Nangatngato a Gubuayan ti Sirib
Kapitulo 12
Nangatngato a Gubuayan ti Sirib
“Anian a nagadu dagiti aramidmo, O Jehova! Nainsiriban ti panangaramidmo kadakuada amin. Ti daga napno kadagiti gapuanam.” (Salmo 104:24) Wen, manipud kinadayag ti naglawa nga uniberso agingga iti nakaal-alikaka nga imnas ti sabong, paneknekan ti naparsua ti di maartapan a kinasirib ti Namarsua. Ti teknolohia daytoy maika-20 a siglo agkupas ti pategna no maidilig kadagiti aramid ti Dios. No ti Biblia isu ti Saot’ Dios, ekspektarentay met a mangted ti ebidensia ti sirib a nadadaeg ngem ti kabaelan ti tao. Kasta aya?
1. (Iramanyo ti introduksion.) (a) Pakakitaantayo ti ebidensia ti di maartapan a sirib ti Dios? (b) Ania a balakad ti itden ti Biblia maipapan iti kinasirib?
TI BIBLIA igunamgunamna ti kinapateg ti sirib. Kunana: “Ti sirib isu ti kangrunaan a banag. Gun-odem ti sirib; ket kadagiti amin a gun-odem, gun-odem ti pannakaawat.” (Proverbio 4:7) Admitirenna pay a datay a tattao kurangtay ti sirib, ket paregtaennatayo: “Ngem no asinoman kadakayo agkurang iti kinasirib, itultuloyna koma ti agdawat iti Dios, isu a mangted a sipaparabur kadagiti amin.”—Santiago 1:5.
2. Kasano a maparang-ay ti maysa ti siribna?
2 Kasano a ti Dios ‘mangted a sipaparabur iti sirib’? Maysa isut’ babaen iti pammaregtana a basaentay ti Biblia ket makasursurotay iti dayta. Idagadag ti Proverbio a librot’ Biblia: “Anakko, no awatemto dagiti saok ket ipempenmo kenka dagiti bilinko, tapno ipangagmo ti kinasirib . . . maawatamto ti panagbuteng ken Jehova, ket masarakamto ti mismo a pannakaammo iti Dios. Ta ni Jehova a mismo mangted iti sirib.” (Proverbio 2:1, 2, 5, 6) No iyaplikartayo ti balakad ti Biblia satayto makita ti kinaepektibona, mabigbigtayo a talaga nga inrepresentana ti nadibinuan a sirib.
Nainsiriban a Sasao
3, 4. (a) Aniat’ sawen ti Biblia maipapan iti kinaubbaw ti panagayat iti kuarta? (b) Ania a nasayaat a kinabalanse ti ipakitat’ Biblia no balakadannatay iti kinapateg ti kuarta?
3 Tapno ad-addatay a maapresiar daytoy, kitaentayo ti sumagmamano a bersikulot’ Biblia. Amirisenyo daytoy masirib a sao: “Dagiti agpanggep a bumaknang matnagda iti pannakasulisog ken ti silo ken kadagiti adu a minamaag ken makadangran a tarigagay . . . Ta ti ayat ti kuarta isu ti ramut dagiti isuamin a kita ti dakes a banag.” (1 Timoteo 6:9, 10) Idiligyo daytoy iti moderno a panangmatmat—uray no iti Lumaud a sosiedad laeng—a paregtaenna dagiti umili nga agbiruk iti kuarta kas kangrunaan a kalatda. Makapaleddaang, adu dagidiay nakaragpat iti kinabaknang a birbirukenda ngem kaskasdi kawaw ti riknada ken dida kontento. Napaliiw ti maysa a klinikal a sikologo: “Ti panagbalin a No. 1 ken nabaknang saannaka a pagballigien, penneken, agpaypayso a maraem ken madungngo.”1
4 Dina met kayat a sawen a ti praktikal a tao tallikudanna a mamimpinsan ti kuarta. Ipakita ti Biblia ti umno a balanse a kinasirib no kunana: “Ti sirib isu ti salaknib a kas met laeng iti kuarta maysa a salaknib; ngem ti bentahe ti pannakaammo a ta ti sirib a mismo igagana ti biag ti agikut kenkuana.” (Eclesiastes 7:12) Gapuna, ti Biblia tulongannatay a mangilasin a ti kuarta, idinto ta nasken, saan nga isut’ kaskenan amin. Pamuspusan la dayta a panggun-od iti kalat, ket limitadot’ pategna no ditay nainsiriban nga usaren dayta.
5, 6. (a) Apay a nainsiriban ti balakad ti Biblia a liklikantay koma ti dakes a pannakikadkadua? (b) Kasanotay a lumaing babaen iti “pannakipagna kadagiti tao a masirib”?
5 Pudno pay met daytoy nga imbagat’ Biblia: “Ti makipagna kadagiti tao a masirib agbalinto a masirib, ngem ti makilanglangen kadagiti maag dakesto ti pagbanaganna.” (Proverbio 13:20) Nadlawyo kadin ti nabileg nga epektona kadatayo dagidiay pakikadkaduaantayo? Ti panangpilit nga agtaud kadagiti kapatada intagadna dagiti agtutubo nga agbartek, maigamer iti droga, ken imoralidad. No makitimpuyogtayo kadagidiay dakes panagngiwngiwatda, inton agangay dakes metten ti panagsasaotayo. No makikadkaduatayo kadagiti kusit ad-addatay met nga agkusit. Talaga, kas kunaen met ti Biblia, “Ti dakes a pannakikadkadua dadaelenna dagiti nasayaat a kababalin.”—1 Corinto 15:33.
6 Iti sabali a dasig, ti naimbag a kakadua parang-ayendatayo. No intay “makipagna kadagiti tao a masirib,” ad-addanto met nga agsiribtayo. Makaakar dagiti naimbag nga ugali, kas met kadagiti dakes. Ditoy manen, ipakita ti Biblia ti kinasirib gaput’ panangparegtana kadatayo a mangpili a siaannad kadagiti kakaduatayo.
7. Aniat’ mamagbalin iti Biblia a nagpaiduma a gubuayan ti pammagbaga?
7 Ti Biblia aduan kakasta nga alagaden a tumulong a mangigiya iti biagtayo. Kas gubuayan ti pammagbaga, nagpaiduma ti Biblia. Ti balakadna kanayon a makapalaing. Saan a basta teoria daytoy, ket dinatay met pulos a dangran. Ti nalawa a sakupen ti balakad ti Biblia awan pumatas. Dagidiay mangiyaplikar iti dayta iti biagda, sadanto makita no kasano a timmulong dayta iti pagsayaatanda, apresiarenda ti Biblia kas nagpaiduma a gubuayan ti sirib.
Nainsiriban a Prinsipio
8. Kasanonatay a tulongan ti Biblia uray sanguentayo ti situasion a dina espesipiko a dinakawat?
8 Ania, ngay, no maipasangotayo iti situasion a saan nga espesipiko a nadakawat iti Biblia? Kadarato, matakkuatantayo dagiti nalawat’ saklawenda a prinsipiona a mangigiya kadatayo. Kas pangarigan, adu dagidiay dumteng iti tiempot’ biagda a maipasangoda iti desision maipapan iti bisio a panagsigarilio. Yantangay di nadamdamag ti tabako idiay Middle East idi tiempon Jesus, saan a nadakamat ti Biblia dayta. Kaskasdi, adda dagiti maikanatad a prinsipiot’ Biblia a tumulong kadatayo a mangaramid iti nainsiriban a desision iti daytoy a parikut.
9-11. Kasano a dagiti prinsipio ti Biblia makatulong kadatayo a mangaramid iti nainsiriban a desision no iti problemat’ panagsigarilio, ken kasano a paglaingantayo no surotentay dagitoy a prinsipio?
9 Ti panagsigarilio, idinto ta kunada a makapainawa, aktual a ramanenna ti panangipastrek idiay bara kadagiti concentrated pollutants (sabidong). Ti agsigsigarilio rugitanna ti bagina, agraman kawesna ken ti angin a nanglikmut kenkuana. Sa, ti panagsigarilio ket bisio. Dagidiay agsigsigarilio a kayatda nga isardeng dayta masansan a marigatanda. No laglagipentay daytoy, mangnamnamatayo a ti Biblia tulongannatayto nga agaramid iti nainsiriban a desision maipapan iti panagsigarilio.
10 Umuna, amirisenyo ti problema iti bisio. Ni apostol Pablo, idi nadakamatna ti taraon, kunana: “Saanakto a paadipen ti uray aniaman kadagita.” (1 Corinto 6:12) Siwayawaya idin Pablo a mangan iti aniaman a kita ti taraon, ngem ammona nga adda tattao idi a sensitibo dagiti konsiensiada. Gapuna kunana a saanna a “bisio” ti aniaman a taraon a dina ket maliklikan dayta no kasapulan tapno di makaitibkol kadagiti sabali. No ti maysa dina maisardeng ti agsigarilio—wenno agmaskada—ti tabako, sigurado a ‘paad-adipen iti dayta.’ No kasta ti sinao ni Pablo maipapan iti taraon nasayaat a giya no iti panagsigarilio. Ditay koma palugodan ti bagitayo nga adipenen ti maysa a bisio.
11 Maikadua, amirisenyo ti problema iti polusion. Kuna ti Biblia: “Agdalustay koma iti isuamin a kinarugit ti lasag ken espiritu.” (2 Corinto 7:1) Ti panagsigarilio sigurado a rugit, wenno polusion, ti lasag. Ti kinagrabe daytoy a polusion mapaneknekan ta sigun iti World Health Organization, dayta ti gapu a nasurok a maysa a milion a tattao ti nasapa a matay tunggal tawen. No surotentay ti prinsipio ti Biblia a ditay rugrugitan ti lasagtayo, masalaknibantayto kadagiti grabe a pakadangranan ti salun-at gaput’ panagsigarilio, agraman droga ken dadduma pay a pakatulawan.
Makapalaing a Sasao
12. Apay a ti balakad ti Biblia naynay a naisinggalut iti pisikal ken emosional a paglaingantayo?
12 Ditay koma masdaaw no iti pisikal a wagas paglaingantayo ti panangannurot iti balakad ti Biblia. Ti balakad ti Biblia nagtaud iti Dios. Kas Namarsuatayo, addaan ti nainget a pannakaammo no kasanot’ pannakabukeltayo ken no aniat’ kasapulantayo. (Salmo 139:14-16) Ti balakadna naynay a naisinggalut iti pisikal ken emosional a pagimbagantayo.
13, 14. Apay a danat’ kinasirib ti intay panangannurot iti balakad ti Biblia a maibusor iti panagulbod?
13 Mabigbigtay daytoy iti daydiay balakad a di panagulbod. Dagiti panagulbod nailistada kadagiti pito a banag a guraen ni Jehova, ket ti librot’ Apocalipsis ilistana dagiti managulbod a maibilang kadagidiay di makastrek iti baro a lubong ti Dios. (Proverbio 6:19; Apocalipsis 21:8) Kaskasdi, ti panagulbod ket nasaknap. Napaliiw ti maysa a magasin ti negosio: “Ti E.U. mapaspasaranna ti kakaruan a panagraira ti kinasaur, panangallilaw ken dagiti nainaig a panagabuso sigun iti historia.”2
14 Nupay gagangay dayta, ti panagulbod pagdaksan ti kagimongan ken pagdaksan dayta nga indibidual. Siuumiso ti paliiw ni kolumnista Clifford Longley: “Ti panagulbod dangranna daydiay agul-ulbod ken ti nagulbodanna, ti kaiingetan a paset ti biagda, babaen iti pananggupedna iti nasken a singgalut ti isip ken ti aktual a kasasaad.”3 Kuna ti The American Journal of Psychiatry: “Makadadael unay ti sikolohikal nga epektona kadagidiay tattao a mapagulbodan. Dagiti kangrunaan a desision ti biag mabalin nga ibasarda kadagiti ulbod nga impormasion a pagarupenda a husto. Ti panagulbod addaan met ti makadangran nga epekto kadagiti mismo nga agul-ulbod.”4 Anian a nasaysayaat ti panagsaot’ kinapudno, kas nainsiriban nga ibalakad ti Biblia!
15, 16. Kasano a paglaingantayo no annurotentayo ti balakad ti Biblia nga ayatentayo dagiti sabali?
15 Iti mas positibo a turong, ibagat’ Biblia kadatayo a masapul a maseknantayo kadagiti sabali, ayatentayo ida, ken tulongantay ida. Nalatak unay dagiti sinaon Jesus: “Amin a banag, no kasta, a kayatyo nga aramiden dagiti tao kadakayo, kasta met ti aramidenyo kadakuada.”—Mateo 7:12.
16 Anian nga adayo a nasaysayaat koma toy lubong no amin a tattao annurotenda dayta a linteg! Maysa pay, sigun iti sikolohikal a panagsirarak a naangay idiay Estados Unidos, nasaysayaatto pay ti rikna dagiti indibidual. Ti 1,700 a tattao a sinurbeyda kunada a ti panangtulong kadagiti sabali pinagkalmadona ida ken nabang-aranda kadagiti sakit a nainaig iti pannakaapura a kas iti sakit ti ulo ken panagpaparaw. Ingngudo ti report: “Agparang, no kasta, ti panangasikasotay kadagiti sabali ket nasken a paset ti kababalin ti tao a kas met lat’ panangasikasotay iti bagitayo.”5 Ipalagipna kadatay daytoy ti bilin ti Biblia: “Ayatem ti kaarubam a kas iti bagim.” (Mateo 22:39; idiligyo ti Juan 13:34, 35.) Natural nga ayatentay ti bagitayo. Ngem tapno nasalun-at ti emosiontayo, kuna ti Biblia a balansientayo ti panagayattay iti bagi ken iti panagayat kadagiti sabali.
Panagasawa ken Moralidad
17. Apay a ti balakad ti Biblia no dadduma kasla lausen?
17 Nupay ti pammalakad ti Biblia ket napaneknekan nga addaan nauneg a sirib, saanna a kanayon nga ibaga dagiti banag a magustuan dagiti tao a denggen. Kadarato, kunaenda a lausen. Apay a kastoy? Ngamin ta idinto ta ti balakad ti Biblia ket agpaay iti naunday a pagimbagantayo, ti panangipakat iti dayta masansan a kasapulanna ti disiplina ken ti panagsakripisio; ket dagitoy a kababalin saanda a kaay-ayo itatta.
18, 19. Ania dagiti estandarte ti Biblia para iti panagasawa ken ti moralidad?
18 Usigenyo ti panagasawa ken moralidad. Dagiti estandarte ti Biblia ditoy nainget unay. Ibilinna ti monogamia, maysa a lalaki para iti maysa a babai. Ket nupay dakawatenna dagiti mammano a kaso a maipalubos ti diborsio wenno panagsina, sapasap a kunaenna a ti singgalut ti panagasawa ket tungpal biag. “Dikayo pay aya nabasa a ti namarsua kadakuada nanipud idi punganay inaramidna ida a lalaki ken babai ket kinunana, ‘Gapu itoy ti lalaki panawannanto ti ama ken inana ket makitiponto iti asawana, ket isuda a dua maymaysadanto a lasag’? Iti kasta saandan a dua, no di maymaysa a lasag. Gapuna, ti pinagtipon ti Dios saan koma a pagsinaen ti tao.”—Mateo 19:4-6; 1 Corinto 7:12-15.
19 Maysa pay, kuna ti Biblia a ti seksual a kinasinged maangay laeng iti uneg ti singgalut ti panagasawa. Iparitna amin a kasta a kinasinged iti ruar ti panagasawa. Mabasatayo: “Uray dagiti mannakiabig, uray dagiti managrukbab kadagiti ladawan, uray dagiti makikamkamalala, uray dagiti lallaki a nairanta para kadagiti di nainkasigudan a panggep, uray dagiti lallaki a makikaidda kadagiti lallaki . . . saandanto a tawiden ti pagarian ti Dios.”—1 Corinto 6:9, 10.
20. Kasanoda a di ikankano itatta dagiti estandarte ti Biblia maipapan iti moralidad?
20 Itatta, adun ti di mangikankano kadagitoy nga estandarte. Napaliiw ni David Mace a propesor ti sosiolohia: “Iti daytoy agdama a siglo nagbalbaliw unayen ti kulturatayo, ket adu a kadaanan a kustombre ken institusion ti nagunggon dagiti pamuonda. Nairaman dita ti panagasawa.”6 Gagangayen dagiti nalulok iti moral nga aramid. Masansan a matmatanda a normal ti panagdenna dagiti tin-edyer nga agkuyogkuyog. Ti panagkabbalay sakbay ti kasar—‘tapno makasigurado’—isut’ masansan. Ket no nagkasardan, gagangay met laeng ti pannakikamalala ti uray asino kadakuada a dua.
21. Aniat’ imbunga ti nasaknap a pananglaksidda kadagiti estandarte ti Biblia para iti panagasawa ken moralidad?
21 Nangyeg ngatat’ ragsak daytoy a nalululok a moral a kasasaad? Saan, awan imbungana no di riribuk—ken nakagasgastos a riribuk—a nagresulta iti ladingit ken nasinasina a pamilia. Agraira met dagiti sakit nga iyakar ti sekso a direkta a nainaig iti nalulok a moralidad. Ti panagsaknap ti gonorrhea, syphilis, ken chlamydia, malaksid pay kadagiti dadduma, saandan a matengngel. Kadagiti kallabes a tawen, ti kinabalangkantis ken homoseksual nga aramid pinakaroda ti pannakaiyakar ti AIDS. Agraira dagiti agtutubo a babbai nga aganak a di kasado idinto ta ubbingda pay laeng. Napaliiw ti Ladies’ Home Journal: “Ti pannakaidagadag ti sekso kadagidi tawen seisenta ken setenta dina imbunga ti napalalo a ragsak ti tao no di ket grabe a ladingit ti tao.”7
22. No maipapan iti moralidad aniat’ mangted ti kadaklan a ragsak?
22 Gapuna, mangrugitayon a makangngeg kadagiti komento a kas itoy, babaen ken Carlfred B. Broderick a propesor ti sosiolohia: “Nalabit nagnakemtayon ket maamiristayon a pagsayaatantay koma amin no maalagad ti di panagdenna sakbay ti kasar a daytat’ maiyannugot iti kasapulan dagiti umilitayo ken ti kalinteganda a mawayawayaan: wayawaya iti sakit, wayawaya iti mapilpilit a panagsikog.”8 Talaga, ti estandarte ti moralidad ti Biblia napaneknekan, nga inton agangay, isut’ mangted ti kadaklan a ragsak.
Dagiti Prinsipio a Talaga a Praktikal
23. (a) No di naragsak dagiti agassawa, diborsio la ngata ti mabalin a solusion? (b) Ania ti dua a tulbek ti naragsak, natalged a panagasawa?
23 Yantangay ti panagasawa ket nairanta nga agpaut tungpal biag, ammuentay koma no kasanot’ panagballigi iti dayta. Adut’ nagkuna a nasaysayaat a panawan ti di naragsak a panagasawa ngem ti agtalinaedka a nakapimpiman iti dayta. Ngem adda sabali a mabalinyo nga aramiden: ipamuspusan a risuten dagiti problema a mangparparnuay iti ladingit. Daytoy pay ti sabali a paset a ti Biblia makatulong. Nakitatayon no kasanonatay a balakadan nga agmatalek iti asawatayo, ket maysa daytoy a tulbek ti naragsak, natalged a panagasawa. Ti sabali isut’ panangbigbig nga adda la maymaysa nga ulo iti panagasawa, ket kunaen ti Biblia a lalaki ti makin-akem. Mabalakadan ti babai a suportaranna ti kinaulon lakayna a dina karkariten ti posisionna. Ti lalaki, iti sabali a dasig, nabalakadan nga usarenna ti saadna a pagimbagan ni baketna ket saan koma nga agimbubukodan.—1 Corinto 11:3; 1 Timoteo 2:11-14.
24, 25. Kasanot’ panangparegta ti Biblia kadagiti lallaki ken babbai a mangtungpal kadagiti umiso nga akemda iti panagasawa?
24 Kadagiti lallaki, kuna ti Biblia: “Rebbeng dagiti lallaki nga ayaten dagiti assawada a kas kadagiti bagida. Ti agayat iti asawana ayatenna ti bagina, ta nikaanoman awan pay ti gimmura iti lasagna met laeng.” (Efeso 5:28, 29) Ti naayat a lalaki ipakatna ti autoridadna a buyogen ti konsiderasion. Laglagipenna a nupay isu ti ulo, ikabilanganna ken konsultarenna koma ni baketna. Ti panagasawa ket sosio, saan a dinidiktador.
25 Dagiti balakad para kadagiti babbai ramanenna daytoy: “Ti babai napalalo koma ti panangraemna iti asawana.” (Efeso 5:33) Raemenna ni lakayna gapu iti saadna, ket ti panagraemna mapaneknekan babaen iti panangsuportarna iti akemna, a kas iti ayat ti lalaki mapaneknekanto babaen iti pannakaseknanna ken baketna. Kadagiti adu a modernistiko nga indibidual, talaga a dida akseptaren ti kastoy a pammagbaga. Ngem dagiti agpartner nga ibasardat’ relasionda iti ayat ken raem—kas ibalakad ti Biblia—kanayonda a naragsak.
26. Talaga kadi a praktikal dagiti Nainkasuratan nga estandartet’ panagasawa? Mangtedkay ti ehemplo.
26 Kas mangipakita a talaga a praktikal ti balakad ti Biblia adda ti kapadasan idiay South Seas. Adda agassawa sadiay a kalpasan ti sangapulo a tawen a panagkaduada, kumbinsidodan nga awanen pamuspusan ti panagasawada. Gapuna implanodan ti agsina. Idi kuan adda Saksi ni Jehova a nakasarita ti babai. Nagkaduada iti Saksi a nangadal iti balakad ti Biblia para kadagiti pagassawaan. Inreport ti lalaki: “Bayat a nasursuro ni baketko dagiti prinsipio ti Biblia, inkagumaanna nga ipakat dagita iti biagna. Kalpasan ti sumagmamano a lawas, nadlawko nga adda nagbalbaliwanna.” Gaput’ kinausiosona, immanamong a kaduaennan baketna a mangadal iti Biblia ket nasursurona ti balakad ti Biblia para kadagiti assawa a lallaki. Ti resultana? Kunana: “Itan nabirukanmin ti pakaibasaran ti pudpudno a naragsak a sangapamiliaan.”
27. Ti panangipakat kadagiti ania a prinsipio ti Biblia ti tumulong kadagiti Kristiano nga agsagsagabat’ kinapanglaw?
27 Ti panangiremedio iti kinapanglaw isut’ sabali pay a paset a napaneknekan a makatulong ti balakad ti Biblia. Kas pangarigan, ti panagsigarilio ken panagbartek, nga agpada a maikontra kadagiti prinsipiot’ Biblia, sayangenda ti limitado a nategged. (Proverbio 23:19-21) Sa, irekomenda ti Biblia ti kinagaget, ta ti nasaet a tao masansan nga ad-adda a maipamuspusanna a pakanen ti pamiliana ngem daydiay nasadut wenno daydiay kanayon a malmaldaangan. (Proverbio 6:6-11; 10:26) Maysa pay, ti panangipangag kadagiti pammagbaga a di ap-apalan dagidiay agar-aramid ti kinakillo isuntot’ pakaliklikanna kadagiti banag a kas iti krimen wenno panagsugal kas pamuspusan a pangrisut iti kinapanglaw. (Salmo 37:1) Dagiti kasta nga aramid kasla napartak a solusion kadagiti problema iti kuarta, ngem nakapapait met ti naundayto nga ibungana.
28-30. (a) Kasano a ti panangipakat kadagiti prinsipiot’ Biblia nakatulong iti maysa a Kristiano a babai tapno mairemediona ti kinapanglawna? (b) Aniat’ paneknekan ti kapadasan dagiti rinibo a Kristiano a napanglaw ti sirkumstansiada?
28 Talaga kadi a makatulong daytoy a balakad kadagidiay napalalot’ panglawda, wenno ar-arapaap la a teoria daytoy? Ti sungbat kastoy, Praktikal ti pammagbaga, kas paneknekan dagiti adu a kapadasan iti intero a lubong. Kas maysa nga ehemplo, adda Kristiano a babai ditoy Asia a nabalo, ket awan pagsapulanna, ken adda supsuportaranna a baritona. Kasano nga isu ken ti anakna ket tinulongan ti Biblia?
29 Isu ket nagaget, kas ibalakad ti Biblia, ket inrugina ti nagdait ti bado sana inlako ida. Gapu ta isu ket mapiar ken mapagtalkan, kas ibalakad met ti Biblia, di nagbayag addan dagiti regular a klientena. (Colosas 3:23) Idi kuan, ti bassit a kuarto idiay balayna pinagbalinna a karinderia ket nagriing iti alas kuatro a binigat tapno aglutot’ ilakona, ket nangnayon daytoy iti kuarta. “Kaskasdi,” kunana, “masapul a simple laeng ti panagbiagmi.” Ngem silalagip iti pammagbaga ti Biblia: “No adda pagtaraon ken pagkawes, mapnektay koman kadagitoy.”—1 Timoteo 6:8.
30 Innayonna: “Nupay napanglawak, diak marurod wenno agpulkok. Ti kinapudno iti Biblia pinaraburannak iti positibo a panangmatmat.” Sa, natakkuatanna a ti napateg a karin Jesus talaga a naipakat kenkuana. Kunan Jesus: “Itultuloyyo, no kasta, a biruken nga umun-una ti pagarian ken ti kinalintegna, ket amin dagitoy a banag [material a kasapulan] mainayondanto kadakayo.” (Mateo 6:33) Ti kapadasanna ipakitana a no iyun-una ti panagserbina iti Dios iti biagna, kankanayon nga umawat, iti nadumaduma a pamay-an, kadagiti material a kasapulanna. Dagiti kapadasan daytoy a Kristiano nga ina, agraman ti kapadasan dagiti di mabilang a sabali pay a napanglaw a Kristiano, nayonanda ti pammaneknek a ti balakad ti Biblia talaga a praktikal.
31. Aniat’ mapasamak no annurotentayo ti balakad ti Biblia, ket ania a kinapudno ti paneknekan daytoy?
31 Iti daytoy a kapitulo, bassit lat’ nausigtayo kadagiti nagadu a nabaknang a balakad ken pammagbaga a linaon ti Biblia, ket nabigbigtayo kadagiti sumagmamano la a kaso a praktikal daytoy a balakad. Mabalin a rinibo pay a kakasta a kapadasan ti mabalin a madakamat. Maulit-ulit, no dagiti tao surotenda ti Biblia, lumaingda. No dida ikankano, agsagabada. Awanen sabali pay a pakagupgopan ti balakad, idi ugma ken ita, ti napamaysa a makapalaing ken agaplikar kadagiti umili manipud kadagiti amin a rasa. Dagiti nainsiriban a balakad a kas kadagitoy dida naggapu laeng iti sirib ti lallakay. Yantangay ti Biblia ket nabaknang a nagpupuniponan ti kakasta a sirib nabileg nga ebidensia a dayta ket Sao ti Dios.
[Salsaludsod]
[Blurb iti panid 168]
Ti manangtulong a kababalin paglaingantay amin
[Ladawan iti panid 163]
Ti pannakipagna kadagiti masirib pagsiribennatayo, ngem ti pannakikadua kadagiti maag dangrannatayo
[Ladawan iti panid 165]
Liklikan koma ti panagsigarilio gapu ta maikontrat’ prinsipio ti Biblia
[Ladawan iti panid 171]
Dagidiay mangannurot iti balakad ti Biblia no iti panagasawa natibker ti nakaibatayan ti kinaragsakda
[Ladawan iti panid 173]
Ti panangipakat iti balakad ti Biblia tulonganna dagiti tao a mangiremedio iti grabe a problemat’ kinapanglaw
