oligu nyang ọhẹ wẹ kaka chịng ehe yẹkẹẹ: ‘M̀ ka ma ẹpwa ọwẹ nwụ́ hang.’ O ya ẹlẹwẹ bwu ọkịlẹtụ nyamwụ, à tị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ la irya nyọka dang ụbwọ ịlẹhị. Kori kọ ri ọngọ jẹ́-ẹ nwụ́ ube bala ọ-la ang abwọ ịlẹ kị baba, à ka jẹ́ nyori ọ ka họ ịnyị myị́. Lẹ, à ka myị la ehe ọchịchị nyamwụ ọwẹ. Owuleji bwula igu ọlẹ ká Ohe chịhị ehe tị bẹ? Ọ nwụlanọ bala ọ-la ọngịrị nyọka họọ jịra myị́ ịlẹhị?

5-6. Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova nwụlanọ nyọka wule angị gbugbu eji?

⁵ IJihova nwụlanọ nyọka wule angị gbugbu eji? Ee, ọ nwụlanọ. Bwula olegu ịgọgọ nyamwụ, ọ kpa angịhyẹ nya angịlẹ kị da ịBayịbụụ da ehe ọlẹ kọ chị nyọka wule egu eji ị-ịlahị neeji. (Ayị. 26:19; Hos. 13:14; Ọwụ. 20:11-13) Ọ́ tị kpụ ká iJihova á chehe nya ẹla lẹ, ọ kaa họọ jịra pyii lẹ. (Joch. 23:14) IJihova dọmwụ charịnya nyọka wule angịlẹ kị gbu eji wẹ ọhịhị. Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ ya ịnyị?

⁶ Kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ ká iJobu ya wẹẹ. Ọ jẹ́ myị̀myị̀ nyori kori kọ gbu wẹwẹ, iJihova ka charịnya nyọka tịrọọ ẹkpẹ wẹ ka hịhị myị́myị́. (Job. 14:14, 15) Ịwịịwẹ ọ la iJihova ẹ-ẹga nya angị kaa gbịgba họọ ịlẹ wuu kị gbu lẹ. Ọ charịnya nyọka tịraa ẹkpẹ wẹ ọhịhị, la ịnyịrọ ogogo ẹ-ẹpwụ nya ọkẹkẹnị. Uku ịmanyị tị́ nya angịlẹ kị gbu la ọ-jẹ́ ẹlịlẹhị u-uhye nya iJihova ene ka tị́ bẹ? Ohe nya ọháha nwụlanọ nyọka wulaa eji bwula igu ịnyịnyị. (Ụkụr. 24:15) Ọ tịtọ kị ka la iwe nyọka wẹ ka ri aligu nyamwụ chajị kị ka jẹ́-ẹ hịhị gboyi myị́ oyi ám̀ odehe. (Jọn. 3:16) Ọ la gede-gede nyori iJihova nwụlanọ nyọka wule angị gbugbu eji.

7-8. Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova la ọngịrị nyọka wule angịlẹ kị gbu eji?

⁷ IJihova la ọngịrị nyọka wule egu eji ịnyịnyị? Ịnọọ! Ọwa-à ri “Agụgụ ọtụka” lẹ. (Ọwụ. 1:8) Lẹ, ọ la ọngịrị nwà nyọka ta oluji ọhẹ-lọhẹ ayịreji, tụ́ igu ayịdang. (1 Kọr. 15:26) Ahị kaa yé ọngịrị bala ẹjẹ ọkpụ́kpụ bwula ọ-jẹ́ ịnyị. Kụ ẹhị yẹ oja nya ọọnahị ọnyang ọlẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Emma Arnold wẹẹ. Ọwa bala alugbiyegu nyamwụ la ịmayẹ ịnyịịngịrị ẹ-ẹga nya ọmyịmyị nyaa lụka nya Ẹwụ nya Odehe Wuu Oheeye. Nyọka kpụ́ ọnyị ọnyang nyamwụ ẹjẹ u-uhye nya angị háa-há ịlẹ kị gbu u-ube nya agba ọ-kpa angịnyị yẹ ụhị ọla Nazi, Emma byoo yẹkẹẹ: “Kori ká igu á ka ya ụbwọ chị angịnyị ehe pyịyọọ myị́ aalẹ, ọ tịtị ka la ọngịrị gụ́ iJihova, lee ịnyị tị́ ka?” Ịngịngịhyẹ á tị la ọngịrị gụ́ iJihova ka ịnyịlẹhị! Ohe agụgụ ọlẹ kọ họ ọhịhị la ọngịrị nyọka tịrị ọhịhị ẹkpẹ ha angịlẹ kị gbu.

⁸ Ang ọkịlạ ọlẹ kọ du kahị jẹ́ nyori Ohe la ọngịrị nyọka wule egu eji ri, ọ́ jẹ́-ẹ deeri nya ẹlẹlẹhẹ ka. Ọ dọmwụ kaa wụrụ ẹnyị nya ọdọchụ ọnyọnyọọnyị. (Ayị. 40:26) Ọ kpịtịya nya angịlẹ wuu kị gbu lẹ. (Job. 14:13; Luk. 20:37, 38) Ọ ka chọọ kpẹẹ nyọka kpịtịya nya ẹla myị́ ẹla oluhye nya angịlẹ kọ wẹẹ ka wule eji bwula igu, tụ́ abwẹla nyaa bala abwọlẹ ká angịịwa la, ẹla ịlẹ kị chịpwụrụ bwu ẹ-ẹpwụ nya  ọhịhị, bala ẹla ọlẹ kọ juwa ị-ịmachị nyaa ene-ene.

9. Ịyẹ tị́ du ká dahịhile ehe ọlẹ ká iJihova chị nyọka wule egu eji ị-ịlahị?

⁹ Ọ la gede-gede nyori ahị ka jẹ́-ẹ dahịhile ehe ọlẹ ká iJihova chị nyọka wule egu eji chajị ahị jẹ́ nyori ọ nwụlanọ bala ọ-la ọngịrị nyọka họọ jịra. Kụ ẹhị yẹ ẹla ọkịla ọlẹ kọ du kahị ka jẹ́-ẹ dahịhile ehe ọchịchị nya Ohe ọwẹ lẹẹ: IJihova wule angịhyẹ eji ụka ọhẹ lẹ. Lụka onyogo, ọ ya ọngịrị ha angị ịmanyị-ịmanyị tụ́ iJisọsị, kpụ ị wule angịlẹ kị gbu eji. Ahị kụ ẹhị yẹ oja nya owuleji bwula igu ọhẹ ọlẹ ká iJisọsị họ, kị da ụ-ụpwụ nya ịJọn egbeju 11 wẹẹ.

10. Ẹlịyẹ à tị́ họ ụka ká iJisọsị ka oye ọkịla nya ihu iJodan kaka kpa ẹla nya Ohe pyẹ? Ịyẹ ọ tị́ họ mẹ? (ỊJọn 11:1-3)

¹⁰ Wa ịJọn 11:1-3. Kụ irya u-uhye nya ẹla ọlẹ kọ họ ị-ịBẹtanị la ocheju nya ẹka nya 32 C.E. wẹẹ. IJisọsị la aligu ịlịkẹjẹ e-epweji ọwẹ. Angịịwa ri ịLasarọsị, iMeri bala ịMata. (Luk. 10:38-42) Ma, ụka ká ịLasarọsị jụ ẹdụrụ, anyịnamwu chuko yẹẹyẹẹ. Ị du ẹrụ kaka ya je iJisọsị, kọ juwa o-oye ọkịla nya ihu iJodan. Ẹdịyẹ ọwa ka la ahyẹẹnụ imiiye bwu ịBẹtanị. (Jọn. 10:40) Ọ tị tolujwo nyori ọlẹrụ ọọwa ka pwụ ẹga nya iJisọsị wẹẹ, ịLasarọsị gbu lẹ. Nanana nyori iJisọsị jẹ́ nyọlẹ ká oligu nyamwụ gbu, ọ hụhụ ẹ-ẹga ọlẹ kọ ji ahyẹẹnụ imiiye ene kọọ hu ang ẹdịyẹ ka ịBẹtanị. Lẹ ụka ká iJisọsị ka pwụ eji wẹẹ, ịLasarọsị gbu ri ẹnụtụrụ ine lẹ. IJisọsị tịtọ kọ ka họ ẹlẹhẹ ọlẹ kọ ka ju apyobwuna ha alịgụ nyamwụ bala ọ-ya ogbo ha Ohe.—Jọn. 11:4, 6, 11, 17.

11. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ u-uhye nya igu oriri bwu oja ọwẹ?

¹¹ Ahị ka jẹ́ ẹlẹhẹ u-uhye nya igu oriri bwu oja ọwẹ. Kụ irya wẹẹ: Ụka ká iMeri bala ịMata du ẹrụ ta iJisọsị, ị́ byoo nyị warị wẹ ịBẹtanị ka. Ị du kaka ya joo kem nyori ẹdụrụ nyị jụ oligu nyamwụ ịnyị. (Jọn. 11:3) Ụka ká ịLasarọsị tị gbu wẹẹ, iJisọsị ka wuloo eji bwu ẹga ọlụrụ myị́. Ma, iJisọsị chụ nyọka kpa ẹta pwụ ịBẹtanị nyọka yẹ iMeri bala ịMata aligu nyamwụ. À la oligu ọlẹ kọ kaa wẹ ka dang ụbwọ la ahụ o-byoo ịnyị ene ka? Aalẹ jẹ́ nyori à ka jẹ́-ẹ kpụnịrọ ọngọ lịnyị “lụka nya ọbaba.” (Etu 17:17) Lala iJisọsị, ahị kịnyaa la ọ-ka ri aligu ịlịnyị ẹ-ẹga nya angịkịla mẹ! Ahị tịrẹkpẹ ka oja ọwẹ kahị yẹ ẹla ọlẹ kọ họ ba ọọwa ba wẹẹ.

12. Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ chị ịMata ehe? Ịyẹ tị́ du ká ẹla ọọwa á ri ụgbaa ka? (ỊJọn 11:23-26)

¹² Wa ịJọn 11:23-26. ỊMata wẹ ka jẹ́ nyori iJisọsị nyị ji ọnaabwọ nya ịBẹtanị lẹ. Ọọwa ọ chị agaga kaka tọ iJisọsị lẹ, ọ byoo yẹkẹẹ: “Ọngọlahị ee, ịnọ, ó ri ká warị tọ ịLasarọsị a-ahị lẹ, ịnọ, ịLasarọsị á tụtụm ka gbu kaka.” (Jọn. 11:21) Ẹlịlẹhị ri iJisọsị ka họ ịLasarọsị uda ịnọ myị́. Ma iJisọsị tị la irya nyọka họ ẹlẹhẹ ọlẹ kọ gụ ọwẹ wẹẹ. Ọ myọnụ yẹkẹẹ: ‘Ọnyịnang ka wuleji bwula igu.’ Ọ myịmyị ya ẹla ọkịla ọlẹ kọ du ká ịMata ka dahịhile ẹlẹwẹ nyọlẹ kọ yẹkẹẹ: “Am kpakpakpa a ri owuleji bwula igu ayịdang bala ọhịhị lẹ!” Ee, Ohe ya ọngịrị ha iJisọsị nyọka wule egu eji. Ene nya ụka ọwẹ, ọ wule ọnyị ọnyang ọhẹ eji nyọlẹ kọ gbu tata lẹka, ọ tị wule ọnyị okolobya ọkịla eji la ahyẹẹnụ ọlẹ ká ọngọọwa gbu ịnyịnyị. (Luk.  7:11-15; 8:49-55) Ma, ọ ka jẹ́-ẹ wule ọngịnyị ọlẹ kọ gbu ri ẹnụtụrụ ine ká ịnyịrọ nyamwụ dọmwụ nyọka mama lẹ eji myị́?

13. Jaabwọ ká ụpwụ nya ịJọn 11:32-35 mẹjẹ, ányị iJisọsị à tị́ họ ụka kọ yẹ iMeri bala angịkịla kị ja jida? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹³ Wa ịJọn 11:32-35. Kụ irya nya ẹla ọlẹ kọ họ ba ọọwa ba wẹẹ. IMeri, ọnyịnịna ọkịla nya ịLasarọsị kaka tọ iJisọsị. Ọ myị́myị́ ya ẹla ọlẹ ká ọnyịnamwụ ya yẹkẹẹ: “Ọngọlahị, ó ri ká warị tọ ịLasarọsị ọnyịnam a-ahị lẹ, ịnọ, ịLasarọsị a tụtụm ka gbu kaka.” Ẹlẹwẹ jụ́ iMeri bala angịkịla ịlẹ kị juwa balọọ yẹẹyẹẹ. Nyọlẹ ká iJisọsị yẹ bala o-wo jaabwọ kị ja bida, ọ tọọ olujwo nyịlẹhị-ịlẹhị. Abwọlẹ ká aligu nyamwụ lọọ ahyẹẹrwẹrwa kaka ba du kọ jida ịnyịnyị. Ọ jẹ́ jaabwọ kọ kaa jụ́jụ kaka ba ụka ká ọngọ há ọngịnyị há á gbu. Lẹ, ọ nwụlanọ nyọka hịlẹ egbejida nyaa ịnyịlẹhị!

14. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ u-uhye nya iJihova bwu ẹla ọlẹ ká iJisọsị họ ụka ká iMeri juwa bida?

¹⁴ Ẹla ọlẹ ká iJisọsị họ ụka ká iMeri wẹẹ bida mẹjẹ́ẹhị nyori iJihova ri Ohe nya ahyẹẹrwẹrwa. Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ ya ịnyị? Ahị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọkẹkpẹ nyori iJisọsị kaa kụ irya bala ọ-họ ẹla gbịla Adamwụ kpẹẹkpẹẹ. (Jọn. 12:45) Lẹ, nyọlẹ kahị wa nyori iJisọsị nyị jida ọọlajị nya ahyẹẹrwẹrwa ọlẹ kọ la ẹ-ẹga nya aligu nyamwụ ịlẹ kị wẹẹ bida wẹẹ, ahị ka jẹ́-ẹ ya nyori egbejida nya ajụjụ nya angịnyị kaa gu iJihova ọ-ọkịlẹtụ ịnyịnyị. (Eje. 56:8) Ọọwa á du ká ka tụ ju Ohe nyahị ọla ahyẹẹrwẹrwa chwẹẹ ka?

15. Jaabwọ kị da ụ-ụpwụ nya ịJọn 11:41-44, ẹlịyẹ à tị́ họ i-iworu nya ịLasarọsị? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁵ Wa ịJọn 11:41-44. Ụka ká iJisọsị pwụ ẹga nya iworu nya ịLasarọsị, o ya nyị rị ẹjwọ ọlẹ kị ya tụ ọnụ nyamwụ ku mẹ. ỊMata á myị ịnọ ka, chajị o ya nyori nyị ka nyi oru lẹẹlẹẹ lẹ. IJisọsị wọọ yẹkẹẹ: ‘M tị́ bying yẹkẹẹ, ó ri ká ka myị-ị la ọmyịmyị lẹ aalẹ, a ka yẹ ụkụrwọ ẹbyẹbyị nya Ohe Oluhye lẹ.’ (Jọn. 11:39, 40) Ọọwa iJisọsị à hu ẹhị hwaa lẹ, ọ raabwọ a-ahị nya alụma lẹlẹ. Ọ tịtọ nyọka ya ogbo nya ẹla ọlẹ kọ wẹẹ ka họ ba ọọwa ba ha iJihova. Ọọwa iJisọsị à be ẹkọ gboo yẹkẹẹ: “ỊLasarọsị! Gba kpehe warị lẹẹlẹẹ mẹ!” Lẹ, ịLasarọsị à jẹdịyẹ kpehe bwu ẹpwụ nya iworu lẹlẹ! Ẹla ọlẹ ká angịhyẹ me nyori nyị́ ka jẹ́-ẹ chịkpẹẹ ka iJisọsị  à họ wẹ lẹ.—Yẹ ang ọjẹ́jẹ u-uhye nya ịJọn 11:17.

16. Ányị oja ọlụpwụ nya ịJọn egbeju 11 à tị́ bwu ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị u-uhye nya owuleji bwula igu?

¹⁶ Oja ọlụpwụ nya ịJọn egbeju 11 ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị u-uhye nya owuleji bwula igu. Ányị ọ tị́ bwu lịnyị? Kpịtịya nyori iJisọsị chị ịMata ehe yẹkẹẹ: “Ọnyịnang . . . ka wuleji bwula igu.” (Jọn. 11:23) Lala Adamwụ, iJisọsị nwụlanọ bala ọ-la ọngịrị nyọka họ ọnụ ọmyịmyị nyamwụ jịra. Egbejida nyamwụ mẹjẹ nyori ọ charịnya nyọka wule angịlẹ kị gbu eji bala ọ-ka myị́ ọjụjụ ọlẹ ká igu kaa gu reeji. Ụka ká ịLasarọsị tị gba kpehe bwu ẹpwụ nya iworu, iJisọsị myị́myị́ mẹjẹ nyori ọ la ọngịrị nyọka wule egu eji ịlẹhị. Myị́myị́ kụ irya ju ẹla ọlẹ ká iJisọsị kpụ ịMata ịtịya nyamwụ wẹẹ: ‘M tị́ bying yẹkẹẹ, ó ri ká ka myị-ị la ọmyịmyị lẹ aalẹ, a ka yẹ ụkụrwọ ẹbyẹbyị nya Ohe Oluhye lẹ.’ (Jọn. 11:40) Ahị la ang odudu ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ myị nyori ehe ọchịchị nya owuleji bwula igu ọlẹ ká Ohe chị ka họ jịra. Ma, ányị ahị tị́ ka họ ká ọmyịmyị nyahị ka la ọngịrị ẹ-ẹga nya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọwẹ gụ́ ọọwa?

17. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka kpa i-irya ụka kahị ja wa oja nya owuleji bwula igu ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ?

¹⁷ Wa oja nya owuleji bwula igu ị-kẹkpẹ ká kụ irya u-uhye nyaa. Ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ, à ka yẹ oja nya angị ineku ịlẹ kị wuleji bwula igu wẹ ka hịhị odehe ọlẹ. c À ka jẹ́ ang u-uhye nya oja ịwẹ rige-rige myị́? Ụka ká ja họ ịnyị, kpịtịya nyori alẹng, anyang, tụ́ anjwo ịwẹ ri angịnyị ịlẹ kị hịhị odehe ọlẹ ịlẹhị. Mwahị nya ẹla ọlẹ á ka jẹ́ bwu ụwa. Kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká oja ọnyọnyọọnyị mẹjẹ nyori Ohe nwụlanọ bala ọ-la ọngịrị nyọka tịrị angịlẹ kị gbu ẹkpẹ kaka hịhị myịmyị wẹẹ. Ọlẹ kọ tị gụ́ wuu, kụ irya u-uhye nya owuleji bwula igu nya iJisọsị, kọ ri ọlẹ kọ baba gụ́ wuu. Kpịtịya nyori angịnyị ohu ịmanyị tị́ ri  ibeenu nyori iJisọsị wuleji bwula igu, ọọwa tị du kahị ka jẹ́-ẹ la ọmyịmyị ọnyọọngịrị.—1 Kọr. 15:3-6, 20-22.

18. Ányị a tị́ ka bwu yé apyobwuna bwu eje nyahị ịlẹ kị ya ẹla u-uhye nya owuleji bwula igu? (Yẹ ọdawụlẹ ọla eji ịnyịnyị.)

¹⁸ Yé apyobwuna bwu “eje ịgọgọ” ịlẹ kị ya ẹla rụ owuleji bwula igu. d (Efe. 5:19) Eje ịwẹ du kahị kaa jẹ́ myị̀myị̀ nyori owuleji bwula igu ka ji ịnyịlẹhị bala o-ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị u-uhye nya ehe ọchịchị ọnyịịla ọwẹ. Ke ụrụ laa, maga ká jẹ́ mwaa, kanụ ya ẹla u-uhye nya etu nya omyi ẹla ịlụwa ụka nya ang ọjẹ́jẹ nya ugbiyegu nyang. Maga ká kpaa e-egbeju ká kụ irya jwaa gbee kị ka gung ọ-ọkịlẹtụ bala o-ju ọmyịmyị nyang ọngịrị. Ụka ká la akama ọnyọọngịrị ọhẹ lee kori ká ọngọ háng há á gbu, olegu nya iJihova ka dang ụbwọ nyọka kpịtịya nya eje ịwẹ chajị kị ka ya ẹjẹ ọkpụ́kpụ bala ọngịrị hang.

19. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka kụ irya ju u-uhye nya owuleji bwula igu myị́? (Yẹ akpa ọlẹ kọ ri “ Ẹlịyẹ A tị́ ka Taa Wo?”)

¹⁹ Yẹ ịlọng ụ-ụwa. IJihova họhị ụ-ụgbẹyị ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ kpa ẹhị nya olegu yẹ ịlọhị odehe onyeewe. Ọọnahị ọnyang ọhẹ yẹkẹẹ: “Ụka lụmẹ-lụmẹ, m̀ kaa kụ irya juwa yẹ ịlọm odehe onyeewe gbee kọ kaa lala o-ri am nyị wẹẹ wo oru nya ịfịlawa ịlẹ kị bwu ị-ịParadayịsị.” Kụ irya nya alẹng bala anyang ị-la ọmyịmyị ịlụka onyogo ịlẹ ká ka yẹ ụ-ụwa wẹẹ. Owo lẹpwụ nyaa a tị́ wẹẹ ya ẹhị rịrị gbe gụgụụgụ nyọka yẹ? Ịtọ ẹla iyina a tị́ ka tọ ọngọọwa? Kụ irya ịnyịnyị jaabwọ kọ ka la ụka ká ka jẹ́-ẹ yẹ jula angị háng há ịlẹ kị gbu lẹ myị́myị́ wẹẹ. Kụ irya nya abwọlẹ kọ ka la kpangga ụka kị ka wuleji, omyi ẹla ọhọhẹ ọlẹ ká ka kpa daa ọwụraba, abwọlẹ ká ka waa bajẹ kaka ba, bala ọkẹkẹnị ọlẹ á ka chị ụka ká ka yaa wẹẹ.

20. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka cheje nyọka họ?

²⁰ Ọ myịhị lẹhị yẹẹyẹẹ nyọlẹ ká iJihova chehe nyọka wule angị gbugbu eji! Ahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ehe ọchịchị ọwẹ ja wẹ ka họ jịra, chajị iJihova nwụlanọ bala ọ-la ọngịrị nyọka họ ịnyị. Ahị cheje nyọka kịnyaa la o-ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọwẹ mẹ. Bwula ọ-họ ịnyị, ahị ka jẹ́-ẹ tụ ju Ohe chwẹẹ gụ́ ọọwa, ọwa ọngọlẹ kọ chị ọngọngọọng nyahị ehe nyori ‘Angị háng-há ka wuleji bwula igu!’