Kapitulo 9

Aniat’ Mapasamak Kadagiti Natay a Patpatgentayo?

1. Kasanot’ panagrikna dagiti tattao no matay ti patpatgenda?

“AGSAGABA ti maysa no matay ti patpatgenna agsipud ta ti ipapatay ket maysa a pukaw nga agturong iti kinakawaw a pulos a di maawatan.” Kasta ti kinuna ti maysa a lalaki idi nagsaruno a natay da tatang ken nanangna. Arigna “nalmes” iti saem gaput’ pannakaulilana. Nalabit a napasaranyo metten dayta. Mabalin a pinampanunotyo no sadino ti yan dagiti patpatgenyo ken no makitayonto pay ida.

2. Aniada a makaburibor a saludsod ti tumaud maipapan iti ipapatay?

² Adda mangikuna kadagiti dadduma a nagminatay a nagannak, “Dagiti kapipintasan a sabong ti pilien ti Dios nga alaen idiay langit.” Pudno kadi dayta? Napan kadi dagiti natay a patpatgentayo iti lubong dagiti espiritu? Isu kadi dayta ti aw-awagan ti dadduma iti Nirvana, a nailadawan kas maysa a kasasaad nga ingget ragsak nga awan a pulos ti ut-ot ken tarigagay? Simrek kadi dagiti ay-ayatentayo iti maysa a ruangan nga agturong iti imortal a biag idiay paraiso? Wenno kas kuna dagiti dadduma, ti kadi ipapatay ket maysa a pannakaitebbang iti awan inggana a pannakatutuok dagidiay nakabasol iti Dios? Maapektaran kadi dagiti natay ti biagtayo? Tapno magun-od dagiti pudno a sungbat kadagita a saludsod, masapul nga agkonsultatayo iti Sao ti Dios, ti Biblia.

ANIA TI “ESPIRITU” NGA ADDA KADAGITI TAO?

3. Aniat’ kapanunotan da Socrates ken Plato maipapan kadagiti natay, ken kasano nga apektaran daytoy dagiti tattao itatta?

³ Patien dagiti nagkauna a pilosopo a Griego a da Socrates  ken Plato nga adda la ketdi maysa a banag a naikasigudan a di matay iti uneg ti bagi ti lalaki ken babai​—maysa a kararua nga agtultuloy nga agbiag kalpasan ti ipapatay ken pulos a di matay. Iti intero a daga, riniwriw ti mamati iti daytoy itatta. Gapu iti daytoy a pammati, kabutengda dagiti natay ken maseknanda iti pagimbagan dagitoy. Naiduma unay ti isursuro ti Biblia kadatayo maipapan kadagiti natay.

4. (a) Aniat’ kunaen ti Genesis kadatayo maipapan iti kararua? (b) Aniat’ inkabil ti Dios ken ni Adan tapno agbiag?

⁴ Iti panangusig iti kasasaad dagiti natay, masapul a laglagipentayo a ti immuna nga amatayo, ni Adan, ket awanan iti kararua. Isu ket maysa a kararua. Iti nakaskasdaaw nga aramid ti panamarsua, binukel ti Dios ti tao​—ti kararua​—manipud kadagiti kangrunaan nga elemento iti daga sana impuyot kenkuana “ti anges ti biag.” Kunaen kadatayo ti Genesis 2:7: “Ni Jehova a Dios binukelna ti tao iti tapok ti daga ket impuyotna iti agongna ti anges ti biag, ket ti tao nagbalin a kararua a sibibiag.” Nataginayon ti biag ni Adan babaen ti panaganges. Ngem saan la a ti pannakaipuyot ti angin kadagiti bará ti tao ti nairaman idi inkabil ti Dios ti anges ti biag ken Adan. Dakamaten ti Biblia “ti puersa ti biag” nga aktibo kadagiti nabiag a parsua ditoy daga.​—Genesis 7:22.

5, 6. (a) Ania “ti puersa ti biag”? (b) Aniat’ mapasamak no sumardeng ti “espiritu” a nadakamat iti Salmo 146:4 a mangbiag iti bagi?

⁵ Ania “ti puersa ti biag”? Isu ti nagpateg a mangted-biag a puersa nga inkabil ti Dios iti awanan biag a bagi ni Adan. Nataginayon daytoy a puersa babaen ti panaganges. Ngem ania ti “espiritu” a nadakamat iti Salmo 146:4? Kuna dayta a bersikulo maipapan iti ipapatay ti tao: “Ti espirituna agpukaw, isu agpulang iti dagana; iti dayta met la nga aldaw dagiti pampanunotna mapukawda.” Idi inaramat dagiti mannurat ti Biblia ti sao nga “espiritu” iti kastoy a pamay-an, awan iti panunotda ti maysa a kararua a sumina ken agtultuloy nga agbiag kalpasan ti ipapatay ti bagi.

⁶ Ti “espiritu” a sumina kadagiti tao no matayda isu ti puersa ti biag a naggapu iti Namarsua kadatayo. (Salmo 36:9;  Aramid 17:28) Awanan daytoy a puersa ti biag iti aniaman kadagiti kababalin ti parsua a bibiagenna, no kasano a naiduma ti koriente iti alikamen a papaandarenna. No matay ti maysa, sumardeng ti espiritu (puersa ti biag) a mangbiag kadagiti selula ti bagi, no kasano a matay ti silaw no maiddep ti koriente. No sumardeng ti puersa ti biag a mangbiag iti natauan a bagi, ti tao​—ti kararua​—ket matay.​—Salmo 104:29; Eclesiastes 12:1, 7.

“ITI TAPOK AGSUBLIKANTO”

7. Aniat’ mapasamak ken ni Adan no agsukir iti Dios?

⁷ Sibabatad nga inlawlawag ni Jehova no aniat’ kaipapanan ti ipapatay ken ni managbasol nga Adan. Kinuna ti Dios: “Babaen ti ling-et ta rupam mangankanto iti tinapay aginggat’ dika agsubli iti daga, isu a nakabuklam. Ta tapokka ket iti tapok agsublikanto.” (Genesis 3:19) Sadinot’ pagsublian ni Adan? Iti daga, iti tapok a nakaparsuaanna. Idi natay ni Adan, awanen!

8. Kas karkararua, iti ania a pamay-an nga awan pangatiwan dagiti tao kadagiti animal?

⁸ Iti daytoy a banag, saan a naiduma ti ipapatay ti tao kadagiti animal. Kararuada met, ken isu met laeng nga espiritu, wenno puersa ti biag, ti mangbibiag kadakuada. (Genesis 1:24) Iti Eclesiastes 3:19, 20, kunaen kadatayo ti masirib a tao a ni Solomon: “Kas ti pannakatay ti maysa, kasta ti pannakatay ti sabali; ken addaanda amin iti maymaysa nga espiritu, isu nga [iti ipapatay] awan pangatiwan ti tao kadagiti animal . . . Naggapuda amin iti tapok, ket agsublida amin iti tapok.” Natantan-ok ti tao ngem kadagiti animal agsipud ta naparsua iti ladawan ti Dios, a mayanninawna dagiti galad ni Jehova. (Genesis 1:26, 27) Ngem, no matayda, agpada nga agsubli dagiti tattao ken animal iti tapok.

9. Aniat’ kasasaad dagiti natay, ken sadinot’ papananda?

⁹ Inlawlawag pay ni Solomon ti kaipapanan ti ipapatay, a kunkunana: “Ammo dagiti sibibiag a mataydanto; ngem no maipapan kadagiti natay, dida ammo ti aniaman.” Wen, awan a pulos ti ammo dagiti natay. Gapuna, indagadag ni Solomon:  “Amin a masarakan ta imam nga aramiden, aramidem iti kabaelam, ta awan ti trabaho wenno gakat wenno pannakaammo wenno sirib idiay Sheol, ti lugar a papanam.” (Eclesiastes 9:5, 10) Sadinot’ papanan dagiti natay? Idiay Sheol (Hebreo, sheʼohlʹ), ti kadawyan a tanem ti sangatauan. Awan a pulos ti puot dagiti natay a patpatgentayo. Saanda nga agsagsagaba, ken awan a pulos ti maaramidanda kadatayo.

10. Apay a maikunatayo a ti ipapatay ket saan nga isut’ kanibusanan ti amin?

¹⁰ Masapul kadi nga agbiagtayo ken dagiti patpatgentayo iti sumagmamano laeng a tawen ket kalpasanna mapukawen iti agnanayon? Saan sigun iti Biblia. Idi immalsa ni Adan, dagus a nangaramid ni Jehova a Dios kadagiti urnos a mangpukaw kadagiti nakaam-amak a bunga ti basol ti tao. Ti ipapatay ket saan a paset ti panggep ti Dios iti sangatauan. (Ezequiel 33:11; 2 Pedro 3:9) Gapuna, ti ipapatay ket saan nga isut’ kanibusanan ti amin para kadatayo wenno kadagiti patpatgentayo.

“NAPAN NAGINANA”

11. Kasanot’ panangdeskribir ni Jesus iti kasasaad ti natay a gayyemna a ni Lazaro?

¹¹ Panggep ni Jehova nga alawennatayo ken dagiti natay a patpatgentayo iti Adamiko nga ipapatay. Gapuna, tuktukoyen ti Sao ti Dios dagiti natay kas matmaturog. Kas pagarigan, idi nadamagna a natayen ni Lazaro a gayyemna, kinuna ni Jesu-Kristo kadagiti adalanna: “Ni Lazaro a gayyemtayo napan naginana, ngem agbaniagaak sadiay tapno riingek manipud iti pannaturogna.” Tangay saan a naawatan a dagus dagiti adalan ti kaipapanan dagitoy a sasao, sibabatad a kinuna ni Jesus: “Ni Lazaro natayen.” (Juan 11:11, 14) Kalpasanna, napan ni Jesus iti ili ti Betania, ket nasangpetanna sadiay dagiti kakabsat ni Lazaro a da Marta ken Maria nga agladladingit gapu iti ipapatay ti kabsatda. Idi kinuna ni Jesus ken Marta, “Bumangonto ni kabsatmo,” inyebkasna ti pammatina iti panggep ti Dios a mangpukaw kadagiti epekto ti ipapatay iti sangatauan. Kinunana: “Ammok a bumangonto  inton panagungar iti kamaudianan nga aldaw.”​—Juan 11:23, 24.

12. Aniat’ namnama ni natayan a Marta maipanggep kadagiti natay?

¹² Awan a pulos ti nasao ni Marta maipapan iti imortal a kararua nga [agtultuloy nga agbiag] iti sabali a disso kalpasan ti ipapatay. Saan a namati a napanen ni Lazaro iti lubong dagiti espiritu a pangituloyanna iti biagna. Adda pammati ni Marta iti nakaskasdaaw a namnama a panagungar manipud kadagiti natay. Ammona nga awan ti di matay a kararua a simmina iti bangkay ni Lazaro, no di ket awanen ti natay a kabsatna. Ti remedio isu ti panagungar ni kabsatna.

13. Ania nga inted-Dios a pannakabalin ti ik-ikutan ni Jesus, ken kasanona nga imparangarang daytoy a pannakabalin?

¹³ Ni Jesu-Kristo ti inikkan ni Jehova a Dios iti pannakabalin a mangsubbot iti sangatauan. (Oseas 13:14) Gapuna, kas sungbat iti imbaga ni Marta, kinuna ni Jesus: “Siak ti panagungar ken ti biag. Ti mangalagad iti pammati kaniak, uray no matay, agbiagto.” (Juan 11:25) Imparangarang ni Jesus ti inted-Dios a pannakabalinna iti daytoy a banag idi napan iti tanem ni Lazaro, nga uppat nga aldawen a natay, ket pinagungarna. (Juan 11:38-44) Panunotenyo laengen ti ragsak dagidiay nakakita iti daytoy a panangpagungar wenno dagiti dadduma pay nga inaramid ni Jesu-Kristo!​—Marcos 5:35-42; Lucas 7:12-16.

14. Apay a saan nga agtunos ti panagungar ken ti ideya maipapan iti imortal a kararua?

¹⁴ Intay usigen biit daytoy: Saan a masapul a mapagungar, wenno biagen, ti asinoman no adda imortal a kararua nga agtultuloy nga agbiag kalpasan ti ipapatay. Kinapudnona, maysa a kinaulpit ti panangpagungar iti maysa a tao a kas ken Lazaro iti imperpekto a biag ditoy daga no nagun-odnan ti nakaskasdaaw a nailangitan a gunggona. Kinaagpaysona, saan a pulos nga inaramat ti Biblia ti sasao nga “imortal a kararua.” Imbes ketdi, kunaen ti Kasuratan a ti natauan a kararua nga agbasol ket matay. (Ezequiel 18:4, 20) Isu nga ipakita ti Biblia a ti napaypayso a remedio iti ipapatay isu ti panagungar.

 “AMIN DAGIDIAY ADDA KADAGITI PAKALAGLAGIPAN A TANEM”

15. (a) Aniat’ kayulogan ti termino a “panagungar”? (b) Apay a saan a narigat ken Jehova a Dios a pagungaren dagiti tao?

¹⁵ Ti literal a kayulogan ti sao nga inaramat dagiti adalan ni Jesus para iti “panagungar” ket “ibabangon” wenno “panagtakder.” Maysa daytoy nga ibabangon manipud iti awanan biag a kasasaad iti ipapatay​—no arigen, panagtakder manipud iti kadawyan a tanem ti sangatauan. Nalaka la a pagungaren ni Jehova a Dios ti maysa a tao. Apay? Agsipud ta ni Jehova ti Namunganayan ti biag. Itatta, kabaelan dagiti tattao nga irekord ti timek ken langa dagiti lallaki ken babbai iti videotape ken ipabuya dagitoy a recording kalpasan ti ipapatay dagita nga indibidual. No kasta, awan duadua a kabaelan ti mannakabalin-amin a Namarsua kadatayo nga irekord ti  amin a maipapan iti asinoman a tao ken pagungaren ti isu met la a persona, nga ikkanna iti baro a bagi.

16. (a) Aniat’ inkari ni Jesus maipapan kadagiti amin nga adda iti pakalaglagipan a tanem? (b) Aniat’ mangikeddeng iti pagbanagan ti panagungar ti maysa a tao?

¹⁶ Kinuna ni Jesu-Kristo: “Um-umayen ti oras nga amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timekna [ni Jesus] ket rummuardanto, dagidiay nagaramid kadagiti naimbag a bambanag iti panagungar iti biag, dagidiay nangiyugali kadagiti nakadakdakes a bambanag iti panagungar iti pannakaukom.” (Juan 5:28, 29) Mapagungarto amin dagidiay adda iti lagip ni Jehova ken masursuruandanto kadagiti dalanna. Kadagidiay agtignay a maitunos iti pannakaammo ti Dios, maysanto daytoy a panagungar iti biag. Nupay kasta, maysanto dayta a panagungar iti pannakaukom kadagidiay mangilaksid iti pannursuro ken turay ti Dios.

17. Siasinonto dagiti mapagungar?

¹⁷ Awan duadua a mapagungarto dagidiay nagaramid iti nalinteg kas ad-adipen ni Jehova. Kinapudnona, ti namnama a panagungar ti nangpakired kadagiti adu a mangsango iti ipapatay, uray kadagiti naranggas a pannakaidadanes. Ammoda a kabaelan ti Dios a biagen manen ida. (Mateo 10:28) Ngem riniwriw a tattao ti natay nga awanan iti gundaway a mangipakita no tungpalenda met laeng dagiti nalinteg a pagalagadan ti Dios. Mapagungardanto met. Addaan panagtalek iti panggep ni Jehova iti daytoy a banag, kinuna ni apostol Pablo: “Adda inanamak iti Dios . . . nga addanto panagungar agpadpada dagiti nalinteg ken dagiti nakillo.”​—Aramid 24:15.

18. (a) Aniat’ nasirmata ni apostol Juan maipapan iti panagungar? (b) Aniat’ madadael iti “danaw nga apuy,” ken aniat’ iladawan daytoy a “danaw”?

¹⁸ Nakaawat ni apostol Juan iti makapagagar a sirmata maipapan kadagiti napagungar a sitatakder iti sanguanan ti trono ti Dios. Insurat ni Juan: “Ti baybay inyawatna dagidiay natay nga adda kenkuana, ket ni patay ken ti Hades inyawatda dagidiay natay nga adda kadakuada, ket naukomda  a tumunggal maysa sigun kadagiti aramidda. Ket ni patay ken ti Hades naitappuakda iti danaw nga apuy. Daytoy kaipapananna ti maikadua nga ipapatay, ti danaw nga apuy.” (Apocalipsis 20:12-14) Panunotenyo dayta! Amin dagiti natay nga adda iti lagip ti Dios maruk-atandanto iti Hades (Griego, haiʹdes), wenno Sheol, ti kadawyan a tanem ti sangatauan. (Salmo 16:10; Aramid 2:31) Addaandanto iti gundaway a mangipakita babaen kadagiti aramidda no agserbida met laeng iti Dios. Kalpasanna, maitappuakto “ni patay ken ti Hades” iti maaw-awagan “danaw nga apuy,” a mangiladawan iti naan-anay a pannakadadael, a kas iti termino a “Gehenna.” (Lucas 12:5) Maawananton iti nagyan ti mismo a kadawyan a tanem ti sangatauan ken awanton kalpasan ti panagungar. Anian a makaliwliwa a maammuan iti Biblia a saan a tutuoken ti Dios ti siasinoman!​—Jeremias 7:30, 31.

PANAGUNGAR ITI SADINO?

19. Apay a mapagungar idiay langit ti sumagmamano iti sangatauan, ken ania a kita ti bagi ti ited ti Dios kadakuada?

¹⁹ Adda limitado a bilang dagiti lallaki ken babbai a mapagungar iti biag idiay langit. Kas ar-ari ken papadi a kadua ni Jesus, makiramandanto iti panangikkat kadagiti amin nga epekto ti ipapatay a natawid ti sangatauan iti immuna a tao, ni Adan. (Roma 5:12; Apocalipsis 5:9, 10) Mano ti alaen ti Dios idiay langit a makipagturay ken Kristo? Sigun iti Biblia, 144,000 laeng. (Apocalipsis 7:4; 14:1) Ikkan ni Jehova ti tunggal maysa kadagitoy a mapagungar iti espiritu a bagi tapno mabalinda ti agbiag idiay langit.​—1 Corinto 15:35, 38, 42-45; 1 Pedro 3:18.

20. Anianto ti mapasaran ti natulnog a sangatauan, agraman dagidiay mapagungar?

²⁰ Mapagungarto iti paraiso a daga ti kaaduan kadagidiay natayen. (Salmo 37:11, 29; Mateo 6:10) Mapagungar ti sumagmamano idiay langit tapno maan-anay ti panggep ti Dios iti daga. In-inutto nga isubli ni Jesu-Kristo ken ti 144,000 nga adda idiay langit ti natulnog a sangatauan iti kinaperpekto a napukaw dagiti immuna a nagannak kadatayo. Karamanto  ditoy dagidiay napagungar, kas impasimudaag ni Jesus idi kinunana iti dandanin matay a lalaki a kaabayna a nailansa: “Makikaduakanto kaniak idiay Paraiso.”​—Lucas 23:42, 43.

21. Sigun kada propeta Isaias ken apostol Juan, anianto ti mapasamak ken patay?

²¹ Iti Paraiso a daga, maikkatto ni patay, a pakaigapuan ita ti kinabarengbareng. (Roma 8:19-21) Kinuna ni propeta Isaias a ni Jehova a Dios “alimonennanto nga agnanayon ni patay.” (Isaias 25:8) Nasirmata ni apostol Juan ti panawen inton mawayawayaanen ti natulnog a sangatauan iti ut-ot ken ipapatay. Wen, “ti Dios a mismo addanto kadakuada. Ket punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Dagiti immuna a bambanag naglabasdan.”​—Apocalipsis 21:1-4.

22. Kasanonakay nga apektaran ti pannakaammo iti panagungar?

²² Dagiti nalawag a sursuro ti Biblia ikkatenna ti pannakariro maipapan iti kasasaad dagiti natay. Sibabatad a kunaen ti Kasuratan a ni patay “ti maudi a kabusor” a madadaelto. (1 Corinto 15:26) Anian a pammabileg ken liwliwa ti itden kadatayo ti pannakaammo iti namnama a panagungar! Ken anian a ragsaktayo ta dagiti natay a patpatgentayo nga adda iti lagip ti Dios agriingdanto iti pannaturogda ken patay tapno tagiragsakenda dagiti amin a naimbag a banag nga insaganana kadagidiay agayat kenkuana! (Salmo 145:16) Maibanagto dagita a bendision babaen ti Pagarian ti Dios. Ngem kaano a mangrugi ti panagturayna? Kitaentayo.

SUBOKENYO TI PANNAKAAMMOYO

Ania ti espiritu nga adda kadagiti tao?

Kasanoyo a deskribiren ti kasasaad dagiti natay?

Siasinonto dagiti mapagungar?

[Salsaludsod]

 [Ladawan iti panid 85]

Kas iti panangawag ni Jesus ken Lazaro manipud iti tanem, riniwriw ti mapagungarto met

[Ladawan iti panid 86]

Agarinto ti rag-o inton ‘ti Dios alimonenna nga agnanayon ni patay’