1-2. Ẹlịyẹ à tị́ họ ụka ká angịjụgbẹyị nya iJisọsị imiiye wẹẹ jẹ ka Ẹmayọsị?

 AHYẸẸNỤ ọwẹ ri iNisan 16, ẹka 33 nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá. Ejiri bala uhi myị ẹpwụ nya angịjụgbẹyị nya iJisọsị. Angịmiiye la ẹpwụ nyaa rụ bwu iJerusalẹm wẹẹ jẹ ka epweji nya Ẹmayọsị, kọ lụrụ lala ịmayịlị 7 hi iJerusalẹm. Ọkịlẹtụ kpụ alẹng ịwẹ enyi yẹẹyẹẹ, chajị angịnyị nwụ iJisọsị ọngọlẹ kị kaa bajẹ wẹ kpangjẹ. Ọ lala o-ri ang ịlẹ kị ya ẹhị rịrị nyori iMesaya ka họ nyị gwaa byi lẹ. Ma ẹla ọ-ya ahị me ka ọhẹ ja ka họ taa.

² Ọlẹng ọhẹ jẹ ka waa ọyị lẹ, o juwa bajẹ balaa lẹlẹ. Angịjụgbẹyị ịịwa wẹẹ ja oja nya abwọlẹ ká ẹla ọlẹ kọ họ ta iJisọsị jwaa kaka ba. Ọọwa ọngga ọwẹ à dọmwụ nyọka ya ẹla balaa u-uhye nya ang ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ deeri kaka lẹlẹ. Ọ dọmwụ nyọka da ụpwụ ịgọgọ wụlẹ “bwu ụka nya iMosisi gbee ju ka ụka nya alọmwụ,” u-uhye nya ang odudu ká iMesaya ka yẹ akama gbee kọ ka gbu. Ụka ká ịwa angị ịta-ịta pwụ Ẹmayọsị lẹ, angịwẹ à jẹ́ nyori iJisọsị nya-à wẹ ká Ohe wuleji bwula igu lẹlẹ! Kụ irya nya abwọlẹ ká angịjụgbẹyị ịwẹ ka chị ọkẹkẹnị kaka ba ụka kị jẹ́ nyori iMesaya nyị tịrẹkpẹ wẹ ọhịhị lẹ wẹẹ!—Luk. 24:13-35.

3-4. Ẹlịyẹ à tị́ họ ta angịjụgbẹyị nya iJisọsị? Ẹlịyẹ ahị tị́ wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ bwu ang ọjẹ́jẹ ọlẹ? (Ụkụrwọ nya Alẹrụ 1:3)

³ IJisọsị mẹ ịlọmwụ jẹ angịjụgbẹyị nyamwụ ugbabwọ ịmanyị tị́ ẹ-ẹpwụ nya ahyẹẹnụ 40 ihyẹẹkpẹ nyamwụ ịlẹ kọ hụ odehe ọlẹ. (Wa Ụkụrwọ nya Alẹrụ 1:3.) Lụka ọwẹ, ọjụjụ bala uhi ọlẹ kọ myị ẹpwụ nya angịjụgbẹyị ịwẹ ene-ene yẹ ka ri ọkẹkẹnị, ọọwa tị du kị la ugbodu ojuju nyọka kịnyaa la o-ya ẹrụ ọnyịịla  nya Ịpyị-Adịrahụ je angịnyị bala ọ-mẹ ang jaa. a

⁴ Ahị ka jẹ́-ẹ yé apyobwuna bwula ọ-jẹ́ ang u-uhye nya ang ịlẹ ká iJisọsị họ lụka ọwẹ. Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka yẹ jaabwọ ká iJisọsị kpa ụka ọwẹ (1) ju angịjụgbẹyị nyamwụ ọhụ, (2) daa ụbwọ nyọka wo ẹla ọla ụpwụ ịgọgọ gụ́ ọọwa, bala (3) mẹ ang jaa nyọka nwụlaanọ gbe akụrwọ ịtụka ịlẹ kị ka la ị-ịlahị. Ahị ka yẹ jaabwọ kahị ka bwu gbịla iJisọsị ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ịta ịwẹ.

JU ANGỊKỊLA ỌHỤ

5. Ịyẹ tị́ du ká angịjụgbẹyị nya iJisọsị baba nya ọhụ ojuju?

⁵ Angịjụgbẹyị nya iJisọsị baba nya ọhụ ojuju. Ịyẹ tị́ du? Angịhyẹ nyaa rụ hi ẹpwa, ugbiyegu, bala ọhị nyaa nyọka ba iJisọsị jẹ. (Mat. 19:27) Angịnyị kaa be angịkịla deeji ọọlajị nyọlẹ kị wẹ ka ri angịjụgbẹyị nya iJisọsị. (Jọn. 9:22) Ị tụụbwọ hi ang ịlịịwẹ wuu chajị nyọlẹ kị myị nyori iJisọsị à ri iMesaya ọlẹ ká Ohe myọnụ lẹ. (Mat. 16:16) Ma ọkịlẹtụ kpaa enyi ụka kị nwụ iJisọsị, chajị i me nyori ẹhị ọrịrịị-rịrị nyaa á ka họ jịra myị́ kaka.

6. Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ họ ụka kọ wuleji bwula igu kpá?

⁶ IJisọsị jẹ́ nyori igu nya ọwa nyị kpụ ọ-ka kpụ angịjụgbẹyị nyamwụ ọkịlẹtụ enyi. Ọ jẹ́ nyori ọkịlẹtụ ọ-kpụ enyi ọọwa á ri ang ẹjẹẹ nyori ọmyịmyị nyaa la dẹwụ-dẹwụ ka. Lẹ ahyẹẹnụ ọlẹ kpangga kọ wuleji bwula igu, ọ dọmwụ nyọka ju aligu nyamwụ ọhụ. Ọ-chụ pwokwita, ọ mẹ ịlọmwụ jẹ iMeri ọla ịMagịdala ụka kọ lẹẹ bida ẹ-ẹga nya iworu nyamwụ. (Jọn. 20:11, 16) Ọ myị́myị́ mẹ ịlọmwụ jẹ angịjụgbẹyị imiiye ịlẹ kahị ya ẹla rụ bwu ọmwụ ọdada nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ. Ọ tị mẹ ịlọmwụ jẹ ọlẹrụ iPita ịnyịnyị. (Luk. 24:34) Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya iJisọsị? Kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ kọ họ ụka kọ mẹ ịlọmwụ jẹ họhẹ-họhẹ wẹẹ.

7. Jaabwọ kị da ju ụ-ụpwụ nya ịJọn 20:11-16, ịyẹ iJisọsị à tị́ yẹ iMeri kọ ja họ lụtụrụ ẹnụ nya ịNisan 16? Ịyẹ iJisọsị à tị́ họ họọ? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

⁷ Wa ịJọn 20:11-16. Alụtụrụ nya ẹnụ nya ịNisan 16, anyang ịhyẹ ka ẹga ọlẹ kị ya ogu nya iJisọsị ju eji. (Luk. 24:1, 10) Ahị kụ  ẹhị yẹ ẹla ọlẹ kọ họ ta ọngọhẹ nyaa, kọ ri iMeri ọla ịMagịdala wẹẹ. Ụka ká iMeri pwụ iworu, ọ yẹ nyori ogu nya iJisọsị á juwa kaka. Ọ rụnyẹ kaka ya je iPita bala ịJọn, ọọwa ọ baa ụka kị wẹẹ rụnyẹ ka ẹga nya iworu ọọwa lẹlẹ. Ụka kị yẹ la ịlaa nyori iworu ọwẹ da uhwo ịlẹhị lẹ, alẹng ịwẹ à tịrẹkpẹ ka ẹpwa lẹlẹ. IMeri ọwa á tị họ ịnyị ka. Ọ dayị rụwa, juwa je ida. Ọ́ jẹ́ kpong-kpong nyori iJisọsị juwa wẹẹ yọọ ka. Ọ yẹ nyori ọnyang ọ-la ọmyịmyị ọwẹ nyị wẹẹ je ida chajị nya ọwa, lẹ ọ tịtọ kọ ka kpọ́ọ ẹjẹ. Ọọwa ọ mẹ ịlọmwụ jẹ iMeri ene kọọ họ ẹla ochiche ọhẹ ọlẹ kọ jwoo ọhụ nya ịlẹhị-ịlẹhị lẹlẹ. O ya ẹla balọọ ene kọọ ya ụkụrwọ ọkpọnchị ọhẹ họọ—ọ ka kele kaka ya je aanamwụ nyori iJisọsị nyị wuleji bwula igu lẹ.—Jọn. 20:17, 18.

8. Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla iJisọsị?

⁸ Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla iJisọsị? Ahị kaa gbịla iJisọsị ụka kahị ju aanahị ọhụ nyọka kịnyaa la ọ-gbịgba ha iJihova. Lala iJisọsị, ahị ka ya ẹhị reeji nya akama ọlẹ ká angịkịla la, maga nyọka jẹ́ jaabwọ kọ laa, bala ọ-kpáa ẹjẹ. Kụ ẹhị yẹ oja nya Jocelyn, ọọnahị ọnyang ọhẹ ká ọnyịnamwụ gbu igu o-tolujwo bwu agaga wẹẹ. Ọ yẹkẹẹ: “Ẹ-ẹpwụ nya ịya lụmẹ-lụmẹ, m̀ kaa juwa ẹ-ẹpwụ nya ọjụjụ ụka wuu.” Ma, ọọnahị ọhẹ bala ahụ nyamwụ wụrọọ ka ẹpwa nyaa, ị ke ụrụ wo lọọ kpẹnẹẹ, ene kịị họ kọ ka jẹ́ nyori o ju apyobwuna a-ahị nya Ohe wẹẹ. Jocelyn yẹkẹẹ: “Ọ lam lala o-ri iJihova wẹẹ kpa angịwẹ ya ụbwọ chịm kpehe ju ka ẹpwụ nya ụmwụ ọlẹ kọ ka kpam kpoye bwu ẹpwụ nya ihu ọlẹ kọ juwa gu agbụ. Ị dam ụbwọ du kam jẹ́ cheje gụ́ olene nyọka gbịgba ha iJihova kịnyaa.” Ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ ju angịkịla ọhụ bwula o-ke ụrụ wo laa kpẹnẹẹ ụka kị ja ya ẹla ọla ọkịlẹtụ nyaa bala ọ-kpáa ẹjẹ chajị kị ka la ọngịrị nyọka gbịgba ha iJihova kịnyaa.—Rom. 12:15.

DA ANGỊKỊLA ỤBWỌ KỊ WO ETU NYA ẸLA ỌLA ỤPWỤ ỊGỌGỌ

9. Akama oyina angịjụgbẹyị nya iJisọsị à tị́ la? Ányị iJisọsị à tị́ bwu daa ụbwọ?

⁹ Angịjụgbẹyị nya iJisọsị ye Omyi Ẹla nya Ohe myị, ị tị kaa maga yẹẹyẹẹ nyọka kpa ẹla ọlụwa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyaa ịnyịnyị. (Jọn. 17:6) Kpọkpọọkpọ, ọlẹ kị nwụ iJisọsị u-uhye nya okoji lala oluguru ẹla wẹ á laa gbagbịla ka. IJisọsị jẹ́ nyori angịjụgbẹyị nyamwụ la ọmyịmyị bala o-ri iJihova háa, ma ọ tị jẹ́ nyori ị baba kị ka wo etu nya ẹla ọla ụpwụ ịgọgọ gụ́ ọwẹ wẹẹ. (Luk. 9:44, 45; Jọn. 20:9) Lẹ ọ daa ụbwọ nyọka wo etu nya ẹla ọlẹ kị kaa wa bwu Ụpwụ Ịgọgọ. Kụ ẹhị yẹ abwọlẹ kọ bwu họ ịnyị ụka kọ mẹ ịlọmwụ jẹ angịjụgbẹyị imiiye ịlẹ kị lẹẹ jẹ ka Ẹmayọsị wẹẹ.

10. Ányị iJisọsị à tị́ bwu da angịjụgbayị nyamwụ ụbwọ nyọka jẹ́ nyori ọwa à ri iMesaya lẹ? (ILuku 24:18-27)

¹⁰ Wa iLuku 24:18-27. À ka yẹ wẹ nyori iJisọsị-ị́ ya ọngọlẹ kọ ri jaa i-ijata ka. Ọkọkọ nya ọọwa, ọ taa ịtọ ẹla wo. Ịyẹ tị́ du? Ọhẹka ọ tịtọ kị ka ya ẹla ọla irya bala ọkịlẹtụ nyaa. Ị tị họ ịnyị ịlẹhị. Ị byoo nyori ịwa nyị ya ẹhị rịrị ká iJisọsị ka ri adịrahụ, chajị kọ ka gbaa kpehe hi ẹpwụ nya ụhyị ọlẹ ká ala iRom kaa kpaa yẹ. Ụka kị ya ẹla ọla irya nyaa gede-gede lẹ, iJisọsị à kpa ẹla ọla ụpwụ ịgọgọ daa ụbwọ nyọka jẹ́ etu nya ẹla ọlẹ kọ họ wẹ lẹlẹ. b Ụka ká obyi hyi ẹnẹwẹ, ká iJisọsị ta angịjụgbẹyị ịkịla, ọ wụlẹ etu nya ọmwụ ọyẹyẹ ịwẹ jaa ịnyịnyị. (Luk. 24:33-48) Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu oja ọwẹ?

11-12. (a) Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ụgbẹyị ọlẹ ká iJisọsị mẹ ẹlịlẹhị ịla ịBayịbụụ jẹ? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.) (b) Ányị ọọnahị ọhẹ à tị́ bwu da ọngọlẹ kọ kaa mẹ ịBayịbụụ jẹ ụbwọ?

¹¹ Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla iJisọsị? Ọhọhẹ, ụka ká ja mẹ ịBayịbụụ jẹ ọngịnyị, tị ịtọ ẹla ịlẹ kị ka kpọọ ya ẹla ọla irya bala ọkịlẹtụ nyamwụ  dodehe. (Etu 20:5) Ụka ká jẹ́ jaabwọ ká ẹla ọọwa laa, maga ká mẹ ụpwụ ịgọgọ ọhẹ ọlẹ kị ka jẹ́-ẹ kpa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ nyaa ọọwa kpangga jaa. Tị wu ịlọng kpa ká byaa ẹla ọlẹ kị ka họ ka. Ọkọkọ nya ọọwa, daa ụbwọ kị ka wo etu nya ẹla ọla ụpwụ ịgọgọ bala ọ-ka yẹ jaabwọ kị ka jẹ́-ẹ kpa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyaa. Kụ ẹhị yẹ oja nya ọọnahị ọlẹng ọhẹ bwu Ghana ká ẹnyị nyamwụ ri Nortey wẹẹ.

¹² Nortey dọmwụ nyọka jẹ́ ịBayịbụụ ụka kọ gu ẹka 16. Ma nyọlẹ kọ nọ pyịnyẹng, alugbiyegu nyamwụ dọmwụ nyọka tọọ pyịpyị. Ịyẹ à tị́ dọọ ụbwọ nyọka kịnyaa la ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ? Ọọnahị ọlẹ kọ kaa jẹ́ ịBayịbụụ balọọ kpa ụpwụ nya ịMatiyu egbeju 10 wụlẹ ya joo ene nyori Angịnyị nya ịKịrayịsị nya ịlẹhị nyị ka la ọtụpyịpyị. Nortey yẹkẹẹ: “Lẹ ụka ká ọtụpyịpyị dọmwụ, m̀ jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹlịlẹhị à wẹ kam wẹẹ jẹ́ lẹ.” Ọọnahị ọọwa dọọ ụbwọ ịnyịnyị nyọka kụ irya ju ẹla ọla ụpwụ nya ịMatiyu 10:6 chajị kọ ka jẹ́-ẹ kpa ẹla ọjẹ́jẹ bala ihi ojuju kụ ịlahị ụka kọ ja ya ẹla nya ịgba ọgbagba ẹ-ẹpwa. Ụka ká Nortey hu enyi Ohe kpá, ọ tịtọ nyọka ye ịlahị nya ụgbẹyị, ma adamwụ tị ya ahị guru kọ ka ka ube-ụpwụ ọla ịlahị. Ọkọkọ nya ọngọ mẹ ịBayịbụụ jọ́ọ ọ-ka ya ẹla ọlẹ kọ ka họ joo lẹ, ọ tọọ ịtọ ẹla ịlẹ kị ka dọọ ụbwọ kụ irya u-uhye nya itiwe nya ehile ịla ịBayịbụụ. Ịyẹ à tị́ ri ocheju nya ọọwa mẹ? Nortey cheje nyọka yẹ ịlahị nya ụgbẹyị kpụrụrụ. Adamwụ-ụ́ myị ọ kụ ẹpwa balọọ kaka. Ányị ẹla ịlẹ kị họ wẹ à tị́ la Nortey? Ọ yẹkẹẹ: “M̀ jẹ́ myị̀myị̀ nyori eje ọlam-ọlam à wẹ kam chị lẹ.” Kori kahị kpa ụka nyahị da angịkịla ụbwọ nyọka kụ irya ju itiwe nya ehile ịla ịBayịbụụ, ahị kaa daa ụbwọ nyọka ju ọmyịmyị nyaa ọngịrị bala ọ-ka gbịgba ha iJihova kịnyaa.—Efe. 3:16-19.

DA AANAHỊ ALẸNG ỤBWỌ KỊ KA LA GBẸGBỊLẸ

13. Ịyẹ iJisọsị à tị́ họ chajị ká ụkụrwọ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ ka kịnyaa ụka kọ rụ ka epwoohe kpá? (Ala Efesọsị 4:8)

¹³ Ụka ká iJisọsị jam odehe, ọ kaa ya ahị ju ụkụrwọ ọlẹ ká Adamwụ ya họọ kpẹẹkpẹẹ. (Jọn. 17:4) Ma iJisọsị á kaa kụ irya nyori ọwa ụbwọọmwụ à ka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova tịtọ ka. Ẹ-ẹpwụ nya ẹka ịta ba ẹhyạ ọlẹ kọ kaa kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ, ọ mẹ ang jẹ angịkịla nyọka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ọwẹ. Ene ká iJisọsị ka rụ ka epwoohe, ọ ya ụkụrwọ nya ẹhị ọ-kpa rịrị ịkpịlọ nya iJihova bala ẹla Ohe oyaya bala ang ọmẹjẹ ju angịjụgbẹyị nyamwụ  ụ-ụbwọ. Angịhyẹ nyaa á dọmwụ ka gu ẹka 30 myị́ ụka ọwẹ lẹka. (Wa Ala Efesọsị 4:8.) Ị họ ụkụrwọ ta iJisọsị yẹẹyẹẹ bala o-godayị giri-giri balọọ. Ma ene kọọ rụ ka epwoohe, ọ myị́myị́ mẹ ang jaa yẹẹyẹẹ chajị kị ka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ọ-gụ́ ọọwa gụ́. Ányị ọ tị bwu mẹ ang jaa?

14. Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ mẹjẹ angịjụgbẹyị la ahyẹẹnụ 40 ihyẹẹkpẹ nyamwụ odehe ọlẹ? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁴ IJisọsị ya alibyi la angịjụgbẹyị nyamwụ kpụrụrụ. Ma ọ tị họ ịnyị ụ-ụgbẹyị ọdụmwọ. Ọ-chụ pwokwita, ọ yẹ nyori angịhyẹ nyaa la olegu nya ịwẹẹ ọdada, lẹ ọ nwaa rịrị. (Luk. 24:25-27; Jọn. 20:27) Ọ mẹjaa ịnyịnyị nyọka ya ẹhị ku ụkụrwọ nya ẹhị ọ-kpa rịrị anchẹ nya iJihova ọkọkọ nya ọhyị nya ịlaa. (Jọn. 21:15) Ọ kpaa ịtịya ịnyịnyị kị ka chụ iwe ọlẹ kị la ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya iJihova kaka kụ ọlẹ ká angịkịla la ka. (Jọn. 21:20-22) Ọ nwaa rịrị ịnyịnyị u-uhye nya irya ọtịpyọ ọhẹ ọlẹ kị la u-uhye nya Ịpyị-Adịrahụ bala ọ-daa ụbwọ nyọka ya ẹhị ku ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ. (Ụkụr. 1:6-8) Ẹlịyẹ angịgbahị nya ọjịra-jịra à tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya iJisọsị?

15-16. (a) Agbẹyị iyina angịgbahị nya ọjịra-jịra à tị́ ka jẹ́-ẹ gbịla iJisọsị? Dọọ wụlẹ wẹẹ. (b) Apyobwuna oyina Patrick à tị́ yé bwu alibyi ọlẹ kị ya lọọ?

¹⁵ Ányị angịgbahị nya ọjịra-jịra à tị́ ka jẹ́-ẹ gbịla iJisọsị? Ị ka mẹ ang jẹ aanahị alẹng bala ọ-daa ụbwọ pyii, tụ́ angịlẹ kị dọmwụ ri anjwo wẹẹ, chajị kị ka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra. c Angịgbahị nya ọjịra-jịra ka jẹ́ nyori angịlẹ kị wẹẹ mẹ ang jẹ á la kpẹẹkpẹẹ ka. Lẹ ị ka nwaa rịrị la ọháha chajị ká aanahị ịwẹ ka la ẹla ọjẹ́jẹ bala ọ-ka yẹ ọbaba nyọka kpa ịlaa keji, ju ọdahịhile, bala ọ-nwụlanọ nyọka da angịkịla ụbwọ.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pit. 5:5.

¹⁶ Kụ ẹhị yẹ abwọlẹ ká ọọnahị ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Patrick yé apyobwuna bwu alibyi oyaya wẹẹ. Ụka kọ ri onjwo, ọ kaa ya ẹla pwaa-pwaa bala ọ-họ ẹla la ọngịrị-ọngịrị ẹ-ẹga nya angịkịla, tụ́ aanahị anyang. Ọngọgbahị nya ọjịra-jịra ọhẹ yẹ ọdẹwụ-dẹwụ nya Patrick, ọọwa ọ ya alibyi lọọ kpụrụrụ ụ-ụgbẹyị  ọkpẹnẹẹ lẹlẹ. Patrick yẹkẹẹ: “M̀ chị ọkẹkẹnị nyọlẹ ká ọngọgbahị nya ọjịra-jịra ọwẹ mẹjẹm ẹ-ẹga ọlẹ kam baba nyọka nwụ họ. Ọkịlẹtụ kaa kpụm enyi ụka kam yẹ ká angịkịla á la iwe nya ụkụrwọ ọlẹ kam kaa mama. Ma alibyi nya ọọnahị ọọwa dam ụbwọ nyọka ya ẹhị rịrị ọọ-ka kpa ịlọm keji họ ụkụrwọ ha aanam alẹng bala anyang ọkọkọ nyọka ya ẹhị rịrị ẹ-ẹnyị ọla ọjịra-jịra.” Chajị nya ọọwa, Patrick jẹ́ ri ọngọgbahị nya ọjịra-jịra ụka kọ gu ẹka 23.—Etu 27:9.

17. Ányị iJisọsị à tị́ mẹjẹ nyori ọ dahịhile angịjụgbẹyị nyamwụ?

¹⁷ IJisọsị ya ụkụrwọ ha angịjụgbẹyị nyamwụ kị ka ya ẹrụ ọnyịịla je angịnyị bala ọ-ka da ẹla ọla ụpwụ ịgọgọ wụlẹ jaa. Ọ ka la angịjụgbẹyị ịwẹ lala o-ri ịwa nyị́ ka jụ ụkụrwọ ọlẹ ká iJisọsị ya haa wẹ họ ka myị́. Ma, iJisọsị á da ịwẹẹ nyori ị́ ka jwọọ họ myị́ ka lẹ ka, ọ tị ya jaa ịnyị ịnyịnyị. IJisọsị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ị ka họọ myị lẹ, o byaa yẹkẹẹ: “Jaabwọ ká Ohe Oluhye Adam dum ẹrụ warị wẹ odahe ọlẹ, ịnyịnyị, m wẹẹ dunu ẹrụ kpehe ka odehe tịtị lẹ.”—Jọn. 20:21.

18. Ányị angịgbahị nya ọjịra-jịra à tị́ ka bwu gbịla iJisọsị?

¹⁸ Ányị angịgbahị nya ọjịra-jịra à tị́ ka jẹ́-ẹ gbịla iJisọsị? Angịgbahị ịlẹ kị la ẹla ọjẹ́jẹ kaa mẹ ụkụrwọ jẹ angịkịla. (Filip. 2:19-22) Ọ-chụ pwokwita, angịgbahị ka ya iwe da ha anjwo kị ka la ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya Ube nya Ịpyị-Adịrahụ ọ-kpa cheri-cheri bala ẹhị ọ-kpa jwoo myị́. Angịgbahị nya ọjịra-jịra ka ya ụkụrwọ ju angịkịla ụ-ụbwọ, mẹjaa jaabwọ kị ka bwu họọ, bala ọ-dahịhilaa nyori ị ka họọ ịnyịlẹhị. Matthew ri ọngọhẹ ọlẹ kị chụ nya ọngọgbahị nya ọjịra-jịra onyeewe. O ya jaabwọ kọ myọọ lẹhị kaka ba nyọlẹ ká ọngọhẹ ọlẹ kọ ri ọngọgbahị nya ọjịra-jịra tata lẹ, mẹ ang jọọ nyọka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ nyamwụ kpẹẹkpẹẹ bala ọ-dahịhilọọ nyọka họọ pwụ ocheju. Ọ yẹkẹẹ: “Ẹga ọnyị kam jẹ́ họ ka, ị kaa dam ụbwọ nyọka jẹ́ ang bwu ọ-jẹ́ họ ka nyam ọọwa bala ọ-ka nwụ họ.” d

19. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka cheje nyọka họ?

¹⁹ IJisọsị kpa ahyẹẹnụ 40 ihyẹẹkpẹ ịlẹ kọ la odehe ọlẹ ju angịkịla ọhụ, da ụpwụ ịgọgọ wụlẹ jaa, bala ọ-mẹ ang jaa. Ahị a cheje ịnyịnyị nyọka dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nyamwụ rige-rige mẹ. (1 Pit. 2:21) Ọ ka dahị ụbwọ nyọka họ ịnyị. Ọ dọmwụ myọnụ yẹkẹẹ: “M ka juwa tanụ ẹ-ẹga myị́ ẹga ụka wuu gbee pwụ ọbaba nya odehe ọlẹ.”—Mat. 28:20.