ANG ỌJẸ́JẸ 43
EJE 90 Anụ Ju Awụlẹ Ọhụ
Abwọlẹ Á ka Bwu Kụrụ Ịwẹẹ Nyang
“Juwa wụla ang myị́ ang wuu yẹ myịmyị.”—1 TẸS. 5:21.
ẸHỊ NYA ẸLA
Abwọlẹ kahị ka bwu myị́ ịwẹẹ ịlẹ kị ka gu ịgba ọgbagba nyahị ha iJihova myị́.
1-2. (a) Ịwẹẹ nya ẹlịyẹ anchẹ nya iJihova à tị́ ka da myị́? (b) Ẹlịyẹ ahị tị́ wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?
AHỊ wuu, tụ́ angịgbahị bala anjwo kaa la ịwẹẹ ọdada a ụka ọhẹ. Ọ-chụ pwokwita, ọnchẹ nya iJihova ọlẹ kọ ri onjwo wẹẹ ka da ịwẹẹ kori ká iJihova á kaa kpahị jwoo ịnyịlẹhị myị́. Ọọwa ka du kọ ka chị ọkịlẹtụ agiye u-uhye nya enyi Ohe ohuhu myị́. Lee kụ irya nya ọọnahị ọhẹ ọlẹ kọ kpa ụka nya onjwo nyamwụ họ ụkụrwọ nya iJihova ọkọkọ nyọka ku ang-ụdụ nya odehe ọlẹ wẹẹ. Ọlẹẹlẹẹ kọ tị ri ọngọgbahị wẹẹ, okpoko o-meme la ịbaba nya ugbiyegu nyamwụ kem ọ la lẹ. Ọ ka ja kụ irya kori ká eje ọlẹ kọ chị lụka kọ ri onjwo á la kpakpa myị́. Kụ irya nya ọọnahị ọnyang okwirichi ọlẹ kọ la ọngịrị gbuu lẹẹlẹẹ kaka wẹẹ. Ọkịlẹtụ ka kpọọ enyi ọọlajị nyọlẹ kọ jẹ́-ẹ họ lẹẹlẹẹ jaabwọ kọ kaa họ bwu ẹkpẹ kaka myị́. À tọ ịlọng ịtọ ẹla ụma ịlẹ ẹnẹhẹ lẹẹ: ‘IJihova jẹ́m am kpangga wẹẹ? Ang ịlẹ kam hu kịliya chajị nya iJihova á kpoye wẹẹ ka? M̀ ju apyobwuna ha iJihova wẹẹ?’
2 Kori kahị hu ịtọ ẹla ịlịịwẹ ujiji la ọ-waa ka, ị ka pwuru ọmyịmyị nyahị ẹ-ẹga nya iJihova, gbee kahị dọmwụ ka hwabwọ la ọ-gbịgba họọ myị́. Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka ya ẹhị rịrị u-uhye nya itiwe nya ehile ịla ịBayịbụụ ịlẹ kị ka dahị ụbwọ kori kahị da ịwẹẹ (1) nyori iJihova á kpahị juhi ka, (2) nyori eje ịlẹ kahị chị lụka ọkẹkpẹ á la kpakpa nwà ka, lee (3) nyori áhị ju apyobwuna ha iJihova lẹẹlẹẹ kaka.
ABWỌLẸ Á KA BWU MYỊ́ ỊWẸẸ NYANG
3. Ụgbẹyị oyina ahị tị́ ka bwu myị́ ịwẹẹ nyahị?
3 Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ kahị ka bwu myị ịwẹẹ nyahị ri ọ-ka kụ ẹhị yẹ Omyi Ẹla nya Ohe nyọka yé ọwẹwẹ nya ịtọ ẹla nyahị. Kori kahị họ ịnyị, ahị ka la ọngịrị gụ́ ọọwa, nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu, bala “ogodayị rịrị kpakpakpa ẹ-ẹpwụ nya ọmyịmyị ọlala.”—1 Kọr. 16:13.
4. Ányị ahị tị́ ka bwu “wụla ang myị́ ang wuu yẹ myịmyị”? (1 Ala ịTẹsalonika 5:21)
4 Wa 1 Ala ịTẹsalonika 5:21. À ka yẹ wẹ nyori ịBayịbụụ byihi nyị “wụla ang myị́ ang wuu yẹ myịmyị.” Ányị ahị tị́ ka bwu họ ịnyị? Ahị ka wụla yẹ kahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹla ọlẹ kahị myị la pwoku ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya. Ọ-chụ pwokwuta, kụ irya nya onjwo ọlẹ kọ jẹ́ myị̀myị̀ kori kọ ju apyobwuna a-ahị nya Ohe ka wẹẹ. Ọ ka yọọ nyori nyọlẹ ká ịwẹẹ ọwẹ ji ẹpwụ nyamwụ wẹẹ, Ohe-é tịtị kpahị jwoo kaka ịlẹhị? Ehe, ọ ka “wụla ang myị́ ang wuu yẹ myịmyị” bwula ọ-jẹ́ ịBayịbụụ nyọka jẹ́ jaabwọ ká iJihova kaa kpahị jwoo kaka ba.
5. Ányị ahị tị́ ka bwu yẹ ọwẹwẹ nya iJihova u-uhye nya ịtọ ẹla nyahị?
5 Ụka kahị ja wa ịBayịbụụ, ọ kaa lala o-ri iJihova nyị wẹẹ ya ẹla balahị. Ma ahị baba nyọka họ gụ́ ọ-wọọ ị-ịwẹ kem kori kahị tịtọ nyọka jẹ́ irya nya iJihova u-uhye nya ịtọ ẹla ịla ọkịlẹtụ nyahị. Ahị baba nyọka wa ụpa nya ịBayịbụụ ịlẹ kị ka wẹ ịtọ ẹla nyahị kpangga. Nyọka jẹ́-ẹ họ ịnyị, ahị ka jẹ́-ẹ kpa ang-abwọ ịlẹ ká ogu nya iJihova họ hahị jẹ́ ịBayịbụụ kpori-kpori myị́. (Etu 2:3-6) Ahị baba nyọka raabwọ bịlẹ iJihova kọ ka dahị ụbwọ yẹ ọwẹwẹ ọlẹ kọ wẹẹ ya hahị u-uhye nya ịtọ ẹla nyahị. Ọọwa ahị ka mwahị nya itiwe nya ehile ịla ịBayịbụụ ịlẹ kahị ka jẹ́-ẹ kpa họ ụkụwọ ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọọwa lẹlẹ. Ahị ka yé apyobwuna ịnyịnyị bwula ọ-wa oja nya angị ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ ịlẹ kị chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọ-lala ịnyahị.
6. Ányị ọjịra-jịra à tị́ kaa dahị ụbwọ nyọka myị́ ịwẹẹ nyahị?
6 Ụka kahị ja jẹ́ ang ọọjịra-jịra, ọ kaa lala o-ri iJihova nyị wẹẹ ya ẹla tahị ịnyịnyị. Kori kahị kaa ka ọjịra-jịra ụka myị́ ụka, ahị ka wo ẹlẹhẹ ọlẹ ká ọọnahị ya bwu ịlahị lee ẹla ọwẹwẹ nya ọọnahị kọ ka wẹ ịtọ ẹla ọlẹ kọ ji ẹpwụ nyahị myị́. (Etu 27:17) Ahị kụ ẹhị yẹ abwọlẹ kahị ka bwu yé ọwẹwẹ nya ịtọ ẹla ịhyẹ kpangga ịlẹ kị kaa wẹ ẹpwụ nyahị wẹẹ.
ỤKA KÁ DA ỊWẸẸ NYORI IJIHOVA KAA KPAHỊ JUNG
7. Ịtọ ẹla oyina angịhyẹ à tị́ ka tọ myị́?
7 À kụ irya ẹnẹnẹhẹ nyori, ‘iJihova kaa kpahị jum’ lẹẹ? Kori ká la ịlọng lala ọngọ ju apyobwuna ka, ọ ka lang lala o-ri nyị́ ka jẹ́-ẹ chịkpẹẹ a ka ri igu ta Ọngọ họ odehe bala epwoohe ka. Ọ lala o-ri Adịrahụ iDevidi nyị la irya ọlịnyị ụka ọhẹ lẹ. Ọ lọọ ẹbyẹbyị nyori iJihova nyị ka kụ irya nya ẹla nya angịnyị ehe du kọ tọ wo yẹkẹẹ: “[IJihova] ee, ịyẹ tị́ ká angịnyị jung apyobwuna-à? Ịyẹ tị́ du kaa me irya jwaa?” (Eje. 144:3) Ale a tị́ ka yé ọwẹwẹ nya ịtọ ẹla ọwẹ bwu?
8. Jaabwọ ká ụpwụ nya 1 ịSamwẹlụ 16:6, 7, 10-12 ya, ịyẹ iJihova à tị́ kaa yẹ u-uhye nya angịnyị?
8 ỊBayịbụụ họ kahị jẹ́ nyori iJihova kaa kpahị ju angịlẹ kị lala o-ri nyị́ ju apyobwuna a-ahị nya angịkịla ka. Ọ-chụ pwokwita, iJihova du ịSamwẹlụ ẹrụ ka ẹpwa nya iJesi nyọka ya ida wụ́ ọnyị nyamwụ ọhẹ kọ ka ri adịrahụ nya ala Isirẹlụ ị-ịlahị. IJesi wụrụ angị irwiye lẹpwụ nya anyị alẹng ineku nyamwụ, kaka hi iDevidi ọngọlẹ kọ ri onjwo gụ́ wuu. b Ma, iDevidi à tị ri ọngọlẹ ká iJihova chụ lẹ. (Wa 1 ịSamwẹlụ 16:6, 7, 10-12.) IJihova yẹ ụma nya ọngịnyị ọlẹ ká iDevidi ri ọ-ọkịlẹtụ. Ọ jẹ́ nyori iDevidi nyị la ọháha ẹ-ẹga nya ọwa yẹẹyẹẹ.
9. Ịyẹ tị́ du ká ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova kpahị jung? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)
9 Kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova mẹjẹ nyori à ju apyobwuna họọ wẹẹ. Ọ kaa ya ẹla ọjẹ́jẹ ọlẹ kọ pwoku iwe-ahụrụ nyang kpangga hang. (Eje. 32:8) Kori kọ jẹ́ng yẹẹyẹẹ ka, ọ ka jẹ́-ẹ họ ịnyị? (Eje. 139:1) Ụka ká kpa ẹla ọmẹjẹ nya iJihova họ ụkụrwọ ká yẹ jaabwọ kọ dang ụbwọ, à ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova kpahị jung ịlẹhị. (1 Ego. 28:9; Ụkụr. 17:26, 27) IJihova jẹ́ jaabwọ ká wẹẹ maga kaka ba nyọka gbịgba họọ. Ọ yẹ abwẹla ịnyịịla ịlẹ ká la ẹ-ẹpwụ nya ọkịlẹtụ, ọ tị tịtọ nyọka ri oligu nyang ịnyịnyị. (Jer. 17:10) Ọ tị ka họ́ọ ká ka myọnụ nyọka ri igu balọọ ịnyịnyị.—1 Jọn. 4:19.
ỤKA KỌ LANG LALA O-RI EJE NYA ẸLA ỊLẸ KÁ CHỊ LỤKA ỌKẸKPẸ Á PWOKU KA
10. Ụka kahị kụ irya nya eje ịlẹ kahị chị lụka ọkẹkpẹ, ịtọ iyina ahị tị́ ka tọ ịlọhị myị́?
10 Ụka ọhẹ, kori ká angịhyẹ á ja kụ irya u-uhye nya eje ịlẹ kị chị lụka ọkẹkpẹ, ọ kaa laa lala o-ri ịwa nyị́ cheje ịịwa kpakpa ka. Ọhẹka ị cheje nyọka nyẹẹkpẹ da ụkụrwọ ọnyịịla ọhẹ lee ọhị ọtụka-ọtụka, chajị nyọka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ha iJihova lụka nyaa wuu. Ọlẹẹlẹẹ, ẹka lụmẹ-lụmẹ tị chịpwụrụ lẹ. Ị ka yẹ alogu nyaa ịhyẹ ịlẹ kị kịnyaa la ụkụrwọ ọlịnyị, kọ tị lala o-ri nyị la okpoko ọtụka-ọtụka lẹẹlẹẹ lẹ myị́. Ọọwa ka du kị ka kụ irya myị́ nyori: ‘Ang ịlẹ kam pẹhi ọọlajị nya ịgba ọgbagba nya iJihova pwoku ịnyịlẹhị? Ọọwa à du ká ang ịhyẹ wẹẹ nyịm lẹẹlẹẹ kaa?’
11. Ịyẹ à tị́ ri akama nya ọngọ da Eje Ọnyịịla 73?
11 Kori ká tọ ịlọng ịtọ ịlịịwẹ ụka ọhẹ lẹ, maga ká kụ ẹhị yẹ abwọlẹ kọ la ọngọ da Eje Ọnyịịla 73 wẹẹ. Ọ yẹ angịhyẹ ịlẹ kị kaa gbịgba ha iJihova ka kị tị la ịnyịrọ ogogo, ị kpụdụ, ọ tị lala o-ri nyị́ la akama ọhẹ ka ịnyịnyị. (Eje. 73:3-5, 12) Ụka kọ yẹ ọhịhị nyaa kọ lala o-ri ang myị́ ang nyị há haa, ọ lọọ lala o-ri ang ịlẹ wuu kọ ya kịliya chajị nya ịgba ọgbagba nya iJihova nyị ri ododu. Ọ “ji ẹpwụ nya akama ụka wuu” ọọlajị nyọlẹ ká irya nya ẹlẹwẹ kaa kpọọ ọkịlẹtụ enyi. (Eje. 73:13, 14) Ányị ọ tị́ bwu kụrụ irya ịlịnyị?
12. Jaabwọ ká Eje Ọnyịịla 73:16-18 ya, ịyẹ à tị́ da ọngọ da ụpwụ ọwẹ ụbwọ nyọka kụ irya kpakpa?
12 Wa Eje Ọnyịịla 73:16-18. Ọngọ da eje ọnyịịla ọwẹ ka ube ịgọgọ nya iJihova. Ụka kọ juwa bala anchẹ nya iJihova ịkịla, ọ jẹ́ kụ irya nya ẹla kpakpa lẹ. Ọ yẹ jẹ́ nyori nanana nyọlẹ kọ lala o-ri ọhịhị nya angịlịnyị nyị kpịpyọ, ijuju nyaa á ju ọdahịhile ka. Ọọwa du kọ la okpunyi nya ọkịlẹtụ, chajị ọ jẹ́ nyori ịgba ọgbagba nya iJihova o-hu kụ ịlahị à ri eje ọchịchị ọlẹ kọ há gụ́ wuu lẹ. Chajị nyọọwa, ọ jẹ́ cheje gụ́ olene nyọka kịnyaa la ọ-gbịgba ha iJihova.—Eje. 73:23-28.
13. Ányị a tị́ ka bwu yé okpunyi nya ọkịlẹtụ kori ká ja la ịwẹẹ ọdada u-uhye nya eje ịlẹ ká chị lụka ọkẹkpẹ? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)
13 Ahụ ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ yé okpunyi nya ọkịlẹtụ ọlịịwẹ bwula ụbwọ ọdada nya Omyi Ẹla nya Ohe. Ányị ọ tị́ ka bwu lịnyị? Kụ irya u-uhye nya ang ịlẹ ká la, tụ́ āhị ọwawa nya iJihova, ká chwọọ kaka pwoku ocheju nya angịlẹ ká ịwa á la ịngịhyẹ gụ́ ang ịlẹ ká odehe ọlẹ kaa ya ha ọngịnyị kaka wẹẹ. Ị ka kpụnịrọ ang ọlala nyaa wuu myị́, chajị ị́ la ẹhị ọrịrịị-rịrị ọhẹ gbe ijuju kaka. Ma ahụ tị lẹ, iJihova chịng ehe nya āhị ọwawa lụmẹ-lụmẹ kpoye nya abwọlẹ ká ka jẹ́-ẹ me irya lẹẹlẹẹ. (Eje. 145:16) Kụ irya ju ẹla ọlẹ ịnyịnyị: Ahị ka jẹ́-ẹ ya jaabwọ ká ọhịhị nyahị ka la kpangga lẹẹlẹẹ, kori kahị cheje ụma ọdatị lụka ọkẹkpẹ? Ẹla ọlẹ á ka jẹ́ myị̀myị̀ ri yẹkẹẹ: Ịngịngịhyẹ ọnyịịla á kaa nyẹ angịlẹ wuu kị cheje nya ẹla kpụnịrọ ọháha ọlẹ kị la ẹ-ẹga nya Ohe bala angịnyị ehe aanaa ka.
ỤKA KÁ DA ỊWẸẸ NYORI À JU APYOBWUNA HA IJIHOVA
14. Iwe-ahụrụ oyina angịhyẹ à tị́ kaa yẹ ịlaa? Ịtọ ẹla oyina ị tị́ kaa tọ ịlaa?
14 Anchẹ nya iJihova ịhyẹ á jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ họọ jaabwọ kọ ri irya nyaa ka ọọlajị nya okwirichi ọchịchị lee ẹdụrụ ọjụjụ. Ọọwa kaa du kị kaa me nyori ịwa nyị́ ju apyobwuna a-ahị nya iJihova kaka. Ị ka tọ wo myị́ nyori, ‘M̀ ju apyobwuna ha iJihova wẹẹ?’
15. Ẹlịyẹ ọngọ da Eje Ọnyịịla 71 à tị́ jẹ́ myị̀myị̀?
15 Ọngọ da Eje Ọnyịịla 71 ya ẹla ụma ọlịnyị-ịnyị. Ọ raabwọ yẹkẹẹ: “Ā nyẹẹkpẹ dam lụka kam wẹẹ la ukuru kaka wẹ koo.” (Eje. 71:9, 18) Ọ tị lịnyị odu lẹ, ọngọ da eje ọnyịịla ọwẹ jẹ́ myị̀myị̀ nyori kori kọ gbịgba ha iJihova yẹẹyẹẹ, Ọ ka kpọọ ụgbẹyị bala ọ-dọọ ụbwọ. Jaabwọ ká ọngọ da eje ọnyịịla ọwẹ wẹ ka jẹ́, iJihova kaa chị ọkẹkẹnị ta angịlẹ kị maga yẹẹyẹẹ nyọka gbịgba họọ nanana nyori ọ́ chịkpẹẹ haa lụmẹ ka.—Eje. 37:23-25.
16. Agbẹyị iyina angịlẹ kị ri angịgbahị lẹ à tị́ ju apyobwuna ha iJihova? (Eje Ọnyịịla 92:12-15)
16 Kori ká ri ọngọgbahị lẹ, maga ká kụ irya nya abwọlẹ ká iJihova kaa yẹng. Ọ ka jẹ́-ẹ dang ụbwọ nyọka nwa kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu nanana nyori á ka la ogogo ị-ịnyịrọ nwà ka myị́. (Wa Eje Ọnyịịla 92:12-15.) Ọkọkọ nyọka kụ irya u-uhye nya ang ịlẹ ká jẹ́-ẹ jụ họ lẹẹlẹẹ kaka, ya ẹhị rịrị u-uhye nya ịlẹ ká ka jẹ́-ẹ họ. Ọ-chụ pwokwita, à ka jẹ́-ẹ ju angịkịla ọhụ bwula ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla nyang bala irya ọnyịịla ọlẹ ká la ẹ-ẹga nyaa. À ka jẹ́-ẹ ya je angịkịla jaabwọ ká iJihova dang ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ kẹkpẹ bala o-ya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká la u-uhye nya ọnụ ọmyịmyị nya iJihova jaa. A tị ya ẹhị da ọngịrị nya abwọ ọrịrị nyang chajị nya angịkịla bwee ka ịnyịnyị. (1 Pit. 3:12) Jaabwọ myị́ abwọ ká iwe-ahụrụ nyahị á la, ahị wuu la ang ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ hu ha iJihova bala angịkịla.
17. Ịyẹ tị́ du kahị ka chụ ịlọhị kaka pwoku angịkịla ka?
17 Kori ká ja ju agbama chajị nyori á jẹ́ họ ụkụrwọ nya iJihova jaabwọ ká kaa họ ene-ene kaka, jẹ́ myị̀myị̀ nyori ang myị́ ang ọlẹ ká jụ́ họ lẹẹlẹẹ myị iJihova lẹhị. À ka tịtọ nyọka chụ ang ọlẹ ká wẹẹ họ kaka pwoku ịnya angịkịla myị́. Ma a họ ịnyị ka! Ịyẹ tị́ du? Chajị iJihova á kaa chụhị ka pwoku awụlẹ ka. (Gal. 6:4) Ọ-chụ pwokwita, iMeri ya āhị nya ida ọ-chị oru kwọkwọ ọlẹ kọ la ịnya yẹẹyẹẹ ha iJisọsị. (Jọn. 12:3-5) Ma, ahụ-ogu okpehika ọwa tị hu okpoko imiiye ịlẹ kị kpụ ang gbuu ka ha u-ube ịgọgọ. (Luk. 21:1-4) IJisọsị ye āhị imimiiye ịwẹ myị nya ang ẹjẹẹ nya ọmyịmyị nyaa, ọ́ chwaa kaka pwoku awụlẹ ka. IJihova, Adamwụ jẹ́ apyobwuna nya ịngịngịhyẹ ọlẹ ká jụ́ họ họọ ọọlajị nya ọháha ọlẹ ká la ẹ-ẹga nyamwụ, kori kọ lang pyịnyẹng wẹwẹ.
18. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka kụrụ ịwẹẹ nyahị? (Ịnyịnyị, kụ ẹhị yẹ akpa ọlẹ kọ ri “ Omyi Ẹla nya IJihova ka Dang Ụbwọ Nyọka Kụrụ Ịwẹẹ Nyang.”)
18 Ahị wuu kaa da ịwẹẹ ụka ọhẹ. Ma, jaabwọ kahị yẹ wẹ, ịBayịbụụ, kọ ri Omyi Ẹla nya Ohe ka dahị ụbwọ nyọka kụrụ ịwẹẹ ịịwa myị́. Lẹ maga ká yé ọwẹwẹ nya ịtọ nyang, ọọwa a ka la ọ-jẹ́ myị̀myị̀ ọkọkọ nya ịwẹẹ ọdada lẹlẹ. À ju apyobwuna ha iJihova. Ang ịlẹ ká wẹẹ hu kịliya myọọ lẹhị, ọ tị myọnụ nyọka nwụng uri ịnyịlẹhị. Jẹ́ myị̀myị̀ nyori anchẹ nya iJihova wuu họ́ọ, ọ tị kaa kpahị jwaa ịnyịnyị.
EJE 111 Ọkẹkẹnị Ọtụka Nyahị
a OMYI ẸLA ỌDAWỤLẸ: Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị wẹẹ ya ẹla rụ ịwẹẹ ọdada ịlẹ kị ka du kahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ahị ju apyobwuna ha iJihova ka lee kahị ka chị ijema u-uhye nya eje ịlẹ kahị chị lụka ọkẹkpẹ. Ụma nya ịwẹẹ ịlẹ ká ịBayịbụụ ya ẹla rụ kị ri ang-ẹjẹẹ nya ọmyịmyị ọlala ẹ-ẹga nya iJihova bala ọnụ ọmyịmyị nyamwụ ka, ahị wẹẹ ya ẹla rụ ka.
b Ịlẹhị lẹ, ịBayịbụụ á ya ẹka ọlẹ ká iDevidi gu kpangga ụka ká iJihova chwọọ ka, ma ọ chịkpẹẹ nyori ọ gu ẹka iwo kụrụ myị́ lẹ.—Yẹ Ẹpwang ọ-Kụ Gbeji nya Ọya Ohikichu 1, 2011, ẹbẹ 29, ọgba 2.
c ABWỌ ỌCHỊCHỊ NYA IFOTO: Nyọka jẹ́ ẹla ọlẹ kọ ri irya nya iJihova, ọọnahị ọyẹẹnọ ọwẹ wẹẹ mwahị nya ẹla ọmẹjẹ nyamwụ ka ẹpwụ nya Ụpwụ Ịgọgọ.
d ABWỌ ỌCHỊCHỊ NYA IFOTO: Ọọnahị ọlẹng ọwẹ wẹẹ họ ụkụrwọ nya ọ-hịlẹ iwindo nya angịnyị chajị kọ ka jẹ́-ẹ kpahị ju ugbiyegu nyamwụ, ma irya nyamwụ juwa ị-ịParadayịsị ọlẹ kọ ka wẹ ị-ịlahị.