1. Ányị ahị tị́ kaa bwu bịrị ụka bala iJihova?

 AHỊ kaa tịtọ nyọka bịrị ụka bala angịlẹ kị háahị. Ahụ bala ọrụ kaa tịtọ nyọka bịrị ụka lawụlẹ yẹẹyẹẹ. Anjwo kaa tịtọ nyọka juwa bala aligu nyaa. Ụka ọlẹ kahị tị kaa bịrị bala aanahị kaa kpụhị ahị wuu ịpyọ yẹẹyẹẹ. Ọlẹ kọ tị gụgụ wuu ri, ọ-bịrị ụka bala Ohe kaa kpụhị ịpyọ. Ahị ka jẹ́-ẹ họ ịnyị bwula ọ-raabwọ, wa Omyi Ẹla nyamwụ, bala ọ-kụ irya kpori-kpori ju ehe ọchịchị bala abwụma ịnyịịla nyamwụ. Ụka ọlẹ kahị kaa bịrị bala iJihova juhị apyobwuna lụmẹ!​—Eje. 139:17.

2. Akama oyina ahị tị́ la?

² Abwọ ọrịrị bala ịBayịbụụ ọwawa kaa kpụhị ịpyọ, ọ́ tị kaa chịkpẹẹ ụka myị́ ụka ka. Áhị kaa hi ụbwọ lụmẹ ka, ọọwa tị du kọ kaa lahị ujwo nyọka yé ụka họ ang nya olegu. Ụkụrwọ nyahị, ugbiyegu nyahị, bala ang ịkịla kaa nuhi ụka yẹẹyẹẹ, du kọ ka lahị lala o-ri ahị nyị́ hi ụbwọ nyọka raabwọ, jẹ́ ịBayịbụụ, bala ọ-kụ irya jwoo kpori-kpori ka.

3. Ang ọkịla oyina à tị́ ka nuhi ụka myị́?

³ Ang ọkịla ọhẹ tị juwa kọ ka nuhi ụka myị́ ịnyịnyị. Kori kahị dụmwọ-dụmwo ka, ang ịlẹ kị dọmwụ tịpyọ ka, ka nuhi ụka ọlẹ kahị ka kpa tụ́ ju iJihova chwẹẹ. Ahị kụ ẹhị yẹ ẹla nya ụya ọyaya wẹẹ. Ahị wuu kaa baba nya ụka nyọka mwịịnyọ. Ụya ọyaya ọlẹ kahị chụ ka há dọmwụ myị́, ma kori kahị bịrị ụka jwoo lụmẹ, áhị ka yé ụka ha ịgba ọgbagba nya iJihova ka. Ahị baba nyọka jẹ́ nyori ụ-ụya ọyaya à ri ang ọlẹ kọ baba gụ wuu ka.​—Etu 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Ẹlịyẹ ahị tị́ wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ?

 ⁴ Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka kụ ẹhị yẹ ang odudu kahị baba nyọka chụ ang ọlẹ kọ baba gụ wuu ọ-ọhịhị nyahị. Ahị ka kụ ẹhị yẹ abwọlẹ kahị ka bwu họ ụkụrwọ la ụka ọlẹ kahị la bala iJihova bala abwọlẹ kahị ka bwu yé apyobwuna bwula ụka nyahị ọ-kpa họ ang ọnyịịla.

5. Ányị ọ-kụ ẹhị yẹ ẹla ọlụpwụ nya Ala Efesọsị 5:15-17 à tị́ ka da anjwo ụbwọ nyọka chụ ọhịhị ọlẹ kọ há gụ wuu?

⁵ Chụ ọhịhị ọlẹ kọ há gụ wuu. Anjwo kaa tịtọ nyọka jẹ́ ọhịhị ọlẹ kọ há haa gụgụ wuu. Angịmẹjẹ bala alugbiyegu nyaa ịlẹ kị ri Alibeenu nya iJihova ka, ka jwaa ọhụ nyọka ka ube-ụpwụ ọgbẹgbịlẹ chajị kị ka yé ụkụrwọ ọnyịịla bala ọ-la okpoko ọtụka-ọtụka. Ube-ụpwụ ọkaka ọlịnyị kaa naa ụka lụmẹ. Adịda bala ịnịna bala angịkịla ọọjịra-jịra tị kaa ju anjwo ọhụ nyọka kpa ọhịhị nyaa họ ụkụrwọ ha iJihova ịnyịnyị. Ịyẹ à tị́ ka da onjwo ọlẹ ká iJihova há ụbwọ nyọka cheje ọnyịịla? Kori kọ wa ụpwụ nya Ala Efesọsị 5:15-17 bala ọ-kụ irya jwoo kpori-kpori, ọ ka dọọ ụbwọ. (Wọọ.) Kori ká onjwo-ó wa ịgba ịwẹ kpá, ọ ka tịlọmwụ wo myị́: ‘Ịyẹ à tị́ ri “irya nya Ọngọlahị” iJihova? Eje ọchịchị oyina à tị́ ka kpọọ ịpyọ? Eje ọchịchị oyina à tị́ ka dam ụbwọ nyọka kpa ụka nyam họ ụkụrwọ ọnyịịla?’ Kpịtịya nyori “ụka nya ichene ọlẹ ri ụka onyobyi lụmẹ,” odehe ọlẹ kọ ji ẹpwụtụbwọ nya Olegu Onyobyi lẹẹ tị ja ka tayịreji lụka o-kpii. Ọ ka há lụmẹ kori kahị kpa ọhịhị nyahị họ ang ịlẹ kị kpụ iJihova ịpyọ.

6. Eje nya ẹlịyẹ iMeri à tị́ chị? Ịyẹ tị́ du ká eje ọchịchị ọọwa há?

⁶ Hu ang ọlẹ kọ chịla kụ ịlahị. Nyọka jẹ́-ẹ kpa ụka nyahị họ ụkụrwọ ọnyịịla, ahị ka baba nyọka chụ ọhẹ bwu ẹpwụ nya ang imiiye ịlẹ ká ọlẹlẹhẹ nyaa dọmwụ tịpyọ ịnọ ka. Ẹlẹwẹ la gede-gede bwula ẹla ọlẹ kọ họ ụka ká iJisọsị ju iMeri bala ịMata ụga. ỊMata chị ọkẹkẹnị lụmẹ nyọlẹ ká iJisọsị jwaa ụga, lẹ ọ dọmwụ nyọka kpụ ang oriri ọtụka-ọtụka họọ. IMeri ọwa tị kpa iwe ọwẹ hụhụ bala iJisọsị bala o-ke ụrụ wo ang ọmẹjẹ nyamwụ. Ẹla ọlẹ ká ịMata họ á tịpyọ ka, ma iJisọsị ya nyori iMeri nyị ‘chụ ang ọbaba.’ (Luk. 10:38-42) Ọhẹka nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, iMeri ka deeri hi ang oriri ọlẹ kị ri ẹnụmwụ ọwẹ, ma ahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ó deeri hi ẹla ọlẹ kọ jẹ́ bwu ẹga nya iJisọsị ka. Jaabwọ ká ụka ọlẹ ká iMeri la bala iJisọsị wẹ myọọ lẹhị, ịnyị ụka ọlẹ kahị la bala iJihova à kaa myịhị lẹhị lẹ. Ányị ahị tị́ ka bwu kpa ụka ọwẹ họ ụkụrwọ yẹẹyẹẹ?

7. Ịyẹ tị́ du kọ baba yẹẹyẹẹ nyọka raabwọ, jẹ́ ịBayịbụụ, bala ọ-kụ irya jwoo?

⁷ Jẹ́ nyori abwọ ọrịrị, ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ, bala irya ọ-kụ jwoo ri ụpa nya ịgba ọgbagba nyahị. Adahị olepwoohe ọlẹ kahị há yẹẹyẹẹ ahị wẹẹ ya ẹla ta ụka kahị raabwọ lẹ. (Eje. 5:7) Ụka kahị jẹ́ ịBayịbụụ, ahị wẹẹ “jẹ ẹla o-bwu ẹga nya Ohe Oluhye” ịnyị. (Etu 2:1-5) Ụka kahị kụ irya jwoo kpori-kpori, ahị wẹẹ kụ ẹhị yẹ abwụma ịnyịịla nya iJihova bala ang ịnyịịla ịlẹ kọ wẹẹ ka họ hahị tụ́ ang ịhịhị ịkịla wuu. Ịngịngịhyẹ há gụ ọwẹ ká ka jẹ́-ẹ kpa ụka nyang họ wẹẹ? Ma ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka họ ịnyị?

8. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu abwọlẹ ká iJisọsị kpa ụka nyamwụ họ ụkụrwọ u-ugbileji?

⁸ Kori kọ chịkpẹẹ à chụ ẹga ọlẹ ká ọmọnyọ ji ka. Kụ ẹhị yẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị wẹẹ. Ene kọọ dọmwụ nya ụkụrwọ nyamwụ odehe, ọ bịrị ahyẹẹnụ 40 u-ugbileji. (Luk. 4:1, 2) Ẹ-ẹga o-nwee ọlịịwẹ, iJisọsị ka jẹ́-ẹ raabwọ bala ọ-kụ irya nya ụkụrwọ ọlẹ ká Adamwụ ya họọ.  Ọ-họ ịnyị nwụla iJisọsị nọ gbe ịmayẹ ịlẹ kị wẹ chọọ ọgụ. Ányị ahị tị́ ka bwu yé apyobwuna bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị? Kori ká juwa ẹ-ẹpwụ nya ugbiyegu ọtụka, ọ́ ka chịng kpẹẹ nyọka yé ẹga o-nwee ụka myị́ ụka ka. Kori kọ lịnyị, à ka jẹ́-ẹ mwahị nya ẹga o-nwee ọhẹ odehe nya ẹpwa nyang. Ịnyị Julie à họ nyọlẹ kọ tịtọ nyọka bịrị ụka ẹ-ẹpwụ nya abwọ ọrịrị nyamwụ ha iJihova lẹ. Ọwa bala ọrụmwụ kụ ẹpwa ochiche ọhẹ ịị France, ọ tị kaa lujwo nya ọngịnyị ọ-ka lụbwọmwụ, ká ọngọngọhẹ ka họọ ọmọnyọ ka. Julie yẹkẹẹ: “M̀ kaa jẹdịyẹ ẹ-ẹga ọmwịịnyọ ẹnụ myị́ ẹnụ. Ụ-ụwa m̀ kaa lụbwọm, lẹ m̀ jẹ́-ẹ ya ẹla bala iJihova.”

9. Nanana nyori iJisọsị la ang lụmẹ kaa họ, ányị ọ tị́ mẹjẹ nyori igu oriri nyamwụ bala iJihova myọọ lẹhị?

⁹ IJisọsị la ang lụmẹ-lụmẹ kaa họ. Angịnyị kaa tọọ da ka ẹga myị́ ẹga, ọng myị́ ọng nyaa tị kaa tịtọ kị ka la iwe balọọ. Ụka ọhẹ dọmwụ lẹ, “alepweji . . . wuu, tụ ịlaa kele kaka jịra ị-ịlahị nya ọdọdẹpwa ọlẹ ká iJisọsị anyị ji.” Ọ lịnyị odu lẹ, iJisosị nwụla iwe-ahụrụ nọ chajị kọ ka jẹ́-ẹ raabwọ ha iJihova. Ene ká ahị ka pyẹ, ọ mwahị nya ẹga “ochinye” ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ la ụbwọọmwụ chajị kọ ka bịrị ụka bala Adamwụ.​—Mak. 1:32-35.

10-11. Jaabwọ ká ụpwụ nya ịMatiyu 26:40, 41 ya, ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ byi angịjụgbẹyị nyamwụ i-iku nya iGetisemeni? Ịyẹ à tị́ họ mẹ?

¹⁰ Lodu ohyẹẹkpẹ nya iJisọsị odehe, nyọlẹ ká ụkụrwọ nyamwụ wẹẹ ka cheju, ọ myịmyị mwahị nya ẹga o-nwee ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ kụ irya bala ọ-raabwọ. Ọ yé ẹga ọlịnyị i-iku nya iGetisemeni. (Mat. 26:36) Ụ-ụwa iJisọsị ya ẹla ọkpọnchị ọhẹ jẹ angịjụgbẹyị nyamwụ u-uhye nya abwọ ọrịrị.

¹¹ Kụ irya nya ẹla ọlẹ kọ họ lẹẹ wẹẹ. Ụka kị pwụ iku nya iGetisemeni wẹẹ, ụka jẹ kpoye lẹ, ọhẹka ọ dọmwụ ka kpoye nya odu arịrị lẹ. IJisọsị byi angịjụgbẹyị nyamwụ nyị “juwa gbeji,” ọọwa lẹ ọ rụ kaka raabwọ lẹlẹ. (Mat. 26:37-39) Ma ụka ká ọọwa laa raabwọ, une chwaa ịwa. Ụka ká iJisọsị yaa kị ja nune, ọ myịmyị byaa yẹkẹẹ: “Anụ juwa gbeji giri-giri kanụ juwa raabwọ ha Ohe Oluhye . . . mẹ.” (Wa ịMatiyu 26:40, 41.) Ọ jẹ́ nyori ẹla nyị yẹ myaa yẹẹyẹẹ bala o-ri ịnyịrọ chaa pyẹpyẹ. IJisọsị tị jẹ́ ahyẹẹrwẹrwa nyaa lẹ o-ya nyori ‘ugbinyịrọ nyị la dẹwụ-dẹwụ.’ Kpọkpọọkpọ, iJisọsị rụ kaka raabwọ ụka imimiiye dọọ. Ụka kọ tị tịrẹkpẹ, ọ yẹ nyori angịjụgbẹyị nyamwụ juwa nune ọkọkọ nyọka ja raabwọ.​—Mat. 26:42-45.

12. Ịyẹ ahị tị́ ka họ kori ká ẹla á yẹ rịrịịhị lee ịnyịrọ á chịịhị pyẹpye kpoye nyọka raabwọ?

¹² Chụ ụka ọlẹ kọ pwoku. Ọ ka lahị lala o-ri ẹla nyị yẹ myịhị kpoye lee ịnyịrọ ọ-chịịhị pyẹpyẹ kpoye nya ahị ọ-ka raabwọ myị́. Ó ri kọ lịnyị ẹ-ẹga nyang aalẹ, á lụbwọng ka. Ịyẹ a tị́ ka jẹ́-ẹ họ? Angịhyẹ ịlẹ kọ baa ahị la ọ-ka raabwọ  ha iJihova la ocheju nya ahyẹẹnụ kaa yẹ nyori ọ kaa dụbwọ nyọka jene raabwọ lobyi ụka ọlẹ ká ịnyịrọ á chaa pyẹpyẹ lụmẹ lẹka. Angịkịla tị yẹ nyori abwọlẹ kị kụ kpa raabwọ kaa la apyobwuna nya ịlọmwụ ịnyịnyị. Ma ó tị ri ká olegu-ú bịrịng kpoye nyọka raabwọ myị́ bẹẹ? Ya je iJihova jaabwọ kọ lang. Jẹ́ myịmyị nyori Adahị ọ-la ahyẹẹrwẹrwa ka wo lang.​—Eje. 139:4.

13. Ányị ang abwọ ị-kpa ila họ ụkụrwọ à tị́ ka yiihi uyawụ ẹ-ẹpwụ nya ụka ọlẹ kahị la bala iJihova myị́?

¹³ A yi ịlọng uyawụ ụka ká ja jẹ́ ang ka. A-abwọ ọrịrị kem à ri ụgbẹyị ọlẹ kahị ka bwu ju igu oriri nyahị bala iJihova ọngịrị ka. Ang ọ-jẹ bwu Omyi Ẹla nya Ohe bala ọjịra-jịra ọkaka ka dahị ụbwọ nyọka tụ ju Ohe chwẹẹ gụ́ ọọwa ịnyịnyị. Ịngịhyẹ ji ọlẹ á ka họ nyọka yé apyobwuna gụ́ ọọwa bwu ụka ọlẹ á kaa kpa jẹ́ ang bala ọlẹ á kaa kpa ka ọjịra-jira? Tọ ịlọng wo, ‘Ịyẹ à tị́ kaa hum irya kpa rụ ụka kam juwa ọọjịra-jịra lee ụka kam ja maga nyọka jẹ́ ang?’ Ọ ka ri ọngịnyị ọ-wụrụng bwu ifon, ụpwụ ọlẹ kị da wang bwu ifon, lee ang abwọ ị-kpa ila họ ụkụrwọ ụma ịkịla myị́? Uku-ụnọ ịmanyị tị́ nya angịnyị la ang abwọ ị-ju apyobwuna ịwẹ alẹ. Angị wụla ẹla yẹ ịhyẹ ya nyori ụka kaahị nyị́ ja maga nyọka ya ẹhị ku ang, ifon nyahị o-ji ọnaabwọ kem nyị kaa yiihi uyawụ. Ọngọhẹ ọlẹ kọ kaa mẹ ang jẹ u-uhye nya irya bala abwẹla nya angịnyị ya jaabwọ kọ kaa la. Ọ yẹkẹẹ: “Ẹhị nyang á kaa juwa u-uhye nya ụkụrwọ ọlẹ ká kpa ụ-ụbwọ ka, irya nyang kaa juwa ẹ-ẹga ọkịla.” Ene ká ọjịra-jịra ọtụka bala ịnya isekut ka dọmwụ, ị kaa kpụhị ịtịya nyọka ya ang ọ-ya ẹla nyahị ju ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka yi angịkịla uyawụ ka. Ahị ka họ ịnyị ịnyịnyị ụka kahị la ụbwọọhị chajị ká ang ọ-ya ẹla nyahị á ka yiihi uyawụ ka bala ọ-bịrị ụka ọlẹ kahị wẹẹ la bala iJihova ka myị́?

14. Jaabwọ ká Ala iFilipayị 4:6, 7 ya, ányị iJihova à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka ya irya nọ ẹ-ẹga okpokpo?

¹⁴ Bịlẹ iJihova kọ dang ụbwọ nyọka ya irya nọ ẹ-ẹga okpokpo. Ó ri ká yẹ nyori irya nyang kaa hụ ụhwahị ụka ká ja kpa ang jẹ́ lee ụka ká juwa ọọjịra-jịra aalẹ, bịlẹ ká iJihova a dang ụbwọ. Ó ri ká ja chuko u-uhye nya ịngịhyẹ, ọ ka lujwo nya ahụ ọ-ka ya ẹla ọọwa nọ ka ọka bala ọ-ya irya ku ang ọjẹ́jẹ bwu ịBayịbụụ myị́, ma ọ tị baba nya ahụ ọ-ka họ ịnyị. A raabwọ nya okpunyi ọlẹ kọ ka wu ọkịlẹtụ nyang kpa kem ka, ma raabwọ kọ ka wu “irya ọlẹpwụ” nyang kpa ịnyịnyị.​—Wa Ala iFilipayị 4:6, 7.

15. Ịyẹ à tị́ ri apyobwuna ọhẹ ọlẹ kahị kaa yé bwula ọ-bịrị ụka bala iJihova?

¹⁵ Ó ri ká kaa kpa ụka nyang ya ẹla tọ iJihova, ke ụrụ wo lọọ, bala ọ-kụ irya u-uhye nyamwụ aalẹ, à ka yé apyobwuna yẹẹyẹẹ. Ányị ọ tị́ ka bwu lịnyị? Ọhọhẹ, à ka jẹ́-ẹ cheje nya ẹla gụ́ ọọwa. ỊBayịbụụ họ kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọngọ ‘ju ogu ta angị jẹ ẹla kaa jẹ́ ẹla.’ (Etu 13:20) Lẹ jaabwọ ká wẹẹ bịrị ụka bala iJihova Ọngọlẹ ká ẹla ọjẹ́jẹ bwu ẹga nyamwụ, à ka jẹ́ ẹla gụ́ olene ịnyịnyị. À ka jẹ́ jaabwọ ká ka bwu họ ẹla kpọọ ịpyọ gụ́ olene bala ọ-ka yẹ abwọ hi ang ịlẹ kị ka wọọ ẹjẹ.

16. Ányị ahị ọ-bịrị ụka bala iJihova à tị́ kaa dahị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ mẹ ang jẹ gụ́ olene?

¹⁶ Oheeye, à ka jẹ́-ẹ mẹ ang jẹ́ gụ́ olene. Ụka kahị ja mẹ ịBayịbụụ jẹ ọngịnyị, ịngịhyẹ ọkpọnchị ọlẹ kahị kaa tịtọ nyọka họ ri ọ-ka da ọngọọwa ụbwọ nyọka tụ ju iJihova chwẹẹ. Jaabwọ kahị wẹẹ ya ẹla bala Adahị olepwoohe gụ́ ọọwa, ịnyịnyị ọháha ọlẹ kahị la ẹ-ẹga nyamwụ à kaa nwà kịlahị lẹ, ọọwa tị kaa dahị ụbwọ nyọka mẹ ang jẹ ọngọ wẹẹ jẹ ịBayịbụụ nyọka la ọháha ẹ-ẹga nya Ohe ịnyịnyị. Ọ lịnyị ẹ-ẹga nya iJisọsị. O ya ẹla rụ́ Adamwụ la omyi ẹla nya ọháha du kọ da angịlẹ kị bọọ jẹ kpẹẹkpẹẹ ụbwọ nyọka la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova ịnyịnyị.​—Jọn. 17:25, 26.

17. Ịyẹ tị́ du ká abwọ ọrịrị bala ang ọjẹ́jẹ kaa dụbwọ nyọka ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị?

¹⁷ Ọhata, ọmyịmyị nyang ka la ọngịrị gụ́ ọọwa. Kụ irya nya ang ọlẹ kọ kaa họ ụka ká bịlẹ Ohe nyọka kpang ụgbẹyị, kpụng ẹjẹ, lee ọ-dang ụbwọ wẹẹ. Ụka myị́ ụka ká iJihova á wẹ abwọ ọrịrị nyang ịwẹ, ọmyịmyị nyang kaa nwà ka ịlahị. (1 Jọn. 5:15) Ang ọkịla oyina à tị́ ka jẹ́-ẹ ju ọmyịmyị nyang ọngịrị? Ang ọjẹ́jẹ nya ịlọng. Kpịtịya nyori, “ẹla nya Ohe Oluhye owowo a kaa kpa ọmyịmyị ọlala jụ ka ẹpwụ nya ọngịnyị ehe lẹ.” (Rom. 10:17) Ma, nyọka la ọmyịmyị ọnyọọngịrị, ọ́ ba ọ-ọka wo ẹla ju ka ụrụ ịịwẹ kem ka. Ang ọkịla oyina ahị tị́ baba nyọka họ?

18. Ya ọ-chụ pwokwita nya ang odudu kahị baba nyọka me irya ju ang ọlẹ kahị jẹ́ wẹẹ.

¹⁸ Ahị baba nyọka me irya ju ang ọlẹ kahị wẹẹ jẹ́. Kụ irya nya ẹla ọlẹ kọ ta ọngọ da Eje Ọnyịịla 77 wẹẹ. Ọ la olo nya ọkịlẹtụ chajị ọ lọọ lala o-ri iJihova nyị nyẹẹkpẹ dọọ ọwa bala ala Isirẹlụ aanamwụ lẹ. Uko ọchịchị u-uhye nya ẹlẹwẹ du kọ jẹ́-ẹ nune lodu ka. (Ịgba 2-8) Ịyẹ ọ tị́ họ? O byi iJihova yẹkẹẹ: “M̀ ka kpa ụkụrwọ ịlẹ ká họ wuu me irya ju, juwa kụ ẹhị yaa pyịị.” (Ọgba 12) Ịlẹhị lẹ, ọngọ da eje ọnyịịla ọwẹ jẹ́ ang ịlẹ ká iJihova họ ha angịnyị Nyamwụ lụka ọkẹkpẹ, ma ọ tị chuko du kọ towo yẹkẹẹ: “Ohe Oluhye deeri nyọka họhị ọnahị lẹ le? Agbama ọ dachichi ya ku  ọmwakpa nya ahyẹẹrwẹrwa nyamwụ lẹlẹ-ẹ́?” (Ọgba 9) Ọngọ da eje ọnyịịla ọwẹ me irya ju akụrwọ nya iJihova bala ahyẹẹrwẹrwa ọlẹ ká Ohe mẹjẹ la ụka ọkẹkpẹ. (Ọgba 11) Ịyẹ à tị́ ri ocheju nya ọọwa? Ọngọ da eje ọnyịịla ọwẹ wẹ ka jẹ́ nyori iJihova á ka nyẹẹkpẹ da angịnyị Nyamwụ ka. (Ọgba 15) Ụ-ụgbẹyị ọlịnyị-ịnyị, ọmyịmyị nyang ka la ọngịrị gụ́ olene jaabwọ ká wẹẹ me irya ju ang ịlẹ ká iJihova họ ene-ene ha angịnyị nyamwụ bala ịlẹ kọ họ hang ahụ ayịdang.

19. Ụgbẹyị ọkịla oyina ahị tị́ ka yé apyobwuna bwula ọ-bịrị ụka bala iJihova?

¹⁹ Ohene, kọ tị baba gụ́ wuu, ọháha ọlẹ ká la ẹ-ẹga nya iJihova ka la ọngịrị gụ́ ọọwa. Ọháha à ri abwụma ọlẹ kọ ka gung gbịla gụ́ ịkịla wuu nyọka ju ihi nya iJihova, chị ịlọng imyi kpẹpwụ chajị nyọka họ ẹla kpọọ ịpyọ, bala ọ-ka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ọmayẹ ọhẹ-lọhẹ lẹ. (Mat. 22:37-39; 1 Kọr. 13:4, 7; 1 Jọn. 5:3) Ịngịngịhyẹ á ji kọ ju apyobwuna lala igu ọ-chii oriri bala iJihova kaka!​—Eje. 63:1-8.

20. Ányị a tị́ ka bwu yé ụka raabwọ, jẹ́ ang, bala o-me irya ju ẹla ọlẹ ká jẹ́?

²⁰ Kpịtịya nyori abwọ ọrịrị, ang ọjẹ́jẹ, bala irya o-me ju ẹla ọlẹ kahị jẹ́ ri ụpa nya ịgba ọgbagba nyahị. Lala iJisọsị, mwahị nya ẹga ọlẹ kọ chị choo nyọka bịrị ụka bala iJihova. A ya iwe da ha ang ị-ka ying uyawụ ododu ka. Bịlẹ iJihova nyọka dang ụbwọ ya irya nọ ẹ-ẹga ookpokpo ụka ká ja jẹ́ ang bwu ịBayịbụụ. Ó ri ká kpa ụka nyang họ ụkụrwọ ụ-ụgbẹyị o-ju apyobwuna lẹẹlẹẹ, iJihova ka nwụng uri la ọhịhị o-gboyi myị́ oyi ụ-ụwa odehe onyeewe.​—Mak. 4:24.