1-3. Ang iyina à tị́ ka du kahị ka nya egbejida myị́?

 ỤKA oyina a tị́ jida ku ẹkpẹ? Ụka ọhẹ, ahị kaa nya egbejida nya ọkẹkẹnị. Ma ụka lụmẹ-lụmẹ, ahị kaa jida chajị nya ẹla ọjụjụ ọla ọkịlẹtụ nyahị ịnyị. Ọ-chụ pwokwita, ahị kaa jida ụka ká ọngịnyị ọlẹ kọ háahị á gbu. Ọọnahị ọnyang ọhẹ bwu United States ká ẹnyị nyamwụ ri Lorilei da ụpwụ yẹkẹẹ: “Ụka ọhẹ igu nya ọnyị nyam ọnyang kaa jum gbee kọ kaa lala o-ri ịngịngịhyẹ nyị́ ka jẹ́-ẹ kpụm ẹjẹ kaka. Ụka ọlịnyị, ọ kaa lam lala o-ri am nyị́ ka jẹ́-ẹ bọhụ ẹ-ẹpwụ nyamwụ myị́ kaka.” *

² Ang ịkịla ka du kahị ka nya egbejida myị́. Hiromi, ọọnahị ọnyang ọhẹ bwu Japan kọ kaa ye ịlahị nya ụgbẹyị yẹkẹẹ: “Ụka ọhẹ bala ụka ọkịla, ọkịlẹtụ kaa kpụm enyi chajị nyọlẹ ká angịlẹ kahị kaa ya ẹla nya Ohe je á kaa ke ụrụ wo ẹla nya ịBayịbụụ ka. Ụka ọhẹ, m̀ kaa bịlẹ iJihova la egbejida ẹ-ẹhị nyori ọ dam ụbwọ kam ka yé ọngọhẹ ọlẹ kọ ja mwahị nya ẹlịlẹhị.”

³ Ọ lang jaabwọ kọ la aanahị anyang ịwẹ ụka ọhẹ lẹẹ? Ọ kaa la iru nyahị ịnyị. (1 Pit. 5:9) Ahị tịtọ nyọka “gbịgba ha [iJihova] lọkẹkẹnị,” ma ahị tị ka ja gbịgba họọ la egbejida ọọlajị nya ẹla otolujwo, ọkịlẹtụ okpenyi, lee iwe-ahụrụ ọjụjụ ọlẹ kọ du kọ kaa lujwo hahị nyọka godayị giri-giri ẹ-ẹga nya iJihova myị́. (Eje. 6:6; 100:2) Ányị ahị tị́ ka họ ụka kọ lahị ịnyị?

4. Ịyẹ ahị tị́ ka kụ ẹhị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

⁴ Ahị ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị. Ụka ọhẹ, ọwa ịnyịnyị chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọlẹ kọ dudu kọ  “jida.” (Jọn. 11:35; Luk. 19:41; 22:44; Hib. 5:7) Ahị wụla iwe-ahụrụ ị-ịwa yẹ wẹẹ. Jaabwọ kahị wẹẹ họ ịnyị, ahị ka yẹ ang ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu ụwa. Ịnyịnyị, ahị ka yẹ ang ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ họ ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ịlẹ kị du kahị kaa nya egbejida.

5. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ u-uhye nya iJisọsị bwu ụpwụ nya ịJọn 11:32-36?

⁵ Ụka nya alogo la ẹka 32 nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá, ẹdụrụ jụ ịLasarọsị oligu nya iJisọsị gbee kọọ gbu. (Jọn. 11:3, 14) ỊLasarọsị la anyịnịna anyang imiiye, kị ri iMeri bala ịMata. Ugbiyegu ọwẹ há iJisọsị yẹẹyẹẹ. Igu nya ọnyịnaa ọlịkẹjẹ ọwẹ waa la ẹhyọ nya ịlẹhị-ịlẹhị. Nyọlẹ ká ịLasarọsị gbu kpá, iJisọsị ka ịBẹtanị, ko ri ẹga ọlẹ ká iMeri bala ịMata kụ. Ụka ká ịMata wo nyori iJisọsị nyị wẹẹ warị, ọ chị agaga kaka tọọ ụ-ụgbẹyị. Kụ irya nya abwọlẹ ká ẹlẹwẹ woo ọyị kaka ba nyọlẹ kọ yẹkẹẹ: “Ọngọlahị ee, ịnọ, ó ri ká warị tọ ịLasarọsị a-ahị lẹ, ịnọ, ịLasarọsị á tụtụm ka gbu kaka.” (Jọn. 11:21) Nyọlẹ kọ nọ pyịnyẹng ká iJisọsị yẹ iMeri bala angịkịla kị ja jida, “iJisọsị jida” ịnyịnyị.​—Wa ịJọn 11:32-36.

6. Ịyẹ tị du ká iJisọsị jida ụka ọwẹ?

⁶ Ịyẹ tị́ du ká iJisọsị jida ụka ọwẹ? Insight on the Scriptures wẹ yẹkẹẹ: “Igu nya ịLasarọsị oligu nyamwụ bala ọjụjụ ọlẹ kọ kpa wẹ anyịnamwụ à dudu ká iJisọsị ‘chị́ arụ bala o-jida’ lẹ.” * Ọ chịkpẹẹ myị́ ká iJisọsị ka ja kụ irya u-uhye nya ọjụjụ ọlẹ ká ịLasarọsị oligu ọlịkẹjẹ nyamwụ chịpwụrụ bwu lụka ká ẹdụrụ kpọọ bala ọ-ja me irya nya abwọlẹ kọ ka la ịLasarọsị nyọlẹ kọ jẹ́ nyori ọwa nyị ja ka gbu lẹ. Ahị tị jẹ́ myịmyị nyori abwọlẹ ká igu nya ịLasarọsị jụ iMeri bala ịMata kaka ba à gu iJisọsị gbịla nyọka nya egbejida lẹ. Ó ri ká igu á kpa ọlịkẹjẹ nyang ọhẹ rụ hi ẹpwụ nya ugbiyegu aalẹ, ịwẹẹ ọdada á juwa ka, à ka jẹ́ jaabwọ ká ọjụjụ ọlịnyị kaa la. Kụ ẹhị yẹ ang ịta ịlẹ á ka jẹ́ bwu ẹpwụ nya ẹlẹwẹ lẹẹ wẹẹ.

7. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ u-uhye nya iJihova bwula ida ọlẹ ká iJisọsị je chajị nya aligu nyamwụ?

 ⁷ IJihova jẹ́ jaabwọ kọ lang. IJisọsị à ri ọngọlẹ ká ‘abwẹla ọnyị myị́ ọnyị nya Ohe Oluhye nube ba’ lẹ. (Hib. 1:3) Nyọlẹ ká iJisọsị jida, ọ mẹjẹ jaabwọ kọ kaa la iJihova ụka ká ọlịkẹjẹ nyamwụ á gbu. (Jọn. 14:9) Ó ri ka ọlịkẹjẹ nyang ọhẹ á gbu aalẹ, jẹ́ myị̀myị̀ nyoriiJihova á jẹ́ ọjụjụ nyang kem ka, ma ọ jwọọ tang ịnyịnyị. Ọ tịtọ nyọka họng uda bwu ẹpwụ nya olegụ ọ-chị pyẹpyẹ.​—Eje. 34:18; 147:3.

8. Ịyẹ tị́ du kahị ka dahịhile nyori iJisọsị ka wule angị háahị-há eji bwula igu?

⁸ IJisọsị tịtọ nyọka wule angị háng-há eji bwula igu. Lụka okpii ene ká iJisọsị jida, o byi ịMata yẹkẹẹ: “Ọnyịnang ọlẹng ka wuleji bwula igu.” ỊMata myị la iJisọsị. (Jọn. 11:23-27) Chajị nyọlẹ ká ịMata kaa gbịgba ha iJihova wẹẹ, ọ jẹ́ nyori alọmwụ Ịlayịja bala Ịlayịcha nyị wule angịnyị eji bwula igu ụka ọkẹkpẹ. (1 Ịdị. 17:17-24; 2 Ịdị. 4:32-37) Ọ tị ka wo ẹla nya angịlẹ ká iJisọsị wuleji bwula igu ịnyịnyị myị́. (Luk. 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Ahụ ịnyịnyị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori à ka yẹ angị háng-há ịlẹ kị gbu myịmyị wẹẹ. Ida ọlẹ ká iJisọsị je ụka kọ wẹẹ kpụ aligu nyamwụ ẹjẹ ri ang ẹjẹẹ nyori owuleji bwula igu ri ẹla ọlẹ ká iJisọsị tịtọ nyọka họ!

9. Ányị a tị́ ka bwu kpụ́ angịlẹ kị ja bida ẹjẹ jaabwọ ká iJisọsị họ? Ya ọ-chụ pwokwita ọhẹ wẹẹ.

⁹ À ka jẹ́-ẹ da angị ja bida ụbwọ. IJisọsị á bida ta ịMata bala iMeri kem ka, ma ọ ke ụrụ wo laa bala ọ-kpáa ẹjẹ ịnyịnyị. Ahị ka jẹ́-ẹ họ ịnyị ịnyịnyị ẹ-ẹga nya angịlẹ kị ja bida. Dan, kọ ri ọngọgbahị nya ọjịra-jịra bwu Australia, yẹkẹẹ: “Nyọlẹ ká ahụ nyam byi hyim, m̀ baba nya ụbwọ ọdada. Aanahị lụme-lụmẹ kaa warị bala ahụ nyaa tụ́ odu tụ́ ẹnụ nyọka ke ụrụ lam. Ị ya iwe da ham nyọka bida, ọ́ tị laa abwẹhẹ nyọlẹ kam kaa jida ka ịnyịnyị. Ị dam ụbwọ họ ang lala omoto ọ-hụhụ, ang ọ-ra bwu ihi, bala ang oriri ọkpụkpụ ụka kam jẹ́ họ ang ịwẹ la ịlọm ka. Ị tị kaa raabwọ balaam ụka myị́ ụka ịnyịnyị. Ị mẹjẹ nyori ị ri aligu bala aanịna ịlẹ kị ‘yẹrwa nyam lụka nya ọbaba.’ ”​—Etu 17:17.

10. Chabwọ nya ẹla ọlẹ kị da ju ụ-ụpwụ nya iLuku 19:36-40 wẹẹ.

¹⁰ IJisọsị pwụ eji i-iJerusalẹm la ahyẹẹnụ 9 nya Nisan nya ẹka 33 nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá. Nyọlẹ kọ jẹ pwụ ọnaabwọ nya epweji, iru nya angịnyị tụguru lẹ, ị juwa ya ịwụrụ nyaa da ụ-ụgbẹyị họọ nyọka mẹjẹ nyori ị yoo myị nya Adịrahụ nyaa lẹlẹ. Ụka ọwẹ ka ri ụka nya ọkẹkẹnị. (Wa iLuku 19:36-40.) Lẹ angịjụgbẹyị nyamwụ á ka yẹ ahị guru gbe ẹlẹlẹ ọ-ka họ ka myị́. “Ụka ká iJisọsị jẹ ju epweji nya iJerusalẹm chwẹẹ, kọ juwa kpa ẹhị yẹ epweji ọọwa lẹ, ọ juwa jida chajị nya iJerusalẹm lẹlẹ.” Jaabwọ ká egbejida wẹẹ nyà bwu ẹhị nyamwụ, iJisọsị ya ẹla u-uhye nya ang ọ-la uhi-uhi ọlẹ kọ ja ka họ tọ angịlẹ kị kụ iJerusalẹm.​—Luk. 19:41-44.

11. Ịyẹ tị́ du ká iJisọsị jida ju ala iJerusalẹm?

¹¹ Nanana nyori ị ye iJisọsị myị pwụ ọlịịwẹ, ọ tọọ olujwo chajị ọ jẹ́ nyori ụmụmẹ nya ala iJuu nyị́ ka myị-ị ye ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ myị ka. Chajị nya ọọwa, iJerusalẹm ka tayịreji, ị tị ka wu ọngọngọhẹ ọlẹ kọ be ayịreji ọọwa kpa rụ ka ọ-yẹdada. (Luk. 21:20-24) O tolujwo nyori, jaabwọ ká iJisọsị ya, ụmụmẹ nya angịnyị pwa ẹla nyamwụ ịnyịlẹhị. Ányị ụmụmẹ nya angịnyị à tị́ kaa họ u-uhye nya ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ ẹ-ẹga ká ji? Ó ri angị ịmanyị-ịmanyị kem kị kaa ke ụrụ wo la ẹlịlẹhị ọlẹ ká kaa mẹ jáa aalẹ, ẹlịyẹ a tị́ ka jẹ́ bwu egbejida nya iJisọsị? Kụ ẹhị yẹ ang ịta ịkịla ịlẹ áhị ka jẹ́ lẹẹ wẹẹ.

12. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ u-uhye nya iJihova bwu ọlẹ ká iJisọsị jida chajị nya angịnyị aanamwụ?

 ¹² IJihova kaa kpahị ju angịnyị. Egbejida nya iJisọsị kpụhị ịtịya nya abwọlẹ ká iJihova kpahị ju angịnyị nyamwụ kaka ba. Ọ́ “tịtọ ká ọngọngọhẹ ka ta ayịreji ẹ-ẹpwụ nya ọhọbịrị ọhọhọ kpong-kpong ka. Ma, ká ọng myị́ ọng wuu ka yẹ irya da” ịnyị. (2 Pit. 3:9) Alẹ ahị ka mẹjẹ nyori ahị la ọháha ẹ-ẹga nya angịnyị bwula ọ-maga ụka myị́ ụka nyọka daa ụbwọ kị ka jẹ́ ang u-uhye nya ẹrụ ọnyịịla nya Ịpyị-Adịrahụ.​—Mat. 22:39. *

13-14. Ụgbẹyị oyina iJisọsị à tị́ mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ ẹ-ẹga nya angịnyị? Ányị ahị tị́ ka bwu la abwẹla ọwẹ?

¹³ IJisọsị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ la ọngịrị-ọngịrị. Ọ mẹ ọháha ọlẹ kọ la ẹ-ẹga nya angịnyị jẹ bwula ọ-kịnyaa la ọ-kpa iwe ọnyị myị́ ọnyị mẹ ang jáa. (Luk. 19:47, 48) Ịyẹ à tị́ gwoo gbịla nyọka họ ịnyị? IJisọsị la ahyẹẹrwẹrwa ẹ-ẹga nyaa. Ụka ọhẹ, angịlẹ kị tịtọ nyọka wo ẹla nya iJisọsị ju iru gbee “kọọwa ayịdang bala angịjụgbẹyị nyamwụ á ye ụka ọhẹ-lọhẹ ri ang oriri kaka.” (Mak. 3:20) Ọ dọmwụ hi ịlọmwụ ụbwọ lodu, ụka ọlẹ ká ọngọhẹ tịtọ nyọka ya ẹla balọọ. (Jọn. 3:1, 2) Ụmụmẹ nya angịlẹ kị ke ụrụ wo la iJisọsị ụka nya ọgbanyẹ á wẹ ka ri angịjụgbẹyị nyamwụ ka. Ma ọng myị́ ọng ọlẹ ko wo ẹla nyamwụ jẹ́ ẹlịlẹhị ọkpọnchị bwu ẹga nyamwụ ịnyịnyị. Alẹ ahị tịtọ nyọka ya iwe ha ọng myị́ ọng nyọka wo ẹrụ ọnyịịla. (Ụkụr. 10:42) Nyọka jẹ́-ẹ họ ịnyị, ahị ka baba nyọka ya ụgbẹyị ọlẹ kahị kaa ya ẹla nya Ohe da myị́.

¹⁴ Nwụlanọ nyọka yẹda ẹ-ẹga kọ baba. Ó ri kahị yẹ ụka ọlẹ kahị kaa kpehe nya ẹla nya Ohe da ka, áhị ka tọ angịhyẹ ịlẹ kị ka myị ọnụ nyọka ke ụrụ wo oja ọnyịịla ka myị́. Matilda, kọ kaa ye ịlahị nya ụgbẹyị yẹkẹẹ: “Am bala ọrụm kaa maga nyọka ju angịnyị ụga lụka ịdatị-datị. Alụtụrụ gbegbegbe, ahị kaa ya ẹla ẹ-ẹga ká angịnyị kaa kpa ihi ra. Alẹnụ ká angịnyị kaa chịpwụrụ kele-warị, ahị kaa ya apwụ guru ịị cart. Ụka nya alobyi, ahị kaa ka ẹpwa nya angịkịla.” Ọkọkọ nyọka ba ụka ọlẹ kọ há hahị jẹ kem, ahị ka nwụlanọ nyọka nwụ ụka nyahị họ nyọka ya ẹla nya Ohe ụka ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ tọ angịnyị. Ó ri kahị họ ịnyị,  ahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova chị ọkẹkẹnị balahị.

15. Ịyẹ à tị́ họ lobyi ohyẹẹkpẹ nya iJisọsị odehe ọlẹ, jaabwọ kị da ụ-ụpwụ nya iLuku 22:39-44?

¹⁵ Lobyi pyii nya ahyẹẹnụ 14 nya Nisan nya ẹka 33 nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá, iJisọsị ka iku nya iGetisemeni. Ụ-ụwa, ọ ya ẹla ọla ọkịlẹtụ nyamwụ je iJihova. (Wa iLuku 22:39-44.) Lụka nya iwe-ahụrụ olujwo ọọwa iJisọsị à raabwọ “la egbejida ẹ-ẹhị la omyi o-gboo” lẹ. (Hib. 5:7) Ịyẹ iJisọsị à tị́ raabwọ chajị nyamwụ la obyi ohyẹẹkpẹ ọwẹ ene kọọ gbu? Ọ raabwọ nyọka la ọngịrị nyọka jẹ́-ẹ godayị giri-giri ha iJihova bala ọ-ka họ irya nyamwụ. IJihova wo abwọ ọrịrị ọ-bwu ọkịlẹtụ nya Ọnyị nyamwụ kpụ o du olegu-ẹrụ ọhẹ kaka jwoo ọngịrị.

16. Ẹlịyẹ à tị́ ri olo nya iJisọsị ụka kọ wẹẹ raabwọ i-iku nya iGetisemeni?

¹⁶ Ịwẹẹ ọdada á juwa ka, angịnyị ọ-ka yẹ iJisọsị lala ọngọlẹ kọ chị ihi ju ẹnyị nya Ohe ka à dudu kọ raabwọ lida-lida i-iku nya iGetisemeni lẹ. Ọ jẹ́ jaabwọ kọ baba ka ba nya ọwa ọ-ka godayị giri-giri bala ọ-ka rụ ẹnyị nya Adamwụ ịgba. Ó ri ká ja chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọjụjụ ọlẹ kọ du kọ ja lujwo hang nyọka godayị giri-giri ha iJihova aalẹ, ịyẹ a tị́ ka jẹ́ bwu egbejida nya iJisọsị? Kụ irya nya ang ịta ịkịla ịlẹ kahị ka jẹ́ lẹẹ wẹẹ.

17. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ u-uhye nya iJihova bwula ọlẹ kọ wẹ abwọ ọrịrị ọ-bwu ọkịlẹtụ nya iJisọsị?

¹⁷ IJihova kaa ke ụrụ wo ọbịlẹ-bịlẹ nyang. IJihova ke ụrụ wo ọbịlẹ-bịlẹ ọ-bwu ọkịlẹtụ nya iJisọsị. Ịyẹ à tị́ du? Chajị ẹla ọlẹ kọ ri olo nya iJisọsị gụ́ ri ọ-ka godayị giri-giri ha Adamwụ bala ọ-ka chihi ju ẹnyị nyamwụ. Ó ri ká ọ-ka godayị giri-giri ha iJihova bala ọ-ka chihi ju ẹnyị nyamwụ á ri ẹla nyahị gụ́ aalẹ, ọ ka wẹ abwọ ọrịrị nyahị bwula ọ-dahị ụbwọ.​—Eje. 145:18, 19.

18. Ụgbẹyị oyina iJisọsị à tị́ lala oligu ọlẹ kọ kaa jẹ́ ahyẹẹrwẹrwa nyahị?

¹⁸ IJisọsị jẹ́ jaabwọ kọ lang. Ụka ká ọkịlẹtụ á bịrịịhị, ahị kaa chị ọkẹkẹnị nyọka yé ẹjẹ ọkpụkpụ bwu ẹga nya ọngịnyị ọlẹ kọ jẹ́ jaabwọ ká ẹla ọọwa lahị, ọgụgụ kori kọ ri ọngọlẹ kọ la akama ụma nya ịnyahị ọwẹ ụka ọhẹ lẹ. Oligu ọlịnyị iJisọsị à ri lẹ. Ọ jẹ́ jaabwọ ká olegu  kaa chị́ ọngịnyị pyẹpyẹ bala ọ-ka baba nya ụbwọ ọdada. Ọ jẹ́ abwụma ọlẹ ká Ohe kpa họhị, ọ tị ka họ kpụ ahị ka yé ụbwọ ọdada ọlẹ kahị tịtọ “lụka ọbaba.” (Hib. 4:15, 16) Jaabwọ ká iJisọsị ye ụbwọ ọdada myị bwu ẹga nya olegu-ẹrụ ụ-ụwa i-iku nya iGetisemeni, ahị ka myị ọnụ nyọka ye ụbwọ ọdada ọlẹ ká iJihova kaa ya hahị myị, kori kọ bwu ẹpwụ nya apwụ nyahị, ifim, ẹla o-ya dodehe bwu ịBayịbụụ, lee ụka ká ọọnahị ọlẹng lee ọnyang ọhẹ á juhi ụga nyọka juhi ọhụ wẹwẹ.

19. Ányị a tị́ ka bwu yé ọngịrị ụka ká la ọmayẹ olujwo u-uhye nyọka godayị giri-giri ha Ohe? Ya ọ-chụ pwokwita ọhẹ wẹẹ.

¹⁹ IJihova ka ya “okpunyi nya Ohe Oluhye” hang. Ányị iJihova à tị́ ka bwu juhi ọngịrị? Ụka kahị raabwọ, ahị ka ye “okpunyi nya Ohe Oluhye ọlẹ kọ kaa kpoye nya ọ-jẹ́ myịmyị nya angịnyị ehe.” (Filip. 4:6, 7) Okpunyi ọlẹ ká iJihova kaa ya ha ọngịnyị kaa họ ká ọkịlẹtụ nyahị ka weji bala o-wu irya nyahị kpa kpọọ. Ọ la ịnyị ẹ-ẹga nya ọọnahị ọnyang ọlẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Luz. Ọ yẹkẹẹ: “M̀ kaa la ịlọm ụbwọọm ụka myị́ ụka. Lẹ m̀ kaa me irya ụka ọhẹ nyori ḿ há iJihova ka. Ma ụka kọ la ịnyị, m̀ kaa ya je iJihova i-ijata jaabwọ kọ lam. Abwọ ọrịrị kaa dam ụbwọ ká irya nyam ka yem la ka.” Oja nya ọọnahị ọwẹ mẹjẹ nyori ahị ka yé okpunyi bwula abwọ ọrịrị.

20. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu egbejida nya iJisọsị?

²⁰ Ẹla ọlẹ kahị jẹ́ bwu egbejida nya iJisọsị ka jẹ́-ẹ kpụ́ụhị ẹjẹ bala ọ-dahị ụbwọ ịlẹhị! Ọ kpụhị ịtịya nyọka da aanahị ịlẹ kị ja bida ụbwọ bala ọ-ka dahịhile nyori iJihova bala iJisọsị ka dahị ụbwọ ụka ká igu á kpa ọngọ háahị há rụ. O guhi gbịla nyọka ya ẹla nya Ohe bala ọ-mẹ ang jẹ la ahyẹẹrwẹrwa chajị iJihova Ohe Oluhye bala iJisọsị ịKịrayịsị kaa mẹ abwẹla ọnyịịla ọwẹ jẹ. Ahị yé ẹjẹ ọkpụkpụ nyọka jẹ́ nyori iJihova bala Ọnyị ọlịkẹjẹ nyamwụ jẹ́ abwọlẹ kọ lahị, ọdẹwụ-dẹwụ nyahị kaa ri ẹla nyaa, ị tị tịtọ nyọka dahị ụbwọ bọhụ ịnyịnyị. Ahị kịnyaa la ọ-ka kpa ẹla ịlẹ kahị jẹ́ wẹ họ ụkụrwọ gbee pwụ ahyẹẹnụ ọlẹ ká iJihova ka “yịlẹ egbejida hi egbahị” nyahị jaabwọ kọ myị ọnụ mẹ!​—Ọwụ. 21:4.