KAPITULO 23

No Ngay Adikto ni Tatangko iti Droga Wenno Arak?

“Kuna ni tatang a mapan la agestimar iti lugan ngem nagmalmalem metten a saan a nagawid. Inawagan ni nanang iti telepono ngem saan a simmungbat. Kalpasanna, nadlawko a madandanagan ni nanang sa napan nagrubbuat. ‘Mapanko kitaen ni tatangmo,’ kinunana kaniak.

“Kalpasanna, nagsubli ni nanang nga agmaymaysa. ‘Awan sadiay ni tatang, saan kadi?’ insaludsodko. ‘Awan,’ kinunana.

“Iti dayta a kanito, ammok a nagulbod manen ni tatang. Kasta met la ti inaramidna idi. Adikto iti droga ni tatang. Ket idi nagawid, kasta unay ti nerbiosmi ken nanang. Kabigatanna, diak pinagpagunian ni tatang nupay diak koma kayat nga aramiden dayta.”​—Karen, 14.

 RINIWRIW nga agtutubo ti inaldaw nga agib-ibtur iti nariribuk a sangakabbalayan gapu ta ti ama wenno inada ket adikto iti droga wenno arak. No ti maysa kadagiti dadakkelmo ket naigamer iti kasta a bisio, mabalin a makariknaka iti nakaro a bain, maladingitanka, ken makapungtotka pay ketdi.

Ni Mary, kas pagarigan, ket pinadakkel ti amana a kasla nakasingsingpet no adda iti publiko. Ngem isu ket nalimed a mammartek sa naranggas ken nabassawang ti panagsasaona no addan idiay balayda. “Ibagbaga kadakami dagiti tattao a naggasatkami ta addaankami iti nagsayaat nga ama,” sisasaem a malagip ni Mary. *

Ania ti mabalinmo nga aramiden no ti maysa kadagiti dadakkelmo ket adikto iti arak wenno droga?

Panangtarus iti Pakaigapuan ti Pannakaadikto

Umuna iti amin, makatulong no tarusam no apay a nailuod ni tatangmo iti dayta a bisio. “Ti tao nga addaan pannakaawat isu daydiay manggun-od iti nasigo a panangiwanwan,” kuna ti Proverbio 1:5. Gapuna, makatulong no ammuem ti maipapan iti kayat a sawen ti pannakaadikto, no siasino dagiti maadikto iti arak wenno droga, ken no apay.

Kas pagarigan, ti maysa nga alkoholiko ket saan a daydiay sagpaminsan laeng a mapalaluanna ti uminum no di ket daydiay nabayagen a nalabes ti panagin-inumna ken kasla saannan a maisardeng dayta. * Arak la a kanayon ti adda iti panunotna ken kasla ipatayna pay ketdin no saan a makainum. Oras a matimtimanna dayta, saanen nga agpatingga. Ti pannakaadiktona iti arak ket mangpataud kadagiti nasaem a parikut a mangapektar iti pamiliana, iti trabahona, ken iti salun-atna.

 Nupay adda dagiti tattao a talaga a nalaka a maadikto iti arak, mabalin nga adda met nairaman nga emosional a makagapu. Kinapudnona, adu nga alkoholiko ti masansan a nababa ti panangmatmatda iti bagbagida. (Proverbio 14:13) Dadduma kadakuada ti addaan met iti alkoholiko a nagannak. Para kadagiti kasta a tattao, ti panaginum mabalin a bibinegenna ti riknada tapno malipatanda ti nasaem a kapadasanda idi ubbingda pay. Nalabit a dagita met laeng ti makagapu no apay a maigamer ti maysa a tao iti droga.

Ti panaginum wenno panagdroga pakaruenna laeng ti parikut ti maysa a tao ken ad-adda pay ketdi a maapektaran ti panagpampanunot ken emosionna. Dayta ti makagapu no apay a mabalin a kasapulan unay ni tatangmo ti tulong ti doktor tapno maisardengna ti bisiona.

Balbaliwam Dagiti Ekspektasionmo

Pudno a saan a maawan ti parikut uray no ammom ti makagapu iti nakababain nga aramid ni tatangmo. Nupay kasta, no matarusam ti makagapu iti bisiona, mabalin a maasianka kenkuana.

Kas pagarigan, ekspektarem kadi a makiay-ayam kenka iti soccer ni tatangmo no natukkol ti sakana? No ngay ammom a basolna met laeng ti pannakatukkol ti sakana? Awan duadua a madismayaka. Nupay kasta,  maamirismo a saan a makaay-ayam iti soccer ni tatangmo agingga a saan nga umimbag ti sakana. Dayta ti tumulong kenka a mangbalbaliw kadagiti ekspektasionmo kenkuana.

Umasping iti dayta, ti alkoholiko wenno adikto iti droga a nagannak ket saan a normal ti emosion ken panagpampanunotna. Pudno a basolna met laeng dayta isu nga adda panggapuam a marurod iti minamaag nga aramidna. Nupay kasta, saannaka a maipaayan ni tatangmo iti kasapulam nga atension agingga a saan pay a nakaruk-at iti bisiona. No matmatam ti bisiona kas makabaldado a sakit, mabalbaliwam dagiti ekspektasionmo kenkuana.

No Ania ti Maaramidam

Nasken a bigbigem a no saan nga ilinteg ni tatangmo ti kabibiagna, masapul nga anusam ti ugalina. Kabayatanna, ania ti maaramidam maipapan iti dayta?

Saanmo nga ipabasol iti bagim ti bisio ni tatangmo. Awanen ti sabali a mapabasol no di laeng isu. “Tunggal maysa awitennanto ti bukodna nga awit,” kuna ti Galacia 6:5. No kasta, saanka nga obligado a mamagbalbaliw kenni tatangmo ken saanka met nga obligado a mangsalaknib kenkuana kadagiti ibunga ti bisiona. Kas pagarigan, saan a kasapulan a  kalubam iti amona wenno bagkatem no matumba iti balkonyo gapu iti bartekna.

Paregtaem ni tatangmo nga agpatulong. Ti kadakkelan a parikut ni tatangmo ket mabalin a ti panangaklon nga adda problemana. No namunawan ken kalmadon, nalabit a ni nanangmo agraman dagiti in-inauna a kakabsatmo ti mangibaga kenkuana iti epekto ti kababalinna iti pamiliayo ken no ania ti nasken nga aramidenna maipapan iti dayta.

Kanayonanna, mabalin a mabenepisiaran ni tatangmo no isuratna ti sungbatna kadagiti sumaganad a saludsod: Ania ti mapasamak kaniak ken iti pamiliak no itultuloyko ti agdroga wenno uminum iti arak? Ania ti mapasamak no isardengko ti bisiok? Ania ti aramidek tapno matulonganak a mangisardeng iti bisiok?

No napeggad ti kasasaad, pumanawkan. “Sakbay a tumbuak ti riri, pumanawkan,” kuna ti Proverbio 17:14. Saanmo nga irubrubo ti bagim babaen ti pannakibiangmo iti riri. No mabalin, sumrekka iti kuartom wenno mapanka iti balay ti gayyemmo. No mangranggas ni tatangmo, mabalin a nasken nga agpaarayatka.

Dimo pabasolen ta bagim. Makonsiensia ti dadduma nga agtutubo gapu ta nasakit ti nakemda iti amada. Ngem gagangay laeng dayta a rikna, nangruna no ti panaginumna ti makagapu a saanna a maipaay ti ayat ken suporta a kasapulam. Pudno a kuna ti Biblia a masapul a dayawem ti nagannak kenka. (Efeso 6:2, 3) Ngem  ti “dayaw” kaipapananna ti panangraem iti autoridadna kas nagannak a kas met laeng iti panangraemmo iti polis wenno hues. Dina kayat a sawen nga anamongam ti bisiona. (Roma 12:9) Saanka met a dakes a tao gapu ta kaguram ti panaginum wenno panagdrogana; ti bisiona ti karimonmo!​—Proverbio 23:29-35.

Makilangenka kadagiti makapabileg a tattao. No nariribuk ti kasasaad iti pagtaenganyo, mabalin a saanmon nga ammo no ania ti makuna a normal a pamilia. Gapuna, napateg a makitimpuyogka kadagiti tattao a natibker iti naespirituan ken nasimbeng ti panagpampanunotna. Dagiti kameng ti kongregasion Kristiano maparegta ken maandingaydaka kasta met a pasaray maliwliwadaka kadagiti pakadukotam iti pamiliayo. (Proverbio 17:17) No makilangenka kadagiti Kristiano a pamilia, makitam no ania ti mapagwadan a biag ti pamilia ket malipatam ti nagulo a pamilia a maim-imatangam iti pagtaenganyo.

Agpatulongka. Pudno a makatulong no adda mapagtalkan ken nataengan ti panagpampanunotna nga adulto a  mabalinmo a pangipeksaan iti marikriknam. Sidadaan dagiti panglakayen iti kongregasion a tumulong kenka no kasapulam ida. Kuna ti Biblia a dagitoy a lallaki ket ‘agbalin a kas paglemmengan a lugar manipud iti angin ken lugar a pakaitalimengan manipud iti natutudo a bagyo, kas barbaresbes ti danum iti awanan danum a pagilian, kas salinong ti maysa a nadagsen a napasdok a bato iti napaksuyan a daga.’ (Isaias 32:2) Gapuna, saanka a bumdeng wenno mabain nga umasideg kadakuada no kasapulam ti liwliwa ken balakad.

Isuratmo iti baba no ania kadagiti innem nga addang a nadakamat iti ngato ti kayatmo nga iyaplikar nga umun-una. ․․․․․

Mabalin a saanmo a mabalbaliwan ti kasasaad iti pagtaenganyo, ngem kabaelam a kontrolen ti riknam. Imbes nga ikagumaam a kontrolen ni tatangmo, ipamaysam a kontrolen ti bagim. “Itultuloyyo nga itrabaho ti bukodyo a pannakaisalakan,” insurat ni apostol Pablo. (Filipos 2:12) No aramidem dayta, mataginayonmo ti positibo a panangmatmat, ken nalabit magutugot pay ketdi ni tatangmo nga agpatulong tapno maisardengna ti bisiona.

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

No ngay kasla kanayon nga agsubang dagiti dadakkelmo? Kasanom a madaeran ti emosionmo?

[Footnotes]

KANGRUNAAN A TEKSTO

“Ti pannakatarus ti maysa a tao pudno unay a pabannayatenna ti ungetna.”​—Proverbio 19:11.

BALAKAD

Saan a ti nagannak kenka ti guraem no di ket ti dakes nga aramidna.​—Proverbio 8:13; Judas 23.

AMMOM KADI . . . ?

Iti Biblia, ti sao a “dayaw” mabalin a kaipapananna laeng ti panangbigbig iti lehitimo nga autoridad. (Efeso 6:1, 2) Gapuna, ti panangdayaw iti nagannak dina kayat a sawen a kanayon nga anamongam ti amin nga aramidna.

DAGITI ARAMIDEK!

No nabassawang ti panagsasao wenno naranggas ti nagannak kaniak, masapul nga

Maparegtak ti nagannak kaniak nga agpatulong babaen ti

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket

ANIA TI MAKUNAM?

● Apay a maadikto iti arak wenno droga ti dadduma a tattao?

● Apay a saan a sika ti manungsungbat iti bisio ti nagannak kenka?

● Ania nga aspeto iti kasasaadmo ti mabalinmo a kontrolen, ken kasanom a maaramid dayta?

[Blurb iti panid 192]

“Ammok a mabalin a maibabainakto manen gapu kadagiti dadakkelko, ngem ammok met a no agpannurayak ken Jehova, ikkannak iti bileg nga agibtur.”​—Maxwell

 [Kahon iti panid 198]

No ti Nagannak Kenka ket Sumardeng nga Agserbi ken Jehova

Ania ti mabalinmo nga aramiden no ti maysa kadagiti dadakkelmo ket saanen nga agbibiag a mayannurot kadagiti pagalagadan iti Biblia ken nalabit impakaammona pay ketdin a saannan a kayat ti agbalin a paset ti kongregasion Kristiano?

● Laglagipem a saan nga ipabasol kenka ni Jehova ti aramid ti dadakkelmo. Kuna ti Biblia: “Tunggal maysa kadatayo makikuentanto iti Dios maipaay iti bagina.”​—Roma 14:12.

● Saanmo nga idilig ti bagim kadagiti dadduma nga agtutubo a nasaysayaat ti kasasaadda. (Galacia 5:26) Kuna ti maysa nga agtutubo a lalaki nga addaan iti ama a nangabandona kadakuada, “Imbes a dayta ti pampanunotek, ad-adda a makatulong no ipamaysak ti mangpanunot kadagiti pamay-an no kasanok a daeran ti kasasaad.”

● Itultuloymo a raemen ti simiasi a nagannak kenka ken agtulnogka kenkuana no la ket ta saan a maisalungasing kadagiti pagalagadan ti Dios ti ipapaaramidna kenka. Ti bilin ni Jehova a dagiti annak dayawenda dagiti dadakkelda ket agaplikar, manamati man wenno saan dagiti nagannak kadakuada. (Efeso 6:1-3) Pampaneknekam nga ay-ayatem ni Jehova no dayawen ken pagtulnogam dagiti dadakkelmo iti laksid dagiti pagkurkuranganda.​—1 Juan 5:3.

● Sisisinged a makitimpuyogka iti kongregasion Kristiano. Sadiay a makasarakka iti liwliwa manipud iti dakkel a naespirituan a pamilia. (Marcos 10:30) Amken ti agtutubo a lalaki nga agnagan David nga isu ken ti pamiliana ket liklikan dagiti kakongregasionda gapu ta saanen nga agserserbi ken Jehova ni tatangna. Ngem natakuatan ni David nga awan ti rumbeng a pagdanaganna. “Saanda a kimmayakay kadakami,” kinunana. “Daytoy ti nangkombinsir kaniak a talaga a maseknan ti kongregasion.”

[Ladawan iti panid 194]

Mabalbaliwam dagiti ekspektasionmo no matmatam ti bisio ni tatangmo kas makabaldado a sakit