Kapitulo Sais

Ti Isyu a Nakaipasanguantayo Amin

1, 2. (a) Ania nga isyu ti pinataud ni Satanas idiay Eden? (b) Kasano a naipasimudaag dayta nga isyu iti imbagana?

NAIRAMANKAYO iti kapatgan nga isyu a naipasango iti sangatauan. Ti agnanayon a masakbayanyo ket agpannuray iti takderyo mainaig iti dayta. Timmaud dayta nga isyu idi napasamak ti iyaalsa idiay Eden. Inyimtuod idi ni Satanas ken Eva: “Pudno kadi a kinuna ti Dios a dikay mangan manipud iti tunggal kayo iti minuyongan?” Sigun iti babai, kastoy ti kinuna ti Dios maipapan iti maysa a kayo: “Dikay mangan manipud iti dayta . . . tapno saankayo a matay.” Kalpasanna, ni Satanas direkta nga inakusarna ni Jehova iti panagulbod, ket kinunana a saan kano nga agpannuray ti biag ni Eva wenno ni Adan iti panagtulnogda iti Dios. Imbaga ni Satanas nga adda naimbag a banag nga ipapaidam ti Dios kadagiti parsuana​—ti kalinteganda a mangipasdek iti bukodda a pagalagadan. Kinuna ni Satanas: “Ammo ti Dios nga iti mismo nga aldaw a pannanganyo manipud iti dayta sigurado a maluktan dagiti matayo ket sigurado nga agbalinkayo a kas iti Dios, a makaammo iti naimbag ken dakes.”​—Genesis 3:1-5.

² Parparuaren ni Satanas a pagsayaatan dagiti tattao no agdesisionda a bukodda imbes a pagtulnoganda dagiti linteg ti Dios. Kinaritna ngarud ti pamay-an ti panangituray ti Dios. Daytoy ti nangpataud iti kapatgan nga isyu a mainaig iti sapasap a kinasoberano ti Dios, ti kalinteganna a mangituray. Timmaud ti saludsod: Ania ti pagimbagan  dagiti tattao, ti wagas ti panangituray ni Jehova wenno ti turay a naisina kenkuana? Mabalin koma nga inkisap a dagus ni Jehova da Adan ken Eva, ngem saan a naan-anay a marisut ti isyu ti kinasoberano. Babaen ti panangipalubosna nga agtultuloy ti natauan a kagimongan iti nawatiwat a tiempo, impakita ti Dios no ania ti talaga a pagbanagan ti saan a panagpasakup kenkuana ken kadagiti lintegna.

3. Ania a segundario nga isyu ti pinataud ni Satanas?

³ Saan a nagpatingga idiay Eden ti panangatakar ni Satanas iti kalintegan ni Jehova a mangituray. Pinagduaduaanna met ti kinasungdo ti dadduma ken Jehova. Daytoy ti nagbalin a segundario ngem mainaig unay nga isyu. Kinaritna nga agpadpada dagiti annak da Adan ken Eva ken ti amin nga espiritu nga annak ti Dios, uray ti dungdungnguen unay nga inauna nga Anak ni Jehova. Idi kaaldawan ni Job, kas pagarigan, patien ni Satanas nga agserserbi dagiti tattao ken Jehova gapu iti personal nga interes, saan a gapu iti panagayatda iti Dios ken iti wagas ti panangiturayna. Kinunana a no maipasangoda iti rigat, iyun-unada amin ti personal a pagimbaganda.​—Job 2:1-6; Apocalipsis 12:10.

No Ania ti Pinaneknekan ti Historia

4, 5. Ania ti pinaneknekan ti historia no maipapan iti panangiturong ti tao iti bukodna nga addang?

⁴ Ti maysa a napateg a punto maipapan iti isyu ti kinasoberano isu daytoy: Saan a pinarsua ti Dios ti tattao a makapagballigi nga agbiag no naisinada iti turayna. Pagimbaganda ti panangaramidna kadakuada nga agpannuray kadagiti nalinteg a bilinna. Binigbig ni propeta Jeremias: “Pagaammok unay, O Jehova, a saan a kukua ti naindagaan a tao ti dalanna. Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna. Lintegennak, O Jehova.” (Jeremias 10:23, 24) Isu nga indagadag ti Sao ti Dios:  “Agtalekka ken Jehova buyogen ti isuamin a pusom ket dika agkammatalek iti bukodmo a pannakaawat.” (Proverbio 3:5) No kasano a ti Dios impasidongna ti sangatauan kadagiti pisikal a lintegna tapno agtultuloyda nga agbiag, nangaramid met kadagiti moral a linteg a mangyeg iti maysa a kagimongan nga addaan panagtutunos no la ket ta masurot dagitoy.

⁵ Nalawag nga ammo ti Dios a di pulos maiturong dagiti tattao ti bagida no saan nga isu ti mangituray. Iti panangikagumaanda a sumina iti turay ti Dios, nangbuangay dagiti tattao kadagiti nagduduma a sistema ti politika, ekonomia, ken relihion. Dagitoy a panagduduma ti nangiturong kadagiti tattao iti awan patinggana a rinnisiris, a nagbanag iti kinaranggas, gubat, ken ipapatay. “Ti tao dinominaranna ti tao iti pakadangrananna.” (Eclesiastes 8:9) Kasta ti napasamak iti intero a pakasaritaan ti tao. Kas naipakpakauna iti Sao ti Dios, dagiti nadangkes a tattao ken dagiti agpampammarang nagtultuloyda a ‘rimmang-ay manipud dakes a nagturong iti dakdakes pay.’ (2 Timoteo 3:13) Ket idi maika-20 a siglo, nagtengan ti sangatauan dagiti dakkel nga idudur-as iti siensia ken industria. Ngem iti dayta met la a panawen a napasamak dagiti kakas-angan a trahedia. Naan-anay a napaneknekan dagiti sasao ti Jeremias 10:23​—saan a naparsua dagiti tattao tapno iturongda ti bukodda nga addang.

6. Kasano a mabiiten a risuten ti Dios ti iyaalsa dagiti tattao kenkuana?

⁶ Dagiti nakas-ang ken napaut a nagbanagan ti iyaalsa iti Dios ket naminpinsan a nangipakita a di pulos agballigi ti turay ti tao. Ti turay ti Dios ti kakaisuna a dalan nga agturong iti kinaragsak, panagkaykaysa, kinasalun-at, ken biag. Ken ipakita ti Sao ti Dios nga asidegen nga agpatingga ti panangipalubos ni Jehova iti agwaywayas a turay ti tao.  (Mateo 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5) Din agbayag, bumallaet ti Dios kadagiti aramid ti tattao tapno ipasdekna ti turayna ditoy daga. Kuna ti padto ti Biblia: “Iti kaaldawan dagidiay nga ar-ari [dagiti agdama a natauan a turay] mangipasdekto ti Dios ti langit iti maysa a pagarian [idiay langit] a saanto a pulos madadael. Ket ti met laeng pagarian saanto a mayawat iti aniaman a sabali nga ili [dinto pulos nga iturayan manen ti tao ti daga]. Rumekennanto ken pagpatinggaenna amin dagitoy [agdama] a pagarian, ket dayta agtalinaedto agingga kadagiti tiempo a di nakedngan.”​—Daniel 2:44.

Makalasat Agingga iti Baro a Lubong ti Dios

7. Inton pagpatinggaen ti turay ti Dios ti turay ti tao, siasinonto dagiti makalasat?

⁷ Inton pagpatinggaen ti turay ti Dios ti turay ti tao, siasinonto dagiti makalasat? Sumungbat ti Biblia: “Dagiti napalungdo [dagidiay mangitandudo iti kalintegan ti Dios a mangituray] isuda ti agtaengto iti daga, ket dagiti awan pakababalawanna isuda ti mateddanto iti dayta. No maipapan kadagiti nadangkes [dagidiay mangilaksid iti kalintegan ti Dios a mangituray], magessatdanto iti mismo a daga.” (Proverbio 2:21, 22) Kasta met laeng ti kuna ti salmista: “Iti apagbiit laengen a kanito, ket daydiay nadangkes awanton . . . Dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga, ket agtaengdanto nga agnanayon iti dayta.”​—Salmo 37:10, 29.

8. Kasano a naan-anay nga alangonen ti Dios ti kinasoberanona?

⁸ Kalpasan a madadael ti sistema ni Satanas, iyegto ti Dios ti baro a lubongna, a naan-anayto a mangikkat kadagiti makadadael a kinaranggas, gubat, kinapanglaw, rigat, sakit, ken ipapatay a nangadipen iti sangatauan iti rinibun a tawen. Nagsayaat ti panangdeskribir ti Biblia kadagiti bendision nga agur-uray iti natulnog a sangatauan: “[Ti  Dios] punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Ti immuna a bambanag naglabasdan.” (Apocalipsis 21:3, 4) Babaen ti gobierno a Pagarianna nga iturayan ni Kristo idiay langit, naan-anay nga alangonen ti Dios ti kalinteganna kas Soberano, ti Mangituray kadatayo.​—Roma 16:20; 2 Pedro 3:10-13; Apocalipsis 20:1-6.

No Ania ti Takderda Mainaig iti Isyu

9. (a) Kasano a minatmatan dagiti nasungdo ken ni Jehova ti saona? (b) Kasano a pinaneknekan ni Noe ti kinasungdona, ket kasano a makasursurotayo iti ulidanna?

⁹ Iti panaglabas ti panawen, adda dagiti matalek a lallaki ken babbai a nangiparangarang iti kinasungdoda ken Jehova kas Soberano. Ammoda nga agpannuray ti biagda iti panagimdeng ken panagtulnog kenkuana. Maysa kadagita ni Noe. Kinuna ngarud ti Dios kenkuana: “Ti panungpalan ti isuamin a lasag dimtengen iti imatangko . . . Mangaramidka maipaay kenka iti maysa a daong.” Nagtungpal ni Noe iti instruksion ni Jehova. Nupay napakdaaranda, dadduma a tattao iti daydi nga aldaw ti nagbiag a kasla awan ti dakes a mapasamak. Nangbangon latta ni Noe iti nagdakkel a daong ken inkagumaanna nga inkasaba iti sabsabali ti maipapan kadagiti nalinteg a dalan ni Jehova. Kastoy ti kuna ti rekord: “Inaramid ni Noe ti maitunos iti isuamin nga imbilin kenkuana ti Dios. Inaramidna ti kasta met laeng.”​—Genesis 6:13-22; Hebreo 11:7; 2 Pedro 2:5.

10. (a) Kasano nga intandudo da Abraham ken Sara ti kinasoberano ni Jehova? (b) Kasano a magunggonaantayo iti ulidan da Abraham ken Sara?

¹⁰ Nasayaat met ti ulidan da Abraham ken Sara no maipapan iti panangitandudo iti kinasoberano ni Jehova, a tinungpalda ti amin nga imbilinna kadakuada. Agnanaedda  idi idiay Ur dagiti Caldeo, maysa a narang-ay a siudad. Ngem idi imbaga ni Jehova ken Abraham nga umakar iti sabali a daga a ganggannaet kenkuana, “napan ni [Abraham] kas iti sinao kenkuana ni Jehova.” Di pagduaduaan a nanam-ay idi ti biag ni Sara​—addaan iti pagtaengan, gagayyem, ken kakabagian. Kaskasdi, nagpasakup ken Jehova ken iti asawana ket napan iti daga ti Canaan, nupay dina ammo no ania a kasasaad ti agur-uray kenkuana sadiay.​—Genesis 11:31–12:4; Aramid 7:2-4.

11. (a) Iti sidong ti ania a kasasaad nga intandudo ni Moises ti kinasoberano ni Jehova? (b) Kasano a magunggonaantayo iti ulidan ni Moises?

¹¹ Intandudo met ni Moises ti kinasoberano ni Jehova. Ket inaramidna dayta iti sidong ti nagrigat a kasasaad​—ti rupanrupa a komprontasionda ken Faraon ti Egipto. Saan a gapu ta nagtalek ni Moises iti bagina. Iti kasunganina, pinagduaduaanna ti abilidadna nga agpalawag. Ngem nagtulnog ken ni Jehova. Buyogen ti tulong ni Jehova ken suporta ti kabsatna a ni Aaron, naulit-ulit nga indanon ni Moises ti mensahe ni Jehova ken ni nasubeg a Faraon. Dadduma nga Israelita ti nangbabalaw pay ketdi ken Moises. Kaskasdi, sisusungdo nga inaramid ni Moises ti amin nga imbilin ni Jehova, ket babaen kenkuana, naispal ti Israel manipud Egipto.​—Exodo 7:6; 12:50, 51; Hebreo 11:24-27.

12. (a) Ania ti mangipakita a ti kinasungdo ken Jehova ket agkalikagum iti ad-adda ngem iti basta panangaramid kadagiti banag nga espesipiko nga impaisurat ti Dios? (b) Kasano a ti panangapresiar iti kasta a kita ti kinasungdo makatulong kadatayo a mangyaplikar iti 1 Juan 2:15?

¹² Saan a kinuna dagidi a nasungdo ken Jehova a ti makalikaguman laeng ket basta panagtulnog kadagiti naisurat a linteg ti Dios. Idi a ti asawa ni Potifar pinadpadasna a gargarien ni Jose a makikamalala kenkuana, awan pay idi ti naisurat a linteg ti Dios a mangipawil iti pannakikamalala.  Nupay kasta, silalagip ni Jose iti urnos ti panagasawa nga inyussuat ni Jehova idiay Eden. Ammona a di makaay-ayo iti Dios ti pannakidenna iti asawa ti sabali. Saan a kayat a suboken ni Jose no pagpatinggaan ti ipalubos ti Dios kenkuana nga agbalin a kas kadagiti Egipcio. Intandudona ti daldalan ni Jehova babaen ti panangusigna no kasano a nakilangen ti Dios iti sangatauan sana inkagumaan nga inyaplikar ti naamirisna a pagayatan ti Dios.​—Genesis 39:7-12; Salmo 77:11, 12.

13. Kasano a napaneknekan nga ulbod ti Diablo no maipapan (a) ken ni Job? (b) iti tallo a Hebreo?

¹³ Uray maipasango iti nakaro a pannubok, saan nga agbaw-ing ken Jehova dagidiay pudno a makaammo kenkuana. Kinuna ni Satanas a no mapukaw ni Job ti adu a sanikua wenno ti salun-atna, uray dakkel ti panagtalek ni Jehova kenkuana, pagtallikudanna kano ti Dios. Ngem pinaneknekan ni Job nga ulbod ti Diablo, nupay dina ammo no apay a simmangbay kenkuana dagiti parikut. (Job 2:9, 10) Sinigsiglo kalpasanna, gapu ta kayatna latta a paneknekan a pudno ti imbagana, insungsong ni Satanas ti nakapungtot nga ari ti Babilonia tapno papatayenna iti umap-apuy nga urno ti tallo nga agtutubo a Hebreo no saanda a pagrukbaban ti imahen a binangon ti ari. Gapu ta kapilitan nga agpilida idi​—agtungpalda iti bilin ti ari wenno agtulnogda iti linteg ni Jehova a maibusor iti idolatria​—determinado nga impakaammoda a ni Jehova ti pagserserbianda ket isu ti Katan-okan a Soberano para kadakuada. Napatpateg kadakuada ti kinamatalekda iti Dios ngem iti agdama a biagda!​—Daniel 3:14-18.

14. Kas imperpekto a tattao, kasano a mapaneknekantayo a pudno a nasungdotayo ken ni Jehova?

¹⁴ Gapu kadagita a kapadasan, maikunatay kadi a ti kinasungdo ken ni Jehova kaipapananna a masapul a perpekto  ti maysa a tao, ket naminpinsan a napaay no makaaramid iti kamali? Saan! Ibaga kadatayo ti Biblia nga addada gundaway a nagkamali ni Moises. Nupay naladingitan ni Jehova, dina inlaksid ni Moises. Adda met nagkurangan dagiti apostol ni Jesu-Kristo. Gapu ta ipagpagapuna iti natawidtayo a kinaimperpekto, maragsakan ni Jehova no ditay gagaraen a laksiden ti pagayatanna iti aniaman a pamay-an. No nakabasoltayo gapu iti pagkapuyan, nasken ti naimpusuan a panagbabawi ket ditay ulit-uliten ti naaramid a kamali. Iti kasta, ipakpakitatay a pudno nga ipategtayo dagiti matmatan ni Jehova a naimbag ken kaguratayo dagiti matmatanna a dakes. Matagiragsaktayo ti nadalus a takder iti imatang ti Dios maibatay iti pammatitayo iti mangabbong-basol a daton ni Jesus.​—Amos 5:15; Aramid 3:19; Hebreo 9:14.

15. (a) Siasino kadagiti tattao ti nangtaginayon iti naan-anay a kinasungdo iti Dios, ket ania ti pinaneknekan daytoy? (b) Ania ti maitulong kadatayo ti inaramid ni Jesus?

¹⁵ Ngem imposible kadi ti naan-anay a panagtulnog ti tattao iti kinasoberano ni Jehova? Ti sungbat iti daytoy ket kasla “sagrado a palimed” iti agarup 4,000 a tawen. (1 Timoteo 3:16) Nupay naparsua a perpekto ni Adan, saanna a naipakita ti perpekto nga ulidan ti nadiosan a debosion. Siasino ngarud ti nakaaramid iti dayta? Sigurado nga awan kadagiti managbasol nga annakna. Ni Jesu-Kristo laeng ti tao a nakaaramid iti dayta. (Hebreo 4:15) Impakita ti naaramidan ni Jesus a mabalin koma a nataginayon ni Adan ti naan-anay a kinasungdo no kinayatna yantangay nasaysayaat ti kasasaadna idi. Awan depekto dagiti pinarsua ti Dios. Ni Jesu-Kristo ngarud ti ulidan a kayattay a tuladen saan laeng nga iti panangipakita iti panagtulnog kadagiti linteg ti Dios no di pay ket iti panangipakita iti personal a debosion ken ni Jehova, ti Sapasap a Soberano.​—Deuteronomio 32:4, 5.

 Ania ti Personal a Sungbattayo?

16. Apay a siputantayo koma a kanayon ti kababalintayo mainaig iti kinasoberano ni Jehova?

¹⁶ Naipasangotay amin ita iti isyu maipapan ti sapasap a kinasoberano. No sipapanayag a bigbigentayo nga addatay iti dasig ni Jehova, agbalintayo a puntiria ni Satanas. Mangyeg iti nadumaduma a pakarigatan ket agtultuloy a kasta ti aramidenna agingga iti panungpalan ti dakes a sistema dagiti bambanag. Masapul nga agsalukagtayo. (1 Pedro 5:8) Ti konduktatayo ti mangipakita no ania ti takdertayo mainaig iti naindaklan nga isyu ti kinasoberano ni Jehova ken iti segundario nga isyu ti kinatarnaw iti Dios iti sidong ti pakasuotan. Ditay kayat a tagilag-anen ti kondukta a mangiparangarang iti di kinasungdo gapu laeng ta gagangay daytoy iti lubong. Ti panangtaginayon iti kinatarnaw kalikagumanna ti panangikagumaantayo a mangyaplikar kadagiti nalinteg a pagalagadan ni Jehova iti amin nga aspeto ti biag.

17. No maipapan iti namunganayanda, apay a masapul a liklikantayo ti panagulbod ken panagtakaw?

¹⁷ Kas pagarigan, ditay kayat a tuladen ni Satanas, “ti ama ti kinaulbod.” (Juan 8:44) Masapul a napudnotayo iti amin a pannakilangentayo. Iti sistema ni Satanas, masansan a di napudno dagiti agtutubo kadagiti dadakkelda. Ngem liklikan daytoy dagiti agtutubo a Kristiano, ket iti kasta mapaneknekanda nga ulbod ti kinuna ni Satanas a saan nga agtalinaed a nasungdo dagiti adipen ti Dios no maipasangoda iti pakasuotan. (Job 1:9-11; Proverbio 6:16-19) Adda pay dagiti aramid iti negosio a mangipakita a dasdasigan ti maysa a tao “ti ama ti kinaulbod” imbes a ti Dios ti kinapudno. Liklikantayo dagitoy. (Mikias 6:11, 12) Awan met ti panagtakaw a nainkalintegan, uray no agkasapulan ti maysa a tao wenno gapu ta nabaknang ti tinakawanna. (Proverbio 6:30, 31; 1 Pedro 4:15) Uray no gagangay dayta  nga aramid iti lugartayo wenno bassit laeng ti tinakaw, maisalungasing latta kadagiti linteg ti Dios ti panagtakaw.​—Lucas 16:10; Roma 12:2; Efeso 4:28.

18. (a) Iti ngudo ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo, ania a suot ti sumangbay iti intero a sangatauan? (b) Ania ti masapul nga iyugalitayo itan?

¹⁸ Bayat ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo, addanto ni Satanas ken dagiti demoniona iti mangliwengliweng nga abut, ket dida maimpluensiaan ti sangatauan. Anian a pannakabang-arto dayta! Ngem kalpasan ti sangaribu a tawen, maruk-atanda iti apagbiit. Ni Satanas ken dagiti pasurotna atakarendanto ti napabaro a sangatauan a mangsalsalimetmet iti kinatarnawda iti Dios. (Apocalipsis 20:7-10) No sibibiagtayonto pay laeng iti dayta a panawen, ania ti tignaytayo mainaig iti isyu ti sapasap a kinasoberano? Yantangay perpektonto ti amin a tao, makuna nga inggagara ti aniaman a tignay a mangiparangarang iti di kinasungdo ket agbanagto dayta iti agnanayon a pannakadadael. Nagpateg la ketdi nga iyugali itan ti panagtulnog iti aniaman nga instruksion ni Jehova kadatayo, babaen man iti Saona wenno babaen ti organisasionna! No aramidentayo dayta, ipakpakitatayo ti pudno a debosiontayo kenkuana kas ti Sapasap a Soberano.

Panagrepaso

• Ania ti dakkel nga isyu a nakaipasanguantayo amin? Kasano a nairamantayo?

• Ania ti nakakadkadlaw no maipapan iti wagas ti panangpaneknek dagiti nagkauna a lallaki ken babbai iti kinatarnawda ken Jehova?

• Apay a napateg nga idayawtayo ni Jehova iti kada aldaw babaen ti konduktatayo?

[Salsaludsod]