Tahiti

No matmatan manipud iti tangatang, dagiti isla iti French Polynesia, kas iti Tahiti, Mooréa, ken Bora Bora, ket kasla alahas a naisaad iti nakalawlawa a natayengteng nga asul a Taaw Pacifico. Dagiti sumilsilap a dan-awda a naarkosan kadagiti korales ken nadumaduma ti kolorda nga ikan, ket napalawlawan kadagiti aplaya a bimmalitok a duyaw wenno nalitem a dapo. Agpallayog dagiti aduan bunga a niog no agangin. Nakapimpintas dagiti makin-uneg a turod ken kabambantayan, a naabbungotan kadagiti ruot ken maul-ulepan ti tapawda.

Adda ngarud nasayaat a rason dagiti pintor ken mannurat a nangiladawan kadagitoy nga isla kas maysa a paraiso ditoy daga. Talaga a kasla paraiso dagitoy kadagiti nagkauna a managlayag nga immuna a nakakita ken nalabit nagindegda kadagitoy iti sangaribu wenno nasursurok pay a tawen. Dagitoy immuna a nagindeg sadiay, a sigurado a naggapu iti Abagatan a Daya nga Asia, ti mabalin nga inapo dagiti tattao a maawagan itan a Polynesian. Iti adun a siglo, nagwarasda manipud kadagiti nagindeganda nga isla ket naglayagda iti nalawa a Pacifico, ken sinakupda ti adu nga isla ken babassit nga isla dagiti baknad ti korales (atoll).

Ti maawagan ita a Polynesia, maysa a sao a kaipapananna “Adu nga Isla,” saklawenna ti maysa a trianggulo manipud iti Hawaii iti amianan agingga iti Easter Island iti adayo nga abagatan a daya ken bumallasiw agingga iti New Zealand iti adayo nga abagatan a laud. Saklawen daytoy a salaysay ti maysa a paset ti  Polynesia​—ti French Polynesia—a ti Tahiti ti kangrunaan nga islana. a Ti French Polynesia ket buklen ti lima nga arkipelago: Ti Tubuaï (Austral) Islands, ti Gambier Islands, ti Marquesas Islands, ti Society Islands, ken ti Tuamotu Archipelago. Idi laeng maika-16 a siglo a natakuatan dagiti managsukisok a taga Europa dagitoy nga isla iti Pacifico.

Simmangpet Dagiti Taga Europa

Idi 1595, natakuatan ti Espaniol a ni Álvaro de Mendaña de Neira ti dadduma nga isla iti Marquesas Islands. Idi 1606, natakuatan ni Pedro Fernandes de Queirós, a nagserbi iti babaen ni Mendaña de Neira, ti paset ti Tuamotu Archipelago. Idi 1722, nadiskubre ti Olandes a managsukisok a ni Jacob Roggeveen ti Bora Bora, Makatéa, ken Maupiti. Idi 1767, ni Kapitan Samuel Wallis, a nakalugan iti Dolphin a barko a pakigubat dagiti Britano, simmanglad idiay Tahiti, ti kadakkelan nga isla iti French Polynesia. Iti simmaganad a tawen, dimteng met iti dayta nga isla ti managlayag a Pranses a ni Kapitan Louis-Antoine de Bougainville.

Gapu ta nakayawan iti kinapintas ti isla ken nasdaaw iti nalailo nga aw-awid dagiti umili, pinanaganan ni Bougainville ti Tahiti a “Nouvelle Cythère, a naipasurot iti Peloponnesian Island iti Kithira, iti asideg ti baybay a rimkuasan kano ni Aphrodite [ti diosa ti ayat ken kinapintas],” kuna ti libro a Cook & Omai​—The Cult of the South Seas. Iti baet ti 1769 ken 1777, namimpat a sinarungkaran ti Britano a managsukisok a ni James Cook ti Tahiti. Isu ti nangpanagan iti Society Islands, ti grupo dagiti isla a pakairamanan ti Tahiti.

Kalpasan dagiti managsukisok, dimteng dagiti misionero. Nakabalballigi dagiti imbaon ti London Missionary Society, maysa nga institusion a supsuportaran dagiti Protestante. Dua  kadagiti misionerona, da Henry Nott ken John Davies, nairingpasda ti nagdakkel a trabaho a pannakaisurat ti lenguahe a Tahitian ken kalpasanna impatarusda ti Biblia iti dayta a pagsasao. Agingga ita, ti Biblia a Tahitian ti kaaduan a maus-usar iti intero a French Polynesia, nangruna iti adu nga islana a kaaduan kadagiti tattao ti kameng ti Iglesia Protestante. Naballigi met dagiti misionero nga Adbentista, Katoliko, ken Mormon. Kas pagarigan, nabileg ti Iglesia Katolika iti Marquesas, Gambier, ken iti makindaya a Tuamotu.

Kasano a nagbalin a teritoria ti Francia ti lima nga arkipelago? Idi kattapog ti 1880, in-inut a sinakup ti Francia dagiti isla, ket nabukel ti maysa a baro a kolonia ti Francia. Ti Papeete, Tahiti, ti napagbalin a kabesera, ket nagbalin nga umili ti Francia dagiti tattao kadagita nga isla. Idi 1946, indeklara ti Francia a teritoriana dagiti isla iti ballasiw taaw, ket idi 1957 naawagan dagiti isla kas French Polynesia.

Dimteng ti Mensahe ti Pagarian

Ni Sydney Shepherd, a simmangpet idi 1931, ti kaunaan a Saksi a simmarungkar iti Tahiti. Iti dua a tawen, naglayag ni Sydney a napan iti adu nga isla tapno mangasaba kadagiti tattao. Simmaruno ni Frank Dewar a taga New Zealand. Nupay di unay nagbayag dagitoy a kakabsat, nakaipaimada iti adu a literatura. Kinapudnona, duapulo a tawen kalpasanna, impadamag ti manangaywan ti sirkito a ni Leonard (Len) Helberg, a maysa nga Australiano: “Kaduak ti adipen ti kongregasion a limmabas iti Papeete idi sinardenganna tapno iluganna ti am-ammona a lalaki nga agnanaed iti katurodan​—maysa a lakay nga Americano. Idi naammuan ti lakay a maysaak a Saksi, kinunana: ‘Ay, malagipko a maysa kadakayo ti immay ditoy adu a tawenen ti napalabas ket nangibati iti sangabunton a libro ni Judge Rutherford.’ Daytoy ti maysa a pakakitaan iti nagapuanan dagiti payunir nga immun-una ngem dakami. Dagiti payunir ket mabalin a ni Sydney Shepherd wenno ni Frank Dewar.”

 Karaman kadagiti immuna a manangiwaragawag ti Pagarian a nangasaba a naan-anay idiay French Polynesia isu da Jean-Marie ken Jeanne Félix, agassawa a nakaadal iti kinapudno idiay Algeria, a maysa idi a kolonia ti Francia. Nabautisaranda idi 1953. Idi 1955, nayawis kadagiti agibumbunannag ti Pagarian ti panagserbi iti lugar a dakdakkel ti panagkasapulan, agraman ti French Polynesia. Idi 1956 immakar ti agassawa a Félix idiay Tahiti agraman ti agtutubo nga anakda a ni Jean-Marc. Nupay kasta, di makasarak iti trabaho ni Jean-Marie, a maysa nga inheniero. Isu a nagdaliasat ti pamiliada iti 230 a kilometro iti amianan a daya ti Tahiti, agingga iti isla ti Makatéa, iti Tuamotu. Sadiay a nakasarak ni Jean-Marie iti trabaho iti maysa a kompania nga agminminas ti phosphate.

Dagus a rinugian ti agassawa ti nangasaba kadagiti kaarruba ken kadagiti katrabahuan ni Jean-Marie. Insurat ni Jeanne: “Kasta unay ti panagraem dagiti taga isla iti Biblia, umimdengda a naimbag iti mensahe ti Pagarian, ken napasnekda iti panagadalda iti Biblia. Makaparegta dayta kadakami. Ngem, saan a nagustuan ti klero ti kaaddami. Pinakdaaranda pay dagiti pasurotda maipapan kadagiti ‘ulbod a mammadto’ nga adda iti nagtetengngaanda, nga ibagbagada a saan koma a makisarita dagiti tattao kadakami wenno uray lumabas laeng iti pagtaenganmi!”

Ngem idi agangay, kaaduan a tattao binaliwandan ti panangmatmatda iti daytoy a Kristiano nga agassawa. Dimmakkel pay ketdi ti panagraem ti adu a taga isla kada Jean-Marie ken  Jeanne agsipud ta saanda a tinagibassit dagiti Polynesian, a kas iti inaramid ti dadduma a taga Europa idiay Makatéa.

Kaskasdi, masapul ti tured tapno maitultuloy ti trabaho, yantangay ti direktor ti kompania ti phosphate kabaelanna nga ikkaten ti asinoman nga empleado iti aniaman a tiempo. Maysa pay, ti dua a polis iti isla kanayon a sarungkaranda ti pamilia Félix, nga agpalutpotda maipapan iti trabaho ti agassawa. In-inut a nabigbig dagiti polis a Pranses a saan a pangta da Jean-Marie ken Jeanne, ket nagbalinda pay ketdi a mannakigayyem.

Ni Maui Piirai, a maysa a katrabahuan ni Jean-Marie ken maysa a Polynesian, ti immuna nga estudiante ti Biblia a nagsayaat ti naespirituan nga irarang-ayna. Idi natignay ti puso ni Maui iti kinapudno, nangaramid iti adu a panagbalbaliw iti biagna. Kas pagarigan, insardengna ti agsigarilio ken agbartek, ken inkasarna ti babai a kabkabbalaynan iti 15 a tawen. Nabautisaran idi Oktubre 1958. Ni Maui ti immuna a Polynesian iti teritoria a nangidedikar iti biagna ken Jehova. Siempre, inranudna met ti naimbag a damag iti sabsabali, a dayta ti nangparurod iti klero. Inggakat pay ti maysa a pastor a masesante ni Maui iti  trabahona. Ngem napaay dayta a gakat gapu ta nagaget a trabahador ni Maui ken nagsayaat ti pakasarsaritaanna.

Ni Germaine Amaru, a maysa a maestra, ti maikadua a nangipangag iti Sao ti Dios iti Makatéa. Naammuanna ti kinapudno ken Jean-Marc, ti maysa nga estudiantena nga anak dagiti Félix. Nupay pito laeng ti tawenna, pinagsiddaaw ni Jean-Marc ti maestrana gapu iti pannakaammona iti Biblia isu a pinaayaban ti maestra dagiti dadakkelna. Inyadalanda ngarud iti Biblia ti maestra. Ngem saan laeng a dayta. Tinulongan pay ni Germaine ti padana a mannursuro nga agnagan iti Monique Sage, ken ti asawana a ni Roger, tapno maam-ammoda ni Jehova.

Dagiti Félix ken ni Maui Piirai inyadalanda met ni Manuari Tefaatau, maysa nga agtutubo a diakono iti Protestante iti Makatéa, ken ti gayyemna a ni Arai Terii. Idi damo, intultuloy dagitoy a dua ti timmabuno iti simbaanda bayat nga iranranudda kadagiti kapammatianda dagiti Nainkasuratan a kinapudno maipapan iti Trinidad, umap-apuy nga impierno, di matay a kararua, ken dadduma pay. Kas ninamnama, nangpataud dayta iti panagsusupiat dagiti Protestante. Ngem, kas kadagiti nagkauna a taga Berea, adu a napasnek a tattao ti nangsukimat iti Biblia tapno maammuanda no pudno dagiti mangmangngegda.​—Aramid 17:10-12.

Siempre, saan a nagustuan dayta ti pastor ti simbaan. Namutbuteng pay a maikkat ti siasinoman nga agtultuloy nga umimdeng kadagiti Saksi. Dadduma ti nagbuteng, ngem dadduma ti rimmang-ay iti naespirituan ket immikatda iti simbaan, a pakairamanan da Manuari ken Arai agraman ti asawa ni Maui Piirai a ni Moea, ken ni Taina Rataro, a madakamat madamdama iti daytoy a salaysay.

Idi damo, iti pagtaengan dagiti Félix ti paggigimongan ti dumakdakkel a grupo dagiti agibumbunannag ken dagidiay mayad-adalan iti Biblia, a sadiay ti pagpalawagan ni Jean-Marie iti Pranses ken ipatarus ni Maui iti pagsasao a Tahitian. Idi pimmanaw ti pamilia Félix iti Makatéa idi 1959, immakar ti grupo iti  pagtaengan ni Maui, ta bautisado idin. Ania ti rikna da Jean-Marie ken Jeanne maipapan iti panagserbida kadagiti isla? Kuna ni Jeanne, a balo itan ken agnanaed idiay Italia: “Diak pulos pagbabawyan. Kinapudnona, ti ministeriomi iti Makatéa ti kasayaatan a pakalaglagipan ti panagkaduami.”

Dimteng ti Naimbag a Damag iti Tahiti

Idi 1955, sakbay la unay a napan dagiti Félix idiay Makatéa, ni Len Helberg ket dinutokan ti sanga nga opisina iti Australia tapno mangrugi nga agtrabaho iti sirkito iti Abagatan a Pacifico. Minilion a kilometro kuadrado ti saklawen ti teritoriana, manipud New Caledonia agingga iti French Polynesia. Ngem, awan pay 90 nga agibumbunannag iti dayta a naglawa a teritoria, ken awan kadakuada ti taga Tahiti. Adda tallo a kangrunaan a kalat ni Len: sarungkaranna ti kada kongregasion ken grupo iti kada innem a bulan; danonenna ti kada naiputputong nga agibumbunannag ken interesado; ken manglukat kadagiti baro a teritoria, no mabalin, babaen ti panangusarna iti pelikula a The New World Society in Action.

Idi Disiembre 1956, damo a dimteng ni Len iti Tahiti ket nagtalinaed sadiay iti dua a bulan. Nasursurona ti Pranses idi nageskuela ngem adun ti nalipatanna. Isu a nangrugi kadagiti lugar iti negosio tapno makasarak kadagiti makapagsao iti Ingles. Naam-ammona ti maysa kadagiti kabaknangan a lalaki idiay Tahiti. Dimngeg ken naginteres ti lalaki ket inawisna ni Len nga agsubli. Iti simmaganad a Sabado, kalpasan a pinangaldawna, inawisna ni Len iti balayna, ket inluganna iti kotsena a minaneho ti tsuperna. Insurat ni Len: “Kalpasanna, idi mumalemen, innala ti lalaki ti maysa a dakkel a shell ket pinuyotna dayta. Naammuak a maysa nga awag daytoy tapno ti amin a papanguluen iti purok ket aguummongda iti pagmimitingan a siled a naisilpo iti balayna.

“Agarup sangadosena ti immay, agraman ti mayor, ti hepe ti polis, ken sumagmamano a diakono ti Protestante. Kalpasan ti  panangyam-ammona a maysaak a pannakabagi dagiti Saksi ni Jehova, ‘maysa a baro a relihion iti isla,’ inyanunsio ti nangsangaili kaniak, ‘Sungbatan ni Mr. Helberg ti aniaman a saludsodyo maipapan iti Biblia.’ Nasungbatak amin a saludsodda.” Naulit  daytoy iti kada Sabado bayat ti simmaganad a dua a bulan. Nupay di pulos inawat ti baknang ti kinapudno, inyurnosna ti panangipabuya ni Len iti pelikula a The New World Society in Action iti maysa nga ospital dagiti agkukutel. Nasurok a 120 ti nagbuya.

Adda kadi natignay iti mensahe ti Pagarian? Malagip ni Kabsat Helberg, “Idi aldaw ti Krismas idi 1956, bayat ti panagbalaybalayko iti distrito ti Arue, sinarungkarak ti pamilia Micheli a sigagagar a nangawat iti mensahe.” Pagaammo dagiti Micheli Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! gapu ta insuskribiran ida ti maysa a kabagianda nga agnanaed idiay Estados Unidos. Kalpasanna, ti balasang dagiti Micheli a ni Irene ken ti asawana inawatda ti kinapudno. Rinugian met ni Len nga inyadalan iti Biblia ni Mr. Garnier, a nangilukat iti gundaway tapno awaten ti dadduma a kameng ti pamiliana ti kinapudno. Idi nabuangay ti Kongregasion ti Papeete idi 1959, ti pamilia Micheli ken Garnier dagiti immuna a miembrona.

Idi 1957, idi napan idiay Gilead ni Kabsat Helberg, ti sanga nga opisina iti Australia imbaonna nga agbisita iti Tahiti ti manangaywan ti sirkito a ni Paul Evans ken ti baketna a ni Frances. Iti ababa a panawen a kaaddada iti isla, nakaipaimada iti nasurok a 70 a Biblia ken libro ken adu ti napagsuskribirda iti Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! Insurat ni Kabsat Evans: “Sumagmamano a tattao iti Tahiti ti addaanen iti umdas a pannakaammo iti Biblia ket interesadoda unay ta kayatdan ti makiraman a mangasaba iti panangiwanwan ti organisasion.” Magun-od kadi dagitoy a kabarbaro ti tulong ken panangiwanwan a kasapulanda?

Kabsat a Babai a Taga Tahiti a Nagawid iti Daga a Nakayanakanna

Idi 1936, napan idiay Estados Unidos ni Agnès, maysa nga agtutubo a taga Tahiti, tapno makiasawa iti Americano a ni Earl Schenck. Naam-ammo dagitoy nga agassawa dagiti Saksi ni Jehova,  inawatda ti kinapudno, ket nabautisaranda idiay San Diego, California, idi 1954. Idi 1957, dagitoy nga agassawa ken ti gagayyemda a da Clyde ken Ann Neill nagkakatugawda iti kombension distrito idiay Los Angeles idi a ni Nathan Knorr, manipud iti sangalubongan a hedkuarter, inyanunsiona ti sumagmamano a lugar a dakkel ti pakasapulan. Maysa kadagitoy ti Tahiti.

“Timmakder ni Agnès gapu iti ragsakna ket nagsangit,” kuna ni Kabsat Neill. “Kalpasanna, tinaliawko ida ken ni Earl ket imbagak nga ikagumaak a tulongan ida ken ti baritoda, a 11 ti tawenna idi, nga agawid idiay Tahiti. Gapu iti dayta, nakasangit met ni Earl, a baldado idin. Nagnaed idin idiay South Pacific iti 17 a tawen. Nagtrabaho kas pintor ken mannurat, ket magagaran nga agsubli. Maysa pay, umili pay laeng ti Francia ni baketna.”

Intuloy pay ni Clyde: “Kalpasan ti adu a panagkararag, inkeddengmi ken ni Ann ti mapan idiay Tahiti, agraman ti tallo a babbaritomi, nga agtawen iti 12, 8, ken 3. Nagdesision a kumuyog kadakami dagiti gagayyemmi a da David ken Lynne Carano ken ti baroda a ni David Jr. Isu a kalpasan ti itatabunomi iti  internasional a kombension idi 1958 idiay New York City, naglayagkami a napan Tahiti.

“Ti sanga nga opisina ti Estados Unidos intedna kadakami dagiti nagan ti dadduma nga interesado, isu a dagus a sinarungkaranmi ida idi nakasangpetkamin. Ni Agnès, nga immun-una a simmangpet ngem dakami, sigagaget a nagtrabaho iti ministerio. Agsipud ta saankami a makapagsao ken Ann iti Pranses wenno Tahitian, ikuyogmi ni Agnès a mangasaba no mabalin. No dakdakami laeng itugotmi ti Ingles ken Pranses a kopia ti ‘Mapapati Koma ti Dios,’ ti us-usarenmi a katulongan iti panangyadal iti Biblia kadagidi nga aldaw.”

Babaen kadagitoy a panangikagumaan agraman ti trabaho a rinugian da Kabsat Helberg ken ti agassawa nga Evans, iti sumagmamano laeng a lawas, 17 a tattao ti nangrugi a nagadal iti Sao ti Dios. Malagip ni Clyde: “Maysa a nakallalagip nga estudiante ket ti dati a ministro a Protestante a ni Teratua Vaitape. Naikkat iti saadna gapu iti adu a saludsodna maipapan kadagiti doktrina ti simbaan. Agnanaed ni Teratua ken ti pamiliana iti bassit, maysa laeng ti kuartona a balay nga awanan iti gripo ken koriente. Imbagana kaniak nga ad-adu ti nasursurona maipapan iti Biblia iti sumagmamano laeng a lawas a pannakipagadalna kadakami ngem iti uppat a tawenna iti seminario ken pito a tawen a panagserbina kas klero.”

Intuloy pay ni Clyde: “Kalpasan ti sumagmamano a lawas a kaaddami iti isla, nagbiit a nagdinamag ti maipapan kadakami. Nasayaat daytoy ta mannakigayyem dagiti taga Tahiti ken pagay-ayatda ti Biblia.”

Idi damo, naggigimong ti bassit a grupo dagiti agibumbunannag iti pagtaengan dagiti Schenck. Dua laeng nga interesado ti tumabtabuno. “Ngem idi agangay,” malagip ni Kabsat Neill, “agarup 15 ti regularen a makitimpuyog kadakami. Maysa a babai nga iyad-adalanmi ti timmulong ken Len Helberg idi nadadael ti bisikletana iti sango ti balayna dua wenno tallo a tawen sakbayna. Napaimaan ni Len iti literatura, isu a maragsakan a  makaammo nga agkapammatiankami ken ni Len. Adayo ti balayna kadakami, isu a no sumarungkarkami, pangaldawennakami​—a masansan a tinuno a presko nga ikan.”

Sakbay a pimmanaw dagiti Neill ken Carano idi Disiembre 1958, impaay ni Clyde iti maikadua a palawag ti bautismo a naaramid idiay French Polynesia. Ti immuna ket idiay Makatéa idi Oktubre, idi nabautisaran ni Maui Piirai. Innem a pulo ti timmabuno, ket walo ti nabautisaran, agraman ti baro dagiti Neill a ni Steven ken ni Auguste Temanaha, maysa a taga Tahiti a timmulong idi agangay a nangipasdek iti kongregasion iti isla ti Huahine.

Panawen ti Panamagkaykaysa

Idi 1959, kiniddaw ti sanga nga opisina iti Fiji nga umakar idiay Tahiti da John Hubler ken ni baketna nga Ellen, a taga Australia, tapno tumulong iti kaipaspasdek a Kongregasion ti Papeete.  Nagserbi ni John nga adipen ti kongregasion bayat ti pito a bulan a panagnaedda ken Ellen idiay Tahiti. Maysa a Sueko ni John ket nalaing nga agsao iti Pranses. Makapagsao met ni Ellen iti Pranses, yantangay nakipagserbi iti adun a tawen ken lakayna idiay New Caledonia. Dakkel ti naitulong dagiti Hubler iti pannakasanay dagiti baro nga agibumbunannag a mangasaba iti binalaybalay gapu ta kaaduan kadakuada ti makipaspaset laeng iti di pormal a panangasaba.

Idi 1960, nagserbi da John ken Ellen iti sirkito. Ti French Polynesia ti teritoriada, isu a naitultuloyda ti timmulong kadagiti agibumbunannag sadiay. “Kalpasanna, idi 1961,” kuna ni John, “naawisak nga agatender iti Gilead School. Idi nagraduarak, nadutokanak kas manangaywan ti sirkito iti amin nga isla iti Pacifico a Pranses ti pagsasaoda.”

Ti Umuna a Kingdom Hall

“Bayat ti maikadua nga isasarungkarmi iti Tahiti,” kuna ni Kabsat Hubler, “naaddaanak iti pribilehio a mangyadal iti Biblia iti dati a maestra a ni Marcelle Anahoa. Tiempo idi a kasapulanmi unay ti lote a pagibangonan ti bukodmi a Kingdom Hall. Ngem adda dua a lapped. Umuna, awan ti asinoman a mayat a mangilako iti sanikuana; maikadua, bassit ti pondo ti kongregasion. Kaskasdi, mangnamnama ken agtalekkami nga iturong ni Jehova dagiti bambanag.

“Bayat ti panangyadalko ken Marcelle, nadakamatko kenkuana ti kasasaad. ‘Adda ipakitak kenka,’ kinunana. Inruarnak, intudona, a kunkunana: ‘Makitam dayta a lote? Kukuak dayta. Planok ti mangibangon iti apartment, ngem ita ta  agad-adalakon iti kinapudno, nagbalbaliwen ti panunotko. Idonarkon ti kagudua ti daga para iti Kingdom hall.’ Idi naammuak dayta, dagus a siuulimek a nagkararagak iti naimpusuan a panagyaman ken Jehova.”

Apaman a nalpas aminen dagiti papeles a kalikaguman ti linteg, imbangon ti Kongregasion ti Papeete ti umuna a Kingdom Hall, ket nairingpas idi 1962. Simple laeng dayta ken sigun iti disenio ti isla nga awanan kadagiti diding ken naatepan iti bulong ti pandanus. Ngem pagay-ayat ketdin dagiti bulos a manok ti agumok kadagiti tugaw ken agapon kadagiti awanan. Isu a no sumangpet dagiti kakabsat a makigimong, makasarakda kadagiti itlog ken adda pay dagiti lugit iti suelo ken tugaw, a pakakitaan a simrek dagiti manok. Kaskasdi, naggigimonganda latta dayta a patakder agingga a nakaibangon dagiti kakabsat iti dakdakkel ken permanente a pasdek.

Narisut Dagiti Pagduaduaan Mainaig iti Legalidad

Idi un-unana, saan a sigurado dagiti kakabsat no legal dagiti Saksi ni Jehova iti French Polynesia. Naiparit ti magasin a  Pagwanawanan idiay Francia sipud idi 1952, ngem saan a naiparit ti trabaho. Kasta met kadi ti kasasaad iti daytoy a teritoria ti Francia? Kabayatanna, umad-adun dagiti agibumbunannag, isu a madmadlawen dagiti tattao dagiti Saksi ni Jehova. Kinapudnona, naminsan, idi arinunos ti 1959, simrek ti polis iti paggigimongan tapno kitaenna no ania iti mapaspasamak.

Nagbanaganna, nabalakadan dagiti kakabsat a mangipasdekda iti legal nga asosasion. Ti opisial a pannakairehistroda mabalin a lawlawaganna ti aniaman a panagduadua ken panagsuspetsa. Anian a ragsak dagiti kakabsat ta idi Abril 2, 1960, inawatda ti pammatalged nga opisial a nairehistrodan kas Asosasion Dagiti Saksi ni Jehova!

Nupay kasta, naiparit pay laeng Ti Pagwanawanan idiay Francia. Gapu ta patienda nga agaplikar met dayta a panangiparit iti French Polynesia, umaw-awat dagiti kakabsat iti pagiwarnak a naawagan iti La Sentinelle (Ti Agwanawan), nga aggapu iti Switzerland. Naminsan imbaga ti polis iti agdama idi a presidente ti legal nga asosasion a ni Michel Gelas, a pagaammoda a ti La Sentinelle ti kasukat Ti Pagwanawanan. Nupay kasta, saan nga imparit ti polis ti pannakaipatulod ti magasin. Naammuan dagiti kakabsat ti makagapu idi naikkat ti pannakaiparit Ti Pagwanawanan idi 1975.

 Idi naikkat dayta a pannakaiparit, nangala dagiti kakabsat iti permiso nga umawat iti Ti Pagwanawanan iti French Polynesia. Naipalgak a ti pannakaiparit ket saan a pulos a naipablaak iti Official Journal of French Polynesia. Isu a Ti Pagwanawanan saan a pulos a naiparit iti French Polynesia, a nakasdaawan ti adu.

Iti kasumbangirna, nainget dagiti lumugar nga autoridad no maipapan iti panangited iti visa. Isu a dagiti saan nga umili a Pranses, kas kada Clyde ken Ann Neill, a nadakamat itay, ti gagangay a makapagtalinaed laeng iti sumagmamano a bulan. Karaman kadakuada dagiti Hubler. Ngem saan a narigatan ni John a nangala iti visa yantangay isu ket kameng ti legal nga asosasion, ken maitunos iti linteg ti Francia a mabalin nga adda maysa a ganggannaet nga agbalin a kameng dagiti direktor.

Nakatulong dayta ken John iti trabahona iti sirkito. Kinapudnona, iti maysa nga aldaw, ti komisionado ti polis pinaayabanna ni John iti opisinana ta kayatna a maammuan no apay a masansan a bumisita ni John kadagiti isla. Inlawlawag ni John a kas kameng ti asosasion, masapul a tumabuno kadagiti gimong dagiti direktor. Napnek ti komisionado iti imbagana. Ngem saan laeng nga iti dayta a gundaway a pinaayaban ti komisionado.

Sipud idi 1963, adu a taga Polynesia, agraman ti maysa a nalatak a pastor, ti nakaunget iti panangsubok iti nuklear nga armas iti Pacifico. Maysa nga apostata ti nanggundaway iti dayta tapno agreklamo iti polis a ni Kabsat Hubler ti maysa kadagiti mangrirriribuk, ngem siempre, saan a pudno dayta. Nupay  kasta, napaayaban manen ni John iti saklang ti komisionado. Imbes a binabalaw ni John ti nagdarum, siaasi nga inlawlawag ni John ti naibatay-Biblia a neutral a takdertayo ken ti panagraem kadagiti autoridad ti gobierno. (Roma 13:1) Inikkanna met ti komisionado iti literatura. Kamaudiananna, siuumiso a nabigbig ti opisial nga adda laeng mangpadpadas a mangriribuk kadagiti Saksi.

Ngem idi agangay, saanen a nakagun-od dagiti Hubler iti visa. Isu a nagsublida idiay Australia a nangituloyanda iti trabahoda iti sirkito agingga idi 1993, idi a simmardengdan gapu iti kinakapuy ti salun-atda.

Idi addada kadagiti isla, nakita dagiti Hubler ti adu nga indibidual a nangbalbaliw iti biagda tapno maay-ayoda ni Jehova. Maysa kadakuada ti agtawen iti 74 a baket nga addaan iti 14 nga annak, a bastardo amin. “Mama Roro ti awagmi idi kenkuana,” kuna ni John. “Idi naammuan ni Mama Roro ti kinapudno, nagkasarda iti lalaki a kabkabbalayna ket inrehistrona ti amin nga annakna, uray no nagduduma ti amada. Tapno mailista ti amin nga annakna, masapul a pagsilpuen ti mayor ti dua a porma tapno adda maymaysa nga atiddog a porma. Impapilit ni Mama Roro a masapul a maaramid dagiti bambanag sigun iti pamay-an ni Jehova.” Kalpasan a nabautisaran, nangrugi a nagpayunir daytoy matalek a kabsat ket nalaing nga agipaima kadagiti magasin. Nangasaba pay kadagiti nasulinek nga isla a kaduana ti dadduma nga agibumbunannag.

Bendision ti Biblia a Tahitian

Idi dekada 1960, gagangay ti makasarak kadagiti tattao a Tahitian laeng ti pagsasao nga ammoda. Ngem gapu kadagiti managipatarus a da Nott ken Davies, nagun-odan ti Biblia iti lenguahe a Tahitian kalpasan ti 1835. b Ti maysa kadagiti napateg a pasetna isu ti panangusarna iti nagan ti Dios nga Iehova iti pagsasao  a Tahitian, iti intero a libro, agraman ti Kristiano a Griego a Kasuratan.

Gapu ta nasaknap ti pannakaiwarasna kadagiti isla, nakatulong ti Biblia a Tahitian tapno maammuan ti adu a tattao ti kinapudno. Maysa kadagita ni Taina Rataro. Naipasngay idi 1927, ni Taina ti maysa kadagiti immuna nga estudiante ti Biblia idiay Makatéa. Ngem idi damo, saan a makabasa ken makasurat iti Tahitian, ti lenguahena. Sigagaget a nagadal ket nagsayaat ti rinang-ayanna. Idi agangay, nagpasalista iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro ket kalpasanna nadutokan a ministerial nga adipen.

Ni Elisabeth Avae, nga agtawen idin iti 78, naipasngay iti nasulinek nga isla ti Rimatara iti Tubuaï Islands, agarup 600 a kilometro manipud iti Tahiti. Idi dekada 1960, dina maawatan ti uray maysa a sao a Pranses, ngem makasurat ken makabasa iti Tahitian. Kalpasan ti pannakikallaysana, immakarda ken ni lakayna idiay Papeete. Idiay, naammuanna ti kinapudno ti Biblia babaen ti inauna a balasangna a ni Marguerite, a tumabtabuno idin kadagiti Nakristianuan a gimong. Nakigimong metten ni Elisabeth, agraman ti siam pay nga annakna. Ket inaramidna daytoy uray nakaro ti ibubusor ni lakayna, a mangipalladaw kadagiti amin a kawesna iti ruar ti balay bayat ti kaaddana iti gimong.

Idi, Pranses dagiti gimong, a dadduma a paset ti maipatarus sagpaminsan iti Tahitian. Tapno mataraonan iti naespirituan ken maawatanna ti programa, basaen ni Elisabeth ti Bibliana a Tahitian no madakamat dagiti kasuratan. Ti kabsat a babai a nangyadal kenkuana inusarna ti bokleta a “Daytoy Naimbag a Damag ti Pagarian,” ken impatarusna ti Pranses iti Tahitian bayat a basbasaen ni Elisabeth dagiti teksto iti Bibliana. Nagbanaganna, nagsayaat ti rinang-ayan ni Elisabeth ket nabautisaran idi 1965. Nangyadal met kadagiti dadduma a makapagsao laeng iti Tahitian. Insurona met dagiti annakna. Innem kadakuada ti nangidedikar iti biagda ken Jehova, ken insurona met ti  dadduma nga appokona, a sumagmamano kadakuada ti pinadakkelna.

Maysa nga apokona, ni Diana Tautu, ti agserserbi kas managipatarus iti sanga nga opisina ti Tahiti iti napalabas a 12 a tawenen. Kuna ni Diana: “Agyamanak ken ni Lola ta tinulongannak a maaddaan iti pannakaammo iti Tahitian. Ita adda sangkabassit a pribilehiok a tumulong kadagiti dadduma nga umawat iti makaispal-biag a naespirituan a taraon iti bukodda a pagsasao.”

Dagiti Tsino Naam-ammoda ni Jehova

Idi 1960, agarup 10 a porsiento iti populasion ti Tahiti ket Tsino. Ni Clarisse Lygan, a maysa idi a tin-edyer, ti umuna a Tsino nga immawat iti kinapudno ti Biblia. Napanglaw ti pamilia ni Clarisse. Tapno makatulong iti pinansial, agtrabaho iti kada Mierkoles no awan ti klasena. Saksi ti amona. Isu a naammuan  ni Clarisse ti kinapudno ket nupay busbusoren dagiti dadakkelna, nabautisaran idi 1962, idi agtawen iti 18.

Karaman da Alexandre ken Arlette Ly Kwai ken Ky Sing Lygan kadagiti umuna a Tsino a nagserbi ken Jehova idiay Tahiti. Maysa nga aldaw, ti tsuper ti taksi a ni Alexandre sinabatna da Jim ken Charmian Walker, agassawa a Saksi a naggapu idiay New Zealand idi 1961, tapno tumulong iti trabaho. Inyebkas ni Alexandre ti tarigagayna nga agadal iti Ingles. Kuna ni Charmian: “Payunirak idi. Isu nga imbaga ni Jim ken Alexandre a mabalinko nga isuro. Inawatna ti tukon. Ti panagadalna iramanna ti 30 a minuto a leksion iti Ingles ken 30 a minuto a panagadal iti Biblia, babaen ti tulong ti libro a Manipud Paraiso a Napukaw Agingga iti Paraiso a Naisubli.”

Kabayatanna, ti kabsat ni Alexandre a ni Ky Sing naammuanna met ti kinapudno. Ngem agpadada idi a kakumkumberte iti Katolisismo ken mangal-alada iti kurso iti dayta a relihion. Saan ngarud a maliklikan a makitada ti nagdumaan dagiti pannursuro ti Biblia ken ti simbaan. Idi agngudo ti kurso, dinamag ti padi iti klase, nga agarup 100, no adda saludsodda. Intayag ni Alexandre ti imana ket kiniddawna no adda Nainkasuratan a pammaneknek a saan a matay ti kararua. “Ammok no sadino ti naggapuan ti saludsod,” insungbat ti padi. “Makisarsaritaka kadagiti Saksi ni Jehova, saan kadi?” Idin rinabrabakna ti agtutubo iti sango ti klase.

Para kada Alexandre ken Ky Sing, daytoy a pasamak pinatalgedanna a ti Iglesia Katolika saanna a salsalimetmetan ti kinapudno. Idi agangay, kaduada dagiti assawada a nangidedikar iti biagda ken Jehova, ken kalpasanna, nadutokan dagiti agkabsat kas panglakayen ti kongregasion. Nagserbi pay ni Alexandre kas kameng ti Branch Committee iti Tahiti iti sumagmamano a tiempo. Kalpasanna, immakarda ken ni baketna idiay Raïatéa, maysa kadagiti isla ti Society Islands, tapno tumulong iti trabaho ken kalpasanna iti Bora Bora, a sadiay ti simamatalek a nagserbian ni Alexandre agingga iti ipapatayna.

 Nagbalbaliw a Direksion ti Biag Idi Naglayag iti Baybay

Ni Antonio Lanza ket maysa a teknisian iti paktoria ti telebision idiay Milan, Italia. Idi 1966 agbirbirok ti kompania iti agboluntario a mapan idiay Tahiti tapno mangimaton iti pannakatarimaan dagiti nalako a telebision sadiay. Inawat ni Antonio ti trabaho, nga agpaut iti tallo a tawen. Ngem implanona nga ibati ti asawana, ni Anna, ken ti dua a baritoda. Adu a lawas a nagsangsangit ni Anna, a komkombinsirenna ni lakayna a balbaliwanna ti desisionna, ngem awan ti naaramidanna.

Tallopulo nga aldaw ti panaglayagna manipud Marseilles, Francia, agingga iti Papeete. Mannakigayyem ni Antonio ken nalaing a makisarita, ngem Pranses ti pagsasao ti dandani amin a pasahero, ket dina maawatan. Ngem iti maikadua nga aldaw, naam-ammona ti dua nga Italiana a madre a Katoliko. Nupay kasta, adda inaldaw a ritualda, isu nga awan ti adu a tiempoda a makisarita. Ngem imbagada ken Antonio nga adda Pranses a babai a nakalugan a makapagsao iti Italiano. Daytoy ni Lilian Selam, a maysa a Saksi. Kaduana dagiti annakna, nagbiahe ni Lilian a mapan idiay Tahiti tapno makikadua ken lakayna, a nakagun-od iti trabaho sadiay.

Nasarakan ni Antonio ni Lilian ket naragsak ti panagsaritada. Inikkan ni Lilian iti naibatay-Biblia a publikasion nga Italiano. Kalpasanna, naaddaanda iti adu a naespirituan a panagsasarita. Naminsan, impalagip ni Lilian ken Antonio a ti panangibatina ken ni baketna ken kadagiti annakna bayat ti tallo a tawen a panagtrabahona idiay Tahiti ket mabalin a pagpeggadenna ti moral a prinsipiona. Impakitana met kenkuana ti panangmatmat ti Dios iti kinasagrado ti panagasawa, ken inranudna kenkuana dagiti teksto ti Biblia a kas iti Efeso 5:28, 29 ken Marcos 10:7-9.

Impapuso ni Antonio dagitoy, ket pinagbabawyanna ti desisionna. Kinapudnona, idi adda idiay Panama, nagsurat ken baketna, ket imbagana kenkuana nga inton adda kuartanan, sumurotdanto  nga agiina idiay Tahiti. Kalpasanna, nagsurat manen tapno kiddawenna a mangitugot ni Anna iti Biblia manipud iti padida. Ania ti kinuna ti padi maipapan iti dayta? Imbagana ken Anna a mabalin nga agmauyongen ni lakayna, ta kayatna a basaen ti narigat a maawatan a libro.

Kalpasan ti innem a bulan a panagnaed ni Antonio idiay Tahiti, simmurot kenkuana ti pamiliana. Iti simmaruno nga aldaw kalpasan ti isasangpet ni Anna, a maysa a relihiosa a babai, kiniddawna ken Antonio a mapanda makimisa a sangapamiliaan tapno agyaman iti Dios iti panagkaykaysada manen. “Ala ngarud,” kinuna ni Antonio, “mapantayo makimisa.” Ngem imbes nga impan ni Antonio ti pamiliana iti simbaan ti Katoliko, inkuyogna ida idiay Kingdom Hall! Siempre, nasdaaw ni Anna. Nupay kasta, naragsakan iti programa ket immanamong pay a makipagadal iti Biblia. Siasino ti nangyadal kenkuana? Awan sabali no di ni Lilian Selam, ti kabsat a nangasaba ken Antonio iti barko.

Imbes a tallo a tawen laeng koma nga agnaed ni Antonio idiay Tahiti, nagnaed ketdi idiay iti 35 a tawen a kadua ti pamiliana. Maysa pay, nagkaykaysa ita iti pudno a panagdayaw da Antonio ken Anna ken ti uppat nga annakda, ket agserserbi ni Antonio kas panglakayen iti kongregasion.

Agserbi Dagiti Pamilia Kadagiti Lugar a Dakdakkel ti Panagkasapulan

Iti adu a tawen, adu a kakabsat ti immakar kadagiti naiputputong nga isla tapno tumulong kadagiti lugar a dakkel  ti panagkasapulan kadagiti agibumbunannag iti Pagarian. Karaman kadagita dagiti pamilia Mara, Haamarurai, ken Terii agraman ni Ato Lacour, nga awan iti kinapudno ti pamiliana. Ti pamilia Mara​—Vaieretiai, Marie-Medeleine, ken dagiti lima nga annakda—immakarda idiay Raïatéa manipud Tahiti. Adda agassawa nga special pioneer nga agserserbi sadiay a nayakar iti sabali a teritoria. Adda laeng dua a kabsat a babbai ken sumagmamano a di bautisado nga agibumbunannag a nabati iti isla.

Agkitkitikit iti kayo ni Vaieretiai ken, idi agangay, agkitikit iti korales, isu a nabaelanna ti immakar a din kasapulan a baliwanna ti trabahona. Maymaysana a panglakayen, isu nga inaywananna ti bassit a grupo iti Raïatéa iti lima a tawen agingga nga adda simmangpet a kabsat a lalaki. Kalpasanna, immakar ti pamilia Mara iti Tahaa, a sadiay ti nagnaedanda iti uppat a tawen.

Aniaman kadagiti isla, marigatan iti pinansial ti pamilia Mara. “Masapul a mapanak idiay Tahiti tapno aglako kadagiti kitikitko,” kuna ni Vaieretiai. “No dadduma awan ti kuartak a pagpletek iti eroplano. Kadagita a panawen, kiddawek iti lalaki a mangay-aywan iti bassit a kompania ti eroplano a pautangannak iti tiket, ket ikarik a bayadakto inton agawidak. Wen, narigat ti kuarta kadagidi a tiempo, ngem adda a kanayon dagiti napateg a kasapulanmi.” Nagsayaat ti epekto ti managsakripisio a pagwadan da Vaieretiai ken Marie-Medeleine iti balasangda a ni Jeanne, a 26 a tawenen nga adda iti amin-tiempo a serbisio ken kameng ita ti pamilia ti Bethel iti Tahiti.

 Idi 1969, immakar ti pamilia ni Ato Lacour iti isla ti Rurutu iti Tubuaï Islands, ta nagpayakar nga agtrabaho sadiay. Tallo pay laeng a tawen a nabautisaran, ken isu laeng ti adda iti kinapudno iti pamiliana ken agmaymaysa nga agibumbunannag kadagita nga isla. Iti simmaruno nga aldaw kalpasan ti isasangpetna, napan nangasaba. Insuratna iti diary-na: “Rinugiak ti nangasaba​—nga agmaymaysa. Narigat. Nairamut a naimbag ti Babilonia a Dakkel ditoy.”

Ngem di nagbayag, impangag dagiti interesado ti naimbag a damag, ket nabukel ti maysa a grupo. Idi damo, agtitiponda iti sala ti pagtaengan ni Lacour. Kuna ni Ato: “Kas miembro ti baro a relihion iti isla, naawagan ti grupomi iti ‘relihion ni Lacour.’ Ngem ‘pinadpadakkel ni Jehova,’ ket nagbalin a kongregasion ti grupomi idi 1976.” (1 Cor. 3:6) Sakbay a natay ni Kabsat Lacour idi tawen 2000, sumagmamano a kameng ti pamiliana, agraman ti asawana a ni Perena, ti nakikadua kenkuana iti pudno a panagdayaw.

Immakar da Rudolphe ken Narcisse Haamarurai idiay Bora Bora. Nagikkat ni Rudolphe iti trabahona kas superbisor iti kompania ti koriente iti rehion idiay Tahiti ket nakagun-od iti trabaho idiay Bora Bora nga agburas iti niog ken agisagana iti kopra. Dua a tawen a di nakasarak iti sabali a trabaho. Ngem binendisionan ni Jehova dagiti agassawa ta nakitada ti pannakaipasdek ti maysa a kongregasion iti isla! Iti nasurok a 25 a tawen, naggigimong ti kongregasion iti pagtaengan dagiti Haamarurai. Kalpasanna, idi tawen 2000, immakarda iti baro a bukodda a Kingdom Hall, iti mismo nga abay ti nagpintas a dan-aw ti Bora Bora.

Da Taaroa ken Catherine Terii, agraman ti 7 kadagiti 15 nga annakda nga ay-aywananda pay laeng, ti immakar iti bassit  nga isla ti Maupiti, nga adda met iti Society Islands. Idi simmangpet dagiti Terii idi 1977, isuda laeng ti agibumbunannag iti Maupiti. Nagnaedda iti motu, maysa a bassit nga isla iti igid ti dan-aw. Kaaduanna, ikan laeng ken inigad a niog ti taraonda. Agurnong met ti pamilia kadagiti ilakoda nga agurong. No mapan mangasaba dagiti Terii, ballasiwenda ti dan-aw tapno makapanda iti kadakkelan nga isla. Agannadda tapno saanda a makabaddek iti aniaman nga ikan a makasabidong dagiti pigarda.

Idi 1980, naituding da Taaroa ken Catherine iti Bora Bora kas special pioneer. Kalpasan a nagserbida nga special pioneer iti 5 a tawen, nagserbida a regular payunir iti 15 a tawen. Kas makitatayto, karaman kadagiti immuna nga inyadalanda iti Biblia ket maysa nga agassawa a nangibtur iti adu nga ibubusor gapu iti naimbag a damag.

Nasuot Dagiti Ubbing Pay iti Naespirituan

Da Edmond (Apo) ken Vahinerii Rai ti immuna nga immawat iti kinapudno kadagiti iyad-adalan dagiti Terii iti Biblia. Nagnaed dagiti Rai iti balay ti ina ni Edmond. Kalpasan ti panagadal dagiti agassawa iti agarup innem a bulan, pinapanaw ida ti ina ni Edmond manipud iti pagtaenganna gapu iti panangimpluensia ti pastorna. Da Edmond, Vahinerii, ken ti dua ti tawenna a baritoda, napilitanda nga agnaed iti maysa a kalapaw iti awan ti matagtagitaona a kakaykaywan. Inallukoy pay dayta a pastor ti amo ni Edmond tapno ikkatenna iti trabahona​—kinapudnona, uray la kinasarita ti pastor ti asinoman a posible a mangyempleo ken Edmond tapno saanda nga ikkan iti trabaho!  Iti uneg ti walo a bulan, nagbiag ti pamilia babaen laeng iti panagkalap.

Ngem maysa nga aldaw, maysa a babai nga agtarigagay nga agpatakder iti balayna ti nakiuman iti dati nga amo ni Edmond. Dayawenna ti kinasigo ni Edmond ket tarigagayanna nga isu ti mangibangon iti balayna. Idi naammuanna a naikkat ni Edmond iti trabahona agsipud ta makitimtimpuyog kadagiti Saksi ni Jehova, imbaga ti babai nga itedna laeng ti proyekto iti kontraktor no alaenna manen a trabahadorna ni Edmond. Nagbanaganna, naisubli ni Edmond iti trabahona. Kabayatanna, limmukneng ti puso ni nanangna ket pinasublina da Edmond ken Vahinerii iti balayna. Itatta, agserserbi ni Edmond kas panglakayen ti Kongregasion iti Bora Bora.

 Rimmamut ti Naimbag a Damag iti Huahine

Ni Auguste Temanaha ti maysa kadagiti orihinal a grupo dagiti estudiante ti Biblia a nabautisaran idiay Tahiti idi 1958. Kalpasan a nabautisaran, immakar ni Auguste idiay Estados Unidos, sa nagsubli idiay Tahiti a kaduana ni baketna nga Stella, ken ti tallo nga annakda, idi arinunos ti dekada 1960. Narang-ay ti negosiona sadiay. Idi 1971, kalpasan a pinaregta ti manangaywan ti sirkito ken gapu iti pagwadan ti nadakamaten a pamilia Mara, inlako dagiti Temanaha ti negosioda ket immakarda iti isla ti Huahine, a nasurok la a 160 a kilometro manipud iti Tahiti.

Iti dayta a tiempo, maymaysa a kabsat a babai ken sumagmamano nga interesado ti agnanaed iti isla. Ti sagpaminsan nga ibibisita dagiti payunir ken ti manangaywan ti sirkito ti kakaisuna a pannakilangenda iti organisasion ni Jehova. Isu a naragsakanda idi simmangpet dagiti Temanaha. Dagus nga inorganisar ni Auguste dagiti gimong, nga inangayna iti kosina ti pagtaenganna. Agarup 20 dagiti timmabuno.

Idi damo, di makasarak ni Auguste iti trabaho. Nupay kasta, nagtalinaed nga okupado ti pamiliana iti ministerio, a nagtalekda nga ipaay ni Jehova ti kasapulanda. Ket agpayso a nangipaay. Kas pagarigan, no mapan mangasaba dagiti Temanaha, gagangay nga iparada ni Auguste ti luganna iti teritoria. Inton agsublida iti lugan, masansan a madanonanda a napunno iti taraon. Saanda nga ammo no siasino ti nangikabil sadiay. Impagarupda a mabalin a dagiti naasi a tattao iti teritoria a makaammo iti kasasaadda.  Nagtultuloy dayta iti adu a lawas, agingga a simmayaat ti pinansial a kasasaad ti pamilia.

Gapu iti regta ken panagibtur dagiti Temanaha ken ti dadduma a kas kadakuada, agraman ti kimanangngaasi dagiti taga isla, di pakasdaawan nga ita adda narang-ay a kongregasion sadiay. Kinapudnona, ti isla addaan iti 1 nga agibumbunannag iti kada 53 nga umili. Kadagiti nabiit pay a tawen, 1 iti kada 12 ti timmabuno iti Memorial!

Adu pay a pamilia a Saksi ti nangipakita iti kinamanagsakripisio. Kas pagarigan, idi rugrugi ti 1988, nagserbi da Jean-Paul ken Christiane Lassalle iti dua a tawen idiay Marquesas Islands. Ni Jean-Paul ket maysa idi a kameng dagiti direktor iti Social Security Administration iti Tahiti, ngem immikkat iti daytoy nadayaw a trabaho ta kayatna a palawaen ti ministeriona. Idi 1994 immakar manen dagiti Lassalle idiay Rangiroa iti Tuamotu, a sadiay ti nagnaedanda iti tallo a tawen. Ita, simamatalek ni Jean-Paul nga agserserbi idiay Francia.

Iti nabiit pay, kalpasan ti panagretiro ni Colson Deane kas katulongan a direktor iti pagbaludan iti Tahiti, immakarda ken ni baketna a Lina iti isla ti Tubuaï iti grupo dagiti isla iti Tubuaï.  Agpadada a payunir ket dakkel ti maitulongda iti bassit a kongregasion iti dayta nga isla, a maysa a lugar nga addaan pay laeng ti dakkel a panagkasapulan kadagiti panglakayen.

Immakar Dagiti Pamilia Manipud Francia Tapno Tumulong

Dadduma a pamilia ti naggapu iti adayo a Francia tapno tumulong iti trabaho. Usigem ti pamilia Sicari​—da Francis, Jeannette, ken dua a babbalasitangda nga agtawen iti innem ken siam. “Agur-uraykami iti gundaway a mangpalawa iti ministeriomi,” kuna ni Francis. “Kalpasanna nabasami iti 1971 Yearbook of Jehovah’s Witnesses ti awis kadagiti agibumbunannag nga agserbi iti Abagatan a Pacifico.” Uray no dagiti gagayyem ken kakabagian pinadasda nga upayen dagiti  Sicari, inawatda ti karit ket simmangpetda idiay Papeete idi Abril 1972.

Agsipud ta maysa a panglakayen ni Francis, nakatulong ti kaaddana tapno mabukel ti maikadua a kongregasion iti Tahiti, iti ili ti Punaauia. Kaduana ni Jean-Pierre Francine, ti mamangulo a manangaywan iti daydi a tiempo, nakapagserbi ni Francis iti 12 a tawen kas kameng ti immuna a Branch Committee iti Tahiti idi nangrugi dayta nga urnos idi 1976.

Adda kadi rason nga agdanag dagiti gagayyem ken kakabagianda? “Maisupadi iti kinuna ti dadduma, ti yaakarmi ket nagsayaat ti epektona kadagiti babbalasangko,” kuna ni Francis. “Kinapudnona, no dagupen ti nagapuananmi nga uppat, nakapagserbikamin iti 105 a tawen iti amin-tiempo a serbisio ket tinagiragsakmi ti adu a bendision, kas inkari ni Jehova.​—Mal. 3:10.”

Idi 1981, inyanunsio ti sanga nga opisina ti Francia iti Ministeriotayo iti Pagarian nga adda panagkasapulan kadagiti panglakayen iti isla ti Mooréa, a 30 a minuto a panagbilog manipud iti Papeete. Dua a pagassawaan a kakabsat ti napan. Maysa kadagita nga agassawa da Alain ken Eileen Raffaelli. Timmulongda a nangipasdek iti kongregasion idiay Mooréa, ket nagserbida sadiay iti walo a tawen. Nagserbi met ni Alain a kameng ti Branch Committee sipud idi 1987 agingga iti 1994.

Idi 1997, inawis ti sanga nga opisina ti Francia dagiti retirado a kakabsat nga umakar kadagiti nasulinek nga isla iti dua wenno ad-adu pay a tawen tapno tumulongda kadagiti lugar nga adda naganat a panagkasapulan kadagiti panglakayen. Kuna ni Gérard Balza, a coordinator iti Branch Committee iti Tahiti: “Ninamnamami a dua wenno tallo a pagassawaan ti umakar. Anian a siddaawmi idi 11 a pagassawaan ti nagboluntario! Kinaykayat payen ti dua a pagassawaan ti agtalinaed ditoy. Gapu iti kinanataenganda iti naespirituan ken kapadasanda, dakkel a tulong dagitoy a kakabsat kadagiti  agibumbunannag ditoy. Nupay saanda a misionero, napadasanda ti biag ti misionero ken dagiti karit iti panagbiag iti nasulinek nga isla.”

Panangipasdek iti Sanga nga Opisina

Gapu iti panagrang-ay ti trabaho iti Pacifico, adda dagiti panagbalbaliw iti organisasion. Ti Australia ti nangimaton iti trabaho iti French Polynesia agingga idi 1958 idi sinublat nga immatonan ti as-asideg a Fiji. Adda manen panagbalbaliw idi 1975 idi bimmisita iti Tahiti da Nathan Knorr ken Frederick W. Franz manipud iti hedkuarter. Pinaregtada ti nasurok a 700 a kakabsat babaen kadagiti palawag, ket iti maysa kadagiti Kingdom Hall, nangipabuya ni Kabsat Knorr iti maysa nga slide kadagiti 500 a tattao.

Kalpasan ti programa, nakiuman ni Kabsat Knorr kadagiti panglakayen ket insingasingna ti pannakaipasdek ti sanga nga opisina iti Tahiti. Naragsakan dagiti kakabsat iti dayta a plano. Ni Alain Jamet, a maysa a manangaywan ti sirkito ken makapagsao iti Ingles, ti nadutokan nga agserbi kas manangaywan iti sanga nga opisina. Sipud idi Abril 1 dayta a tawen, nangyeg iti panagrang-ay ti pannakaipasdek ti sanga nga opisina. Agpayso nga as-asideg ti Fiji ngem Australia, ngem kaskasdi a lapped pay laeng ti pagsasao. Ngem ita, addan direkta ken nasingsinged a komunikasion dagiti kakabsat iti bukodda a sanga nga opisina.

Bassit laeng ti sanga nga opisina ta awan pay 300 ti agibumbunannag iti intero a teritoria. Kinapudnona, maysa laeng a kuarto a naisilpo iti Kingdom Hall iti Papeete. Adda maysa a lamisaan iti maysa a sikigan, ken suplay ti literatura iti bangir. Idi damo, paset-tiempo laeng ti trabaho ti manangaywan ti sanga nga opisina, isu a nakapagtultuloy da Alain ken ni baketna a Mary-Ann iti trabaho iti sirkito ken iti panangasaba kadagiti nasulinek nga isla nga awanan kadagiti agibumbunannag.

 Panangasaba iti Tuamotu ken iti Gambier Archipelago

Gapu iti pannakaipasdek ti sanga nga opisina iti Tahiti, ad-adda a naipaganetget ti panangidanon iti naimbag a damag kadagiti nasulinek nga isla. Adda dagiti gundaway a nangorganisar dagiti kakabsat kadagiti grupo a mapan kadagitoy nga isla. Malagip ni Axel Chang, a nagserbi iti sumagmamano a tiempo iti Branch Committee, idi nangarkila iti eroplano ti 20 a kakabsat nga agturong idiay Rangiroa, ti kadakkelan nga isla dagiti baknad (atoll) iti Tuamotu. Kunana: “Kalpasan ti panangasabami iti amin a tao iti atoll, insaganami ti maysa a palawag publiko. Impausar ti mayor ti nalinongan a lugar. Idi damo, kunami no awan ti lumugar a tumabuno! Impagarupmi a ‘Nalabit maamak dagiti tattao kadagiti pangulo ti relihionda.’ Ngem idi nangrugin ti palawag, in-inut nga immay dagiti tattao, ket in-inut a napunno ti lugar.”

Intuloy ni Kabsat Chang: “Bayat ti palawag, nakitami ti padi a Katoliko a nakabisikleta, nga agturturong iti nagtataripnonganmi. Ngem, nagin-inayad idi umasideg, ket mirmiraenna no siasino kadagiti pasurotna ti immay dimngeg. Namin-adu a nagsubli-subli, isu a makakatawakami.”

Inorganisar ni Alain Raffaelli ti panangasaba iti Gambier Islands idi 1988. Nasurok a 1,600 a kilometro ti kaadayona iti Tahiti, daytoy ti kabassitan ken kasulinekan nga arkipelago, ken Katoliko ti kaaduan a tattao. Nakasabaan laeng ti isla idi 1979 idi dimmagas ni Alain Jamet iti tallo nga aldaw.

Ti mayor ti immuna a sinarungkaran dagiti kakabsat tapno ilawlawagda ti trabahoda ken kiddawenda ti maysa a lugar a  pakaangayan ti Miting Publiko. Intukonna kadakuada ti pasdek a pakaang-angayan ti kasar, ngem nagpadispensar a dina makuyog ida iti panagawisda kadagiti tattao ta agkamkampania para iti eleksion. Siempre, awan aniamanna dayta kadagiti kakabsat. Ti palawag ket tinabunuan ti 30, agraman ti mayor ken ti polis iti ili.

Bayat ti palawag publiko, a nangisalaysay iti kasasaad dagiti natay, nadakamat ni Alain a ti impierno iti Biblia isu ti tanem ket ni Kristo a mismo napan sadiay. “Saan nga agpayso a napan ni Jesus sadiay!” impukkaw ti maysa a dumdumngeg. Inadaw ni Alain ti kararag a Mamatiak, nga agkuna a ni Kristo “immulog sadi Impierno.” Daytoy a sungbat ti namagsiddaaw kadagiti dumdumngeg, ta iti dayta a kanito nabigbigda nga ikarkararagda dayta iti adu a tawen a saanda nga inus-usig. Maysa a pamilia a timmabuno iti miting ti adda itan iti kinapudno.

Masansan a gundawayan dagiti agdaldaliasat a manangaywan ti agpayunir kadagiti lugar nga awan ti agibumbunannag, bayat ti adu a lawas a panagbiaheda iti nagbabaetan dagiti kongregasion. Kasta ti ar-aramiden idi da Mauri ken Mélanie Mercier, agassawa a taga Tahiti. Isuda ti kaunaan a nangikasaba iti naimbag a damag kadagiti adu nga atoll iti Tuamotu. Dagitoy ti Ahe, Anaa, Hao, Manihi, Takapoto, ken Takaroa. No mabalin, agpalawag met ni Mauri wenno agipabuya kadagiti slide. “Mannakigayyem ti kaaduan kadagiti taga isla,” kunana, “malaksid dagiti taga Anaa, a baluarte ti Katolisismo. Bayat ti panagpabuya iti slide,  dadduma ti nagriaw ken ti dadduma kayatdakami a kabilen. Nabang-arankami unay idi napakalmami ida.”

Dimteng Dagiti Misionero Kadagiti Isla

Nangrugi idi 1978, adu a misionero a naggapu iti Francia ti naibaon kadagiti nasulsulinek nga isla. Simmangpet da Michel  ken Babette Muller idi Agosto 1978 ket naidestinoda iti Nuku Hiva, ti kadakkelan ken kaaduan ti populasionna nga isla iti Marquesas. Daytoy nga arkipelago a Katoliko ti kaaduan a lumugar, nabisbisita idin dagiti kakabsat, ngem awan ti nakapagbayag sadiay. Agsipud ta awanan kadagiti kalsada, magmagna wenno agkabalio da Michel ken Babette. Masansan a padagusen ida dagiti umili. Naminsan a rabii, naturogda pay iti rabaw ti nagtutuon a maganggango a kape!

Dagiti Muller nagtalinaedda iti Marquesas iti 18 a bulan sakbay a rinugianda ti trabaho iti sirkito. Adu ti nagyaman iti ibibisitada ken immawat kadagiti literatura. Kinapudnona, iti makatawen, nakaipaima da Michel ken Babette iti sangaribu a kopia Ti Librok Dagiti Estoria ti Biblia! Nasayaat ti panagrang-ay ti trabaho, saan laeng nga iti Marquesas no di ket iti intero a teritoria ti sanga nga opisina gapu iti panangikagumaan dagita a nagaget a misionero, agraman dagiti payunir ken agibumbunannag. Kinapudnona, ipakita dagiti rekord nga adda 69 a nagsasaruno a kangatuan a bilang dagiti agibumbunannag!

Siempre, amin dagitoy a kabbaro kasapulanda ti pannakasanay. Ngem saan nga umdas ti bilang dagiti aduan iti kapadasan a kakabsat a tumulong iti tunggal maysa. Sibaballigi a tinaming dagiti Muller daytoy a parikut babaen ti pannakikaduada iti dua a baro nga agibumbunannag iti tunggal gundaway. Maysa ti makikuyog ken Michel wenno ken Babette iti panagbalaybalay, bayat a ti sabali ti aguray iti batangna iti kalsada. Dagiti Muller agserserbida itan kas misionero idiay Benin, Africa.

‘Nasubok ti Pannakaammomi iti Kasuratan Babaen ti Panangasaba’

Simmangpet dagiti misionero a da Christian ken Juliette Belotti idiay French Polynesia idi Pebrero 1982. Idi damo nagserbida iti sirkito, ken kalpasanna, iti lima a tawen,  nagpayunirda iti isla ti Raïatéa, a dadduma a pasetna ti madanon laeng babaen iti magaudan a bilog. Ngem ti panangasaba saanna laeng a suboken ti laingmo nga aggaud; “subokenna met ti pannakaammom iti Biblia,” kuna ni Christian. “Masansan nga agsaludsodda kadakami: Kasano nga ammo dagiti napulotan a mapanda idiay langit? wenno Ania ti iladawan dagiti animal iti Apocalipsis?”

Kas iti kaaduan a babassit a komunidad, agaammo ti amin a taga Raïatéa. “Isu a no agbalin a di aktibo ti maysa nga agibumbunannag,” kuna ni Christian, “gagangay a kunaen ti maysa a bumalay: ‘Nabayagen a diak nakita ni Kastoy. Limmamiis kadin?’ Wenno ‘Masapul a matulongan ni Kastoy. Mabalin nga adda parikutna iti naespirituan!’” Idi pumanawen dagiti Belotti iti Raïatéa, adda maysa iti dandani kada balay (fare iti pagsasao a Tahitian) a nakipagadal kadagiti Saksi ni Jehova.

Manipud iti sentro ti pangasabaanda iti Raïatéa, napan met dagiti Belotti iti isla ti Maupiti. Naminsan nagpaitulodda kadagiti libro iti mismo nga isla. Ngem di simmangpet dagiti libro iti naikeddeng a tiempo. Saan a naupay da Christian ken Juliette, ket impakitada dagiti bukodda a kopia dagiti libro a panggepda nga itukon. Dandani 30 a pamilia ti nagkiddaw kadagiti libro, ta namnamaenda a sumangpet dagitoy. Maysa nga interesado ti siaasi a nagiwaras kadagiti libro idi simmangpetdan.

Dagiti laeng Belotti ti Saksi iti Rangiroa iti Tuamotu, ti simmaganad a destinoda. Kalpasanna, naidestinoda idiay French Guiana ken kamaudiananna iti Democratic Republic of Congo, a sadiay agserserbi ni Kabsat Belotti iti Branch Committee.

“Sanayennaka ni Jehova”

Idi Abril 1985, simmangpet da Frédéric ken Urminda Lucas, a naggapu idiay Francia, ket naidestinoda iti isla ti Tahaa, a sadiay adda laeng tallo nga agibumbunannag. Narigatan  dagitoy nga agkabannuag nga agassawa iti umuna a dua a lawas. Aggimongda nga is-isuda iti salada. Agkantada kadagiti kanta ti Pagarian, ken makasangitda; ngem saanda a naupay.

Awan ti koriente ken telepono iti isla. Ngem addaan da Frédéric ken Urminda iti walkie-talkie (maaw-awit a radio ken telepono) nga us-usarenda a makikomunikar kadagiti misionero iti kabangibang a Raïatéa​—no maiparna a makasaritada ida! Adda met bassit a refrigerator-da a nakakabit iti generator ti kaarrubada. “Gagangay a nakakabit dayta manipud iti alas 6 ti malem agingga iti alas 10:00 ti rabii. Naminsan idi simmangpetkami, timmangkenen ti amin a kamatismi. Nagbuya ti kaarrubami iti salip ti ay-ayam ket nasapsapa a pinaandarna ti generator,” kinuna ni Frédéric.

Nasursuro met dagiti Lucas ti lenguahe a Tahitian. Kas iti dadduma a nakasursuro iti sabali a lenguahe, adda dagiti nakakatkatawa a kapadasan. Kas pagarigan, malagip ni Frédéric nga idi nagbalaybalay, ti ammona nga ibagbagana ket “nasantuan nga espiritu”​—varua mo’a. Ngem saan nga umiso ti panangibalikasna iti mo’a, isu a ti naibagana ket “espiritu ti manok.”

Idi simmangpet dagiti agassawa iti Tahaa, agtawen laeng iti 23 ni Frédéric ken maysa a ministerial nga adipen. Impudnona ken Alain Jamet, ti coordinator ti sanga nga opisina idi, a mariknana a dina kabaelan dagiti rebbengen a naitalek kenkuana. “Dika madanagan,” kinuna ni Alain, “sanayennaka ni Jehova!” Agpayso a sinanay ni Jehova. Lima a tawen kalpasanna, idi napan dagiti Lucas iti simmaganad a destinoda, iti Burkina Faso, ti bassit a grupo iti Tahaa nagbalinen a kongregasion nga addaan iti 14 nga agibumbunannag. Addaandan iti bukod a Kingdom Hall, ket ni Frédéric ti agserserbi a panglakayen.

Anian a ragsak dagitoy nga agassawa ta saanda a naupay idi damo! “Dagidiay ti kasayaatan a tawen ti kinaagtutubomi,” kinunada iti di pay nabayag. “Nasursuromi ti aganus ken agtalek  a naan-anay ken Jehova imbes nga iti bukodmi a kabaelan. No maup-upaykami, pabilgennakami ti panagkararag. Ni Jehova ti kamangmi, ket pulos a dinakam pinaay. Wen, talaga a sinanaynakami.”

Inawat Dagiti Di Kasado a Misionero Dagiti Narigat nga Annongen

Dagiti di kasado a misionero manipud Francia napanda timmulong idiay French Polynesia. Immuna a simmangpet da Georges Bourgeonnier ken Marc Montet. Nagserbida iti sanga nga opisina ken kas agdaldaliasat a manangaywan. Ti sirkito ni Marc saklawenna dagiti isla ti Tubuaï, Gambier, Marquesas, ken Tuamotu. Iti adu nga atoll, agsolsolso a nangasaba; no dadduma makikadua kadagiti special pioneer a taga isla. Agingga a posible, nagpalawag ni Marc, ket iti dadduma nga isla dandani timmabuno ti intero a taga isla. Idi nagasawa, nagtultuloy ni Marc iti trabaho a panagdaliasat iti sumagmamano a tiempo. Ita, naikamengda ken ni baketna a Jessica iti Kongregasion ti Bora Bora, ket agserserbi ni Marc kas panglakayen ken payunir.

Idi Pebrero 1986, simmangpet da Philippe Couzinet ken Patrick Lemassif manipud Francia. Naidestinoda idiay Marquesas. Ti Marquesas ket saan a masalakniban kadagiti baknad ti korales a kas iti dadduma nga isla iti French Polynesia. Teppang dagiti nangato a rangkis, nga ablatan dagiti dadakkel a dalluyon ti nalitem nga asul a Pacifico. Adda dagiti akikid a nadam-eg a tanap iti nagbabaetan dagiti kabambantayan nga addaan kadagiti waig ken dissuor​—maysa a nagsayaat a pagtaengan ti adu a kalding, kabalio, ken atap a baka nga agsawsawar iti isla.

Iti adu a tawenen, ti Marquesas ket sagpaminsan a bisbisitaen dagiti payunir ken agibumbunannag. Kas pagarigan, agarup makatawen ket kagudua a nagnaed dagiti Muller iti Nuku Hiva idi 1978/79. Ngem saan a talaga a nawanas dagiti  teritoria iti intero nga arkipelago. Nagbalbaliw daytoy idi simmangpet da Philippe ken Patrick. Ngem saan a napardas ti irarang-ay, ta nakaramuten ti Katolisismo, ket adu a tattao ti mabuteng kadagiti padi. Kinapudnona, dagiti padi ti nangisungsong iti dadduma kadagiti pamutbuteng iti dua a kakabsat. Kasta met, narang-ay ti grupo dagiti Katoliko a karismatik, isu a marubroban ti kinapanatiko ken tumaud dagiti panangriribuk iti komunidad.

Idi damo agkadua nga agtrabaho da Patrick ken Philippe, ngem idi kabesadodan ti teritoria, nagbingayanda ti trabaho. Maysa ti mangaywan iti pagtaengan dagiti misionero iti Hiva Oa, a sadiay mangikondukta kadagiti gimong, bayat a ti maysa ti mapan bumisita iti sumagmamano a lawas iti dadduma nga isla. Idi agangay, nakitada a praktikal nga agsinadan a naan-anay​—ni Patrick ti mangtrabaho kadagiti isla iti amianan, ket ni Philippe, kadagiti isla iti abagatan.

Tapno matulongan ti dua a misionero, nangidestino ti sanga nga opisina kadagiti special pioneer manipud Tahiti a makipagtrabaho kadakuada. Maysa ni Pascal Pater, a panglakayen ita; ken ni Michel Bustamante, a manangaywan iti sirkito ita. Maragsakan dagitoy nga agtutubo a lallaki a mangipaay ken Jehova iti bileg ti kinaagtutuboda. (Prov. 20:29) Talaga a kasapulan ti bileg, ta ti panangasaba idiay Marquesas ket saan a para kadagiti nakapuy ti bagina wenno pakinakemna. Awan dagiti kalsada, dagiti laeng nabato ken napitak a desdes nga agsikkosikko kadagiti nauneg ken akikid a tanap nga agturong kadagiti naiputputong a balbalay ken komunidad. Ti laeng praktikal a pamay-an tapno madanon dagitoy ket babaen iti bassit a motorsiklo.

Malagip ni Philippe ti panagluganna iti motorna idi maysa a pangen ti baka a napabutngan iti sabali a lugan ti nangkamat kenkuana. Gapu ta rangkis iti maysa a sikigan ken derraas iti bangir, awan ti paglisian ni Philippe. Awan ti maaramidanna  no di ti agpaigid a naimbag iti rangkis a bato. Linabsan dagiti kumaribuso nga animal, ket napabutngan ngem di nadangran.

“Para kaniak, makaparagsak ken naisangsangayan a kapadasan ti nakaibaonanmi,” kuna ni Michel Bustamante. “Ngem addada makapaamak a gundaway, nangruna no dakdakami iti dadduma nga isla. Naminsan, adda ti bassit a balayko iti nasulinek, nasipnget a tanap, nga adayo iti nangasabaak iti aldaw. Pinadasko ti nagsapul iti pagturogan iti asideg a purok ngem diak nakasarak, isu a nagnaak a nagawid. Ngem agsuripet idin, ket kasla maaliawak kadagiti nangangato a rangkis iti nasipnget a rabii. Napanunotko ti espiritismo nga ar-aramiden dagiti taga isla ken dagiti demonio a mabalin nga agdakdakiwas. Gapu iti dayta, nagtibbayo ti barukongko. Isu a nagkararagak  ken nagkantaak kadagiti kanta ti Pagarian a nakausaran ti nagan a Jehova. Idi nakasangpetakon iti bassit a balayko, inrikepko ti ruangan, inukagko ti Bibliak, ket nagbasaak. In-inut a kimmalma ti riknak.”

Kalpasan ti tallo a tawen a naregta a panagtrabaho, maragsakan dagiti kakabsat a makakita iti umuna nga estudiante ti Biblia nga immawat iti kinapudno​—maysa nga agkabannuag nga agnagan iti Jean-Louis Peterano. Binisita ti padi daytoy a baro tapno “agsubli iti arbanna.” Iti panangikagumaanna a “mangispal” iti baro, imbaga ti padi a pinutar laeng dagiti Saksi ni Jehova ti nagan a Jehova. Inadaw ni Jean-Louis ti Salmo 83:18 manipud iti Crampon Bible (1905), a Pranses a Biblia dagiti Katoliko, a nangusar iti nagan ti Dios. Di nakatagari ti padi a pimmanaw, ket din nagsubli. Mabalin a daytoy ti damo a gundaway a maysa a taga Marquesas ti nagaramat iti Biblia a Katoliko ket sibaballigi a nakirinnason iti padi mainaig iti teolohia. Kalpasanna, uray ti sekretario ti obispo a Katoliko nagikkat iti simbaan ket inawatna ti kinapudno.

Iti Hiva Oa, naam-ammo dagiti misionero ti agassawa a taga Europa a da Jean ken Nadine Oberlin. Kas iti nalatak a pintor a Pranses a ni Paul Gauguin, napanda idiay Marquesas tapno umadayo iti kagimongan. Agnanaedda iti lugar a narigat a madanon ken simple laeng ti panagbiagda. Awan dagiti moderno a pagnam-ayan. Kalpasan ti panagadalda iti tallo a tawen ken panangbalbaliw iti panagbiagda, nabautisaran da Jean ken Nadine.

Idi simmangpet da Philippe Couzinet ken Patrick Lemassif iti Marquesas idi 1986, maymaysa ti agibumbunannag iti intero nga arkipelago. Walo a tawen kalpasanna, idi naidestino iti Cameroon ni Philippe​—a naudi a pimmanaw iti isla—adda 36 nga agibumbunannag​—1 iti kada 210 nga umili. Adda kongregasion iti tunggal maysa kadagiti tallo a kangrunaan nga isla​—ti Hiva Oa, Nuku Hiva, ken Ua Pou.

 Simmangpet Dagiti Maudi a Misionero

Idi Nobiembre 1990, simmangpet da Serge ken Marie-Louise Gollin, dagiti naudi a dimteng a misionero manipud Francia. Naidestinoda met iti Marquesas. Dakkel ti naaramidanda a panangpabileg kadagiti kongregasion. Nasursuro dagiti Gollin ti lenguahe iti Marquesas, ket nakaskasdaaw ta nasarungkaranda ti kada pamilia iti innem a mapagnanaedan nga isla!

Manipud iti pagnanaedan dagiti Gollin idiay Hiva Oa, a sadiay maymaysa ni Serge a panglakayen, kanayon a mapanda iti dadduma nga isla, agraman iti dua nga isla nga awan ti agibumbunannag. Nasdaawda iti pannakitinnulong dagiti diakono a Katoliko ken Protestante iti damo nga ibibisitada iti isla ti Fatu Hiva. Kalpasan ti misada, dagitoy a diakono agpadada a nagawis kadagiti tattao a dumngeg iti kaguduat’ oras a palawag ni Serge iti maysa nga eskuelaan iti lugar. Timmabuno pay ti diakono a Protestante ket impatarusna ti palawag ni Serge iti lenguahe ti Marquesas. Nalalaing idi nga agsao iti lenguahe ti diakono ti Marquesas ngem ni Serge.

Tapno dagiti dumdumngeg nalakada a masarakan dagiti teksto iti Bibliada, isurat ni Serge dagitoy iti pisara. Indauluanna  met ti panagkararag ket simmungbatda amin iti nakalawlawag nga “Amen.” Iti simmaganad nga aldaw nagipaimada iti literatura iti kada pamilia iti Fatu Hiva. Sipud idin, nagsayaat ti panangawat ti awan pay 600 a tattao iti isla no bumisitada.

Nakagteng Kadagiti Pagbaludan ti Kinapudno ti Biblia

Kas iti dadduma a pagilian, adu a tattao iti French Polynesia ti nakaammo iti kinapudno bayat ti kaaddada iti pagbaludan. Kas pagarigan, nakaaramid iti krimen ni Alexandre Tetiarahi idi agtutubo pay ket naibalud iti pito a tawen. Nakalibas iti di kumurang nga innem a daras ket napanaganan a Kulibangbang, sigun iti kangrunaan a karakter iti maysa a nalatak a nobela maipapan iti nagpuga a balud.

Iti maysa a lugar a naglemmenganna iti Raïatéa, nakasarak ni Alexandre iti Biblia ken maysa a kopia ti libro a“Bambanag a Di Mabalin a Pagulbodan ti Dios.” Binasana ti intero a Biblia ken namin-adu a binasana ti libro. Agsipud ta kombinsido a nasarakanna ti kinapudno, sinidir ti konsiensiana. Ania ti inaramidna?

Uray pay dina am-ammo dagiti Saksi ni Jehova, a nangipablaak iti libro, simmuko ni Alexandre iti polis, a nangisubli kenkuana iti pagbaludan ti Tahiti. Ni Colson Deane ti guardia sadiay. Idi kasangsangpet ni Alexandre, nangngegna ni Colson a mangaskasaba iti kaduana ket dagus a nalasinna dagiti pannursuro. Kinasaritana ngarud ni Colson ket kiniddawna a maammuanna ti ad-adu pay.

Kiniddaw ni Kabsat Deane ti pammalubos ti direktor iti pagbaludan no mabalin a makipagadal ken Alexandre iti seldana. Di nagbayag, kayat metten ti dadduma a balud ti agadal. Ti direktor pinalubosanna ni Colson a mangyadal kadagitoy a balud, bayat ti panaginana iti aldaw. Kalpasanna, naikeddeng a nasaysayaat no dua a panglakayen ti sumublat a mangyadal. Iti sumagmamano a tawen, 30 agingga iti 50 a balud ti  mangtagtagiragsak iti linawas a palawag a naibatay iti Biblia sa sarunuen ti personal a panagadal dagidiay mayat.

Kabayatanna, napartak ti irarang-ay ni Alexandre, ket napaliiw dayta dagiti opisial ti pagbaludan. Nagbanaganna, daytoy a nalaing nga aglibas a balud ket napalubosan a tumabuno iti kombension distrito, babaen iti panangaywan ni Kabsat Deane. Nabautisaran idiay ni Alexandre. Sipud idin, nawayawayaanen ket intultuloyna ti agserbi ken Jehova.

Dagiti Internasional a Kombension iti Tahiti

Idi 1969, tinagiragsak ti Tahiti ti damo nga internasional a kombension. Adda laeng 124 nga agibumbunannag idi kadagiti isla. Isu a naragsakanda unay a nangsangaili kadagiti 210 a delegado manipud iti 16 a pagilian, agraman ni Frederick W. Franz​—ti kaunaan a miembro ti Bagi a Manarawidwid a bimmisita iti Tahiti. Talaga a naparegta dagiti kakabsat iti kombension a tinabunuan ti 610. Daytoy ti nakaigapuan iti 15 a porsiento nga irarang-ay iti simmaganad a tawen. Kalpasanna idi 1978, ti Tahiti ti nakaangayan ti maysa kadagiti “Naballigi  a Pammati” nga Internasional a Kombension. Adda 985 a timmabuno!

Panagipatarus iti Lenguahe a Tahitian

Bayat nga umad-adu dagiti agibumbunannag, immadu met ti trabaho idiay sanga nga opisina, nangruna ti panagipatarus kadagiti naibatay-Biblia a literatura iti pagsasao a Tahitian, ti kangrunaan a pagsasao iti Polynesia. Uray pay sakbay a naipasdek ti sanga nga opisina, sumagmamano a natataengan nga agibumbunannag a nalaing iti Tahitian ti nagipatarus iti dadduma a publikasion kada magundawayanda, a gagangay a manipud iti Pranses. Kas pagarigan, nangrugi idi 1963, impatarusda ti Ministeriotayo iti Pagarian. Idi 1971, inringpasda ti libro a Ti Kinapudno a Mangiturong iti Biag nga Awan Inggana.

Rimmang-ay pay ti panagipatarus idi naipasdek ti sanga nga opisina iti Tahiti idi 1975. Adu a nabiit pay nga agipatpatarus ti nalaing iti Ingles ta maisursuro dayta iti eskuelaan. Isu nga agipatarusda a direkta manipud iti Ingles imbes a manipud iti Pranses. Sipud idi 1976, impatarusen ti sanga nga opisina Ti Pagwanawanan  iti lenguahe a Tahitian iti mamindua iti makabulan, ket iti sumagmamano a tiempo, impatarusda ti Agriingkayo! Naipatarus met ti “Amin a Kasuratan Impaltiing ti Dios ket Naimbag,” ti Pannakirinnason Manipud Kadagiti Kasuratan, ken ti kompleto a pagkantaan. Kinapudnona, awan ti sabali a grupo a nakaipablaak iti adu a literatura iti Tahitian a kas kadagiti Saksi ni Jehova!

Ngem iti napalabas a 30 a tawen, nangnangruna a maus-usaren ti Pranses ngem iti Tahitian ken dadduma pay a lenguahe a Polynesian. Kas maysa a kangrunaan a lenguahe a nalawa ti saklawenna, ti Pranses ti us-usaren ti media ken dagiti eskuelaan agingga iti kolehio.

Kaskasdi, bigbigen ti adu a taga Polynesia a paset ti kulturada ti Tahitian, isu a dayta a pagsasao ti masansan nga usaren dagiti kakabsat a mangasaba. Ket kadagiti 26 a kongregasion iti teritoria ti sanga nga opisina, 5 ti Tahitian, a mangsaklaw iti agarup a 20 a porsiento kadagiti agibumbunannag. Isu nga adu pay laeng ti makasapul iti literatura a nayimprenta iti Tahitian.

 Mangrugi ti Dakkel a Programa a Panagibangon

Nagserbi a sanga nga opisina ti bassit a kuarto a naisilpo iti Kingdom Hall sipud idi 1975 agingga idi 1983, idi naibangon ti baro a sanga nga opisina iti ili ti Paea, nga agarup 25 a kilometro manipud Papeete. Puro kakabsat iti dayta a lugar ti nangibangon iti baro a pasdek ti Bethel, nga addaan iti uppat a kuarto para kadagiti miembro ti pamilia a Bethel, tallo nga opisina, bodega ti literatura, ken maysa a Kingdom Hall. Idi Abril 15, 1983, ni Lloyd Barry iti Bagi a Manarawidwid indedikarna dagiti baro a pasdek iti imatang dagiti 700 a dimngeg.

Ngem di nagbayag, saanen nga umdas ti kadakkel ti sanga nga opisina. Isu nga inanamongan ti Bagi a Manarawidwid ti pannakaibangon iti dakdakkel a pasdek, agraman ti maysa nga Assembly Hall idiay Toahotu, maysa a kasla probinsia a distrito iti asideg ti nayunnat a daga a namagsilpo kadagiti dua nga isla. Daytoy a proyekto ti inringpas dagiti kakabsat a taga Australia, Canada, Estados Unidos, Francia, ken New Zealand.  Siempre adu met ti naitulong dagiti lokal a kakabsat. Daytoy baro a pasdek ti indedikar ti miembro ti Bagi a Manarawidwid a ni Milton G. Henschel idi Disiembre 11, 1993.

Kagiddan dayta, adda met dakkel a panagibangon a maar-aramid. Iti sidong ti panangaywan ti Regional Building Committee, imbangon dagiti kakabsat ti 16 a baro a Kingdom Hall iti kurang a sangapulo a tawen. Nagbanaganna, kaaduan a kongregasion ti naaddaan iti bukodda a Kingdom Hall.

Panagbalbaliw iti Sanga nga Opisina ken Kanayonan a Panagsanay

Dandanin 20 a tawen a nagserbi ni Alain Jamet kas coordinator ti Branch Committee, ngem gapu iti responsabilidadna iti pamilia, saanen a makapagtultuloy iti dayta a rebbengen. Nupay kasta, nakapagtalinaed iti Branch Committee ken nagserbi iti paset-tiempo kas manangaywan iti distrito. Idi ngarud Setiembre dayta a tawen, ti Bagi a Manarawidwid imbaonna ni Gérard ken Dominique Balza, a kameng ti pamilia a Bethel idiay Francia, tapno mapanda idiay Tahiti. Nadutokan ni Gérard a coordinator ti Branch Committee.

Ni Luc Granger ti maikatlo a miembro ti Branch Committee. Immakarda ken ni baketna a Rébecca idiay Tahiti idi 1991 tapno agserbi iti dakdakkel a pakasapulan. Kalpasan ti apagbiit a panagserbida kas special pioneer, nagserbida iti sirkito ken distrito iti uppat a tawen sakbay a naayabanda nga agserbi iti sanga nga opisina idi 1995.

Idi Mayo 1997, naangayen ti umuna a klase ti Ministerial Training School iti sanga nga opisina ti Tahiti. Adu kadagiti 20 nga estudiante ti naaddaan iti pribilehio nga agserbi kas special pioneer. Ni Félix Temarii, kas pagarigan, ket maysan kadagiti dua a manangaywan iti sirkito kadagiti isla. Kuna ni Gérard Balza: “Ikarkararagmi nga ad-adu pay a kakabsat a lallaki ti makakualipikar ken mangipaay iti bagida tapno maangay ti maikadua a klase. Awan duadua a  dakkel pay laeng ti panagkasapulan iti adu nga isla. Dadduma kadagitoy ti awanan kadagiti agibumbunannag agingga ita. Kadagiti dadduma nga isla, kasapulan dagiti kualipikado a kakabsat a lallaki a mangasikaso kadagiti rebbengen iti kongregasion, ket dagiti umili iti 58 nga isla, a mangirepresentar iti 7 a porsiento iti amin nga umili, manmano a mangngegda ti naimbag a damag. Iti dadduma a kaso, mabalin a dagiti nataengan iti naespirituan, retirado nga agassawa nga umili iti Francia ti mabalin a tumulong iti dayta a panagkasapulan. No adda dagiti mayat a tumulong kadakami​—uray dua a tawen laeng—maragsakan ti sanga nga opisina a makaawat iti surat manipud kadakuada.”

Dagiti Karit ti Napartak nga Agbalbaliw a Kagimongan

Mapaspasaran ti Tahiti ti irarang-ay ti ekonomia ken ti napartak nga ilalapsut iti panangtengngel ti relihion ken ti panagbalinna a siudad. Dayta ti makagapu nga immakar idiay Tahiti dagiti tattao manipud iti dadduma nga isla. Materialismo ken ti panagsapul iti ragragsak ti resulta ti irarang-ay iti material.

Nakalkaldaang ta adu iti ili ni Jehova ti nabiktima kadagitoy a nasikap a pakaringgoran. Nagbalin a karit, nangruna kadagiti agtutubo, ti panangsalimetmet iti naespirituan a bambanag ken ti panagtalinaed a nadalus iti moral. Kaskasdi, agtultuloy ti panangbendision ni Jehova, ta ti teritoria addaanen iti 1 nga agibumbunannag iti naimbag a damag para iti 141 nga umili.

 Daytoy ti pammaneknek nga adu a tattao iti French Polynesia ti mangapresiar iti napimpintas pay a paraiso​—maysa a naespirituan, a pagnaedan laeng ti ili ti Dios. (Juan 6:44; Ara. 15:14) Kasta met, daytoy a paraiso ti pakpakauna ti literal a paraiso nga agsaknapto iti daga, ket awanton sadiay ti ut-ot, panagladingit, ken uray ti ipapatay​—bambanag a sinagaba ti amin a kaputotan ti tao sadinoman ti pagnanaedanda.​—Job 14:1; Apoc. 21:3, 4.

Impakita dagiti immuna a taga Polynesia a naturedda, ekspertoda iti panaglayag, ken nagtalekda nga adda daga​—nalabit nasaysayaat a daga—nga adda iti bangir ti nagtugmokan ti langit ken baybay. Saanda a napaay. Umasping iti dayta, dagiti nasungdo nga agdaydayaw ken Jehova itatta, kas dagiti nadakamat iti daytoy a salaysay, ikagkagumaanda a ragpaten ti dakdakkel a gunggona nga inkabil ni Jehova iti sanguananda. Saanda met a mapaay. Wen, naranraniag ngem ti aniaman a mangiwanwan a bituen iti langit, dagiti amin nga agtalek ken ni Jehova awan duadua nga iturongna iti Paraiso a daga nga adda iti asideg a masanguanan.​—Sal. 73:23, 24; Luc. 23:43.

[Footnotes]

 [Kahon iti panid 72]

Maipapan iti French Polynesia

Pagilian: Naiwaras iti nasurok a 5 a milion a kilometro kuadrado a taaw, dagiti 130 nga isla saklawenda ti 4,000 a kilometro kuadrado. Nagrupo dagitoy nga isla iti lima nga arkipelago: ti Tubuaï (Austral), Gambier, Marquesas, Society, ken Tuamotu. Dagiti 14 a Society Islands ti pagnanaedan ti 85 a porsiento iti populasion.

Umili: Kaaduan kadagitoy ti Polynesian wenno mestiso Polynesian. Manmano laeng ti Tsino, taga Europa, ken Americano.

Lenguahe: Pranses ken Tahitian ti kangrunaan a lenguahe, ket Pranses ti lenguahe nga us-usaren ti gobierno ken komersio.

Pagbiagan: Ti ekonomia ket kangrunaanna nga agpannuray iti administrasion ken industria ti serbisio, agraman ti turismo. Dadduma ti mangged iti agrikultura, panagpataud, ken panagpaadu iti perlas. Ti perlas ti mangbukel iti 80 a porsiento kadagiti mailako a produkto iti sabali a pagilian.

Taraon: Dagiti isla agpannurayda unay kadagiti taraon a magatang manipud iti sabali a pagilian. Karaman kadagiti maapit dagiti saba, kahoy, niog, letsugas, papaya, pinia, aba, kamatis, ken sandia. Pagtaraonda met dagiti ikan, tirem, pasayan, baka, kalding, ken baboy.

Klima: Tropikal ti paniempo​—nabara ken naagneb—ngem adda nagdumaanna iti tunggal arkipelago. Matutudo manipud Nobiembre agingga iti Abril. Tinawen a malapunos ti makintengnga a Tahiti iti nasurok a 9 a metro a tudo.

 [Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 74]

Dagiti Nangato nga Isla, Nababa nga Isla, ken Motu

Timmaud ti amin nga isla ti French Polynesia gapu iti panagbettak dagiti bulkan ket adda dua a kangrunaan a kita​—dagiti nangato nga isla ken nababa nga isla. Dagiti nangato nga isla ket turturod ken kabambantayan, a ti tuktokda ket rinibribu a metro iti ngatuen ti patar ti baybay. Ti Tahiti ti kadawyan a pagarigan ti nangato nga isla.

Dagiti nangato nga isla ti protektado kadagiti nanglikmut a baknad dagiti korales, malaksid ti Marquesas. Iti adu kadagitoy a baknad, kas daydiay adda iti aglawlaw ti Bora Bora, adda makita nga adu ti mulana a babassit nga isla a maawagan iti motu. Dagitoy dagiti nalatak a lugar a pagpasiaran dagiti bakasionista.

Dagiti nababa nga isla ket baknad dagiti korales (atoll) a sumagmamano laeng a metro iti ngatuen ti patar ti baybay. Kadawyan nga aglikmut dagiti baknad isu a tumaud ti nalitnaw a dan-aw. Kastoy dagiti isla iti Tuamotu Archipelago. Dadakkel ti dadduma a dan-aw. Kas pagarigan, daydiay adda iti Rangiroa ket 70 a kilometro ti kaatiddogna ken 20 a kilometro ti kalawaan a pasetna.

[Kahon/Ladawan iti panid 77]

Nagbalin a Manangiwaragawag ti Pagarian ti Diakono iti Simbaan

Manuari Tefaatau

Nayanak: 1913

Nabautisaran: 1959

Ababa a Pakasaritaanna: Kas maysa a diakono iti Iglesia Protestante, naammuan ni Manuari ti kinapudno manipud iti immuna nga estudiante ti Biblia iti isla ti Makatéa.

Idi simmangpet dagiti Saksi a da Jean-Marie ken Jeanne Félix idiay Makatéa idi 1956, kinasabaandak da Maui Piirai ken Germaine Amaru. Di nagbayag iranranudkon ti kinapudno ti Biblia kadagiti padak a parokiano, a nakaigapuan iti bassit a panagsusupiat iti simbaan. Kinapudnona, imbaga ti pastor nga isardengkon ti makisarita kadagiti Saksi ni Jehova.

Diak nagpangadua a nagikkat iti simbaan ket rinugiak ti nakigimong iti pagtaengan dagiti pamilia Félix. Sumagmamano pay a parokiano ti nakipagadal ken nakigimong. Imbilangko a pribilehio ti mairaman kadagiti immuna a bassit a grupo dagiti estudiante ti Biblia iti intero a French Polynesia.

 [Kahon/Ladawan iti panid 83, 84]

Pinunnuan ni Jehova Dagiti Pagkurangak

Leonard (Len) Helberg

Naipasngay: 1930

Nabautisaran: 1951

Ababa a Pakasaritaanna: Kas di kasado a manangaywan iti sirkito nga agdadamo iti nakaitudinganna, linukatanna ti trabaho idiay Tahiti. Agnanaedda itan ken ni baketna a Rita idiay Australia.

Idi 1955, idi dinutokannak ti sanga nga opisina ti Australia a mangirugi ti trabaho iti sirkito iti Abagatan a Pacifico, adda laeng dua a kongregasion iti daytoy naglawaan a teritoria​—maysa idiay Fiji ken ti maysa idiay Samoa—ken innem a naiputputong a grupo. Awan ti agibumbunannag idiay Tahiti.

Implanok a Disiembre 1956 ti damo nga isasarungkarko iti isla. Simmangpetak idiay kalpasan ti innem nga aldaw a panaglayag manipud Fiji babaen ti barko a Southern Cross. Nakasarakak iti pagdagusan iti lugar a matantannawagan ti napintas a sangladan ti Papeete. Iti sumaganad a bigat, bayat nga agsuksukatak a mapan mangasaba, nakitak a limmabas ti Southern Cross iti sumagmamano laeng a gasut a metro manipud iti tawak. Agmaymaysaak iti baro a pagilian a 3,000 a kilometro manipud iti kaasitgan a kakabsatko, nga addaan kadagiti umili a ganggannaet ti pagsasaoda​—ti Pranses. Ti kakaisuna nga adda kaniak isu ti adres ti maysa a suskritor ti Agriingkayo!

Kellaat a nalapunosak iti liday gapu iti panagmaymaysak ket diak mapengdan ti agsangit. Gapu ta diak met agsardengen, kinunak iti bagik, ‘Bueno, ibilangmo daytoy a napukaw nga aldaw​—maturogkan. Mangrugika inton bigat.’ Kalpasan ti napaut ken napasnek a panagkararag iti dayta a rabii, nagriingak a naragsak iti simmaganad a bigat. Iti dayta a malem, nasarakak ti suskritor ti Agriingkayo!​—maysa a babai a taga Algeria. Kas ken Lydia a nadakamat iti Aramid, isu ken ti agtawen iti 34 a barona, naimpusuan a pinasangbaydak, ket impilitda a makipagnaedak kadakuada. (Aramid 16:15) Kellaat a naagasan ti lidayko! Nagyamanak ken Jehova, a sigurado a nakangngeg iti napaut ken buyogan ti lulua nga ararawko.

Ita, no lagipek ti napalabas, pudno nga apresiarek ti naayat unay nga Amatayo a ni Jehova! Wen, no ipaaytayo ti bagitayo, aglaplapusanan a punnuanna ti aniaman a pagkurangantayo.

 [Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 87, 88]

Dagiti Immuna a Payunir

Tinabunuan ni Alexis Tinorua dagiti gimong nga inyurnos ni Len Helberg idi arinunos ti dekada 1950. Kinuna ni Alexis: “Nagimdengak iti panagsasarita da Kabsat Helberg ken ti adu a diakono a Protestante maipapan iti Biblia. Nabigbigko kadagita a panagsasarita a pudno dagiti pannursuro dagiti Saksi ni Jehova ket rinugiak ti nakipagadal kadagiti Saksi. Nabautisaranak idi 1960. Kalpasanna, nagserbiak a payunir iti siam a tawen. Idi 1965, naaddaanak iti pribilehio kas ti kaunaan a nangasaba iti isla ti Huahine, iti Society archipelago. Dakkel ti utangko ken Jehova gapu iti intalekna kaniak a pribilehio a tumulong kadagiti 80 a tattao a gumun-od iti umiso a pannakaammo iti kinapudno iti Biblia.” Nagserbi ni Alexis ken Jehova agingga iti ipapatayna idi Mayo 2002.

Idi 1963, nangrugi a nagpayunir ni Hélène Mapu idiay Tahiti, di nagbayag kalpasan a naammuanna ti kinapudno. Mannakitinnulong unay ti asawana, nupay di Saksi. Aglayag iti nagbaetan ti Tahiti ken Raïatéa ti trabahona. Gapuna, saan a nagkedked idi inawat ni Hélène ti awis nga agserbi kas special pioneer idiay Raïatéa. Ni Hélène ti umuna a nangikasaba iti naimbag a damag iti dayta a lugar. Kalpasanna, nagsubli ni Hélène idiay Tahiti tapno agserbi met iti peninsula (basbassit a paset ti isla, a maawagan met a Tahiti Iti). Sadiay, duada laeng a Saksi ken ni Mereani Tefaaroa. Kuna ni Hélène, “Adu ti interesado iti peninsula, ket iti ababa laeng a tiempo nakairugikami iti adu a panangyadal iti Biblia.”

Nabatad a binendisionan ni Jehova dagitoy a matalek a kakabsat a babbai, ta idi agangay nabuangay ti maysa a kongregasion iti dayta a teritoria, iti ili ti Vairao.

 [Kahon/Ladawan iti panid 101]

“Agpilika Siak Wenno ni Jehova”

Yvette Gillot

Nayanak: 1932

Nabautisaran: 1968

Ababa a Pakasaritaanna: Isu ti kabayagan a regular payunir iti French Polynesia.

Idi imbagak ken lakayko a kayatko ti agbalin a maysa kadagiti Saksi ni Jehova, pinagpilinak: “Agpilika siak wenno ni Jehova.” Nakirinnasonak kenkuana, ngem dinak impangag. Pinanawannakami kadagiti tallo nga annakmi. Nupay kasta, nagsubli kalpasan ti sumagmamano a tawen.

Kabayatanna, naipaayko ti kasapulan ti pamiliak ken nakapagpayunirak. Nasapaak nga agtrabaho iti bigat ken kalpasanna indauluak ti taripnong sakbay ti panangasaba. Idi arinunos ti dekada 1960, adda laeng agarup sangagasut nga agibumbunannag kadagiti isla, isu nga awan unay ti kakabsat a lallaki a mangidaulo.

Agyamanak ken Jehova ta inikkannak iti pribilehio a timmulong iti agarup 50 a tattao a nangidedikar iti biagda kenkuana, agraman ni Richard Wong Foo, a nagbalin a miembro ti pamilia ti Bethel iti Tahiti sipud idi 1991. Maragsakanak a mangibaga nga agserserbi kas panglakayen iti kongregasion ti dua a babbarok.

 [Kahon/Ladawan iti panid 105]

Pumpon Para iti Naudi a Prinsesa

Adda naisangsangayan a kapadasan ni Michel Gelas, maysa a panglakayen iti Papeete, mainaig iti naudi a kameng ti naarian a pamilia ti Tahiti, ni Prinsesa Takau Pomare, a natay idi 1976 iti edad a 89. Ti Prinsesa ket kaputotan ti dinastia Pomare, a nagturay iti sumagmamano a tiempo iti Tahiti ken iti adu nga asideg nga isla. Ti amponna a balasang, a maysa kadagiti Saksi ni Jehova, kiniddawna ken Michel a mangipaay iti diskurso ti pumpon, uray no saan a Saksi ti Prinsesa.

Immanamong ni Michel nga agdiskurso, ta pagarupenna a nagsayaat dayta a gundaway a mangilawlawag iti namnama a panagungar iti adu a tattao, agraman dagiti politiko, papanguluen ti relihion ken kameng ti media. Maysa nga aldaw kalpasan ti pumpon, nangipablaak ti diario iti isla iti ladawan ni Kabsat Gelas idi agpalpalawag, a ti lungon adda iti sangona. Timmabuno ti gobernador, ti presidente ti gobierno ti Polynesia, dadduma nga opisial, ken ti arsobispo ti Katoliko, a nakaabito iti puraw.

 [Kahon/Ladawan iti panid 109, 110]

Impabulod ti Maysa a Klerigo ti Scooter-na Kadakami; Pinuoran ti Sabali Dagiti Libromi

Jacques Inaudi

Nayanak: 1944

Nabautisaran: 1965

Ababa a Pakasaritaanna: Kaduana ti baketna a ni Paulette, nagserbida kas special pioneer idiay Francia ken kas agdaldaliasat a manangaywan iti Pacifico.

Idi 1969, nagpakadakami ken Paulette kadagiti pamilia ken gagayyemmi idiay Francia ket naglayagkami a napan idiay Tahiti, ti baro a destinomi. Medio nagdanagkami iti panagbiahemi, ta adda napasamak nga uram iti barkomi idi addakami iti tengnga ti Pacifico, ket uppat nga aldaw a nayallo-allonkami! Idi nakasangpetkami idiay Tahiti, nadutokanak nga agserbi kas manangaywan ti sirkito.

Ti sirkitomi ramanen ti New Caledonia, Vanuatu, ken French Polynesia. Iti daydi a tiempo, adda maysa a kongregasion iti French Polynesia ken dua a naiputputong a grupo. Idi 1971, ti French Polynesia laengen ti sirkitomi, isu nga adda tiempomin a sumarungkar iti adu a naiputputong nga isla. Iti dadduma kadagitoy nga isla, saan pay idi a naikasaba ti damag ti Pagarian. Siam a bulanmi ken Paulette a nagnaed iti Huahine ken sumagmamano a tiempo iti bassit nga isla ti Maupiti. Idi addakami idiay Huahine, nakairugikami iti 44 a panagadal iti Biblia.

Kaaduanna, agpanaak iti pagtaraonmi nga ikan. Simple laeng ti panagbiagmi ngem kanayon nga adda material a kasapulanmi ken dikam nagbisin. Idi mangaskasabakami iti isla ti Tubuaï, nasdaawkami idi siraragsak nga impabulod ti maysa a pastor ti scooter-na. Nalabit naasian kadakami ta awan ti luganmi.

Idi 1974, sinarungkaranmi ti uppat nga isla ti Marquesas Islands: ti Hiva Oa, Nuku Hiva, Ua Huka, ken Ua Pou. Kiniddaw kadakami ti sanga nga opisina a sarungkaranmi ni Kalina Tom Sing Vien, maysa a naiputputong a kabsat a babai nga immakar idi 1973 idiay Ua Pou, kas maysa a nars. Sangapulo ket tallo a bulanna sadiay, ket isu ti kaunaan a mangibumbunannag ti Pagarian idiay Marquesas a nangited iti reportna.

Saan a kas iti naasi a pastor idiay Tubuaï, binusor ti padi iti Ua Pou ti trabahomi. Kinapudnona, sililimed a sinursurotnakami kadagiti teritoriami, ket kiniddawna kadagiti pasurotna nga itedda kenkuana ti aniaman a literatura a naipaimami kadakuada. Kalpasanna, pinuoranna amin iti sanguanan ti balay ni Kalina​—maysa nga aramid a nangkellaat kadakami ken iti adu a Katoliko!

Iti laksid ti kasta nga ibubusor, rimmang-ay ti trabaho idiay Marquesas, ket ibilangmi a dayaw ti maaddaan iti bassit a paset iti dayta. Gapu ta kimmapuy ti salun-at ni Paulette, masapul a sumardengkami nga agserbi iti amin-tiempo. Nupay kasta, agtultuloy nga ipaaymi ken ni Jehova ti kasayaatan a kabaelanmi.

 [Kahon/Ladawan iti panid 113]

Damo nga Isasarungkar iti Maysa nga Isla

Panunotem ti damo nga isasangpetmo iti nasulinek nga isla wenno bassit nga isla dagiti baknad ti korales (atoll). Planom ti mangasaba kadagiti tattao iti maysa wenno dua a lawas. Ngem, sika laeng ti Saksi iti isla, ket awan dagiti pagdagusan ken lugan. Ania ti aramidem? Pagyanam ngay? Iti sumagmamano a daras, kasta ti napadasan da Marc Montet ken Jacques Inaudi, a nagserbi kas payunir ken manangaywan ti sirkito.

Kuna ni Marc: “Rugiak a dagus ti mangasaba apaman a dumsaagak iti eroplano wenno barko, ken agsapulak metten iti pagdagusan. Para iti maysa a di kasado, saan a kanayon a nalaka ti agsapul iti pagdagusan, ngem gagangay nga adda mangpadagus ken mangpakan kaniak. Kadagiti sumaganad nga isasarungkar, nalaklakan ti agsapul iti pagdagusan ta am-ammodakon. Nalaklaka pay idi kasadoakon. Ad-adda a mannakigayyem dagiti tattao kadagiti agassawa.”

Inlawlawag ni Jacques ti pamay-anna, a kunkunana: “Masansan a sarungkarak ti mayor ken damagek no adda am-ammona a mabalin nga agpadagus iti sumagmamano a tiempo. Gagangay a mangirekomenda kadagiti nasayaat a pagdagusan. Iti adu nga isla, raemen dagiti tattao ti maysa a tao a pagarupenda nga agserserbi iti Dios ken aramidenda ti amin a kabaelanda a tumulong. Isu a gagangay nga adda libre a pagdagusak.”

 [Kahon/Ladawan iti panid 117, 118]

Pagragsakanmi Unay ti Mangasaba

Alain Jamet

Nayanak: 1946

Nabautisaran: 1969

Ababa a Pakasaritaanna: Nakiraman iti nadumaduma nga aspeto ti amin-tiempo a panagserbi a kaduana ti baketna a ni Mary-Ann idiay Francia ken iti French Polynesia.

Idi agtawenak iti 13, immakar ti pamiliami idiay Tahiti manipud Francia. Kalpasan ti haiskul, nagsubliak idiay Francia tapno agadal iti medisina. Naam-ammok idiay ni Mary-Ann, maysa nga estudiante iti biolohia a taga Tahiti, ket nagkasarkami. Idi 1968, sinarungkarandakami dagiti Saksi ni Jehova, ket inawatmi ti kinapudno.

Gagangay nga inranudmi ti kabbaro a namnamami kadagiti dadakkelmi, ngem napaaykami. Nagsuratkami met kadagiti simbaanmi idiay Tahiti tapno ikkatenda dagiti naganmi iti listaan ti simbaan. Ti paruko ni Mary-Ann idiay Papeete talaga nga impakaammona iti publiko ti pannakailaksidna. Inawis pay ti pastor dagiti dadakkelna a mangsaksi iti pannakailaksidna.

Nabautisarankami idi 1969 ken nagpayunirkami. Idi addakami idiay Marseilles, Francia, naayabanak nga agserbi iti militar ket naibaludak iti dua a bulan gapu iti neutral a takderko. Kalpasan ti pannakawayawayak, nadutokankami ken Mary-Ann nga agserbi kas special pioneer idiay Marseilles ken Bordeaux. Kalpasanna, gapu iti kiddaw dagiti lallakay ken babbaketen a dadakkelmi, nagsublikami idiay Tahiti idi 1973 ket nagisurokami iti elementaria iti nakatawen.

Kalpasanna, dinamag ti sanga nga opisina iti Fiji no kalatmi nga ituloy ti amin-tiempo a ministerio, ta kasapulan ti manangaywan ti sirkito iti French Polynesia ken New Caledonia. Simmayaaten ti kasasaad dagiti dadakkelmi, isu nga inawatmi ti imbitasion, ket rinugianmi ti nagserbi iti sirkito idi Agosto 1974. Naawisak nga agserbi kas umuna a manangaywan ti sanga nga opisina iti Tahiti, idi 1975, idi simmarungkar ni N. H. Knorr.

Nayanak ti baromi a ni Rauma idi 1986, ket simmardeng ti asawak nga agserbi iti amin-tiempo. Maragsakankami ta ni Rauma ket kabsattayo itan iti naespirituan. No sublianmi ti napalabas, apresiarenmi unay dagiti pribilehiomi iti panagserbi. Ngem kaskasdi a pagragsakanmi unay ti mangasaba.

 [Kahon/Ladawan iti panid 123-125]

Aywanan ni Jehova Dagiti Karnerona

Michel Bustamante

Nayanak: 1966

Nabautisaran: 1987

Ababa a Pakasaritaanna: Nagserbi iti dua a sirkito iti French Polynesia, a kaduana ti baketna a ni Sandra.

Paset ti sirkitomi ti lima nga arkipelago iti French Polynesia ken kas iti kadakkel ti Europa. Dadduma kadagiti nasulinek nga isla ti addaan laeng iti maysa wenno dua nga agibumbunannag. Ngem nupay naiputputongda, sarungkaranmi latta ida. Kas pagarigan, agnanaed ni Rosita iti Takapoto, idiay Tuamotu. Daytoy matalek a kabsat a babai isaganana ti amin a gimong iti kada lawas, ken masansan a kaduaan ni lakayna, a saan a Saksi. Kada Domingo, uray no kaaduan a tattao ti mapan aglangoy wenno agkalap iti dan-aw, agsukat ni Rosita iti pakigimong ket adalenna ti leksion iti Pagwanawanan para iti dayta a lawas. Matalek met a mangireport iti nagapuananna iti panangasaba. Kinapudnona, ti reportna nga itelepona iti sanga nga opisina ti masansan nga umuna a maawat! Talaga a makomendaran daytoy ta ti kaasitgan a telepono ket 45-minuto a panagbilog manipud iti pagnanaedanna a motu wenno bassit nga isla.

Napateg nga okasion no adda sumangpet nga eroplano. Isu a no ageroplanokami a sumarungkar iti  kabsattayo, dandani amin nga agnanaed iti asideg ti eropuerto ti agusioso no siasino ti dumsaag. Naminsan, maysa a babai ti nagimtuod ken Rosita: “Siasino ti pasangbayem?” Simmungbat: “Dagiti kakabsatko iti pammati. Umayda gapu laeng kaniak tapno paregtaendak.” Tallo nga aldawmi a makikadua ken Rosita, a kaduaenmi a mangasaba ken paregtaenmi iti naespirituan. Masansan nga agtengngan ti rabii no maturogkami gapu iti nasged a tarigagayna a makipinnaregta iti naespirituan.

Iti sabali nga isla, nakitanakami ti maysa nga Adbentista a simmarungkar iti kaarrubana a maysa a Saksi. Kalpasanna, impudnona iti kabsattayo a lalaki: “Nagnaedak ditoyen iti pito a tawen, ngem awan pay karelihionak nga immay nangparegta kaniak.” Daytoy a lalaki ti agserserbi a pastor iti bassit a grupo dagiti Adbentista iti isla.

Da Daniel ken Doris laeng ti agibumbunannag iti Raevavae, iti Tubuaï Islands. Idi nasarakanmi ida, nakasulsulinek ti lugar a pagnanaedanda. Dinamagmi no mabalin a mangyurnoskami iti gimong iti pagtaenganda iti dayta a malem. Naragsakanda, ket napankami amin nagawis kadagiti tattao a tumabuno. Idi simmangpetkami a makigimong, pito a karetretira a trabahador iti plantasion ti agur-urayen iti kalsada iti ruar ti balay. Dadduma ti nangibaklay kadagiti naisako nga aba.

 “Diyo pakadanagan ta posturayo,” kinunami. “Kumuyogkayo kadakami.” Ket kimmuyogda, ngem nagdalupisakda iti suelo, nupay adda pagtugawanda. Tinagiragsakda ti gimong ket nagadu ti saludsodda kalpasanna. Siempre, makaparegta unay kadagiti kakabsattayo dayta a malem, yantangay natungpal ti kangrunaan a panggep ti isasarungkarmi.

No dadduma narigat ti bumisita kadagiti naiputputong nga agibumbunannag agsipud ta saan nga iti islada ti ayan ti eropuerto. Naminsan, kalpasan ti panagdissomi, nagbilogkami pay iti dua nga oras tapno madanonmi ti isla a pagnanaedan ti dua nga agibumbunannag. Ti de motor a bilog ket agarup 4 a metro ti kaatiddogna, isu a dinamagmi iti bangkero no natalged ti bilogna nga aglayag iti baybay ken adda motor a mabalin nga isukat no agpalia dayta. Rabrabakenyo ti mayanud iti tengnga ti Taaw Pacifico!

Idi nakadanonkami iti papananmi, nabasakamin, ket nasakiten ti bukotmi gapu iti dalluyon nga agsabuag iti bilog. Kasta met laeng ti biahemi a nagawid. Kuna ni Sandra: “Idi nakasublikamin iti kadakkelan nga isla iti dayta a malem, nagbisikletaak a nangasaba. Nupay kasta, nakapuy ken natagtag ti bagik a naglugan iti bilog ta diak matengngel ti bisikleta iti aduan korales a kalsada, ket natumbaak!”

Gapu iti kasta a kasasaad, maawatanyo no apay a kada bumisitakami kadagiti naiputputong a kakabsattayo, pampanunotenmi ti kasta unay a panagayat kadakuada ni Jehova ken ti organisasionna. Sigurado a pasetnatayo ti naisangsangayan unay a naespirituan a pamilia.​—Juan 13:35.

[Blurb]

“Umayda gapu laeng kaniak tapno paregtaendak”

 [Tsart/Graph iti panid 80, 81]

FRENCH POLYNESIA—DAGITI AGSASARUNO A NAPATEG A PASAMAK

1835: Nakompleto ti pannakaipatarus ti Biblia a Tahitian.

Dekada 1930: Bimmisita da Sydney Shepherd ken Frank Dewar iti Tahiti ken nalabit iti dadduma nga isla.

1940

1956: Sipapasnek a nairugi ti trabaho a panangasaba idiay Makatéa ken Tahiti.

1958: Naangay ti dua a bautismo, ti umuna idiay French Polynesia.

1959: Nabuangay idiay Papeete ti umuna a kongregasion idiay French Polynesia.

1960

1960: Nairehistro ti asosasion dagiti Saksi ni Jehova.

1962: Naibangon idiay Papeete ti kaunaan a Kingdom Hall kadagiti isla.

 1969: Damo a pannakaangay ti internasional a kombension idiay Tahiti.

1975: Naipasdek ti sanga nga opisina idiay Tahiti.

1976: Nangrugi ti pannakaipatarus Ti Pagwanawanan iti Tahitian.

1980

1983: Naidedikar ti umuna a pagtaengan a Bethel.

1989: Nadanon ti kangatuan a bilang dagiti agibumbunannag a 1,000.

1993: Naidedikar ti baro a pagtaengan a Bethel ken ti kaabayna nga Assembly Hall.

1997: Naangay ti umuna a Ministerial Training School.

2000

2004: Adda 1,746 nga aktibo nga agibumbunannag iti French Polynesia.

Dagup Dagiti Agibumbunannag

Dagup Dagiti Payunir

2,000

1,000

1940 1960 1980 2000

 [Dagiti Mapa iti panid 73]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

FRENCH POLYNESIA

FRENCH POLYNESIA

MARQUESAS ISLANDS

Nuku Hiva

Ua Pou

Ua Huka

Hiva Oa

Fatu Hiva

TUAMOTU ARCHIPELAGO

Manihi

Ahe

Rangiroa

Takaroa

Takapoto

Makatéa

Anaa

Hao

SOCIETY ISLANDS

Maupiti

Tahaa

Raïatéa

Bora Bora

Huahine

Mooréa

Tahiti

TUBUAÏ (AUSTRAL) ISLANDS

Rurutu

Rimatara

Tubuaï

Raevavae

GAMBIER ISLANDS

MOORÉA

TAHITI

PAPEETE

Punaauia

Paea

Toahotu

Vairao

 [Ladawan iti panid 66]

[Ladawan iti panid 70]

Karaman da Jeanne ken Jean-Marie Félix kadagiti immuna a nangasaba a naan-anay idiay French Polynesia

[Dagiti Ladawan iti panid 71]

Ni Maui Piirai ti immuna a taga Polynesia iti teritoria a nangidedikar iti biagna ken ni Jehova, a binautisaran ni Jean-Marie Félix idi 1958

[Dagiti Ladawan iti panid 79]

Da Clyde ken Ann Neill (baba) nakikuyogda ken Agnes Schenck (kannawan) idiay Tahiti tapno tumulong iti trabaho a panangasaba

[Ladawan iti panid 85]

Nagserbi iti sirkito da John ken Ellen Hubler idi 1960

[Ladawan iti panid 86]

Idi 1962 ti Kongregasion ti Papette imbangonna ti umuna a Kingdom Hall​—maysa a simple a pasdek nga awanan diding ken bulong ti atepna

[Ladawan iti panid 89]

Ti Abril 15, 1965, a ruar ti “La Sentinelle,” a naglaon kadagiti artikulo “Ti Pagwanawanan”

[Ladawan iti panid 92]

Tapno rumang-ay iti naespirituan, masapul nga adalen ni Taina Rataro ti agbasa ken agsurat iti Tahitian

[Ladawan iti panid 92]

Elisabeth Avae (nakatugaw) a kaduana ti apokona a ni Diana Tautu

[Ladawan iti panid 95]

Da Anna ken Antonio Lanza

[Ladawan iti panid 96]

Da Vaieretiai ken Marie-Medeleine Mara

[Ladawan iti panid 97]

Ni Ato Lacour

[Ladawan iti panid 98]

Ni Rudolphe Haamarurai

[Ladawan iti panid 99]

Da Vahinerii ken Edmond Rai (kannigid) kaduada da Taaroa ken Catherine Terii (kannawan)

[Ladawan iti panid 100]

Da Auguste ken Stella Temanaha

[Dagiti Ladawan iti panid 102]

Da Christiane ken Jean-Paul Lassalle (kannigid) ken Lina ken Colson Deane (kannawan)

[Ladawan iti panid 103]

Ni Roger Sage (kannigid) nga agipatpatarus iti palawag ni Francis Sicari iti lenguahe a Tahitian iti kombension distrito idi dekada 1970

[Ladawan iti panid 107]

Da Eileen ken Alain Raffaelli

[Ladawan iti panid 108]

Da Mauri ken Mélanie Mercier

[Ladawan iti panid 120]

Nagserbi da Marie-Louise ken Serge Gollin kas misionero idiay Marquesas

[Ladawan iti panid 122]

Kadua ni Alexandre Tetiarahi ti baketna a ni Elma, ken dua nga inaudi a babbalasangna, da Rava (kannigid) ken Riva

[Ladawan iti panid 126]

Ti grupo nga agipatpatarus iti Tahitian

[Ladawan iti panid 127]

Ti 1969 a “Talna Ditoy Daga” nga Internasional nga Asamblea ti immuna nga internasional a kombension a naangay idiay Tahiti

[Ladawan iti panid 128]

Daytoy a Kingdom Hall iti isla ti Bora Bora ti kaudian a naibangon iti French Polynesia

[Ladawan iti panid 130]

Da Christine ken Félix Temarii

[Ladawan iti panid 131]

Branch Committee, manipud kannigid nga agpakannawan: Alain Jamet, Gérard Balza, ken Luc Granger

 [Dagiti Ladawan iti panid 132]

 (1) Dagiti pasdek ti sanga nga opisina ti Tahiti

(2) Inruar ni Gérard Balza ti libro nga “Umadanika ken Jehova” iti lenguahe a Tahitian, idi Hulio 2002

(3) Ti pamilia ti Bethel iti Tahiti