Ti Jerusalem ken ti Templo ni Solomon
Ti Jerusalem ken ti Templo ni Solomon
NAAWAGAN idi iti “ti kinanaan-anay ti kinalibnos” ken “ti ili ti Naindaklan nga Ari.” (Sal 48:2; 50:2; Un 2:15) Ti Jerusalem ti kabesera idi ti nasion ti Dios. (Sal 76:2) Kalpasan ti panangsakup ni David iti siudad manipud kadagiti Jebuseo sana pinagbalin dayta a kabeserana, naawaganen iti “Siudad ni David,” wenno “Sion” laeng.—2Sm 5:7.
Nupay saan unay a nasayaat ti lokasion ti Jerusalem, limmatak dayta gapu ta insaad ti Dios ti naganna sadiay. (De 26:2) Sadiay idi ti ayan ti narelihiosuan ken administratibo a sentro ti nasion.
Ti kangato ti nakaisaadan ti Jerusalem ket 750 metro iti tengnga dagiti kabambantayan ti Judea. Dakdakamaten ti Biblia ti ‘kinangatona’ ken kunana a ‘sumangsang-at’ dagiti agdaydayaw tapno makadanonda sadiay. (Sal 48:2; 122:3, 4) Napalikmutan kadagiti ginget daydi nagkauna a siudad: ti Ginget ti Hinnom iti laud ken abagatan ken ti naapres a ginget ti Kidron iti daya. (2Ar 23:10; Jer 31:40) Ti ubbog ti Gihon * iti Ginget Kidron ken ti En-rogel iti abagatan ti paggapuan idi ti nadalus a danum, a nakapatpateg kabayatan ti iraraut dagiti kabusor.—2Sm 17:17.
Iti diagrama iti panid 21, nalabaga ti kolor ti Siudad ni David. Kabayatan ti panagturay da David ken Solomon, limmawa ti siudad a nagpaamianan agingga iti Ofel (berde) ken Bantay Moria (asul). (2Sm 5:7-9; 24:16-25) Nangibangon ni Solomon iti nadaeg a templo ni Jehova iti dayta a nangatngato a paset ti bantay. Anian a nagadu dagiti agdaydayaw nga agturturong iti “bantay ni Jehova” no dumteng dagiti tinawen a piesta! (Zac 8:3) Dagiti nagsasanga a kalsada a nailadawan iti panid 17 ti nangpapartak idi iti kasta a panagdaliasat.
Ti templo ni Solomon, a naarkosan kadagiti balitok ken napateg a batbato, ket maysa idi kadagiti kanginaan a nabangon a patakder. Ni Jehova ti nangipaay iti arkitektural a plano. Kas makitam iti ladawan, adda nalalawa a paraangan ken administratibo a patpatakder iti asideg ti templo. Makagunggona unay nga adalem dagiti detalyena.—1Ar 6:1–7:51; 1Cr 28:11-19; Heb 9:23, 24.
[Footnote]
^ par. 4 Pinasardeng ni Ari Ezekias daytoy nga ubbog ken nangaramid iti usok nga agturong iti ban-aw iti makinlaud a deppaar.—2Cr 32:4, 30.
[Kahon iti panid 21]
Idi agangay, napalawa iti laud ken amianan ti Jerusalem. Dagiti ari ti Juda kalpasan ni Solomon nangnayonda kadagiti pader ken ruangan. Ti agtultuloy nga arkeolohikal a panagsirarak mabalin a mailawlawagna ti eksakto a lokasion ken kalawa ti dadduma a paset dagiti pader. Nadadael ti siudad idi 607 K.K.P. ken nagtalinaed a langalang iti 70 a tawen. Agarup 80 a tawen kalpasan a nagsubli dagiti Judio, inrugi ni Nehemias ti sapasap a pannakabangon manen dagiti pader ti Jerusalem.
[Diagram/Ladawan iti panid 21]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
Jerusalem/Templo ni Solomon
TI TEMPLO IDI PANAWEN NI SOLOMON
Dagiti Paset ti Templo
1. Kasasantuan
2. Nasantuan
3. Beranda
4. Boaz
5. Jaquin
6. Altar a Gambang
7. Sinukog a Baybay
8. Kareton
9. Siled iti Sidiran
10. Dagiti Komedor
11. Makin-uneg a Paraangan
PARAANGAN TI TEMPLO
Bty. Moria
Dagiti Komedor
Kareton
Siled iti Sidiran
Kasasantuan Boaz
Nasantuan Beranda Altar a Makin-uneg a
Jachin Gambang Paraangan
Kareton Sinukog a
Baybay
Ofel
Plasa?
Ruangan ti Danum?
SIUDAD NI DAVID
Bty. Sion
Palasio ni David
Ruangan ti Ubbog
Pader ni Manases?
Torre ni Hananel
Torre ni Mea
Ruangan ti Karnero
Ruangan ti Guardia
Ruangan ti Pannakasukimat
Ruangan ti Kabalio
GINGET KIDRON
Nababbaba a Pader?
Gihon
Usok ti danum idi ud-udina
GINGET TYROPOEON
Ruangan ti Gabsuon a Dapo (Ribak) (Ibleng)
En-rogel
Ruangan ti Ginget
GINGET TI HINNOM
Makinsuli a Ruangan
Torre Dagiti Paglutuan nga Urno
Akaba a Pader
Ruangan ti Efraim
Plasa?
Ruangan ti Daan a Siudad
Damo a Pader iti Amianan
MAIKADUA A PUROK
Ruangan ti Ikan
[Ladawan]
Ofel
Balay ti Anak a Babai ni Faraon
Palasio ni Solomon
Balay ti Bakir ti Libano
Beranda Dagiti Adigi
Beranda ti Trono
Bty. Moria
Dakkel a Paraangan
Templo
[Ladawan iti panid 20]
Ti disso a makinsango ti ayan idi ti “Siudad ni David.” Ti templo ket adda idi iti patag a paset (makinlikud)
[Ladawan iti panid 20]
Naikompiuter a ladawan ti nagkauna a “Siudad ni David” ken ti templo ni Solomon
