1-2. (a) Ịyẹ tị́ du ká angịlẹ kị ye awụlẹ onyeewe ka dahịhile iJihova? (Eje Ọnyịịla 37:3, 4) (b) Ẹlịyẹ ahị tị́ ka kụ ẹhị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

Ā JA ka ye ahụ lee ọ-rwọrụ lẹ, lee à tị́ dọmwụ họ ịnyị kpanjẹ? Ó ri ịnyị aalẹ, ịwẹẹ ọdada á juwa ka, à tịtọ ká ahụ bala ọlịkẹjẹ nyang ọwẹ ka yé ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị. O ri ịnyịlẹhị, awụlẹ oyeye la akama nya ịlọmwụ, angịlẹ kị ye awụlẹ onyeewe tị la eje nya ẹla ịkpọnchị kị ka chị. Ẹla ọlẹ kanụ họ ụka ká akama á ji bala eje ọlẹ kanụ chị ka gu abwọlẹ kaanụ angị imimiiye ka chị ọkẹkẹnị kaka ba ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ kịlahị. Kori kanụ kpụnịrọ iJihova, anụ ka jẹ́-ẹ cheje ọnyịịla, awụlẹ oyeye nyanụ ka la giri-giri, anụ tị ka chị ọkẹkenị gụ́ olene. Kori kanụ kpa ẹla ọmẹje nya Ohe họ ụkụrwọ ka, anụ ka kpẹpwụ nya akama ịlẹ kị ka dudu kanụ ka chị ọkẹkẹnị ka.​—Wa Eje Ọnyịịla 37:3, 4.

² Ịlẹhị lẹ, ang ọjẹ́jẹ ọlẹ wẹẹ ya ẹla rụ́ angịlẹ kị ye awụlẹ onyeewe gụgụụgụ, ma o ya ẹla u-uhye nya akama ịlẹ ká angịlẹ kị ye awụlẹ wuu ka la myị́. Ọ ka dẹhị wụla ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu ẹga nya alẹng bala anyang ị-la ọmyịmyị ịlụka nya ịBayịbụụ. Oja nya angịlẹpwụ nya ịBayịbụụ ịwẹ ka mẹ ẹla jẹ́ẹhị, ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ kpa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị bala awụlẹ oyeye nyahị. Ahị ka kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu ẹga nya ahụ bala ọrụ ịhyẹ alẹ ịnyịnyị.

3-4. Akama iyina angịlẹ kị ye awụlẹ onyeewe à tị́ ka la myị́?

³ Angịhyẹ ka ju ahụ bala ọrụ inyeewe ọhụ nyọka la ọhịhị ụma ọlẹ ká angịnyị kaa wụrụ nya ọhịhị ọlam myị́. Ọ-chụ pwokwita,  adịda bala ịnịna, tụ́ angịkịla ịlẹpwụ nya ugbiyegu ka yẹ rịrị angịlẹ kị ye awụlẹ onyeewe nyọka dọmwụ nya anyị ọmama i-ijata myị́. Lee aligu i-chii bala alugbiyegu ka ju angịlẹ kị ye awụlẹ onyeewe ọhụ nyọka nwụ́ ẹpwa bala ọ-ka ra ang ịnyịịla-ịnyịịla juwa myị́.

⁴ Kori ká ahụ bala ọrụ á dụmwọ-dụmwọ ka, ị ka cheje nya ẹla ịlẹ kọ ka yaa ju ka ẹpwụ nya uri ọtụka-ọtụka myị́. Ọọwa tị ka du ká ịwa angị imimiiye ka baba nyọka họ ụkụrwọ la ọngịrị-ọngịrị nyọka nwụ uri ịịwa. Ụkụrwọ à ka dọmwụ nya o-ye ụka ọlẹ kị baba nyọka kpa jẹ́ ịBayịbụụ lịlaa, jẹ́ ang nya ugbiyegu, bala ọ-kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ lẹlẹ. Ahụ bala ọrụ ịwẹ dọmwụ ka chị ọjịra-jịra da nyọka họ ụkụrwọ kpoye nya ụka chajị kị ka yé okpoko gụ́ ọọwa lee kị ka gbaa hi ụkụrwọ ka myị́. Ọọwa tị ka dudu ká iwe ịnyịịla-ịnyịịla ịlẹ kị la nyọka họ ụkụrwọ nya iJihova gụ́ ọọwa ka gwaa byi.

5. Ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu oja nya Klaus bala Marisa?

⁵ Ọ-chụ pwokwita nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ mẹjẹ nyori ẹhị ọ-ya ku ang ụdụ nya odehe ọlẹ á kaa kpa ọkẹkẹnị wẹ ọngịnyị ka. Kụ irya nya ẹla ọlẹ ká Klaus bala Marisa, kị ri ahụ bala ọrụ ọhẹ jẹ́ lẹẹ wẹẹ. * Bwu ọmwụ ọdada nya awụlẹ oyeye nyaa, ịwa angị imimiiye kaa họ ụkụrwọ lụka nyaa wuu chajị kị ka la okpoko bala ang abwọ yẹẹyẹẹ. Ma ị́ tị kaa chị ọkẹkẹnị ọlam-ọlam ka. Klaus yẹkẹẹ: “Ahị la ang kpoye nya abwọlẹ kahị baba, ma áhị tị nwụlanọ nyọka họ ụkụrwọ nya iJihova gụ́ ọọwa ka. Nyọka ya ịnya ịlẹhị, ọhịhị nyahị la jigi-jigi, áhị jẹ́-ẹ mwụ ịnyọ ka.” Ọhẹka, ahụ ịnyịnyị ka yẹ jẹ́ nyori ẹhị ọ-ya ku ang-ụdụ ọ-lala á kaa kpa ọkẹkẹnị wang kaka lẹ. Ó-ri ịnyị aalẹ, ọkịlẹtụ a kpụng enyi ka. Ọgụ-ẹpẹtẹ nya angịkịla ọ-wụla yẹ ka dang ụbwọ nyọka nwụ họ ẹ-ẹga ọlẹ ká baba. Nyọka dọmwụ, ahị kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ ká ọrụ anyị ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ ọlẹ ká Adịrahụ iJehochafatị ya deeji wẹẹ.

6. Ányị iJehochafatị à tị́ kpa ẹla ọlụpwụ nya Etu 3:5, 6 họ ụkụrwọ ụka ká iru nya angịnyị wẹ la ẹwụ tọ angịnyị nyamwụ?

⁶ Anụ ịrụ-ịhụ, ọ kaa lanụ lala o-ri ụkụrwọ nyanụ nyị kịlaanụ kịla ụka ọhẹ? Ó-ri ịnyị aalẹ, anụ ka yé apyobwuna bwu ẹpwụ nya oja nya Adịrahụ iJehochafatị. Lala adịrahụ, iJehochafatị la ụkụrwọ nyọka chewu ke alẹpwụma wuu! Ịyẹ ọ tị́ họ nyọka jụ́ ụkụrwọ ọtụka ọwẹ họ myị́? IJehochafatị maga jaabwọ kọ ka jụ́ họ myị́ nyọka chewu ke angịnyị nyamwụ. Ọ me egwalọ ịnyịịngịrị ju epweji nya iJuda bala ọ-tụ iru nya angịdẹwụ guru kpoye nya angịnyị angị 1,160,000. (2 Ego. 17:12-19) Ẹ-ẹkpẹ nya ọọwa, iJehochafatị la akama ọtụka ọhẹ. Iru nya alẹwụ nya ala Amọn, ala iMowabụ, bala angị kụ oye nya ịgbọdọ nya iSiyẹ wẹ ka chị uhi-uhi jwọọ, alugbiyegu nyamwụ, bala angịnyị nyamwụ wuu. (2 Ego. 20:1, 2) Ẹlịyẹ iJehochafatị à tị́ họ mẹ? Ọ bịlẹ iJihova nyọka dọọ ụbwọ bala o-jwoo ọngịrị. Ẹlẹwẹ pwoku ẹla ọmẹjẹ ọnyịịla  ọlụpwụ nya Etu 3:5, 6. (Wọọ.) Abwọlẹ kọ kpa ịlọmwụ keji raabwọ ha iJihova kị da ju ụ-ụpwụ nya 2 Ego Ogbegbe 20:5-12, mẹjẹ nyori ọ dahịhile iJihova yẹẹyẹẹ. Ányị iJihova à tị́ họ u-uhye nya abwọ ọrịrị nya iJehochafatị?

7. Ányị iJihova à tị́ bwu wẹ abwọ ọrịrị nya iJehochafatị?

⁷ IJihova ya ẹla tọ iJehochafatị bwula ọla iLivayị ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri ịJahasiyẹlụ. IJihova yẹkẹẹ: ‘Anụ godayị ẹgẹgẹẹga kanụ jugbodu kpọọ mẹ, anụ ka yẹ iJihova kọ ka ya ọkụrụ-kụrụ hanụ lẹ.’ (2 Ego. 20:13-17) Ụ-ụgbẹyị ọlịịwẹ ịnọ angịnyị à kaa bwu dẹwụ ka! Ma, ọ-ọngịnyị ehe à wẹẹ byaa nyị họ ịnyị ka; iJihova à byaa ịnyị lẹ. Bwula ọ-dahịhile Ohe Oluhye, iJehochafatị họ jaabwọ kị byoo. Ụka ọlẹ ká ọwa bala angịnyị nyamwụ kaka tọ aluji ịịwa, angị mweje ịlẹ kị kpa ang-abwọ nya ẹwụ ka, ọ ya kụ ịlahị ọkọkọ nya angịlẹ kị jẹ́ ijẹẹhị nya ẹwụ yẹẹyẹẹ lẹ. IJihova tị họ ọnụ ọmyịmyị nyamwụ jịra; Ọ kụrụ alẹwụ ị-ịwa.​—2 Ego. 20:18-23.

8. Ẹlịyẹ ịrụ-ịhụ à tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya iJehochafatị?

⁸ Anụ ịrụ-ịhụ, anụ ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang bwu oja nya iJehochafatị ọwẹ. Anụ la ụkụrwọ nyọka kpẹhị rịrị ugbiyegu nyanụ, lẹ anụ kaa họ ụkụrwọ yẹẹyẹẹ nyọka chewu kaa bala ọ-daa ụbwọ. Ụka ká la akama, à ka me nyori ọwa nyị ka myị́ akama ị-ịwa lịlọọwa lẹ myị́. Ma, a kpụnịrọ ọngịrị nya ịlọng ka. Ọkọkọ nya ọọwa, raabwọ ha iJihova ụka ká juwa ụbwọng nyọka dang ụbwọ. Da ọọwa u-uhye, raabwọ bwu ẹpwụ ọkịlẹtụ bala ahụ nyang. Mwahị nya ẹla ọjẹ́jẹ ka ẹpwụ nya ịBayịbụụ bala apwụ ịlẹ ká ogu nya iJihova họ, ká kpa ẹla ọlẹ ká jẹ́ bwu ụwa họ ụkụrwọ ịnyịnyị. Angịkịla á ka myị ju eje nya ẹla ọlẹ ká chị pwoku ọmẹjẹ nya ịBayịbụụ ka myị́, ị tị dọmwụ ka bying nyori ahụ nyị ju ẹmwa myị́. Ị ka ya nyori okpoko bala ang ịlẹ kị kaa kpa okpoko ra nya-à ka ya ewu ọ-chị ke ha ugbiyegu nyang yẹẹyẹẹ lẹ. Ma aa kpịtịya nya oja nya iJehochafatị. Ọ dahịhile iJihova, abwẹla nyamwụ tị mẹ ọọwa jẹ ịnyịnyị. IJihova á nyẹẹkpẹ dọọ ka, ọ́ tị ka nyẹẹkpẹ dang ahụ ka ịnyịnyị. (Eje. 37:28; Hib. 13:5) Ịyẹ ahụ bala ọrụ à tị́ ka họ chajị kị ka jẹ́-ẹ chị ọkẹkẹnị lawụlẹ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị?

9. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́-ẹ ya u-uhye nya ọlọmwụ Ayịsaya bala ahụ nyamwụ?

⁹ Ọlọmwụ Ayịsaya bala ahụ nyamwụ ya ọhịhị nyaa kpụnịrọ ịgba ọgbagba nya iJihova. Ayịsaya ri ọlọmwụ, ọ tị lala o-ri ahụ nyamwụ la ụkụrwọ nya ọmwụ ọyẹyẹ ịnyịnyị, chajị ị wụrọọ nya “ọlọmwụ ọnyang.” (Ayị. 8:1-4, NW ) Ayịsaya bala ahụ nyamwụ hu ịgba ọgbagba nya iJihova kụ ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyaa. Ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla ị ya deeji ha ahụ bala ọrụ ị-la alẹ wẹ lẹ!

10. Ányị ang ọ-jẹ́jẹ u-uhye nya ọmwụ ọyẹyẹ ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ à tị́ ka da ahụ bala ọrụ ụbwọ kị ka nwụlanọ nyọka họ ụkụrwọ ha iJihova la ọngịrị nyaa wuu?

¹⁰ Ahụ bala ọrụ alẹ ka jẹ́-ẹ ya ọhịhị nyaa da kụ ịgba ọgbagba nya iJihova bwula ọ-họ ụkụrwọ nyamwụ jaabwọ kị ka jụ họ ba myị́. Ị ka jẹ́-ẹ dahịhile iJihova gụ́ olene bwula ọ-jẹ́ ang u-uhye nya ọmwụ ọyẹyẹ ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ la awụlẹ bala ọ-yẹ abwọlẹ kị kaa họ jịra ụka wuu. * (Tay 1:2) Ị ka jẹ́-ẹ kụ irya u-uhye nya abwọlẹ kị ka la ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ọ-họ jịra nya ọmwụ ọyẹyẹ ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ ịhyẹ myị́. Ọ-chụ pwokwita, ị ka jẹ́-ẹ la ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ọ-họ jịra nya ọmwụ ọlẹ ká iJisọsị yẹ nyori nyị ka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ chị odehe ọnụ wuu ene ká ọcheju ka  pweeji. (Mat. 24:14) Jaabwọ ká ahụ bala ọrụ wẹẹ jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọmwụ ọyẹyẹ ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ wẹẹ họ jịra, ịnyịnyị ị kaa cheje nyọka họ ụkụrwọ ha iJihova la ọngịrị nyaa wuu lẹ.

11. Ịyẹ iPirisila bala Akwila à tị́ jụ́ họ myị́? Ịyẹ à tị́ du?

¹¹ Ahụ bala ọrụ ịlẹ kị ri anjwo wẹẹ ka jẹ́ ang bwu ẹga nya iPirisila bala Akwila, kị ri ahụ bala ọrụ i-bwu iJuu ịlẹ kị kụ epweji nya iRom. Ị wo oja ọnyịịḷa u-uhye nya iJisọsị, lẹ ị wẹ ka ri angịnyị nya ịKịrayịsị lẹlẹ. Ịwẹẹ ọdada á juwa ka, ị la ọhịhị ọ-kpịpyọ. Ma, ọhịhị nyaa tị yẹda lụka ọ-kpahị ju ka nyọlẹ ká Adịrahụ iKilodiyọsị da ehile nyori ala iJuu wuu nyị ka rụ bwu iRom. Kụ irya nya abwọlẹ ká ẹlẹwẹ ka la ha Akwila bala iPirisila wẹẹ. Ị ka rụ hi ẹga ọlẹ kọ baa ahị, ị ka maga nya ẹpwa onyeewe, bala ọ-ka dọmwụ nya ọhị nya ọdụ ọnụnụ nyaa ẹ-ẹga onyeewe. Iwe-ahụrụ nyaa ọlẹ kọ yẹda wẹ ka du kị ka ya ụbwọ la ụkụrwọ nya iJihova nọ kẹkpẹ? À ka jẹ́ ọwẹwẹ nya ịtọ ẹla ọwẹ pyii. Ụ-ụwa ẹ-ẹpwa nyaa onyeewe ọla ịKọrịntị, Akwila bala iPirisila dọmwụ nyọka da alọjịra-jịra ọlụwa ụbwọ bala ọ-họ ụkụrwọ tọ ọlẹrụ ịPọlụ nyọka ju aanahị ịlụwa ọngịrị. Ụka ohyẹẹkpẹ, ị mwụ́ ka epweji ọkịla ọlẹ ká ọbaba nya angị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ji gụ. (Ụkụr. 18:18-21; Rom. 16:3-5) Ị yé ụkụrwọ họ bala ọ-chị ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị yẹẹyẹẹ!

12. Ịyẹ tị́ du ká ahụ bala ọrụ ka chụ ịngịhyẹ nọ nyọka họ ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nya iJihova?

¹² Ahụ bala ọrụ ịlụka nyahị ka jẹ́-ẹ gbịla iPirisila bala Akwila bwula o-hu ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ kụ ịlahị. Ụka ọlẹ kọ há gụ́ wuu ká ahụ bala ọrụ ka ya ya ẹla u-uhye nya ang ọlẹ kị ka họ la ọhịhị nyaa ri ụka kị wẹẹ jẹdịyẹ nya awụlẹ. Ụka ká ahụ bala ọrụ á cheje nyọka họ ụkụrwọ nya iJihova bala ọ-maga lawụlẹ nyọka họ ịnyị, ị kaa la iwe nyọka yẹ jaabwọ ká iJihova ka daa ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị. (Ọngọ. 4:9, 12) Kụ ẹhị yẹ oja nya Russell bala Elizabeth wẹẹ. Russell yẹkẹẹ: “Ụka kahị wẹẹ tụ́ aha nya awụlẹ, ahị ya ẹla u-uhye nya ang ọlẹ kahị tịtọ nyọka họ ha iJihova kpangga.” Elizabeth yẹkẹẹ: “Ahị ya ẹla u-uhye nyamwụ chajị ụka kahị baba nyọka cheje nya ẹla ịkịla, áhị ka ya iwe da ẹla ịịwa ka wuhị kpa  la ọ-ka họ ang ọlẹ kahị tịtọ ha iJihova ka.” Iwe-ahụrụ nya Russell bala Elizabeth ya iwe da haa nyọka rụ ka Micronesia nyọka dụbwọ ẹ-ẹga ká ọbaba nya angị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ji gụ.

13. Jaabwọ ká ụpwụ nya Eje Ọnyịịla 28:7 ya, ịyẹ à tị́ ka ri ocheju nya ahị ọ-dahịhile iJihova?

¹³ Lala Russell bala Elizabeth, iru nya ahụ bala ọrụ ịhyẹ kaa cheje nyọka kpa ụka nyaa ya ẹla nya Ohe bala ọ-mẹ ang jẹ angịnyị. Ị jẹ́-ẹ họ ịnyị bwula ọ-yabwọ hi ang ịlẹ kị ka ye ụka nyaa. Ụka ká ahụ bala ọrụ á chụ ịngịhyẹ nọ nyọka họ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya iJihova, kị tị maga lawụlẹ nyọka họọ myị́, ọ kaa cheju ẹ-ẹga ọnyịịla. Ị ka yẹ jaabwọ ká iJihova ka kpẹhị rịraa, ị ka dahịhilọọ gụ́ olene, ị tị ka chị ọkẹkẹnị ọlam-ọlam ịnyịnyị.​—Wa Eje Ọnyịịla 28:7.

14. Ányị ọlẹrụ iPita bala ahụ nyamwụ à tị́ mẹjẹ nyori ị dahịhile ọnụ ọmyịmyị ọlẹpwụ nya ịMatiyu 6:25, 31-34?

¹⁴ Ahụ bala ọrụ ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang bwu ọgụ-ẹpẹtẹ ọlẹ ká ọlẹrụ iPita bala ahụ nyamwụ ya deeji. Lala ọya ịrwọnyẹ ka ẹka ookpopkpo nyọlẹ kọ tọ iJisọsị kpá, ọlẹrụ iPita la eje nya ẹla ọkpọnchị ọhẹ kọ ka chị. IPita kaa da urwe enyi kpa kpẹhị rịrị ugbiyegu nyamwụ. Lẹ ụka ká iJisọsị wụrụ iPita nyọka kpa ụka nyamwụ wuu bọọ jẹ wẹẹ, iPita ka kụ irya nya ahụ nyamwụ ụka kọ wẹẹ cheje nya ẹlẹwẹ. (Luk. 5:1-11) IPita chụ nyọka ba iJisọsị jẹ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya ẹla nya Ohe oyaya. Ọ chụ la ẹla ọjẹ́jẹ! Ahị tị ka jẹ́-ẹ ya nyori ahụ nya iPita myị ọnụ ju eje ọchịchị nyamwụ ịnyịnyị. ỊBayịbụụ tị họ kahị jẹ́ nyori nyọlẹ ká iJisọsị wuleji bwula igu kpá, ọ ka ba iPita ọrụmwụ ka anyị pwụ ụka ọhẹ. (1 Kọr. 9:5) Ịwẹẹ ọdada á juwa ka, ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla ọlẹ kọ ya deeji lala ọnyang-ahụ ẹ-ẹpwụ nya Angịnyị nya ịKịrayịsị dudu ká iPita jẹ́ la ọnụ ya ẹla tọ ịhụ bala ịrụ ịlẹ kị ri Angịnyị nya ịKịrayịsị. (1 Pit. 3:1-7) Ọ la gede-gede nyori, iPita bala ahụ nyamwụ dahịhile ọnụ ọlẹ ká iJihova myị nyori Ọwa nyị ka họ ịbaba nyaa kori kị hu Ịpyị-Adịrahụ kụ ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyaa.​—Wa ịMatiyu 6:25, 31-34.

15. Ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu oja nya Tiago bala Esther?

¹⁵ Kori kanụ tị ye awụlẹ la ẹka ịmanyị-ịmanyị myị́ lẹ, ányị anụ tị́ ka bwu la irya nyọka họ ụkụrwọ nya iJihova gụ́ olene? Ụgbẹyị ọhẹ ri ọ-ka jẹ́ ang bwu oja nya ịhụ bala ịrụ ịkịla. Ọ-chụ pwokwita, anụ ka jẹ́ ang bwu “Oja nya Ọhịhị” ịlẹpwụ nya Ẹpwang ọ-Kụ Gbeji myị́. Egbeju nya ẹla ịlịịwẹ da Tiago bala Esther, kị ri ahụ bala ọrụ bwu Brazil ụbwọ nyọka la irya nya ọ-rụ ka ẹga ká ọbaba nya angị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ji gụ. Tiago yẹkẹẹ: “Jaabwọ kahị wẹẹ wa oja u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova da anchẹ nyamwụ ịlụka nyahị ụbwọ, ahị ịnyịnyị tịtọ nyọka yẹ jaabwọ kọ ka kpahị ụgbẹyị bala ọ-kpẹhị rịrịịhị.” Nyọlẹ kọ nọ pyịnyẹng, ị mwụ́ rụ ka Paraguay. Ị kaa kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ẹ-ẹga ọlẹ kị kaa ya òja nya ala Portugal ụ-ụwa bwu ẹka nya 2014. Esther yẹkẹẹ: “Ụpwụ ịgọgọ ọhẹ ọlẹ kọ háahị yẹẹyẹẹ ri Ala Efesọsị 3:20. Ụka lụmẹ-lụmẹ, ahị kaa yẹ ọ-họ jịra nya ẹla ọwẹ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ ọlẹ kahị wẹẹ họ ha iJihova.” Ẹ-ẹpwụ nya ileta ọwẹ ká ịPọlụ da du kịla ala Efesọsị, ọ myị ọnụ nyori iJihova nyị ka họ hahị kpoye nyọlẹ kahị bịlẹ. Ọnụ ọmyịmyị ọwẹ họ jịra ụka lụmẹ-lụmẹ!

16. Owo anyị à tị́ ka ju ahụ bala ọrụ irya myị́ ụka kị tịtọ nyọka nwụhọ ẹ-ẹga nya ang ịlẹ kị wẹẹ ku ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị?

¹⁶ Ahụ bala ọrụ ịlẹ kị ri anjwo wẹẹ ka jẹ́ ang bwu ẹpwụ nya oja nya aanahị ịlẹ kị kpụnịrọ iJihova. Ahụ bala ọrụ ịhyẹ kpa ụka nyaa wuu họ ụkụrwọ nya iJihova ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ.  À ka taa wo myị́ nyọka jung irya kori ká yẹ nyori à baba nya ọ-nwụhọ ẹ-ẹga nya ang ịlẹ ká hu nọ nyọka họ. Ọwẹ ri ụgbẹyị ọkịla ọhẹ ọlẹ á ka jẹ́-ẹ mẹjẹ nyori à dahịhile iJihova. (Etu 22:17, 19) Angịgbahị nya ọjịra-jịra ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ da ahụ bala ọrụ ụbwọ nyọka hu ang nya olegu nọ ị-ịlahị bala ọ-ka waa ọyị.

17. Ịyẹ à tị́ họ ẹ-ẹga nya Klaus bala Marisa? Ẹlịyẹ ahị tị jẹ́ bwu oja nyaa ọwẹ?

¹⁷ Ụka ọhẹ ahị ka tịtọ nyọka họ ụkụrwọ nya iJihova ụ-ụgbẹyị ọhẹ, ma ọ tị ka wụrụ ụgbẹyị ọkịla da hahị. Ọ lịnyị ẹ-ẹga nya Klaus bala Marisa, angịlẹ kahị ya ẹla rụ́ bwu ọmwụ ọdada. Ụka kọ la ẹka ịta nyọlẹ kị ye awụlẹ, ị mwụ́ bwu ẹpwa nyaa nyọka da ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya ube ọnwụnwụ ụ-ụwa e-egbeju ẹpwa ọla Finland. Ma, ị tị wẹ ka jẹ́ nyori nyị́ ka ya iwe haa nyọka hụ kpoye nya ọya ịrwọnyẹ ka. Abwọ pwuraa pwọọ lụka nya ọgbanyẹ. Ma nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, ị wụraa nyọka jẹ́ òja nya Arab, ị tị kaa da ụbwọ la ọkẹkẹnị lẹẹlẹẹ ẹ-ẹpwụma ọkịla ọlẹ kị kaa ya òja nya Arab lẹ. Ụka ká Marisa kụ irya kẹkpẹ nya ẹla ọlẹ kọ họ, ọ yẹkẹẹ: “M̀ ju uhi nyọka họ ẹla ọlẹ kam họ ẹnẹhẹ lẹka, lẹ m̀ baba nyọka dahịhile iJihova yẹẹyẹẹ. Ma, m̀ tị yẹ jaabwọ ká iJihova dahị ụbwọ a-agbẹyị ịlẹ kahị ya ahị me ka. Nyọlẹ ká ẹlẹwẹ họ kpá, ahị ọ-dahile nyam ẹ-ẹga nya iJihova la ọngịrị gụ́ ọọwa.” Jaabwọ ká oja ọwẹ mẹjẹ, jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova ka nwụng uri ụka myị́ ụka kori ká dahịhiloo yẹẹyẹẹ.

18. Ịyẹ ahụ bala ọrụ à tị́ ka họ nyọka kịnyaa la ọ-dahịhile iJihova?

¹⁸ Awụlẹ oyeye ri āhị bwu ẹga nya iJihova. (Mat. 19:5, 6) Ọ tịtọ ká ahụ bala ọrụ ka yé ịpyọ ọkpụkpụ nya āhị ọwẹ. (Etu 5:18) Anụ ahụ bala ọrụ ịlẹ kanụ ri anjwo wẹẹ, anụ ka wụla ang ọlẹ kanụ wẹẹ kpa ọhịhị nyanụ họ yẹ myị́? À ja họ jaabwọ ká ka họ ba myị́ nyọka mẹjẹ iJihova jaabwọ ká āhị ịlẹ kọ ya hang myịng lẹhị kaka ba? Ya ẹla tọ iJihova ẹ-ẹpwụ nya abwọ ọrịrị. Mwahị nya itiwe nya ehile ịlẹ kị pwoku iwe-ahụrụ nyang bwu ẹpwụ nya omyi ẹla nyamwụ. Ọọwa lẹ, a ba ẹla ọlẹ ká iJihova wẹẹ mẹjẹ́ng jẹ lẹlẹ. Jẹ́ myị̀myị̀ nyori anụ ka chị ọkẹkẹnị, ọhịhị ka kpụnụ ịpyọ kori kanụ ya awụlẹ oyeye nyanụ kpụnịrọ ụkụrwọ nya iJihova ọhọhọ!