Ti Maikadua nga Ar-ari 23:1-37
23 Iti kasta, nagbaon ti ari, ket pinaayabanda ti amin a panglakayen iti Juda ken Jerusalem.+
2 Kalpasanna, napan ti ari iti balay ni Jehova, agraman ti amin a lallaki ti Juda, amin nga agnanaed iti Jerusalem, dagiti papadi, ken dagiti propeta—amin nga umili, manipud nanumo agingga iti natan-ok. Imbasana kadakuada ti amin a sasao a linaon ti libro+ ti tulag+ a nasarakan iti balay ni Jehova.+
3 Nagtakder ti ari iti abay ti adigi ket nakitulag* iti sanguanan ni Jehova,+ nga agtulnog ken Jehova ken tungpalenna dagiti bilin, pammalagip, ken paglinteganna iti amin a puso ken amin a kararuana* babaen ti panangsurotna iti sasao a linaon ti tulag a naisurat iti dayta a libro. Immanamong ti amin nga umili iti tulag.+
4 Binilin ngarud ti ari ni Hilkias+ a nangato a padi, dagiti segundario a papadi, ken dagiti parabantay iti ruangan nga iruarda iti templo ni Jehova ti amin nga alikamen a naaramid para ken Baal, iti sagrado a poste,*+ ken iti intero nga armada ti langit. Pinuoranna dagita iti ruar ti Jerusalem kadagiti bakras ti Kidron, sa impanna dagiti dapoda idiay Bethel.+
5 Inikkatna ti papadi dagiti ulbod a dios a dinutokan dagiti ari ti Juda a mangipaay iti daton a mangpataud iti asuk kadagiti nangato a disso kadagiti siudad ti Juda ken iti aglawlaw ti Jerusalem. Inikkatna met dagidiay mangipapaay iti daton a mangpataud iti asuk para ken Baal, iti init, bulan, kadagiti konstelasion ti zodiak, ken iti intero nga armada ti langit.+
6 Inruarna ti sagrado a poste*+ iti balay ni Jehova ket impanna iti ruar ti Jerusalem, iti Tanap ti Kidron, ken pinuoranna sadiay,+ rinumekna sa inwarsina kadagiti tanem dagiti ordinario a tattao.+
7 Dinadaelna met dagiti balay dagiti lallaki a balangkantis+ iti templo, nga adda iti balay ni Jehova ken sadiay nga agab-abel dagiti babbai iti lupot ti tolda ti altar para iti sagrado a poste.*
8 Kalpasanna, inruarna ti amin a papadi kadagiti siudad ti Juda, ket rinugitanna dagiti nangato a disso a pangidatdatagan dagiti papadi iti daton a mangpataud iti asuk, manipud Geba+ agingga iti Beer-sheba.+ Dinadaelna met dagiti nangato a disso kadagiti ruangan nga adda iti pagserkan ti ruangan ni Josue a panguluen ti siudad, iti kannigid no sumrek ti maysa iti ruangan ti siudad.
9 Saan a nagserbi iti altar ni Jehova idiay Jerusalem+ dagiti papadi kadagiti nangato a disso, ngem nanganda iti tinapay nga awan lebadurana a kadua dagiti kakabsatda.
10 Rinugitanna met ti Tofet+ nga adda iti Tanap ti Annak ni Hinnom,*+ tapno awan ti mangipalasat iti anakna a lalaki wenno babai iti apuy para ken Molek.+
11 Dagiti kabalio nga indedikar* dagiti ari ti Juda iti init ket pinaritanna a sumrek iti balay ni Jehova a lumasat iti siled* ni Natan-melek nga opisial ti palasio, nga adda kadagiti pagserkan; ken pinuoranna dagiti karuahe a naidedikar iti init.+
12 Dinadaelna met dagiti altar nga imbangon dagiti ari ti Juda iti atep+ ti makinngato a siled ni Ahaz, kasta met dagiti altar nga inaramid ni Manases iti dua a paraangan ti balay ni Jehova.+ Rinumekna dagita ken inwarsina ti tapokda iti Tanap ti Kidron.
13 Rinugitan ti ari dagiti nangato a disso iti sango ti Jerusalem, nga adda iti abagatan* ti Bantay ti Pannakadadael,* nga imbangon ni Solomon nga ari ti Israel para ken Astoret a makarimon a diosa dagiti Sidonio, ken Kemos a makarimon a dios ti Moab, ken Milcom+ a makarimon a dios dagiti Ammonita.+
14 Binurakna dagiti sagrado nga adigi ken pinukanna dagiti sagrado a poste*+ ket pinunnona dagita iti tulang ti tao.
15 Dinadaelna pay ti altar idiay Bethel, ti nangato a disso nga inaramid ni Jeroboam nga anak ni Nebat, a nakaigapuan ti panagbasol ti Israel.+ Kalpasan a rinebbana dayta nga altar ken ti nangato a disso, pinuoranna ti nangato a disso, rinumekna, ken pinuoranna ti sagrado a poste.*+
16 Idi nakita ni Josias dagiti tanem iti bantay, impaalana dagiti tulang kadagiti tanem ken pinuoranna dagita iti rabaw ti altar, isu a rinugitanna dayta, sigun iti sao ni Jehova nga impakaammo ti adipen ti pudno a Dios, a nangipadto a mapasamak dagitoy.+
17 Kinunana: “Makintanem iti bato a makitkitak idiay?” Insungbat dagiti lallaki iti siudad: “Tanem dayta ti adipen ti pudno a Dios a taga-Juda+ a nangipadto kadagitoy nga inaramidmo iti altar ti Bethel.”
18 Gapuna, kinunana: “Bay-anyo. Diyo ipalubos nga adda manggaraw kadagiti tulangna.” Isu a saanda a ginargaraw dagiti tulangna, agraman dagiti tulang ti propeta a naggapu idiay Samaria.+
19 Inikkat met ni Josias ti amin a balay a pagdaydayawan kadagiti nangato a disso nga adda kadagiti siudad ti Samaria+ a binangon dagiti ari ti Israel a namagpungtot iti Dios, ket inaramidna kadagita ti inaramidna idiay Bethel.+
20 Pinapatayna iti rabaw dagiti altar ti amin a papadi kadagiti nangato a disso nga adda sadiay, ken pinuoranna kadagita ti tulang dagiti tattao.+ Kalpasanna, nagsubli idiay Jerusalem.
21 Imbilin ti ari iti amin nga umili: “Selebraranyo ti Paskua+ para ken Jehova a Diosyo kas naisurat iti daytoy a libro ti tulag.”+
22 Awan pay ti naaramid a Paskua a kas iti daytoy manipud pay idi kaaldawan dagiti ukom ti Israel wenno bayat ti kaaldawan dagiti ari ti Israel ken dagiti ari ti Juda.+
23 Ngem idi maika-18 a tawen ti panagturay ni Ari Josias, naaramid daytoy a Paskua para ken Jehova idiay Jerusalem.
24 Inikkat met ni Josias dagiti espiritista, mammadles,+ terafim nga estatua,*+ makarimon nga idolo,* ken amin a makarimon a banag nga adda iti daga ti Juda ken Jerusalem, tapno maitungpal ti sasao iti Linteg+ a naisurat iti libro a nasarakan ni Hilkias a padi iti balay ni Jehova.+
25 Awan ti immun-una nga ari a kas kenkuana a nagsubli ken Jehova iti amin a pusona ken amin a kararuana*+ ken amin a pigsana, maitunos iti amin a linaon ti Linteg ni Moises. Awan metten ti simmaruno nga ari a kas kenkuana.
26 Nupay kasta, saan a bimmaaw ti gumilgil-ayab a pungtot ni Jehova iti Juda gapu iti amin a makaparurod nga inaramid ni Manases a namagpungtot Kenkuana.+
27 Kinuna ni Jehova: “Ikkatekto met ti Juda iti imatangko,+ kas iti panangikkatko iti Israel;+ ket laksidekto daytoy a siudad a pinilik, ti Jerusalem, ken ti balay a tuktukoyek idi kinunak, ‘Agtalinaedto sadiay ti naganko.’”+
28 Ti dadduma pay a pasamak iti pakasaritaan ni Josias, ti amin nga inaramidna, ket naisurat iti libro dagiti pasamak idi tiempo dagiti ari ti Juda.
29 Idi kaaldawanna, nagturong ni Faraon Neco nga ari ti Egipto idiay Karayan Eufrates tapno makigubat iti ari ti Asiria. Napan met ni Ari Josias tapno makilaban kenkuana, ngem idi nakita ni Neco ni Ari Josias, pinatayna idiay Megiddo.+
30 Gapuna, inlugan dagiti adipenna ti bangkayna iti karuahe manipud Megiddo ket impanda idiay Jerusalem sa intabonda iti tanemna. Innala dagiti umili ni Jehoahaz nga anak ni Josias ket dinutokanda kas ari a kasukat ni amana.+
31 Agtawen ni Jehoahaz+ iti 23 idi nagbalin nga ari, ket nagturay iti tallo a bulan idiay Jerusalem. Ti nanangna ket ni Hamutal+ nga anak ni Jeremias a taga-Libna.
32 Inaramidna ti dakes iti imatang ni Jehova, kas iti amin nga inaramid dagidi ammana.+
33 Imbalud ni Faraon Neco+ ni Jehoahaz idiay Ribla+ iti daga ti Hamat, tapno saan a makapagturay idiay Jerusalem, sa pinagmultana ti daga iti 100 a talento* a pirak ken maysa a talento a balitok.+
34 Pinagbalin pay ni Faraon Neco ni Eliakim nga anak ni Josias kas ari a kasukat ni Josias nga amana ket sinukatanna ti naganna iti Jehoiakim; ngem innalana ni Jehoahaz sa impanna idiay Egipto,+ a sadiay a natay idi agangay.+
35 Inted ni Jehoiakim ken ni Faraon dagiti pirak ken balitok, ngem pinagbuisna dagiti umili tapno maitedna ti gatad a dawdawaten ni Faraon. Siningirna ti gatad ti pirak ken balitok manipud kadagiti umili iti daga nga itedna ken Faraon Neco.
36 Agtawen ni Jehoiakim+ iti 25 idi nagbalin nga ari, ket nagturay iti 11 a tawen idiay Jerusalem.+ Ti nanangna ket ni Zebida nga anak ni Pedaias a taga-Ruma.
37 Inar-aramidna ti dakes iti imatang ni Jehova,+ kas iti amin nga inaramid dagidi ammana.+
Footnotes
^ Wenno “inulitna ti tulag.”
^ Lit., “inted.”
^ Wenno “siled a panganan.”
^ Lit., “kannawan.” Kayatna a sawen, abagatan, no sumango ti maysa iti daya.
^ Kayatna a sawen, ti Bantay Dagiti Olibo, nangruna ti makin-abagatan nga ungtona a pagaammo met kas Bantay ti Basol.
^ Ti naaramat a Hebreo a sao ket mabalin a mainaig iti sao a naipatarus a “takki” ken nausar kas pangumsi.
^ Wenno “didiosen ti pamilia; idolo.”
