Aniat’ makuna ti Sao ti Dios maipapan kadagiti ladawan a maus-usar kas pagrukbaban?

Ex. 20:4, 5, JB: “Dika mangaramid iti maipaay kenka a ladawan a kinitikitan wenno ania a katulad ti adda idiay langit wenno ti adda iti baba ditoy daga wenno ti adda iti danum iti uneg ti daga; dika iruknoy ti bagim kadakuada wenno pagserbian ida [“agruknoy kadakuada wenno agrukbab kadakuada,” NAB]. Ta siak ni Yahweh a Diosmo, manangimonak a Dios.” (Nainayon dagiti italiko.) (Paliiwenyo ta ti maiparit isut’ panangaramid iti ladladawan ken panagruknoy kadakuada.)

Lev. 26:1, JB: “Dikayto mangaramid iti didiosen; dikayto mamangon iti maysa a ladawan a kinitikitan wenno bato a sitatakder [“sagrado a monmon,” NW], wenno mangipasdekkayo iti uray ania a kinitikitan a bato iti dagayo, tapno iruknoyyo ti bagiyo iti sanguanan dayta; ta siak, ni Yahweh, a Diosyo.” (Awan ladawan a pagruknoyan dagiti umili a pagrukbabanda ti naipalubos nga ipasdekda.)

2 Cor. 6:16, JB: “Ti templo ti Dios awan pakainugotanna kadagiti idolo, ket datayo dayta​—templo ti sibibiag a Dios.”

1 Juan 5:21, NAB: “Annakko a dungdunguen, agaluadkayo kadagiti idolo [“idolo,” Dy, CC; “ulbod a didiosen,” JB].”

Dagiti ladawan mabalin laeng ngata nga usaren kas pangtulong iti panagdaydayaw iti pudno a Dios?

Juan 4:23, 24, JB: “Dagiti pudno nga agdaydayaw agdaydayawdanto iti Ama iti espiritu ken iti kinapudno: dayta ti kita ti agdaydayaw a kayat ti Ama. Ti Dios maysa nga espiritu, ket dagiti agdaydayaw kenkuana masapul nga agdaydayawda iti espiritu ken iti kinapudno.” (Dagidiay agpannuray kadagiti ladawan kas katulonganda nga agdebosion saanda a daydayawen ti Dios buyogen “iti espiritu” no di ket agdependeda iti makita dagiti pisikal a matmatada.)

2 Cor. 5:7, NAB: “Magnakami gapu iti pammati, saan nga iti panagkita.”

Isa. 40:18, JB: “Asino ti pangipadisanyo iti Dios? Ania a ladawan ti pangiyaspinganyo kenkuana?”

Ara. 17:29, JB: “Yantangay annaknatay ti Dios, ditay rebbeng a pagarupen a ti dios umasping iti balitok, pirak wenno iti bato a kinitikitan ken pinutar ti tao.”

Isa. 42:8, JB: “Yahweh ti naganko, ti dayagko diakto ited iti sabali, ket diak met ited ti dayawko kadagiti idolo [“bambanag a kinitikitan,” Dy].”

 Dayawentayo met aya dagiti “sasanto” kas mangibabaet iti Dios, nga agusartayo iti ladladawanda kas pangtulong iti panagdayawtayo?

Ara. 10:25, 26, JB: “Idi a simrek ni Pedro idiay balay simmabet ni Cornelio kenkuana, nagparintumeng iti sakaananna ket nagrukbab kenkuana. Ngem isu pinatakder ni Pedro. ‘Tumakderka,’ kunana ‘siak met taoak laeng!’” (Yantangay imparit ni Pedro ti kasta a panagdayaw idi isu ket sisasango a personal, paregtaennatay ketdi ngatan nga agparintumeng iti sanguanan ti ladawanna? Kitaenyo met ti Apocalipsis 19:10.)

Juan 14:6, 14, JB: “Kinuna ni Jesus: ‘Siak ti Dalan, ti Kinapudno ken ti Biag. Awan ti umay ken Ama no di magna kaniak. No adda aniaman a dawatenyonto iti naganko, dayta ti aramidekto.’” (Imbatad ni Jesus ditoy a baeten laeng kenkuana a makaadanitayo iti Ama ket dagiti dawattayo maidawatda babaen iti nagan ni Jesus.)

1 Tim. 2:5, JB: “Ta maymaysa ti Dios, ken maymaysa ti mangibabaet iti Dios ken kadagiti tattao, daydi tao a mismo, ni Kristo Jesus.” (Awan dadduma a maipalubos ditoy nga agserbi kas mangibabaet uray kameng ti kongregasion ni Kristo.)

Kitaenyo met ti panid 383, 384, iti paulo a “Sasanto.”

Ti kangrunaan ngata nga adda iti isip dagidiay agdaydayaw isu daydiay persona a nairepresentar iti dayta a ladawan wenno matmatanda kadi dagiti dadduma a ladladawan a kas nabilbileg ngem dagiti dadduma?

Importante unay nga amirisen ti panangmatmat dagidiay agdaydayaw. Apay? Ngamin ta ti dakkel a nagdumaan ti “ladawan” ken ti “idolo” isu daydiay pannakaaramat dayta a ladawan.

Idiay isip dayta a managdaydayaw, dakdakkel ngata ti pateg wenno importansia ti maysa a ladawan ti maysa a persona no idilig iti sabali a ladawan dayta met la a persona? No wen, daydiay ladawan, imbes a daydiay persona ti ad-adda a pampanunoten daydiay agdaydayaw. Apay nga adda dagidiay mapan agdayaw iti maysa a groto uray no nakaad-adayo a biahe ti aramidenda? Saan aya a daydiay mismo a ladawan ti matmatanda a kas addaan “namilagruan” a pannakabalin? Kas pangarigan, idiay libro a Les Trois Notre-Dame de la Cathédrale de Chartres, nga insurat ni canon Yves Delaporte, naibaga kadatayo maipapan kadagiti ladawan ni Maria idiay katedral ti Chartres, Francia: “Dagitoy a ladawan, kinitikitan, naipinta  wenno agparangda kadagiti de kolor a tawtawa a sarming, saan nga agpapada ti kinapopularda. . . . Taltallo laeng dagidiay talaga a pagdaydayawanda: ti Our Lady of the Crypt, ti Our Lady of the Pillar, ken ti Our Lady of the ‘Belle Verriere.’” Ngem no ti pampanunoten dagidiay agdaydayaw ket daydiay persona, saan a daydiay ladawan, agpapareho koma ti usar amin dagita a ladawanna, saan kadi?

Kasanot’ panangmatmat ti Dios kadagiti ladawan a mapagrukrukbaban?

Jer. 10:14, 15, JB: “Tunggal agpampanday iti balitok maibabain gapu iti idolo nga inaramidna, ta ti sinukogna a ladladawan isu ti allilaw, ket awan ti anges kadakuada. Isuda ti Barengbareng, aramid a nakakatkatawa.”

Isa. 44:13-19, JB: “Ti kumikitikit yunnatna dagiti rukodna, iyugedna iti tisa ti ladawan, dagiti paet ti pangtabasna, buklenna ti balabala babaen iti kompas. Buklenna a sinan tao, ikkanna iti rupa ti tao, tapno agtaeng iti maysa a templo. Isu pukanenna ti kantingen, wenno mangala iti ensina wenno lugo a pinilina kadagiti kayo idiay kabakiran, wenno nalabit nangimula iti kantingen ket tinaraonan ti tudo. Maaramat a pagpuor no iti maysa a kadawyan a tao; paginudona, pasgedanna a pagluto ti tinapayna. Ngem daytoy a tao mangaramid iti dayta ti maysa a dios ket pagdaydayawanna; mangaramid iti dayta ti maysa nga idolo ket agruknoy iti sanguananna. Puoranna iti apuy ti kaguduana, tunuenna ti karne kadagidiay beggang, sidaenna ket mabsog. Aginudo met. ‘Ah!’ kunana ‘bimmaraak; adda apuyko ditoy!’ Ket ti matda aramidenna a diosna, ti idolona; agruknoy iti sanguanan dayta ket agdayaw iti dayta. ‘Isalakannak,’ kunana ‘ta sika ti diosko.’ Awan ammoda, awan maawatanda. Dagiti matada naabbongan tapno dida pulos makakita, ti pusoda tapno dida pulos makaawat. Dida pulos nga agpanunot, awan pannakaammoda ken pannakaawatda tapno kunaenda koma, ‘Pinuorak ti kaguduana idiay apuy, naglutuoak ti tinapay kadagidiay beggang, nagtunuoak iti karne ket sindak, ket mangaramidak aya iti banag a makarimon iti daydiay matda? Agruknoyakto aya iti sanguanan ti maysa a puted a kayo?’”

Ezek. 14:6, JB: “Daytoy ti kuna ni Apo Yahweh: Agsublikayo, paglikudanyo dagiti idoloyo [“makarumen nga idolo,” NW] ket baybay-anyon amin a kinarimonyo.”

Ezeq. 7:20, JB: “Pinagbalinda a pasindayag ti imnas dagiti alahasda, ta kadagidiay nagaramidda kadagiti makarimon a ladawan ken idoloda. Gapuna inggakatko nga aramiden dayta a  kas banag a pagbutbutnganda [“kinarugit,” Dy; “basura,” NAB].”

Ania koma ti riknatayo kadagidiay ladawan a dati a nagrukrukbabantayo?

Deut. 7:25, 26, JB: “Masapul a puoranyo amin a kinitikitan a ladladawan ti didiosenda, dikayto aguman ti balitok ken pirak a kalupkopda, no alaem dayta masiluankanto a kas iti palab-og: ta dayta ti makarimon ken Yahweh a Diosmo. Dikanto iserrek iti balaymo ti banag a makarimon ta no saan sika, kas iti dayta, mailunodkanto. Ibilangmonto ida a narugit ken makarumen [“karumenmonto a naan-anay dayta ket guraemto a mamimpinsan dayta,” NW].” (Nupay dagiti tattao ni Jehova itatta ket dida naautorisaran a mangdadael kadagiti ladawan a kukua ti sabsabali a tattao, daytoy a bilin a naited iti Israel ipaayanna ida iti padron no kasanoda a matmatan dagiti ladawan a kukuada nga idi dati ket nagrukrukbabanda. Idiligyo ti Aramid 19:19.)

1 Juan 5:21, Dy: “Annakko a dungdunguen, igagayo ti bagbagiyo kadagiti idolo [“ulbod a didiosen,” JB].”

Ezeq. 37:23, JB: “Saandanto metten a tulawan ti bagbagida met laeng kadagiti idoloda . . . Isudanto ti ilik ken siakto ti Diosda.”

Aniat’ ibanagna iti masanguanantayo no dagiti ladawan ket aramatentayo iti panagdaydayawtayo?

Deut. 4:25, 26, JB: “No agdakeskayto, nga agaramidkayo iti kinitikitan a ladawan a langa iti uray ania [“uray ania nga idolo,” Kx; “aniaman a kaasping,” Dy], aramidenyo ti pakarurodan ni Yahweh ket pagpungtotem, iti dayta nga aldaw awagakto ti langit ken daga a saksi maikaniwas kadakayo; . . . madadaelkayto a matalipupos.” (Ti panangmatmat ti Dios iti panagaramid ken panagrukbab iti ladladawan di pay nagbalbaliw nanipud idi imbagana dayta iti Israel. Kitaenyo ti Malakias 3:5, 6.)

1 Cor. 10:14, 20, JB: “Daytoy ti gapuna, ay-ayatek a kakabsat, nga adayuanyo ti idolatria. . . . Dagiti daton nga ipapaayda isuda ti idatdatonda kadagiti demonio a saan nga isuda ti Dios. Awan tarigagayko a makakita kadakayo a makiramraman kadagiti demonio.”

Apoc. 21:8, JB: “Ti bingay dagiti natakrut, kadagidiay di mangtungpal iti saoda, wenno agrukbab kadagiti kinarugit, kadagiti  mamapatay ken mannakiabig, ken kadagiti agpadles iti gasat, agrukbab kadagiti didiosen wenno uray ania a kita dagiti managulbod, isu ti maikadua nga ipapatay [ftn., “agnanayon nga ipapatay”] idiay umap-apuy a danaw ti asupre.”

Sal. 115:4-8, JB (113:4-8, maikadua a dagup dagiti numero, Dy): “Dagiti idoloda, a pirak ken balitok, aramid ti kinasigo ti tao, adda ngiwngiwatda, ngem dida agsao, adda matmatada, ngem dida makakita, adda laplapayagda, ngem dida makangngeg, adda ag-agongda, ngem dida makaangot, adda im-imada, ngem dida makaarikap, adda saksakada, ngem dida makapagna, ket awan uni manipud karabukobda. Dagiti mangaramid kadakuada umaspingdanto kadakuada, ken kasta met ti siasinoman nga agkammatalek kadakuada.”