KAPITULO 20

Kasanok a Makatunosan Dagiti Mannursuro?

Inaganam ti paboritom a mannursuro. ․․․․․

Apay a magustuam? ․․․․․

Inaganam ti mannursuro a talaga a saanmo a makatunosan. ․․․․․

BAYAT ti kinaagtutubom, mabalinmo ti agpili kadagiti gagayyem ngem kaaduanna a saanmo a mapili ti agbalin a maestro wenno maestram. Mabalin a magustuam amin ida. Kinuna ni David nga agtawen iti 18: “Awan ti problemak kadagiti maestro ken maestrak. Raraemek ida isu a kaykayatdak.”

Iti sabali a bangir, mabalin nga adda ti maestro wenno maestram a kapadpada ti dineskribir ni Sarah nga agtawen iti 11. Kinunana: “Nakauy-uyong ti maestrami ken diak maaw-awatan ti panagisursurona. No saan a kurang, sobra ti panangilawlawagna iti ad-adalenmi.” Tapno makatunosam ti maestro wenno maestram, ammuem nga umuna no apay a saanmo a makatunosan.  No ammomon ti problema, nalaklakamton a daeran dayta. Markaam iti ✔ ti abay ti ammom a makagapu wenno isuratmo ti bukodmo a rason.

□ Saanko a maaw-awatan ti maestro wenno maestrak

□ Nababa ti intedna a gradok

□ Adda paboritona

□ Nalabes ti panangdisiplinana kaniak

□ Idumdumanak

□ Dadduma pay ․․․․․

Ania ti mabalinmo nga aramiden tapno sumayaat ti kasasaad? Umuna, iyaplikarmo ti balakad nga impaay ni apostol Pedro. Insuratna: “Agkakapanunotankay koma amin, a mangipakitakayo iti pannakipagmaymaysa ti rikna.” (1 Pedro 3:8) Ania ti mabalin a mangtignay kenka a makipagmaymaysa iti rikna iti “naunget” a mannursuro? Usigem ti sumagmamano a kinapudno maipapan kadagiti mannursuro a mabalin a makatulong kenka.

Imperpekto dagiti mannursuro. Dagiti mannursuro ket kas met laeng kadagiti dadduma a tattao nga agkamali, agproblema, ken mangidumduma pay ketdi. “No ti asinoman saan a maitibkol iti sao,” insurat ni adalan a Santiago, “daytoy ket perpekto a tao, a kabaelanna met a ngedngedan ti intero a bagina.” (Santiago 3:2) Kinuna ni Brianna nga agtawen iti 19: “Awan aanusan ti maestrami iti math ken kanayon a bugkawannakami isu a saanmi a raraemen.” Apay ngata a kasta ti ugali ti maestra? “Kanayon a nakagulgulo dagiti kaklasek,” kuna ni Brianna, “ken igaggagarada ti agpapaanawa isu nga ad-adda a marurod ti maestrami.”

Sigurado a maapresiarmo no palabsen ti mannursuro dagiti kamali ken pagkurkurangam, nangruna no mais-stress-ka. Maaramidmo met kadi dayta iti maestro wenno maestram? Isuratmo ditoy ti nabiit pay a pasamak iti eskuelaanyo ken ti  ipagarupmo a makagapu no apay a kasta ti inaramid ti mannursuro.

․․․․․

Adda paborito dagiti mannursuro. Usigentayo dagiti karit a pakaipaspasanguan dagiti mannursuro: Iti klaseyo, mano kadagiti estudiante ti mangayat iti ad-adalenyo? Kadagiti mangayat iti ad-adalenyo, mano ti situtulok ken makabael a mangipamaysa iti atensionna iti maymaysa a topiko iti uneg ti kagudua nga oras wenno nasursurok pay? Mano nga estudiante ti mangipappapas kadagiti mannursuro iti rurod ken sakit ti nakemda? Ita, ipapanmo a ti trabahom ket mangisuro iti 20, 30, wenno ad-adu pay a kapatadam ken ti topiko nga isurom ket saan a paginteresan ti kaaduan. Saan kadi a ti nangnangruna a pangipaayam iti atensionmo ket dagidiay interesado?

Talaga a makaparurod no makitam nga adda pabpaboran ti maysa a mannursuro. Kinuna ni Natasha maipapan iti maestrona: “Adda ikeddengna a deadline dagiti assignment-mi, ngem kanayon a saan a karaman dagiti football player. Isu ngamin ti assistant coach iti team.” No kasta met ti mapaspasaram, iyimtuodmo iti bagim, ‘Mapapaidamanak kadi iti edukasion a karbengak?’ No saan, apay koma a marurod wenno agimonka?

Isuratmo no ania ti aramidem tapno ad-adda a maipakitam iti maestro wenno maestram nga interesadoka iti isursurona.

․․․․․

Sabali ti panangipapan dagiti mannursuro kadagiti estudiante. No dadduma, marurod kenka ti mannursuro gapu ta agduma ti personalidadyo wenno adda saanyo a nagkinnaawatan. No saludsodka a saludsod, mabalin  nga ipapanna a konkontraem ti ibagbagana, wenno no adda ibagam a nakakatkatawa, ibilangna dayta a kinaawan respeto wenno minamaag.

Ania ti mabalinmo nga aramiden no sabali ti panangipapan kenka ti maysa a mannursuro? Kuna ti Biblia: “Dikay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman. . . . No mabalin, agingga a makapagpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao.” (Roma 12:17, 18) Isu nga ikagumaam a saan a ruroden ken kontraen ti maestro wenno maestram no awan ti rason. Saanka a mangaramid iti panggapuanna nga agreklamo. Imbes ketdi, ikagumaam a gayyemen. ‘Ania! Makigayyemak kenkuana?’ nalabit maisaludsodmo. Wen, ipakitam a nasayaat ti kababalinmo babaen ti siraraem a panangkablaawmo kenkuana no sumrekka iti klaseyo. No kanayon a nadayawka iti maestro wenno maestram​—ken no masansan pay ketdi nga isemam​—mabalin nga agbaliwto ti panangmatmatna kenka.​—Roma 12:20, 21.

Alaentayo a pagarigan ni Ken a masansan a sabali ti panangipapan dagiti mannursuro kenkuana. Kinunana: “Managbabainak unay ken diak kayat ti makisarita kadagiti maestro ken maestrak.” Kasanona a tinaming ti problemana? “Naamirisko idi agangay a kayatdak a tulongan dagiti mannursuro. Gapuna, inkagumaak nga  am-ammuen amin ida iti personal. Idi inaramidko dayta, dakkel ti ngimmatuan ti gradok.”

Pudno a no makigayyem ken makisaritaka iti maysa a mannursuro, dina kayat a sawen a maalamon ti riknana. Ngem agan-anuska. Kinuna ni Ari Solomon: “Ti naanus a panangallukoy mabalinna a parukmaen ti napinget nga isusuppiat, ket maguyugoyna pay dagiti agtuturay [wenno mannursuro].” (Proverbio 25:15, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Agtalinaedka a kalmado ken makisaritaka a siaalumamay no saan a nasayaat ti panangtrato kenka ti maestro wenno maestram. Mabalin nga agbaliwto ti panangmatmatna kenka.​—Proverbio 15:1.

No sabali ti panangipapan wenno idaddadumanaka ti maysa a mannursuro, ania ti gagangay nga umuna a reaksionmo?

․․․․․

Ania ti nasaysayaat a reaksionmo?

․․․․․

Panangsolbar Kadagiti Espesipiko a Problema

Ti panangawatmo iti limitasion ti maestro wenno maestram ket pangrugian laeng. Ania ti mabalinmo nga aramiden tapno masolbar ti maysa a problema? Kas pagarigan, kasanom a solusionan dagiti sumaganad a reklamo?

Nababa ti intedna a gradok. Kinuna ni Katrina, “Kanayon a nangato ti maal-alak a grado. Ngem iti maysa a tawen, saan a pasado ti grado nga inted kaniak ti maestrok iti science. Ammok a nangato koma ti gradok. Nakisarita dagiti dadakkelko iti prinsipal. Ingngato ti maestrok ti gradok ngem apagpasa laeng isu a marurodak latta.” No kasta ti mapaspasaram, saanmo nga akusaran ti maestro wenno maestram. Imbes ketdi, agsursuroka ken ni Natan a karakter iti Biblia. Narigat ti trabaho a naipaannong kenkuana ta ibutaktakna ti nadagsen a basol ni Ari David. Saan  a basta napan lattan ni Natan idiay palasio tapno ungtanna ni David, no di ket sitataktika a kinasaritana.​—2 Samuel 12:1-7.

Umasping iti dayta, mabalin a sipapakumbaba ken sikakalma a kasaritam ti maestro wenno maestram. Saan a makatulong no agpasugnodka wenno no akusaram ti mannursuro a saanna a maar-aramid a naimbag ti trabahona wenno nakarkaro pay. Padasem ti nasaysayaat a pamay-an. Umuna, kiddawem iti mannursuro nga ilawlawagna no kasano ti panangkwentana iti grado. Insurat ni Solomon: “Dumngegka sakbay a sumungbatka. No dimo aramiden ti kasta, maibilangka a nengneng ken mangpabpabain.” (Proverbio 18:13, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) No dumngegka, mabalin a maammuam no ania ti problema. Uray no saan a ngumato ti gradom, mabalin a sumayaat ti impresion kenka ti mannursuro gapu iti nasayaat a kababalinmo.

Mangidumduma ti maestromi. Usigentayo ti kapadasan ni Rachel. Kanayon a nangato ti gradona. Ngem nagbaliw dayta idi addan iti Grade 7. Kinuna ni Rachel: “Inaramid ti maestrok ti amin tapno laeng saanak a makapasa iti klasena.” Ania ti problema? Imparikna ti maestro kada Rachel ken ni nanangna a saanna a kayat ti relihionda.

 Ania ti napasamak? Kinuna ni Rachel: “No nabatad a ti panangidumduma ti maestrok ti makagapu a nababa ti intedna a gradok, kaduaennak ni Nanang a makisarita kenkuana maipapan iti dayta a banag. Idi agangay, saannakon a pinarigat.” No kasta met ti mapaspasaram, iturturedmo nga ibaga dayta kadagiti dadakkelmo. Awan duadua a kayatda ti makisarita iti mannursuro ken uray pay iti school administration tapno matulongandaka.

Saan Laeng a ti Agdama ti Panunotem no di ket ti Masanguanan

Pudno a saan nga amin a problemam ket nalaka a solusionan. No dadduma, masapul nga ibturam dagita. “Saan a nasayaat ti kababalin ti maysa kadagiti maestrok kadagiti estudiantena,” kinuna ni Tanya. “Kanayonnakami nga insultuen, nga ibagbagana nga awan ammomi. Pinagsangitnak pay idi, ngem nasursurok a palabsen lattan dagidiay a panangin-insultona. Impamaysak ti nagadal ken kanayonak a makiparpartisipar iti klasena. Kas resultana, saannak unayen nga in-insultuen, ken maysaak kadagiti sumagmamano a naipaayan iti nangato a grado. Kalpasan ti dua a tawen, naikkat dayta a mannursuro.”

No sursuruem ti makibagay iti istrikto a mannursuro maaddaankanto iti napapateg a paglaingan​—a makatulong kenka a makibagay iti istrikto nga amo inton agtrabahokan. Ken ad-addanto pay ketdi a maapresiarmo dagiti nasayaat a mannursuro.

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

Kurang ti orasmo iti kada aldaw? Sursuruem nga ipateg ti pagorasam imbes a karurodmo.

NAPAPATEG A TEKSTO

“Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.”​—Mateo 7:12.

BALAKAD

No makaboring ti mannursuro, ti ad-adalenyo ti pangipamaysaam iti atensionmo saan nga isuna. Aginotarka, siraraem nga agsaludsodka, ken ipakitam nga interesadoka iti leksionyo. No aramidem dayta, tuladendakanto dagiti kaeskuelam.

AMMOM KADI . . . ?

Namin-adun wenno ginasut payen a daras nga insursuro ti maestro wenno maestram ti isu met la a leksion iti nadumaduma a klase. Isu a nalabit saanen a kas iti damo ti gagarna a mangisuro.

DAGITI ARAMIDEK!

Tapno saanak a maboring iti klase, ti aramidek ket ․․․․․

No saan a nasayaat ti panangtrato kaniak ti mannursuro, ti aramidek ket ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Apay a napateg nga ipamaysam ti atensionmo iti ad-adalenyo saan nga iti mannursuro?

● Kasano a ti reaksionmo iti ad-adalenyo mabalin nga apektaranna ti pannakilangen ti mannursuro kenka?

[Blurb iti panid 146]

Inkagumaak a gayyemen dagiti maestro ken maestrami. Ammok ti nagnaganda, ken makisarsaritaak iti apagbiit no masabatko ida.’’​—Carmen

[Ladawan iti panid 145]

Dagiti mannursuro ket kas iti bato a pagtalaytayan a makatulong kenka a bumallasiw manipud kinaignorante nga agturong iti pannakaawat, ngem masapul nga agaddangka