“Madaydayaw Koma ti Naganmo”​—Ania a Nagan?

TAOKA kadi a relihiuso? Ngarud awan duadua, kas met laeng kadagiti dadduma, mamatika iti maysa a Natan-ok a Persona. Ken mabalin a pagraraemam met ti nalatak a kararag iti dayta a Persona, nga insuro ni Jesus kadagiti paspasurotna ken makunkuna kas ti Kararag ti Apo, wenno Amami. Ti kararag ti mangrugi a kastoy: “Amami nga addaka sadi langit, madaydayaw koma ti naganmo.”​—Mateo 6:9, New International Version.

Pinampanunotyon aya no apay nga inkabil ni Jesus ti ‘panangdayaw,’ wenno panangsantipikar, iti nagan ti Dios nga umun-una iti daytoy a kararag? Kalpasanna, insarunonan dagiti dadduma pay a bambanag kas ti iyaay ti Pagarian ti Dios, ti pannakaaramid ti pagayatan ti Dios ditoy daga ken ti pannakapakawan dagiti basbasoltayo. Ti pannakatungpal dagitoy dadduma a dawat ti kaipapanannanto iti kamaudiananna agnanayon a talna ditoy daga ken biag nga agnanayon para iti sangatauan. Adda kadi malagipyo a napatpateg pay ngem iti dayta? Nupay kasta, imbaga ni Jesus kadatayo nga ikararag nga umun-una ti pannakasantipikar ti nagan ti Dios.

Saan laeng a naiparna a sinuruan ni Jesus dagiti pasurotna nga ikabil nga umun-una ti nagan ti Dios iti karkararagda. Nalawag a napateg unay dayta a nagan kenkuana, ta inulit-ulitna dayta iti mismo a karkararagna. Naminsan idi agkarkararag a publiko iti Dios, nangngeg a kunkunana: “Ama, itan-okmo ti naganmo!” Ket simmungbat a mismo ti Dios: “Intan-okkon ket itan-okkonto manen.”​—Juan 12:28, The Jerusalem Bible.

Iti rabii sakbay a natay ni Jesus, isut’ nagkararag iti Dios a dengdenggen ti ad-adalanna, ket nangngegda nga intampokna manen ti kinapateg ti nagan ti Dios. Kunana: “Impakaammok ti naganmo kadagiti tao nga intedmo kaniak itoy lubong.” Kamaudiananna, inulitna: “Ket impakaammok ti naganmo kadakuada ket ituloyko nga ipakaammo dayta.”​—Juan 17:6, 26, JB.

Apay a nagpateg ti nagan ti Dios ken Jesus? Apay nga impakitana a daytat’ importante met kadatayo, babaen ti panangibagana nga ikararagtayo ti pannakasantipikarna? Tapno matarusantay daytoy, masapul a maammuantayo no kasanot’ pannakamatmat dagiti nagan idi tiempo ti Biblia.

Nagnagan Idi Tiempo ti Biblia

Nalawag nga inkabil ni Jehova a Dios iti tao ti tarigagay a mangnagan kadagiti bambanag. Ti umuna a tattao ti addaan nagan, nga isut’ Adan. Iti istoria ti panamarsua, maysa kadagiti umuna a bambanag nga inaramid ni Adan isut’ panangnaganna kadagiti an-animal. Idi ni Adan inikkan ti Dios ti asawa, dagus a pinanaganan ni Adan ti “Babai” (’Ish·shahʹ, iti Hebreo). Kamaudiananna, isut’ inikkanna ti nagan nga Eva, kayatna a sawen “Daydiay Sibibiag,” gapu “ta isu ti ina dagiti isuamin a nabiag.” (Genesis 2:19, 23; 3:20) Uray ita sursurotentayo ti kustombre a panangted nagnagan kadagiti tattao. Kinapudnona, nagrigat a panunoten no kasanot’ panagbiagtayo nga awan nagnagan.

Idi panawen dagiti Israelita, nupay kasta,  saan a basta etiketa laeng dagiti nagnagan. Adda kaipapananda. Kas pangarigan, ti nagan nga Isaac, “Panagkatawa,” ipalagipna ti panagkatawa dagiti natataenganen nga ama ken inana idi damo a mangngegda a maaddaanda ti anak. (Genesis 17:17, 19; 18:12) Ti nagan nga Esau kaipapananna “Muldotan,” a panangiladawan ti pisikal a kababalin. Ti maysa pay a naganna, nga Edom, “Nalabaga,” wenno “Lumabaga,” a mangipalagip ti panangilakona ti kinainaunana iti sangamalukong a nalabaga a guisado. (Genesis 25:25, 30-34; 27:11; 36:1) Ni Jacob, nupay isut’ ub-ubing la bassit ngem ti kasinginna, a ni Esau, nagatangna manipud ken Esau ti kinainaunana ket isut’ immawat ti bendision ti kinainauna manipud ken amana. Manipud pannakaiyanakna, ti kaipapanan ti nagan ni Jacob ket “Sikakapet iti Mukod” wenno “Mananggamsaw.” (Genesis 27:36) Ti met nagan a Salomon, nga idi isut’ agturay naglak-am ti Israel ti kinatalna ken kinarang-ay, kaipapananna ti “Talna.”​—1 Cronicas 22:9.

Gapu itoy, ti The Illustrated Bible Dictionary (Tomo 1, panid 572) kunana: “Ti panangsukimat iti sao a ‘nagan’ iti D[aan] a T[ulag] ipanayagna no kasano kadakkel ti kaipapanan dayta iti Hebreo. Ti nagan ket saan nga etiketa laeng, no di ket nasken iti pudpudno a personalidad iti daydiay makinkukua iti dayta.”

Ti kinapudnona a matmatmatan ti Dios dagiti nagan a napateg isut’ makita, a babaen iti anghel, binilinna dagiti agbalin a nagannak da Juan Bautista ken ni Jesus no aniat’ rebbeng a nagan dagiti annakda. (Lucas 1:13, 31) Ken no maminsan sukatanna ti nagnagan, wenno ikkanna dagiti tattao ti kanayonan a nagan, tapno maipakita no sadino ti pagsaadanda iti panggepna. Kas pangarigan, idi impadto ti Dios a ni adipenna nga Abram (“Ama ti Panangidayaw”) agbalin nga ama ti adu a nasnasion sinuktanna ti naganna iti Abraham (“Ama ti Umariwekwek”). Ken sinuktanna ti nagan ni Sarai (“Mannakisuppiat”) nga asawa ni Abraham, a pinagbalinna a Sara (“Prinsesa”), ta isut’ agbalin nga ina ti bin-i ni Abraham.​—Genesis 17:5, 15, 16; idiligyo iti Genesis 32:28; 2 Samuel 12:24, 25.

Uray met ni Jesus, nabigbigna ti kinapateg ti nagnagan ket dinakawatna ti nagan ni Pedro iti panangtedna ti pribilehio ti serbisio kenkuana. (Mateo 16:16-19) Uray met dagiti espiritu a parparsua adda nagnaganda. Dua ti nadakamat idiay Biblia nga isu da Gabriel ken Miguel. (Lucas 1:26; Judas 9) Ket idi ikkan ti tao ti nagnagan dagiti bambanag nga awan biagna kas kadagiti bitbituen, planeta, il-ili, bambantay ken karkarayan, tultuladenna laeng ti Namarsuana. Kas pangarigan, ti Biblia ibagana kadatayo a ti Dios aw-awaganna dagiti bitbituen iti naganda.​—Isaias 40:26.

Wen, importante ti nagnagan iti mata ti Dios, ken inkabilna iti tao ti tarigagay a mangilasin ti tattao ken bambanag babaen iti nagan. Gapuna dagiti anghel, tattao, an-animal, agraman bitbituen ken dadduma pay nga awan-biagna a bambanag, adda nagnaganda. Maitunos aya iti Namarsua kadagitoy a bambanag nga isu mismo awan naganna? Siempre saan, nangnangruna gaput’ sao ti salmista: “Ket amin a lasag bendituenna koma ti nasantuan a naganna [ti Dios] iti agnanayon awan inggana.”​—Salmo 145:21.

Kuna ti The New International Dictionary of New Testament Theology (Tomo 2, panid 649): “Maysa kadagiti pamunganayan ken napateg a paset nga impanayag ti biblia isut’ kinapudno a ti Dios ket saan a maysa nga awan naganna: adda personal a naganna, nga isut’ mabalin, ken rebbeng, a pagdawatan.” Sigurado a silalagip ni Jesus iti dayta a nagan idi insurona nga agkararag dagiti paspasurotna: “Amami nga addaka sadi langit, masantipikar koma ti naganmo.”​—Mateo 6:9.

Gapu amin daytoy, kaawatan a nasken a maammuantay ti nagan ti Dios. Ammoyo kadi ti personal a nagan ti Dios?

 Aniat’ Nagan ti Dios?

Nakaskasdaaw, ta kaaduan iti ginasgasut a milion a kamkameng dagiti iglesia ti Kakristianuan narigatda a masungbatan dayta a saludsod. Dadduma kunada a ti nagan ti Dios ket Jesu-Kristo. Idinto a ni Jesus agkarkararag iti sabali idi a kinunana: “Imparangarangko ti naganmo kadagiti tao nga intedmo kaniak itoy lubong.” (Juan 17:6) Isut’ agkarkararag iti Dios idiay langit, kas ti maysa nga anak makisasao ken amana. (Juan 17:1) Ti nagan ti nailangitan nga Amana ti rebbeng a “madaydayaw,” wenno “masantipikar.”

Kaskasdi adu a moderno a Biblia dida linaon ti nagan, ken mammano a maus-usar dayta idiay simbaan. Gapuna, adayo iti ‘pannakaidaydayawna,’ dayta pay ketdin ti napukawen kadagiti minilmilion a managbasa ti Biblia. Kas pangarigan ti panangtrato dagiti managipatarus ti Biblia iti nagan ti Dios, kitaenyo ti maysa laeng a bersikulo a nagparangan dayta: Salmo 83:18. Kastoy ti pannakaipaulog daytoy a kasuratan iti uppat a nagduduma a Biblia:

“Bareng maammuanda koma a siksika laeng, nga agnagan ti APO, ti Kangatuan a ringbawam iti amin a daga.” (Revised Standard Version ti 1952)

“Tapno maisuro kadakuada a sika, O Agnanayon, sika ti Dios a Kangatuan iti amin a lubong.” (A New Translation of the Bible, ni James Moffatt, ti 1922)

“Bay-am a maammuanda daytoy: sika laeng ti agnagan Yahweh, ti Kangatuan iti intero a lubong.” (Catholic Jerusalem Bible ti 1966)

“Bareng maammuanda koma a siksika laeng, nga agnagan JEHOVA, ti kangatuan a ringbawam iti amin a daga.” (Authorized wenno King James Version ti 1611)

Apay a ti nagan ti Dios nagduduma kadagitoy a bersion? Ti kadi naganna ket APO, ti Agnanayon, Yahweh wenno Jehova? Wenno maakseptar kadi amin dagitoy?

Tapno masungbatan daytoy, laglagipentayo a ti Biblia ket saan a naisurat nga orihinal iti Ingles. Dagiti mannurat ti Biblia ket Hebreoda, ket nagsuratda kaaduanna iti pagsasao nga Hebreo ken Griego idi kaaldawanda. Kaaduan kadatayo ti saanen nga agsasao kadagitoy kadaanan a pagsasao. Ngem naipatarusen ti Biblia iti nagadu a moderno a pagsasao, ket mabalintay nga usaren dagitoy a patarus no kayattayo a basaen ti Sao ti Dios.

Dakkel panagraem dagiti Kristiano iti Biblia ket patienda nga “isuamin a Kasuratan impaltiing ti Dios.” (2 Timoteo 3:16) Gapuna, ti panangipatarus ti Biblia ket nadagsen a responsabilidad. No adda sipapakinakem a sukatanna wenno laktawanna ti paset dagiti linaon ti Biblia, isut’ makibibiang iti naipaltiing a Sao. Agaplikar kadagita ti pakdaar ti Kasuratan: “No addanto mangnayon kadakuada, ti Dios inayonnanto kenkuana dagiti pannaplit a naisurat itoy a pagbasaan; ket no addanto mangkissay kadagiti sasao ti pagbasaan daytoy a padto, ti Dios ikkatennanto ti pannakabagina iti kayo ti biag.”​—Apocalipsis 22:18, 19; kitaenyo met ti Deuteronomio 4:2.

Di pagduaduaan a kaaduan a managipatarus ti Biblia pagraraemanda ti Biblia ken tarigagayanda a pagbalinen a daytat’ matarusan kadagitoy moderno a panawen. Ngem saan a napaltiingan dagiti managipatarus. Adu kadakuada ti addaan napipigsa nga opinion met, kadagiti narelihiusuan a bambanag ken mabalin a maimpluensiaan dagiti personal nga ideya ken panangidumduma. Agbiddutda met wenno agkamalida ti pangngeddeng kas tattao.

Gapuna, adda kalintegantayo a mangimtuod kadagitoy nasken a salsaludsod: Aniat’ pudpudno a nagan ti Dios? Ken apay a ti nagduduma a patarus ti Biblia nagduduma met ti nagnaganda iti Dios? Inton naammuantayon ti sungbat dagitoy a salsaludsod, mabalintayto metten ti agsubli iti damo a parikuttayo: Apay a ti pannakasantipikar ti nagan ti Dios importante?

[Blurb iti panid 4]

Dagiti anghel, tattao, an-animal, agraman bitbituen ken dadduma pay a bambanag nga awan biagna, ti addaandat’ nagnagan. Nainkalintegan aya a ti Namarsua kadagitoy a bambanag ket awan naganna?

[Blurb iti panid 5]

Naglawag a nagpateg unay ti nagan ti Dios ken Jesus, ta daytat’ maulit-ulit a dinakdakamatna kadagiti karkararagna