Ti Sapasap a Panagtutunos ti Biblia
Kapitulo 11
Ti Sapasap a Panagtutunos ti Biblia
Agasenyo ti libraria a naglaon ti 66 a libro nga insurat ti agarup 40 a nagduduma a tattao iti las-ud ti 1,600 a tawen. Tallo a lenguahet’ inusar dagiti mannurat a nagnaed iti sumagmamano a daga. Amin dagiti mannurat nagduduma ti personalidad, abilidad, ken kapadasanda. Ngem idi napagtitiponen dagiti libro nga insuratda, rimsua a, talaga, a maymaysada laeng a naindaklan a libro a sinurotnat’ maymaysa a pamunganayan a tema nanipud rugi inggat’ ngudo. Narigat nga utoben dayta, di ngamin? Kaskasdi, ti Biblia isu dayta a libraria.
1. (Iramanyo ti introduksion.) Ania a karkarna a panagtutunos ti mangpaneknek a ti Biblia impaltiing ti Dios?
AWAN napasnek nga estudiante a dina pagsiddaawan a ti Biblia, nupay nagtitiponan ti nagduduma a libro, ket maymaysa a nagtutunos a kasuratan. Nagtutunos yantangay, nanipud rugi inggat’ ngudo, parang-ayennat’ panagdaydayaw iti maymaysa laeng a Dios a di agbalbaliw dagiti ugalina, ket dagiti linaonna a libro maymaysat’ interamente a temana. Daytoy sapasap a panagtutunos nabileg nga ebidensia a ti Biblia, talaga a Saot’ Dios.
2, 3. Aniat’ naipadto idiay Eden a mangted iti pangibasaran ti namnama, ket ania dagiti sirkumstansia a nagbanag ti pannakaiyebkas dayta a padto?
2 Ti pamunganayan a temat’ Biblia naiyam-ammo kadagiti umuna a kapitulo ti damo unay a librona, ti Genesis. Mabasatayo, sadiay, a dagiti immuna a nagannak kadatayo, da Adan ken Eva, perpektot’ pannakaparsuada ket naisaadda iti hardin a paraiso, ti Eden. Ni Eva, nupay kasta, inasitgan ti maysa nga uleg a nangkarit ti kinaumiso dagiti linteg ti Dios ket inallukoyna nga agbasol babaen kadagiti sinisikap a panagulbod. Ni Adan simmurot kenkuana ket sinukirna met ti Dios. Ti resultana? Agpadada a napaksiat idiay Eden ket nakondenarda a matay. Datayo itattat’ agsagsagaba gaput’ resulta dayta a damo a yaalsa. Agtawidtay amin ti basol ken ipapatay manipud immuna a dadakkeltayo.—Genesis 3:1-7, 19, 24; Roma 5:12.
3 Iti daydi a makadidigra a tiempo, nupay kasta, ti Dios nangiyebkas iti padto a pangibasaran iti namnama. Ti padto naibaga iti daydi uleg, ngem naisawang idi dengdenggen da Adan ken Eva tapno maibagadanto kadagiti annakda. Adtoy ti kinuna ti Dios: “Ket Siak pagginnuraenkayto iti babai ken ti bin-im ken ti bin-ina. Daytoy sugatennanto ta ulom ket sika sugatemto ti mukodna.”—Genesis 3:15; Roma 8:20, 21.
4. Aniada a dramatista ti nadakamat iti padton Jehova idiay Eden, ket kasanot’ panagsasangoda iti unos dagiti adu a siglo?
4 Usigenyo dagiti uppat a nagpaset a nadakamat iti daytoy bersikulo a pannakatemana: ti uleg ken ti bin-ina kasta met ti babai ken ti bin-ina. Dagitoy a nagpaset isudat’ kangrunaan a dramatista kadagiti pasamak iti unos dagiti mapasungad a rinibo a tawen. Addanto naynay a panagginnura ti babai agraman bin-ina no iti maysa a dasig ken ti uleg agraman bin-ina idiay sabali a dasig. Daytoy a ginnura ramanenna ti agdama a rinnisiris ti pudno a panagdaydayaw ken ti ulbod, ti umiso a kababalin ken ti dakes. Iti maysa a kanito, ti uleg kasla mangab-abak idi sinugatna ti mukod ti bin-it’ babai. Ngem inton agangay, ti bin-it’ babai rumkennanto ti ulot’ uleg, ket Diosto a mismot’ maalangon inton maikkat aminen a lamma dayta orihinal a yaalsa.
5. Kasanotay nga ammo a ti babai a naipadto ket saan a ni Eva?
5 Asino ti babai ken ti uleg? Ken asinot’ bin-ida? Idi a ni Eva impasngaynat’ inauna nga anakna, a ni Cain, kinunana: “Nagun-odko ti maysa a lalaki iti tulong ni Jehova.” (Genesis 4:1) Nalabit impapanna nga isu dayta babai a naipadto ket daytoy nga anakna isuntot’ bin-i. Ni Cain, nupay kasta, dakes ti espirituna a kas iti uleg. Nagbanag nga isu ket mammapatay, a ginudasna ni Abel nga adingna. (Genesis 4:8) Nabatad, ti padto addaan naun-uneg, simboliko a kayulogan a Diosto laeng ti makailawlawag. Ket inlawlawagna a kasta, a saggabassit iti tunggal tiempo. Amin a 66 a librot’ Biblia timmulongda iti nadumaduma a wagas a nangipalgak iti kayulogan daytoy, ti immuna a padto iti Biblia.
Asino ti Uleg?
6-8. Aniada a sasaon Jesus ti tumulong kadatayo a mangammo iti pannakabalin nga adda iti likudan ti uleg? Ilawlawagyo.
6 Umuna, asino ti uleg a nadakamat iti Genesis 3:15? Ti salaysay kunana nga adda literal nga uleg nga immasideg ken Eva idiay Eden, ngem dagiti literal nga uleg dida makapagsao. Masapul nga adda pannakabalin iti likudan dayta nga uleg, tapno kabaelanna daydi inaramidna. Ania dayta a pannakabalin? Sala naipalgak a sibabatad ti gubuayan dayta a pannakabalin idi umuna a siglo ti Kadawyan a Panawentayo, idi a madama ti ministerio ni Jesus ditoy daga.
7 Naminsan, kasarsarita ni Jesus dagiti managinlilinteg a Judio a relihiuso a lider nga imparammagda nga annak ni Abraham ida. Kaskasdi, siuuyong a binusordat’ kinapudno nga inkasaban Jesus. Gapuna kinunan Jesus kadakuada: “Kukuanakayo ti Diablo nga amayo, ket kayatyo nga aramiden dagiti kalikagum ni amayo. Isu nakapapatay nanipud idi damo, ket saan a nagtalinaed iti kinapudno, ta awan ti kinapudno kenkuana. No agsao ti ulbod, sawenna ti kababalinna met laeng, ta isu manangulbod ket ama ti kinaulbod.”—Juan 8:44.
8 Nadagsen dagiti sinaon Jesus ken diretso. Dineskribirna ti Diablo kas “nakapapatay” ken “ama ti kinaulbod.” Ita, ti damo unay a nairekord a kinaulbod isu dagidi sinaot’ uleg idiay Eden. Ti nagsao kadagita a kinaulbod talaga nga “ama ti kinaulbod.” Sa, dagidi a kinaulbod nagresultat’ ipapatay da Adan ken Eva, nga isut’ namagbalin iti dayta kadaanan a managulbod a maysa a mammapatay. Nabatad, ngarud, a ni Satanas a Diablo isut’ pannakabalin iti likudan daydi uleg idiay Eden, ket ni Jehova talaga a ni Satanas ti kasarsaritana iti dayta a padto idi ugma.
9. Kasano nga immadda ni Satanas?
9 Adda dagiti nangiyimtuod: No ti Dios naimbag, apay a nangaramid iti parsua a kas iti Diablo? Dagiti saon Jesus tulongandatay pay a mangsungbat iti dayta. Kunan Jesus maipapan ken Satanas: “Isu nakapapatay nanipud idi damo.” Idi ngarud nagulbod ni Satanas ken Eva, isut’ damo a panagbalinna a Satanas—manipud Hebreo a sao a kaipapanannat’ “manangsuppiat.” Ti Dios dina pinarsua ni Satanas. Daydi dati a matalek nga anghel pinalubosanna ti dakes a tarigagayna a tumanor iti pusona ket isu nagbalin a Satanas.—Deuteronomio 32:4; idiligyo ti Job 1:6-12; 2:1-10; Santiago 1:13-15.
Ti Bin-i ti Uleg
10, 11. Kasano a tumulong da Jesus ken apostol Juan tapno mailasintayo ti bin-i ti Uleg?
10 Daydiay met, ngay, ‘bin-i [wenno kaputotan] ti uleg’? Dagiti saon Jesus tulongandatay met a mangrisut itoy a paset ti problema. Kinunana kadagidi Judio a relihiuso a lider: “Kukuanakayo ti Diablo nga amayo, ket kayatyo nga aramiden dagiti kalikagum ni amayo.” Dagidi a Judio kaputotan idan Abraham, kas imparammagda. Ngem ti dakes a kababalindat’ namagbalin kadakuada a naespirituan nga annak ni Satanas, ti namunganay iti basol.
11 Ni apostol Juan, a nagsurat idi arinunos ti immuna a siglo, inlawlawagna a sibabatad no asinodat’ bin-i ti Uleg, a ni Satanas. Insuratna: “Ti agaramid iti basol kukua ti Diablo, ta nanipud idi damo, ti Diablo agbasbasol. . . . Iti daytoy maiparangarang dagiti annak ti Dios ken dagiti annak ti Diablo: Siasinoman a saan nga agaramid ti kinalinteg saan a nagtaud iti Dios, uray ti di agayat ken kabsatna.” (1 Juan 3:8, 10) Masinunuo, ti bin-it’ Uleg nakaak-aktibo iti intero a historia ti tao!
Asinot’ Bin-i ti Babai?
12, 13. (a) Kasano nga impalgak ni Jehova ken Abraham a ti bin-i ti babai tumaudto kadagiti kaputotanna? (b) Asinot’ timmawid iti kari maipapan iti Bin-i?
12 Asino, ngay, ti ‘bin-i [wenno kaputotan] ti babai’? Maysa daytoy kadagiti kaskenan pay la a saludsod a naiyimtuod, gapu ta ti bin-it’ babai isunto ti mangrumek iti ulo ni Satanas inton agangay ken mangwaswas kadagiti dakes nga epekto ti orihinal a yaalsa. Idi maika-20 a siglo K.K.P., nangipalgak ti Dios ken matalek nga Abraham ti kangrunaan a pamalutpotan ti kinasiasino daytoy. Gaput’ dakkel a pammatin Abraham, nangaramid ti Dios ti nagsasagadsad a kari maipapan iti kaputotan a tumaudto kenkuana. Maysa kadagitoy ti nangibatad a ‘ti bin-i ti babai’ a ‘mangsugat iti ulo ti uleg’ tumaudto kadagiti annak ni Abraham. Imbagat’ Dios kenkuana: “Ti bin-im kukuananto ti ruangan dagiti kabusorna. Ket babaen iti bin-im sigurado a mabendisionanto amin dagiti nasion ti daga agsipud ta impangagmo ti timekko.”—Genesis 22:17, 18.
13 Idi naglabas dagiti tawen, ti kari ni Jehova ken Abraham naulit ken Isaac nga anakna ken ni Jacob nga apokona. (Genesis 26:3-5; 28:10-15) Idi agangay, dagiti kaputotan ni Jacob nagbalinda a 12 a tribo, ket maysa kadagita a tribo, ti Juda, immawat iti naisangsangayan a kari: “Dinto umadayo ti setro ken Juda, uray ti sarukod ti agturay di umadayo iti baet dagiti sakana, agingga nga umay ti Shiloh; ket isu ti tulnoganto dagiti inilin-ili.” (Genesis 49:10) Masinunuo, ti Bin-i agtaudto iti tribo ti Juda.
14. Ania a nasion ti naorganisa tapno nakasagana para iti yaay ti Bin-i?
14 Idi arinunos ti maika-16 a siglo K.K.P., ti 12 a tribo ti Israel naorganisada a nasion kas naisangsangayan nga ili ti Dios. Tapno maragpat daytoy, ti Dios nakinumo kadakuada iti sagrado a tulag ket inikkanna idat’ linteg a pagannurotan. Ti kangrunaan a rason itoy isut’ pannakaisagana ti ili iti yaay ti Bin-i. (Exodo 19:5, 6; Galacia 3:24) Nanipud idin, nagminar ti igugura ni Satanas iti Bin-i ti babai babaen iti panangbusor dagiti nasion iti ili a pinili ti Dios.
15. Ania nga ultimo a pamalutpotan ti naited a mangipakita no ania a pamilia kadagiti kaputotan ni Abraham ti taudantot’ Bin-i?
15 Ti ultimo a pamalutpotan no ania a pamilia ti mangpataudtot’ in-i isut’ naited idi maika-11 a siglo K.K.P. Iti daydi a tiempo, ti Dios kinasaona ti maikadua nga ari ti Israel, a ni David, ket inkarina a ti Bin-i agtaudto iti lineana ket ti trono Daytoy “mapasingkedanto agingga iti panawen a di nakedngan.” (2 Samuel 7:11-16) Nanipud ditan, maikanataden a ti Bin-i maawagan nga anak ni David.—Mateo 22:42-45.
16, 17. Kasano a dineskribir ni Isaias dagiti bendision nga iyegto ti Bin-i?
16 Kadagiti tawen a simmaruno, nangbangon ti Dios kadagiti propeta a mangted iti kanayonan a naipaltiing nga impormasion maipapan iti umay a Bin-i. Kas pangarigan, idi maika-8 a siglo K.K.P., insurat ni Isaias: “Ta nayanak ti maysa nga ubing kadatayo, maysa nga anak a lalaki ti naited kadatayo; ket ti panagturay ti prinsipe maiparabawto iti abagana. Ket ti naganna magaladanto iti Nakaskasdaaw a Mamagbaga, Mannakabalin a Dios, Agnanayon nga Ama, Prinsipe ti Kappia. Iti idadakkel ti panagturayna kas prinsipe ken ti kappia awanto ti inggana, iti trono ni David ken iti pagarianna.”—Isaias 9:6, 7.
17 Intuloy pay nga impadton Isaias maipapan iti Bin-i: “Ukomennanto dagiti napanglaw a buyogen ti kinalinteg, ket mangtubngarto a sililinteg a maipaay kadagiti naemma ditoy daga. . . . Ket ti lobo makipagnaedto iti kalakian a kordero, ket ti leopardo makikaiddanto iti urbon a kalding, ket ti urbon ti baka ken ti urbon ti leon ken ti napalukmeg agkakaiddadanto . . . Didanto mangranggas wenno mangdadael iti amin a bantayko a nasantuan; ta ti daga mapnonto iti pannakaammo ken ni Jehova a kasla kadagiti danum saknapanda ti mismo a baybay.” (Isaias 11:4-9) Anian a nagbaknang a bendision ti yegto daytoy a bin-i!
18. Ania a kanayonan nga impormasion maipapan iti Bin-i ti inrekord ni Daniel?
18 Idi maika-6 a siglo sakbay ti Kadawyan a Panawentayo, inrekord ni Daniel ti kanayonan pay a padto maipapan iti Bin-i. Impakpakaunana ti tiempo inton daydiay kas iti anak ti tao agparang idiay langit ket kinunana nga “isu naikkan iti panagturay ken dayag ken pagarian, tapno dagiti inilin-ili, grupo dagiti nasion ken pagsasao agserbida koma amin kenkuana.” (Daniel 7:13, 14) No kasta ti umay a Bin-i tawidennanto ti nailangitan a pagarian, ket ti naarian nga autoridadna agsaknapto iti intero a daga.
Narisut ti Problema
19. Ania a paset, kas impalgak ti anghel, ti akmen ni Maria no iti yaay ti Bin-i?
19 Ti kinasiasinot’ Bin-i nabuksilan met laeng idi agbannawag ti Kadawyan a Panawentayo. Idi tawen 2 K.K.P., adda anghel a nagparang iti balasang a Judio nga agnagan Maria, a kaputotan ni David. Imbaga ti anghel kenkuana nga isu mangipasngayto iti naisangsangayan unay a maladaga ket kinunana: “Isu natan-okto ket managanto Anak ti Kangatuan; ket ni Jehova a Dios itednanto kenkuana ti trono ni David nga amana, ket agarinto iti balay ni Jacob iti agnanayon, ket ti pagarianna awanto ti tungpalna.” (Lucas 1:32, 33) No kasta ti naunday a panangur-uray iti “bin-i” ket malpas met laengen.
20. Asino ti naikari a Bin-i, ket ania a mensahet’ inkasabana iti Israel?
20 Idi tawen 29 K.P. (petsa a nabayagen nga impatuldon Daniel), ni Jesus nabautisaran. Ti nasantuan nga espiritu immapay kenkuana, ket isu binigbig ti Dios kas Anakna. (Daniel 9:24-27; Mateo 3:16, 17) Iti unos ti tallo ket gudua a tawen, kalpasanna, kinaskasabaan ni Jesus dagiti Judio, nga inwaragawagna: “Ti pagarian dagiti langit adtoyen.” (Mateo 4:17) Bayat dayta a tiempo, tinungpalna dagiti adu a padto manipud Hebreo a Kasuratan gapuna nga awan pulos panagduadua nga isu a talaga ti naikari a Bin-i.
21. Aniat’ natarusan dagidi immuna a Kristiano no iti kinasiasino ti Bin-i?
21 Natarusan unay daytoy dagidi immuna a Kristiano. Inlawlawag ni Pablo kadagiti Kristiano sadi Galacia: “Ita naited dagiti kari ken Abraham ken iti bin-ina. Saanna a kinuna: ‘Ken kadagiti bin-i,’ a kasla agsao kadagiti adu, no di maymaysa: ‘Ket iti bin-im,’ nga isu ni Kristo.” (Galacia 3:16) No kasta ni Jesus isunto ti “Prinsipe ti Kappia” nga impadto ni Isaias. Kalpasan ti panagtugawna iti Pagarianna, maipasdekton ti kinahustisia ken kinalinteg iti intero a lubong.
Asino, Ngarud, ti Babai?
22. Asino ti babai a nadakamat iti padton Jehova idiay Eden?
22 No ni Jesus isut’ Bin-i, asino ti babai a nadakamat idiay Eden? Yantangay ti pannakabalin iti likudan ti uleg ket maysa a naespirituan a parsua, saantay koma a maklaat no ti babai met ket naespirituan, saan a natauan. Adda nailangitan a “babai” a nasaon Pablo idi kinunana: “Ngem ti Jerusalem sadi ngato siwayawaya, ket isu ti inatayo.” (Galacia 4:26) Dagiti dadduma a teksto ipasimudaagda a daytoy “Jerusalem sadi ngato” datin nga adda iti unos ti adu a milenio. Isut’ nailangitan nga organisasion dagiti naespirituan a parsua a kukuan Jehova, isu a naggapuan ni Jesus tapno matungpalnat’ papelna kas ‘bin-i ti babai.’ Daytoy laeng a kita ti naespirituan a “babai” ti makaibtor iti igugura “ti orihinal nga uleg” iti unos ti adu a milenio.—Apocalipsis 12:9; Isaias 54:1, 13; 62:2-6.
23. Apay a karkarna unay ti progresibo a pannakaipalgak ti kayulogan ti padton Jehova idiay Eden?
23 Daytoy ababa a panangusig iti pannakaibuksil dayta kadaanan a padto ti Genesis 3:15 isut’ nabileg a pammaneknek iti grande a panagtutunos ti Biblia. Talaga a karkarna ta sala matarusan ti padto no pagdadagupentayo dagiti pasamak ken naisao manipud maika-20, -11, -8, ken ti -6 a siglo K.K.P. agraman dagiti naisao ken pasamak manipud immuna a siglo ti Kadawyan a Panawentayo. Saan a mabalin a naiparparna laeng daytoy. Masapul nga adda ima a nangiturong amin kadagitoy.—Isaias 46:9, 10.
Ti Kayuloganna Kadatayo
24. Aniat’ kayuloganna kadatayo ti intay pannakaammo no asino ti Bin-i?
24 Aniat’ kayulogan amin daytoy kadatayo? Wen, ni Jesus isut’ kangrunaan a ‘bin-i ti babai.’ Dayta a kadaanan a padto ti Genesis 3:15 impakaunana a ti mukodna ‘sugatento’ ti Uleg, ket naangay daytoy idi natay ni Jesus idiay kayo a pagtutuokan. Ti sugat saan nga agbayag. Gapuna, daydi kasla panagballigi ti Uleg dagus a nasuktan iti pannakaabak idi a napagungar ni Jesus. (Kas nakitatay idiay Kapitulo 6, aglaplapusanan ti ebidensia a daytoy ket naangay.) Ti ipapatay ni Jesus nagbalin a pakaibasaran ti pannakaisalakan dagiti tao a nalinteg panagpuspusoda, gapuna ti Bin-i nangrugi idi a nagbalin a bendision, kas inkari ti Dios ken Abraham. Ngem dagidiay ngay padto a ni Jesus agarinto iti nailangitan a pagarian tapno iturayanna ti intero a naindagaan a teritoriana?
25, 26. Ania nga isyu a nainaig iti panagginnura ti ‘bin-i ti babai’ ken ti Uleg, ti nadeskribir idiay Apocalipsis?
25 Sigun iti nakabatbatad a sirmata a nairekord iti Apocalipsis kapitulo 12, ti panangrugi ti Pagarianna nailadawan kas pannakaipasngay ti anak a lalaki idiay langit. Iti daytoy a Pagarian, agturay daytoy a naikari a Bin-i babaen iti titulo a Miguel, a kayulogannat’ “Asino ti Umasping iti Dios?” Ipakitana nga awan asinoman ti addaan kalintegan a mangkarit iti kinasoberano ni Jehova, idi intappuaknan nga agnanayon “ti orihinal nga uleg” manipud langit. Mabasatayo: “Gapuna naitappuak ti dakkel a dragon, ti orihinal nga uleg, daydiay managan Diablo ken Satanas, daydiay mangiyaw-awan iti intero a napagnaedan a daga; naitappuak ditoy daga.”—Apocalipsis 12:7-9.
26 Bang-ar ti resultana idiay langit ngem rigat ditoy daga. “Ita immayen ti pannakaisalakan ken ti pannakabalin ken ti pagarian ti Diostayo ken ti panagturay ni Kristona,” isut’ nagbiktoria a pukkaw. Sa, mabasatayo: “Maipuon itoy agragsakkayo, dakayo a langlangit ken dakayo nga agnaed kadakuada! Asikayo pay a daga ken baybay, ta ti Diablo immulog kadakayo, nga addaan dakkel a pungtot, nga ammona a bassiten ti natda a tiempona.”—Apocalipsis 12:10, 12.
27. Kaano a natungpal ti padto a pannakaitappuak ni Satanas manipud langit? Kasanotay nga ammo?
27 Maibagatay kadi no kaanot’ kaitungpalan daytoy a padto? Wen, daytat’ saludsod dagidi disipulo idi inimtuodda ken Jesus ‘ti pagilasinan ti kaaddana ken ti panagngudo ti sistema dagiti banag’—kas nagsasaritaantayon iti Kapitulo 10. (Mateo 24:3) Kas nakitatayon, aglaplapusanan ti ebidensia a ti kaaddan Jesus iti nailangitan a pannakabalin ti Pagarianna nangrugi idi 1914. Nanipud idin, talaga a napasarantayon ti ‘rigat ditoy daga’!
28, 29. Aniada a dakkel a panagbalbaliw ditoy daga ti addat’ masanguanantayo, ket kasanotay nga ammo a dandanidan maangay?
28 Ngem laglagipenyo: Dayta a nailangitan a pukkaw inyanunsiona a ni Satanas “bassiten ti natda a tiempona.” No kasta dayta orihinal a padto ti Genesis 3:15 agturturongen iti sierto a tampokna. Ti uleg, ti bin-ina, ti babai, ken ti bin-ina nainagananda aminen. Ti Bin-i ‘nasugat ti mukodna,’ ngem naagasan. Din agbayag, ti pannakarumek ni Satanas (ken ti bin-ina) mangrugin babaen ken Kristo Jesus, ti agturturayen nga Ari nga insaad ti Dios.
29 Kaipapanannanto daytoy ti napalalo a panagbalbaliw ditoy daga. Dagidiay mapaneknekan a paset ti bin-i ti Uleg madadaeldanto, a maikanunong ken Satanas. Kas impadto ti salmista: “Ta bassit pay a darikmat, ket ti nadangkes maawanton; mingmingamto a sigaganetget ti ayanna, ket awanton.” (Salmo 37:10) Anian a nakaro a panagbalbaliwto dayta! Sa, matungpalto ti nayon ti sinaot’ salmista: “Ngem dagiti naemma tawidendanto ti daga, ket maay-ayatandanto iti kinaruay ti talna.”—Salmo 37:11.
30. Apay a dagiti agpangpangadua iti pannakaipaltiing ti Biblia ken uray iti kaadda ti Dios isuda dagidiay agar-arapaap?
30 Iti kastoy a wagas, yegton ti “Prinsipe ti Kappia” ti talna iti sangatauan. Daytat’ kari ti Biblia, kas nausigtay idiay Isaias 9:6, 7. Iti daytoy panawen ti panagpangadua, adut’ agkuna nga arapaap laeng ti kasta a kari. Ngem aniat’ sabali nga idiaya ti tao? Awan! Iti sabali a dasig, daytoy a kari nabatad a sinaot’ Biblia, ket ti Biblia isut’ di mapaay a Saot’ Dios. Dagidiay agpangpangadua talaga nga isudat’ agar-arapaap. (Isaias 55:8, 11) Dida ikankano ti Dios, isu a nangipaltiing iti Biblia ken isut’ kangrunaan kadagiti amin a kinapudno.
[Salsaludsod]
[Ladawan iti panid 151]
Ti immuna a padtot’ Biblia nangted namnama iti nagbasol a sangatauan
[Ladawan iti panid 154]
Idi maika-20 a siglo K.K.P., ni Jehova imbagana ken Abraham a ti naikari a Bin-i tumaudto kadagiti kaputotanna
[Ladawan iti panid 155]
Idi maika-11 a siglo K.K.P., naammuan ni Ari David a ti Bin-i agtaudto iti naarian a lineana
[Ladawan iti panid 156]
Idi maika-8 a siglo K.K.P. impadto ni Isaias dagiti bendision nga iyegto ti Bin-i
[Ladawan iti panid 157]
Idi maika-6 a siglo K.K.P., impakpakaunan Daniel a ti Bin-i agturayto iti nailangitan a pagarian
[Ladawan iti panid 159]
Idi dandani mangrugi ti umuna a siglo K.P., naammuan ni Maria a ni Jesus, nga ipasngaynanto, isuntot’ agbalin a Bin-i
