Kapitulo 35

Ti Kalalatakan a Sermon a Naibitla

TI BUYA isut’ maysa kadagiti nakalalagip unay iti historia ti Biblia: Ni Jesus situtugaw iti igid ti bantay, a mangipapaay iti nalatak a Sermonna iti Bantay. Ti lugar ket idiay asideg ti Baybay ti Galilea, nalabit asideg iti Capernaum. Kalpasan ti panangbusbosna ti agpatnag iti panagkarkararag, ni Jesus ket kapilpilina laeng ti 12 kadagiti adalanna nga agbalin nga apostolesna. Kalpasanna, kaduana ida amin, isut’ umay iti daytoy napatag a lugar iti bantay.

Itatta, mabalin a panunotenyo, a nakabambannogen ni Jesus ket kayatnan ti maturog. Ngem immay ti dakkel a bunggoy, a dadduma naggapuda pay idiay Judea ken Jerusalem, 100 aginggat’ 110 kilometros ti kaadayona. Dadduma naggapuda manipud iti igid ti baybay ti Tiro ken Sidon a masarakan iti amianan. Immayda denggen ni Jesus ken paagasan kadagiti saksakitda. Addada pay tattao a rirriribuken dagiti demonio, dagiti nadangkes nga anghel ni Satanas.

Bayat a bumabbaba ni Jesus, umasideg dagiti tao a masaksakit a mangsagid kenkuana, ket inagasanna ida amin. Kalpasanna, nalawag nga immuli ni Jesus iti nangatngato a paset ti bantay. Sadiay isut’ nagtugaw ket rinugianna a sinursuruan ti umariwekwek a naisaknap iti napatag a lugar iti sanguananna. Ket panunotenyo dayta! Ita awan uray maysa a tao iti intero nga agdengdengngeg ti agsagsagaba manipud iti nadagsen nga an-anayen!

Magagaran dagiti tattao a dumngeg iti mannursuro a nakaaramid kadagitoy nakaskasdaaw a milagro. Ni Jesus, nupay kasta, impaayna ti sermonna a nangnangruna agpaay a pakagunggonaan dagiti adalanna, a nalabit isudat’ naurnong a kaasitgan kenkuana. Ngem tapno magunggonaantayo met amin, agpadpada a daytat’ inlanad da Mateo ken ni Lucas.

Ti salaysay ni Mateo iti sermon ket agarup uppat a daras nga at-atiddog ngem ni Lucas. Mainayon pay, dagiti paset ti insurat ni Mateo, ket imparang ni Lucas kas sinao ni Jesus iti sabali a tiempo bayat ti ministeriona, kas makita no idiligyo ti Mateo 6:9-13 iti Lucas 11:1-4, ken ti Mateo 6:25-34 iti Lucas 12:22-31. Kaskasdi daytoy ti saan koma a pagsiddaawan. Kaawatan nga insursuro ni Jesus dagiti isu met laeng a bambanag a di la namnaminsan, ket pinili ni Lucas nga ilanad ti dadduma kadagitoy a pannursurona iti naiduma a kasasaad.

Ti namagbalin iti sermon ni Jesus a nakapatpateg ket saan laeng a ti kinauneg ti naespirituan a linaonna no di ket ti kinasimplena ken ti kinalawag ti panangiparangna kadagitoy a kinapudno. Isut’ nagadaw manipud kadagiti gagangay a kapadasan ket nagusar kadagiti bambanag a gagangayen kadagiti tattao, iti kasta pinagbalinna a nalaklaka a maawatan dagiti kapanunotanna babaen kadagiti amin nga agsapsapul iti nasaysayaat a panagbiag iti pamay-an ti Dios.

Asino dagiti Pudpudno a Naragsak?

Tunggal maysa kayatna ti agbalin a naragsak. Iti pannakabigbigna iti daytoy, rinugian ni Jesus ti Sermonna idiay Bantay babaen iti panangdeskribirna kadagidiay pudpudno a naragsak. Kas pagaammotayo, daytoy ti dagus a nangala ti atension kadagiti adu a managdengngegna. Kaskasdi dagiti panglukat a sasaona kasla agsusuppiatda kadagiti adu.

Iti panangiturongna kadagiti komentona kadagiti ad-adalanna, rinugian ni Jesus: “Naragsakkayo a napanglaw, ta kukuayo ti pagarian ti Dios. Naragsakkayo a mabisbisinan itan, ta mapnekkayto. Naragsakkayo nga agsangsangit ita, ta agragragsakkayto. Naragsakkayo inton guraendakayto dagiti tattao . . . Agrag-okayo iti dayta nga aldaw ket aglagtokayo iti ragsak, ta adtoy! ti gunggonayo dakkelto sadi langit.”

Daytoy ti salaysay ni Lucas iti introduksion ti sermon ni Jesus. Ngem sigun ti salaysay ni Mateo, kuna met ni Jesus a dagiti naemma, dagiti naasi, dagiti nadalus iti puso, ken dagiti mannakikappia naragsakda. Dagitoy ti naragsak, kuna ni Jesus, agsipud ta tawidendanto ti daga, maipakitaandanto ti asi, makitadanto ti Dios, ket maawagandanto nga annak ti Dios.

Ti kayat a sawen ni Jesus iti panagbalin a naragsak, nupay kasta, ket saan laeng a ti panagbalin a naganaygay wenno managkatawa, a kas iti maysa no isut’ maay-ayatan. Ti pudpudno a kinaragsak naun-uneg pay, nga addaan kapanunotan ti pannakapnek, nga addaan pannakakontento ken kaitungpalan iti biag.

Gapuna dagidiay pudpudno a naragsak, ipakitan Jesus, isu dagidiay tattao a makailasin iti naespirituan a kasapulanda, a napaladingitanda gaput’ sibabasol a kasasaadda, ket naammuanda ken agserserbida iti Dios. Iti kasta, uray no magurgura wenno maidaddadanesda gaput’ panagaramidda iti pagayatan ti Dios, naragsakda agsipud ta ammoda nga ay-ayuenda ti Dios ken awatendanto manipud kenkuana ti gunggona a biag nga agnanayon.

Nupay kasta, adu kadagiti agdengdengngeg ken Jesus, kas kadagiti dadduma a tattao itatta, patienda a ti panagbalin a narang-ay ken panangtagiragsak iti nanam-ay a panagbiag isut’ mangparagsak iti maysa a tao. Ngem saan a kasta ti ammo ni Jesus. Babaen ti panangaramidna iti maysa a panamagdilig a nalabit nangkellaat iti adu kadagiti agdengdengngegna, kunana:

“Ngem asikay pay a babaknang, ta inawatyon a naan-anay ti liwliwayo. Asikay pay a sipepennek ita, ta agbisinkayonto. Asikay pay nga agkatkatawa ita, ta agdung-aw ken agsangitkayto. Asikay pay, inton amin dagiti tao idaydayawdakayo, ta kasta met laeng ti inaramid dagiti ammada kadagiti sinan mammadto.”

Aniat’ kayat a sawen ni Jesus? Apay a ti kaadda ti kinabaknang, ti sinanam-ay a panangsursurot ti ragragsak, ken panangtagiragsak ti pammadayaw dagiti tattao mangyegda ti ay-ay? Agsipud ta no ti maysa a tao addaan ken ik-ikutanna dagitoy a bambanag, iti kasta ti serbisio iti Dios, nga isu laeng ti makaiyeg iti pudno a ragsak, dinton mairaman iti biagna. Maigiddato iti dayta, di kayat a sawen ni Jesus a ti basta panagbalin a napanglaw, mabisbisin, ken maladladingitan pagbalinenna a naragsak ti maysa a tao. Masansan, nupay kasta, dagita a tattao nga adda iti daksanggasat a kasasaad abrasaenda ti pannursuro ni Jesus, ket iti kasta mabendisionandanto iti pudpudno a kinaragsak.

Sumaganad, idi nagsao kadagiti adalanna, kuna ni Jesus: “Dakayo ti asin ti daga.” Siempre, dina kayat a sawen, nga isuda ti literal nga asin. Imbes ketdi, ti asin ket maysa a preserbatibo. Sangabunton dayta ti adda iti asideg ti altar idiay templo ni Jehova, ket dagiti agserserbi a papadi sadiay inusarda dayta a pangasin kadagiti datdaton.

Dagiti adalan ni Jesus isuda “ti asin ti daga” ta addaanda ti makaispal nga impluensia kadagiti tattao. Pudno unay, ti mensahe nga aw-awitda ispalenna ti biag dagiti amin a dumngeg iti dayta! Daytat’ mangiyeg iti biag dagita a tattao kadagiti kualidad ti kinaagnanayon, kinasungdo, ken kinamatalek, a manglapped ti aniaman a naespirituan a moral a panagdadael kadakuada.

“Dakayo ti silaw ti lubong,” kuna ni Jesus kadagiti adalanna. Ti maysa a silaw ket saan a maikabil iti uneg ti maysa a salop no di ket maikabil iti pagbatayan ti silaw, gapuna kuna ni Jesus: “Kasta koma ti panaglawag ti silawyo iti sanguanan dagiti tao.” Ar-aramiden daytoy dagiti adalan ni Jesus babaen ti panangaskasabada iti publiko, agraman ti panagserserbida kas naraniag a pagulidanan ti kababalin a maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia.

Ti Nangato a Pagalagadan ti Paspasurotna

Dagiti narelihiusuan a papangulo imbilangda ni Jesus a managsalungasing ti Linteg ti Dios ket iti nabiit pay nagkokomplotda a mangpapatay kenkuana. Gapuna bayat ti panangitultuloy ni Jesus ti Sermonna idiay Bantay, inlawlawagna: “Dikay pagarupen nga immayak a mangdadael iti Linteg wenno kadagiti Mammadto. Saanak nga immay a mangdadael, no di ket mangtungpal.”

Dakkel unay ti pammadayaw ni Jesus iti Linteg ti Dios ket pinaregtana met dagiti dadduma a maaddaan iti kasta a pammadayaw. Kinapudnona, kunana: “Gapuna, uray siasino a mangsalungasingto iti maysa kadagitoy bilin a kababassitan ken mangisuro iti kasta kadagiti tattao, managanto ti ‘bassit unay’ idiay pagarian ti langit,” a kayatna a sawen a ti kasta a tao saanto a makadanon a pulos idiay Pagarian.

Imbes a dina ikankano ti Linteg ti Dios, kinondenar ketdi ni Jesus ti kababalin a mangiyeg iti panangsalungasing ti maysa a tao iti dayta. Kalpasan ti panangipalagipna a ti Linteg kunaenna, “Dika mamapatay,” innayon ni Jesus: “Ngem, kunak kadakayo nga uray siasino nga agtultuloy a gumura iti kabsatna agpeggadto iti pangukoman.”

Gapu ta ti agtultuloy a pananggura iti maysa a kalangenlangen serioso unay, a nalabit mabalin nga agturong pay iti panangpapatay, inyilustrar ni Jesus ti aramiden ti maysa tapno maragpatna ti talna. Insurona: “Ngarud, no agidatagka ti [pangsakripisio] a datonmo iti altar ket idiay malagipmo a ni kabsatmo adda aniaman kenkuana a maibusor kenka, panawam sadiay ti datonmo iti sanguanan ti altar, ket inka; makikappia nga umuna pay ken kabsatmo, ket kalpasanna, umayka ket igay-atmon ti datonmo.”

Iti panangiyegna ti atension iti maikapito kadagiti Sangapulo a Bilbilin, intuloy ni Jesus: “Nangngegyo a naisao, ‘Dika makiabig iti saanmo nga asawa.’” Nupay kasta, kinondenar pay ni Jesus ti agtultuloy a kababalin nga agturong iti pannakiabig. “Ngem siak kunak kadakayo nga uray siasino nga agtultuloy a mangmatmat iti maysa a babai tapno gartemanna nakiabigen kenkuana iti pusona.”

Saan a sasawen ni Jesus ditoy maipapan iti aglabas laeng nga imoral a kapanunotan no di ket ti ‘agtultuloy a panangmatmat.’ Ti kasta nga agtultuloy a panangmatmat gargarienna ti derrep, a no maikkan iti gundaway, agtungpal iti pannakiabig. Kasano a malapdan ti maysa a tao ti pannakapasamak daytoy? Iyilustrar ni Jesus no kasano ti pannakasapul ti nainget a panagtignay, a kunkunana: “Ket, no ta matam a makingkanawan isut’ mangted kenka ti pakaitibkolan, isu suatem, ket ibellengmo. . . . Ket, no ta imam a makingkanawan isut’ pakaitibkolam, isu ti putdem ket ibellengmo.”

Masansan a situtulok dagiti tattao a mangisakripisio iti maysa a literal a saka wenno ima nga adda sakitna tapno maispal ti intero a biagda. Ngem sigun ken Jesus, ad-adda a napatpateg ti ‘panangibelleng’ iti aniaman, uray pay kas ti kapateg ti mata wenno ima, tapno maliklikan ti dakes a panagpampanunot ken ar-aramid. Ta no saan, inlawlawag ni Jesus, dagita a tattao maibellengdanto idiay Gehenna (maysa a mapupuoran a pagibasuraan idiay asideg ti Jerusalem), a mangisimsimbolo iti agnanayon a pannakadadael.

Sinalaysay met ni Jesus no kasano ti pannakilangen kadagiti tattao a makapataud iti pakadangranan ken pakasaktan. “Dikay sarangten ti dakes,” isut’ balakadna. “No di ket ti uray siasino a tumungpa iti pingpingmo a makanawan, iparangmo pay kenkuana ti bangir.” Di kayat a sawen ni Jesus ditoy a di rebbeng nga idepensa ti maysa a tao ti bagina wenno ti pamiliana no marautda. Ti tungpa ket saan a nairanta a mangdangran iti sabali no iti pisikal, no di ket, pananginsulto. Gapuna, ti kayat a sawen ni Jesus a ta no ti siasinoman padpadasennakay sulbogen a makiapa wenno makisuppiat babaen man iti literal a panangtungpa iti ima wenno babaen kadagiti makainsulto a sasao, saanto a nasayaat ti agibales.

Kalpasan ti panangipalagipna iti linteg ti Dios nga ayatem ti kaarrubam, kuna ni Jesus: “Ngem siak, kunak kadakayo: Itultuloyyo nga ayaten dagiti kabusoryo ket ikararaganyo dagiti mangidadanes kadakayo.” Iti panangitedna iti napigsa a rason iti panangaramid iti daytoy, innayonna: “[Tapno] annaknakayo ni Amayo nga adda sadi langit, ta paruarenna ti initna kadagiti dakes ken kadagiti naimbag.”

Pinagpatingga ni Jesus daytoy a paset ti sermonna babaen ti pammagbagana: “Agbalinkayo ngarud nga awan pagkuranganna, a kas ken Amayo a nailangitan nga awan pagkuranganna.” Di kayat a sawen ni Jesus a dagiti tattao ket agbalinda a perpekto wenno awan pagkuranganna iti naan-anay a kaipapananna. Imbes ketdi, mabalinda, babaen ti panangtuladda iti Dios, a palawaen ti panagayatda nga iramanna uray dagiti kabkabusorda. Ti umas-asping a salaysay ni Lucas inlanadna dagitoy a sasao ni Jesus: “Agbalinkayo koma a manangngaasi, a kas ken ni Amayo a manangngaasi.”

Kararag, ken Talek iti Dios

Bayat ti panangitultuloy ni Jesus iti sermonna, kinondenarna ti kinamanaginsisingpet dagiti tattao a mangiparparammag iti makunkuna a kina-nadiosanda. “Ngarud inton manglimoska,” kunana, “dikanto pagunien ti tangguyob iti sanguanam, a kas iti aramiden dagiti aginsisingpet.”

“Kasta met,” intuloy ni Jesus, “inton agkararagka, saankay a kas kadagiti managinsisingpet; ta isuda ayatenda ti agkararag kadagiti sinagoga ken kadagiti nagsulian dagiti daldalan a sitatakder tapno makita ida dagiti tattao.” Imbes ketdi, imbilinna: “Ngem sika, inton agkararagka, sumrekka iti siledmo ket, inton nairikepen ti ruangan, agkararagka ken Amam nga adda iti nalimed.” Ni Jesus a mismo nagkararag iti publiko, gapuna saanna a konkondenaren dagitoy. Ti tubtubngarenna isu dagiti karkararag a maar-aramid tapno pagsiddaawenda laeng dagiti managdengngeg ket awatendanto ti pammadayawda.

Intuloy pay ni Jesus ti nangbalakad: “Ngem iti panagkararagyo, dikay aramaten dagiti awan kapapay-anna a panangulit-ulit, a kas ti aramiden dagiti tattao iti nasnasion.” Di kayat a sawen ni Jesus a ti panangulit-ulit a mismo ket dakes. Iti naminsan, uray isu met inulit-ulitna nga inusar “dagiti isu met laeng a sasao” idi agkararag. Ngem ti saanna nga anamongan isut’ panangusar kadagiti naimemoria a sasao a “panangulit-ulit,” ti wagas dagidiay agus-usar ti rosario bayat nga ulit-ulitenda dagiti karkararagda a saandan nga agpampanunot.

Tapno matulongan dagiti managdengngegna nga agkararag, nangipaay ni Jesus ti modelo a kararag a nangiraman kadagiti pito a dawdawat. Ti umuna a tallo umiso ti panangbigbigna iti turay ti Dios ken dagiti pangpanggepna. Indawatda a ti nagan ti Dios masantipikar, nga umay koma ti Pagarianna, ken maaramid ti pagayatanna. Dagiti nabati nga uppat ket personalda a panagdawat, awan sabali, maipaay ti inaldaw a taraon, iti pannakapakawan dagiti basbasol, ti di pannakaiyeg ti sulisog a nalablabes ngem ti maibturan ti maysa, ken ti pannakaispal iti managdakdakes.

Iti panagtultuloyna, inlawlawag ni Jesus ti silo ti panangipaay iti di maiyanatup a panangipaganetget kadagiti material a sanikua. Ingunamgunamna: “Saankayo nga agurnong kadagiti gupgupit nga agpaay kadakayo ditoy daga, isu a ti sanga ken ti lati dadaelenda ida, ken isu a dagiti mannanakaw kalienda ken takawen.” Saan laeng a dagita a gupgupit ti mapukaw no di ket saanda pay a makaibangon iti aniaman a merito iti Dios.

Gapuna, kuna ni Jesus: “Ngem, agurnongkayo kadagiti gupgupit sadi langit.” Maaramidan daytoy babaen ti panangipangpangruna iti serbisio ti Dios iti biagyo. Awan asinoman a makaipanaw ti merito a naurnongyo iti Dios wenno ti dakkel a gunggonana. Kalpasanna innayon ni Jesus: “Ta no adino ti yan ti gupityo, addanto met idiay ti pusoyo.”

Iti panangitultuloyna pay iti silo ti materialismo, nangted ni Jesus ti pangngarig: “Ti pagsilawan ti bagi isu ti mata. Gapuna, no ti matam nadalusto, amin a bagim nalawagto; ngem no ti matam dakes, amin a bagim nasipngetto.” Ti mata nga umiso ti panagandarna no iti bagi ket kaiyariganna ti nasindian a pagsilawan nga adda iti nasipnget a lugar. Ngem tapno umiso ti pannakakita, masapul a ti mata naipamaysa, kayatna a sawen, daytat’ nakasentro iti maysa a banag. Ti mata a di umiso ti nakaisentruanna mangiturong iti biddut a panangpattapatta kadagiti bambanag, ti panangipangpangruna kadagiti material a bambanag ngem ti serbisio iti Dios, a daytat’ mamagbalin a nasipnget iti “amin a bagim.”

Pinagpatingga ni Jesus daytoy a banag babaen ti napuersa a pangngarig: “Awan ti tao a makabalin nga agserbi iti dua nga appo; ta guraennanto ti maysa ket ayatennanto ti sabali, wenno sumurotto iti maysa ket umsienna ti sabali. Dikay mabalin ti agserbi iti Dios ken iti Kinabaknang.”

Kalpasan ti panangtedna iti daytoy a balakad, impasiguro ni Jesus kadagiti managdengngegna a saanda koma nga agagawa kadagiti material a kasapulanda no ipangpangrunada ti serbisio ti Dios. “Imutektekanyo dagiti tumatayab ti langit,” kunana, “ta dida agmula wenno dida agani ket dida agurnong kadagiti kamkamalig; ket ni Amayo a nailangitan taraonanna ida.” Kalpasanna insaludsodna: “Saankayo aya a napatpateg ngem isuda?”

Sumaganad, intudo ni Jesus dagiti lirio iti talon ket sana kinuna nga “uray pay ni Salomon agraman ti isuamin a kinadayagna saan a nakawesan a kas iti maysa kadakuada. Ket no,” intuloyna, “ti Dios kasta ti panangkawesna ti ruot kadagiti kataltalonan, . . . saan aya a nangnangruna a dakayo ti kawesannanto, dakayo a bassitan ti pammati?” Gapuna nagpatingga ni Jesus: “Dikay ngarud agagawa a kunkunayo, ‘Ania ti kanenminto?’ wenno, ‘Ania ti inumenminto?’ wenno, ‘Ania ti pagan-anayminto?’ . . . Ta ni Amayo a nailangitan ammona ti pannakasapulyo amin kadagitoy. Ngem itultuloyyo a biruken nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna, ket isuamin dagitoy a bambanag mainayondanto kadakayo.”

Ti Dalan nga Agturong iti Biag

Ti dalan nga agturong iti biag isut’ panangsalimetmet kadagiti pannursuro ni Jesus. Ngem saan a nalaka nga aramiden daytoy. Dagiti Fariseo, kas pangarigan, adda pagannayasanda a mangukom kadagiti dadduma a siuuyong, ket mabalin nga adut’ mangtulad kadakuada. Gapuna bayat ti panangitultuloy ni Jesus iti Sermonna idiay Bantay, isut’ namalakad: “Dikay agipato tapno dikayo maipato; ta iti panangipato nga aramidenyo, kasta met ti pannakaipatoyonto.”

Nakapegpeggad ti panangsurot iti panangidaulo dagiti nalabes panangipatoda a Fariseo. Sigun iti salaysay ni Lucas, iyilustrar ni Jesus daytoy a peggad babaen iti panagkunana: “Mabalin ngata ti bulsek nga idalan ti padana a bulsek? Didanto ngata matnag nga agpadpada iti abut?”

Ti nalabes a panangbabalaw kadagiti dadduma, a padpadakkelen dagiti biddutda, ket maysa a nadagsen a basol. Gapuna insaludsod ni Jesus: “Kasano ti panagkunamto ken kabsatmo, ‘Agurayka, ikkatek ita matam ti puling’; ket adtoy! ti maysa a pasanggir iti matam? Managinsisingpet! Umuna pay nga ikkatem ti pasanggir iti matam, ket iti kasta makakitakanto a nalawag iti panangikkatmo ti puling iti mata ni kabsatmo.”

Dina kaipapanan daytoy a dagiti adalan ni Jesus saanda nga agusar iti pannakaawat maipapan kadagiti dadduma a tattao, ta kunana: “Saanyo nga ited ti nasantuan kadagiti aso, ket saanyo met nga idisso dagiti perlasyo iti sanguanan dagiti baboy.” Dagiti kinapudno manipud Sao ti Dios nasantuanda. Naiyarigda kadagiti piguratibo a perlas. Ngem no dadduma a tattao, a kasla aso wenno baboy, awan ipakitada a panangipateg kadagitoy nasudi a kinapudno, rebbeng a panawan dagiti adalan ni Jesus dagidiay a tattao ket birukenda dagidiay ad-adda nga umawat.

Numan pay sinalaysay ni Jesus ti kararag a nasapsapa iti Sermonna idiay Bantay, ipagpaganetgetna ti pannakasapul ti panagbalin a naganetget iti dayta. “Itultuloyyo ti dumawat,” inggunamgunamna, “ket maikkankayto.” Tapno maiyilustrar ti kinasagana ti Dios a sumungbat kadagiti kararag, insaludsod ni Jesus: “Asino ti tao nga adda kadakayo a no ti anakna dumawatto koma ti tinapay​—isu ikkannanto aya ti maysa a bato? . . . Ngarud, no dakayo, idinto a dakeskayo, ammoyo ti mangted kadagiti nasayaat a sagsagut kadagiti annakyo, saan aya a nangnangruna pay ni Amayo nga adda sadi langit a mangtedto kadagiti nasayaat a bambanag kadagiti agdawat kenkuana?”

Sumaganad nangipaay ni Jesus ti nagbalin a nalatak a pagalagadan ti kababalin, a gagangay a maaw-awagan ti Nabalitokan a Pagalagadan (Golden Rule). Kunana: “Gapuna, amin dagiti bambanag, a kayatyonto a dagiti tattao aramidenda koma kadakayo, kasta met ti aramidenyo kadakuada.” Ti panagbiag a maitunos iti daytoy a pagalagadan ramanenna ti positibo a panagtignay iti panagaramid ti naimbag kadagiti dadduma, a tratuen ida kas iti kayatyo met a pannakatrato.

A ti dalan nga agturong iti biag saan a nalaka ket naipanayag iti bilin ni Jesus: “Sumrekkayo iti ruangan a nailet; ta akaba ti ruangan ken nalawa ti dalan a mangiturong iti pakadadaelan, ket adu dagiti sumrek kenkuana; ta nailet ti ruangan ken akikid ti dalan a mangiturong iti biag, ket natakkon dagiti makasarak kenkuana.”

Ti peggad iti pannakaiyaw-awan dakkel unay, gapuna namakdaar ni Jesus: “Agaluadkayo kadagiti naulbod a mammadto nga umayda kadakayo a nakakawes a kasla karnero, ngem iti unegda loboda a narawet.” No kasano a ti nasayaat a kaykayo ken dakes a kaykayo mailasinda babaen kadagiti bungbungada, kuna ni Jesus, mailasin met dagiti ulbod a mammadto babaen kadagiti kababalin ken sursuroda.

Iti panagtultuloyna, inlawlawag ni Jesus a saan laeng a no ania ti kunaen ti maysa a tao ti mamagbalin kenkuana kas adalanna no di ket ti ar-aramidenna. Dadduma a tattao kunaenda a ni Jesus isut’ Apoda, ngem no saanda nga ar-aramiden ti pagayatan ni Amana, kunana: “Ket siak ipalgakkonto kadakuada: “Uray kaano dikayo naam-ammo! Umadayokayo kaniak, dakayo nga agar-aramid ti dakes.”

Kamaudiananna, inted ni Jesus ti nakalalagip a panangserra ti sermonna. Kunana: “Siasinoman ngarud a dumngeg kadagitoy a saok ket aramidenna ida maipadisto iti maysa a tao a manakem, a binangonna ti balayna iti rabaw ti bato. Ket nagtinnag ti tudo ket immay dagiti laylayus ket nagangin ket nagdissuoranda daydi a balay, ket saan a natuang, ta nabangon iti rabaw ti bato.”

Iti kasumbangirna, kuna ni Jesus: “Ket amin a makangngeg kadagitoy a saok ket saanna ida nga aramiden maipadisto iti maysa a tao a maag, a binangonna ti balayna iti rabaw ti darat. Ket nagtinnag ti tudo ket immay dagiti laylayus ket nagangin ket nagdissuoranda daydi a balay ket natuang, ket dakkel ti pannakarbana.”

Idi a nalpasen ni Jesus ti sermonna, nagsiddaaw dagiti umariwekwek iti panangisursurona, ta isursurona ida kas maysa a tao nga addaan ti autoridad ket saan a kas kadagiti narelihiusuan a papanguloda. Lucas 6:12-23; Mateo 5:1-12; Lucas 6:24-26; Mateo 5:13-48; 6:1-34; 26:36-45; 7:1-29; Lucas 6:27-49.

▪ Sadinot’ yan ni Jesus idi imbitlana ti nakalalagip unay a sermonna, siasino dagiti siimatang, ket aniat’ napasamak kasakbayan unay ti panangitedna iti dayta?

▪ Apay a saan a nakaskasdaaw nga inlanad ni Lucas ti sumagmamano kadagiti pannursuro ti sermon iti sabali a kasasaad?

▪ Aniat’ mamagbalin a nakapatpateg unay ti sermon ni Jesus?

▪ Asino dagiti pudpudno a naragsak, ken apay?

▪ Asinodanto dagiti umawat ti ay-ay, ken apay?

▪ Kasano a dagiti adalan ni Jesus isuda “ti asin ti daga” ken “ti silaw ti lubong”?

▪ Kasanot’ panangipakita ni Jesus iti nangato a panangmatmatna iti Linteg ti Dios?

▪ Ania a pannursuro ti ited ni Jesus tapno mairamutan dagiti pagtataudan ti pammapatay ken pannakiabig?

▪ Aniat’ kayat a sawen ni Jesus idi agsao maipapan iti panangiparang ti bangir a pingping?

▪ Kasano ti intay panagbalin nga awan pagkuranganna kas ti Dios nga awan pagkuranganna?

▪ Ania a pannursuro maipapan iti kararag ti ipaay ni Jesus?

▪ Apay a nasaysayaat dagiti nailangitan a gupit, ket kasano ti pannakagun-odda?

▪ Ania dagiti pangngarig a naited a mangtulong iti maysa a mangliklik iti materialismo?

▪ Apay a kuna ni Jesus a saan a kasapulan ti panagagawa?

▪ Aniat’ kuna ni Jesus maipapan ti panangipato kadagiti dadduma; ngem kasano ti panangipakitana a dagiti adalanna kasapulan ti panangusarda ti pannakaawat maipapan kadagiti tattao?

▪ Ania pay ti kinuna ni Jesus maipapan ti kararag, ket ania a pagalagadan ti impaayna?

▪ Kasanot’ panangipakita ni Jesus a ti dalan ti biag ket saan a nalaka ken adda peggad ti pannakaiyaw-awan?

▪ Kasano a sinerraan ni Jesus ti sermonna, ket aniat’ epektona?