Kapitulo Otso

Adda ni Jehova a Dios iti Nasantuan a Templona

Isaias 6:1-13

1, 2. (a) Kaano nga inawat ni mammadto nga Isaias ti sirmatana maipapan iti templo? (b) Apay a napukaw ni Ari Ozias ti pabor ni Jehova?

“IDI tawen a natay ni Ari Ozias, siak, nupay kasta, nakitak ni Jehova, a situtugaw iti trono a nangato ken naitan-ok, ket dagiti gayadan ti kawesna pinunnoda ti templo.” (Isaias 6:1) Nangrugi ti maika-6 a kapitulo ti libro ni Isaias babaen kadagitoy a sasao ti mammadto. Tawen 778 K.K.P. daydi.

² Naisangsangayan ti kinaballigi ti kaaduan a paset ti 52 a tawen a panagturay ni Ozias kas ari iti Juda. Gapu ta inaramidna “daydi a nalinteg kadagiti mata ni Jehova,” sinuportaran ti Dios dagiti gannuatna iti militar, panagpatakder, ken agrikultura. Ngem ti balligina isu met laeng ti nangperdi kenkuana. Idi agangay, timmangsit ti pusona, “iti kasta nga isu nagaramid a sidadangkes, ket sinalungasingna ni Jehova a Diosna; ta napan iti templo ni Jehova tapno puoranna ti insienso.” Gapu iti daytoy a kinapalangguad ken ti pungtotna kadagiti papadi a nangtubngar kenkuana, nagkukutel ni Ozias agingga iti ipapatayna. (2 Cronicas 26:3-22) Agarup iti daydi a tiempo nga inrugi ni Isaias ti agipadto.

3. (a) Aktual kadi a nakita ni Isaias ni Jehova? Ilawlawagyo. (b) Ania nga eksena ti nabuya ni Isaias, ken para iti ania a rason?

³ Saan a naibaga kadatayo no sadino ti ayan ni Isaias idi nakitana ti sirmata. Ngem nabatad a sirmata ti nakitana babaen kadagiti pisikal a matana, saan ket nga aktual a naimatanganna ti Mannakabalin-amin, ta “awan ti tao a nakakita iti Dios uray kaano.” (Juan 1:18; Exodo 33:20) Kaskasdi, ti pannakakita iti Namarsua  a ni Jehova, uray iti sirmata laeng, ket nakaskasdaaw a buya. Daydiay situtugaw iti nangayed a trono, a mangisimbolo iti saadna kas agnanayon nga Ari ken Ukom, isu ti Agturay iti Uniberso ken Gubuayan ti isuamin a nalinteg a gobierno! Dagiti gayadan ti atiddog ken agalloallon a kawesna ket pinunnoda ti templo. Naayaban ni Isaias iti serbisio a panagipadto a mangitan-ok iti soberano a pannakabalin ken kinahustisia ni Jehova. Tapno maisagana, maikkan iti sirmata maipapan iti kinasanto ti Dios.

4. (a) Apay a simboliko dagiti pannakailadawan ni Jehova a nakita iti sirmata ken nailanad iti Biblia? (b) Ania ti maadal maipapan ken Jehova manipud iti sirmata ni Isaias?

⁴ Saan a dineskribir ni Isaias ti langa ni Jehova iti sirmatana​—saan a kas kadagiti sirmata nga impakaammo da Ezequiel, Daniel, ken Juan. Ket naggigidiat amin dagidiay a salaysay no maipapan kadagiti nakitada idiay langit. (Ezequiel 1:26-28; Daniel 7:9, 10; Apocalipsis 4:2, 3) Nupay kasta, panunotentay koma ti kasasaad ken panggep dagitoy a sirmata. Dagita ket saan a literal a panangdeskribir iti kaadda ni Jehova. Ti pisikal a mata saanna a makita ti naespirituan, ket ti limitado nga isip ti tao dina matarusan ti lugar dagiti espiritu. No kasta, dagita a sirmata idatagda ti impormasion a masapul a mayallatiw sigun iti maawatan ti tao. (Idiligyo ti Apocalipsis 1:1.) Saan a kasapulan ti deskripsion ti langa ti Dios iti sirmata ni Isaias. Ipakaammo ti sirmata ken Isaias nga adda ni Jehova iti nasantuan a templona ken ipakaammona a nasantuan ti Dios ken nasin-aw dagiti panangukomna.

Dagiti Serafin

5. (a) Siasino dagiti serafin, ket ania ti kaipapanan dayta a termino? (b) Apay a lingdan dagiti serafin ti ruprupa ken saksakada?

⁵ Umimdengkayo! Ituloy ni Isaias: “Dagiti serafin agtaktakderda idi iti ngatuenna. Tunggal maysa addaan innem a payak. Babaen ti dua tinaginayonna a siaabbong ti rupana, ket babaen ti dua tinaginayonna a siaabbong dagiti sakana, ket babaen ti dua isu tumayab.” (Isaias 6:2) Ti Isaias kapitulo 6 laeng ti  masarakantayo a paset ti Biblia a nakadakamatan dagiti serafin. Nabatad a dagita ket anghel a parsua nga agserserbi ken Jehova a nakatantan-okda no iti pribilehio ken dayaw, yantangay naisaadda iti aglawlaw ti nailangitan a trono ni Jehova. Saan a kas ken natangsit nga Ari Ozias, agtakemda a buyogen ti isuamin a kinapakumbaba ken kinaemma. Gapu ta addada iti saklang ti nailangitan a Soberano, lingdanda dagiti rupada iti sangaparis a payak; ket gapu iti panagraemda iti dayta a nasantuan a lugar, lingdanda dagiti sakada iti sabali pay a paris. Gapu ta asidegda iti Soberano ti Uniberso, ad-adda manen a di kayat dagiti serafin nga itan-ok ti bagida, tapno dida makasinga iti personal a dayag ti Dios. Ti termino a “serafin,” a kaipapananna “dagidiay gumilgil-ayab” wenno “dagidiay umap-apuy,” ipasimudaagna nga isilnagda ti lawag, ngem ilemmengda dagiti rupada manipud iti dakdakkel a raniag ken dayag ni Jehova.

6. Ania ti posision dagiti serafin no mainaig ken ni Jehova?

⁶ Usaren dagiti serafin ti maikatlo a paris dagiti payakda a pagtayab ken, di pagduaduaan, tapno agampayagda, wenno ‘agtakderda,’ kadagiti puestoda. (Idiligyo ti Deuteronomio 31:15.) No maipapan iti posisionda, kunaen ni Propesor Franz Delitzsch: “Kinapudnona, saan nga agtakder dagiti serafin iti ngatuen ti ulo Daydiay situtugaw iti trono, no di ket nagampayagda iti ngatuen ti kawes a kukua Daydiay, a dayta ti nangpunno iti trono.” (Commentary on the Old Testament) Agparang a rasonable daytoy. ‘Agtaktakderda iti ngatuenna,’ saan a gapu ta natantan-okda ngem ni Jehova, no di ket agur-urayda kenkuana, a natulnog ken sisasaganada nga agserbi.

7. (a) Ania nga annongen ti itungtungpal dagiti serafin? (b) Apay a mamitlo nga ideklara dagiti serafin ti kinasanto ti Dios?

⁷ Imdenganyo itan dagidiay naisangsangayan ti pribilehioda a serafin! “Daytoy a maysa immawag iti daydiay a maysa ket kinunana: ‘Santo, santo, santo ni Jehova ti buybuyot. Ti kinanaan-anay ti intero a daga isu ti dayagna.’” (Isaias 6:3) Annongenda a siguraduen a maideklara ti kinasanto ni Jehova ken maipabigbig ti dayagna iti intero nga uniberso, a nakaipasetan  ti daga. Agminar ti dayagna kadagiti amin a pinarsuana ket din agbayag mabigbigto dayta dagiti isuamin nga agnanaed iti daga. (Numeros 14:21; Salmo 19:1-3; Habacuc 2:14) Ti mamitlo a deklarasion a, “santo, santo, santo,” dina paneknekan ti Trinidad. Imbes ketdi, triple dayta a panangipaganetget iti kinasanto ti Dios. (Idiligyo ti Apocalipsis 4:8.) Awan umartap iti kinasanto ni Jehova.

8. Ania ti resulta ti deklarasion dagiti serafin?

⁸ Nupay di nadakamat ti bilang dagiti serafin, mabalin nga addada bunggoy dagiti serafin a naisaad iti asideg ti trono. Buyogen ti makaay-ayo a kansion, agsasarunoda a mangulit iti pannakaideklara ti kinasanto ken dayag ti Dios. Ania ti mapaliiwtayo a resultana? Umimdengkay manen bayat nga ituloy ni Isaias: “Dagiti pamuon dagiti arsadanan nangrugida nga agtayegteg iti timek daydiay umaw-awag, ket ti balay a mismo nagin-inut a napno iti asuk.” (Isaias 6:4) Iti Biblia, masansan a ti asuk wenno ulep ket mangipaay iti makita nga ebidensia ti kaadda ti Dios. (Exodo 19:18; 40:34, 35; 1 Ar-ari 8:10, 11; Apocalipsis 15:5-8) Ipasimudaagna ti kinadayag a ditay mabalin nga asitgan kas natauan a parparsua.

Di Maikari, Ngem Nadalusan

9. (a) Ania ti epektona ken Isaias dayta a sirmata? (b) Ania ti nabatad a naggidiatan da Isaias ken Ari Ozias?

⁹ Nakaro ti epektona ken Isaias daytoy a sirmata maipapan iti trono ni Jehova. Insuratna: “Kinunak: ‘Asiak pay! Ta arigko ti napagulimeken, agsipud ta maysaak a lalaki a narugit dagiti bibigna, ket iti tengnga ti maysa nga ili a narugit dagiti bibigna agnanaedak; ta dagiti matak nakitada ti Ari a mismo, ni Jehova ti buybuyot!’ ” (Isaias 6:5) Anian a dakkel a naggidiatan da Isaias ken Ari Ozias! Sinallinan ni Ozias ti saad ti napulotan a kinapadi ket sidudursok a simrek iti Nasantuan a siled ti templo. Nupay nakita ni Ozias dagiti balitok a pagsilawan, ti balitok nga altar ti insienso, ken dagiti lamisaan “ti tinapay ti Kaadda,” dina nakita ti rupa ti anamong ni Jehova wenno saan nga immawat  iti naisangsangayan nga annongen manipud kenkuana. (1 Ar-ari 7:48-50; footnote ti New World Translation of the Holy Scriptures​—With References) Iti sabali a bangir, saan nga inlaksid ni mammadto nga Isaias ti kinapadi wenno nagaserserrek lattan iti templo. Ngem nasirmatana ni Jehova idiay nasantuan a templona ket napadayawan iti annongen a direkta nga inted ti Dios. Nupay di maitured dagiti serafin a kitaen ti naitrono nga Apo ti templo, babaen iti sirmata, napalubosan ni Isaias a mangkita iti “Ari a mismo, ni Jehova ti buybuyot!”

10. Apay a nagamak ni Isaias idi makitana ti sirmata?

¹⁰ Gapu ta makita ni Isaias ti paggidiatan ti kinasanto ti Dios ken ti mismo a kinamanagbasolna, mariknana ti nakaro a kinarugitna. Yantangay napalalo ti butengna, impapanna a matayen. (Exodo 33:20) Mangngegna dagiti serafin a mangidaydayaw iti Dios babaen kadagiti nadalus a bibig, ngem narugit dagiti mismo a bibigna ken ad-adda pay a natulawan gapu iti kinarugit dagiti bibig ti tattao a pakipagnanaedanna ken mangmangngegna ti panagsasaoda. Nasantuan ni Jehova, ket masapul nga iparangarang dagiti adipenna dayta a galad.  (1 Pedro 1:15, 16) Nupay nalpasen ti pannakapili ni Isaias kas pannakangiwat ti Dios, nagmalanga idi mabigbigna a saan a maikari a pannakangiwat ti nadayag ken nasantuan nga Ari gapu ta managbasol ken saan a nadalus dagiti bibigna. Ania ngata ti reaksionda idiay langit?

11. (a) Ania ti inaramid ti maysa kadagiti serafin, ket ania ti isimbolo daytoy nga aramid? (b) Kasano a ti panangutob iti imbaga ti serafin ken Isaias makatulong kadatayo no mariknatayo a ditay maikari kas ad-adipen ti Dios?

¹¹ Imbes nga ikkatenda ni nanumo nga Isaias iti saklang ni Jehova, tinulongan dagiti serafin. Kunaen ti rekord: “Iti kasta,  maysa kadagiti serafin timmayab nga immay kaniak, ket iti imana adda narangrang a beggang nga innalana iti altar babaen kadagiti sipit. Ket sinagidna ti ngiwatko ket kinunana: ‘Adtoy! Nasagid daytoy dagiti bibigmo, ket ti biddutmo pimmanaw ket ti mismo a basolmo naabbongan.’” (Isaias 6:6, 7) Iti simboliko a wagas, adda pannakabalin ti apuy a manggugor. Idi naisagid iti bibig ni Isaias ti narangrang a beggang manipud iti nasantuan nga apuy ti altar, impanamnama ti serafin ken ni Isaias nga umdasen ti pannakaabbong ti basbasolna tapno maikari nga umawat iti pabor ti Dios agraman ti annongenna. Anian a makaliwliwa daytoy kadatayo! Managbasoltayo met ket ditay maikari nga umadani iti Dios. Ngem nagatangtayo gapu iti pateg ti daton a panubbot ni Jesus ket mabalintay nga awaten ti pabor ti Dios ken makaadanitayo kenkuana iti kararag.​—2 Corinto 5:18, 21; 1 Juan 4:10.

12. Ania nga altar ti nakita ni Isaias, ket ania ti epekto ti apuy?

¹² Ti mangipalagip manen kadatayo a sirmata daytoy ket ti pannakadakamat ti “altar.” (Idiligyo ti Apocalipsis 8:3; 9:13.) Dua idi ti altar iti templo idiay Jerusalem. Adda bassit nga altar ti insienso iti asideg a mismo ti kortina ti Kasasantuan, ken adda dakkel nga altar ti sakripisio iti sanguanan ti pagserkan ti santuario, a sadiay patinayon a dumardarang ti apuy. (Levitico 6:12, 13; 16:12, 13) Ngem simboliko dagitoy a naindagaan nga altar, a mangirepresentar kadagiti daddadakkel a banag. (Hebreo 8:5; 9:23; 10:5-10) Apuy manipud langit ti nanguram iti mapuoran a daton idiay altar idi indedikar ni Ari Solomon ti templo. (2 Cronicas 7:1-3) Ket ita, apuy manipud iti pudno, nailangitan nga altar ti nangikkat iti kinarugit iti bibig ni Isaias.

13. Ania a saludsod ti imbangon ni Jehova, ket siasino ti iramanna idi kunaenna ti “kami”?

¹³ Makipagdengngegtayo ken Isaias. “Nangrugi a mangngegko ti timek ni Jehova a kunkunana: ‘Siasinonto ti ibaonko, ket siasinonto ti mapan a maipaay kadakami?’ Ket kinunak: ‘Adtoyak! Ibaonnak.’” (Isaias 6:8) Nalawag a ti saludsod nga imbangon ni Jehova ket nairanta a manggutugot ken Isaias a sumungbat, tangay awan sabali a natauan a mammadto a nagparang  iti sirmata. Sigurado nga awis dayta ken Isaias nga agbalin a mensahero ni Jehova. Ngem apay nga isaludsod ni Jehova, “Siasinonto ti mapan a maipaay kadakami?” Gapu ta binaliwan ni Jehova ti inusarna a singular a personal a pronombre a “ko” iti plural a pronombre a “kami,” adda iramraman ni Jehova a sabali pay a persona a kaduana. Siasino? Saan ngata a daytoy ti bugbugtong nga Anakna, nga idi agangay ket nagbalin a tao a ni Jesu-Kristo? Kinapudnona, daytoy met laeng nga Anak ti nagkunaan ti Dios, “Aramidenta koma ti tao iti ladawanta.” (Genesis 1:26, NW; Proverbio 8:30, 31) Wen, kadua ni Jehova ti bugbugtong nga Anakna idiay nailangitan a pagturayan.​—Juan 1:14.

14. Aniat’ sungbat ni Isaias iti awis ni Jehova, ket ania nga ulidan ti ipaayna kadatayo?

¹⁴ Saan a bumdeng ni Isaias a sumungbat! Uray pay no ania  dayta a mensahe, dagus a simmungbat: “Adtoyak! Ibaonnak.” Dina met dinamag no anianto ti magunggonana no akseptarenna dayta nga annongen. Ti kinatulokna ket nagsayaat a pagulidanan dagiti amin nga adipen ti Dios itatta, nga addaan ti annongen a mangikasaba iti ‘naimbag a damag ti pagarian iti isuamin a mapagnaedan a daga.’ (Mateo 24:14) Kas ken Isaias, simamatalekda a mangaramid iti annongenda ken mangitungpal iti “pangsaksi kadagiti isuamin a nasnasion,” nupay nagadu ti di mangipangag. Ket kas ken Isaias, mapanda a sikokompiansa, yantangay ammoda a ti annongenda ket naggapu iti kangatuan nga autoridad.

Ti Annongen ni Isaias

15, 16. (a) Ania ti ibaga ni Isaias iti “daytoy nga ili,” ket anianto ti reaksionda? (b) Ti kadi reaksion dagiti umili ket maigapu iti aniaman a biddut ni Isaias? Ilawlawagyo.

¹⁵ Ibalabala itan ni Jehova ti sawen ni Isaias ken no anianto ti reaksionda: “Mapanka, ket masapul a kunaem iti daytoy nga ili, ‘Dumngegkayo a maulit-ulit, O tattao, ngem diyo matarusan; ket kumitakayo a maulit-ulit, ngem dikay makagun-od iti aniaman a pannakaammo.’ Pagbalinem a di makarikna ti puso daytoy nga ili, ket pagbalinem a nabibineg dagiti mismo a lapayagda, ket pakidemem dagiti mismo a matada, tapno saanda a makakita kadagiti matada ket babaen kadagiti lapayagda saanda a makangngeg, ken tapno ti bukodda a puso saan a makatarus ken tapno saanda koma a tumallikud ket makagun-odda iti pannakapaimbag a maipaay iti bagbagida.” (Isaias 6:9, 10) Kaipapanan kadi daytoy nga agbalin a nadarasudos ken di nataktika ni Isaias ket rurodenna dagiti Judio, tapno bumusorda ken Jehova? Nikaanoman! Kailian a mismo ni Isaias dagitoy ket nasinged kadakuada. Ngem ipasimudaag ti sasao ni Jehova no kasanonto ti reaksion dagiti umili iti mensahena, uray kasano ti kinamatalek ni Isaias a mangitungpal iti trabahona.

¹⁶ Dagiti umili ti yan ti problema. “Maulit-ulit” a kasaritanto ida ni Isaias, ngem didanto awaten ti mensahe wenno didanto  makatarus. Kaaduanto kadakuada ti nasubeg ken saan a mangipangag, a kasla ketdin namimpinsan a bulsek ken tuleng. Babaen ti panagkarasublina kadakuada, bay-anto ni Isaias nga ipakita “daytoy nga ili” a dida kayat ti mangtarus. Ipaneknekdanto a di kayat nga awaten ti is-isip ken puspusoda ti mensahe ni Isaias​—ti mensahe ti Dios​—kadakuada. Umasping unay daytoy kadagiti tattao itatta! Nagadu kadakuada ti madi a dumngeg kadagiti Saksi ni Jehova bayat nga ikaskasabada ti naimbag a damag ti um-umay a Pagarian ti Dios.

17. Aniat’ tuktukoyen ni Isaias idi isaludsodna ti “Kasano kabayag?”

¹⁷ Maseknan ni Isaias: “Gapu itoy kinunak: ‘Kasano kabayag, O Jehova?’ Idin kinunana: ‘Agingga a dagiti siudad pudno a marpuogda a marebrebba, a maawanan iti agnanaed, ket dagiti balay maawanan iti naindagaan a tao, ket ti daga a mismo madadael nga agturong iti panaglangalang; ket ni Jehova pudno nga ikkatenna nga iyadayo dagiti naindagaan a tattao, ket ti nabaybay-an a kasasaad agbalin a nakalawlawa unay iti tengnga ti daga.’ ” (Isaias 6:11, 12) Iti panangisaludsodna, “Kasano kabayag?” saan a damdamagen ni Isaias no kasanonto ti kabayag ti panagtultuloyna a mangasaba kadagiti nasubeg a tattao. Imbes ketdi, maseknan kadagiti tattao ket inimtuodna no kasano pay ti kabayag ti panagtultuloy ti nakalkaldaang a naespirituan a kasasaadda ken no kasano pay ti kabayag ti pannakaibabain ti nagan ni Jehova ditoy daga. (Kitaenyo ti Salmo 74:9-11.) No kasta, kasano pay ti kabayag ti panagtultuloy daytoy minamaag a situasion?

18. Agingga iti kaano nga agtultuloy ti dakes a naespirituan a kasasaad dagiti umili, ket makita kadi ni Isaias ti naan-anay a kaitungpalan ti padto?

¹⁸ Nakalkaldaang ta ti sungbat ni Jehova ipakitana nga agtultuloy ti dakes a naespirituan a kasasaad dagiti umili agingga a matungpal ti naan-anay a resulta ti kinasukirda iti Dios, kas naibalabala iti tulagna. (Levitico 26:21-33; Deuteronomio 28:49-68) Madadaelto ti nasion, maidestieronto dagiti umili, ket aglangalangto ti daga. Awanton ni Isaias inton madadael ti Jerusalem ken ti templona babaen ti buyot ti Babilonia iti 607 K.K.P., nupay agipadtonto iti nasurok nga 40 a tawen,  agingga iti panagturay ni Ezekias nga apoko ni Ari Ozias iti tumeng. Kaskasdi, itultuloyto a simamatalek ni Isaias ti annongenna agingga iti ipapatayna, a nasurok a 100 a tawen sakbay ti idadateng dayta a didigra iti nasion.

19. Nupay mapukanto ti nasion a kas iti maysa a kayo, ania ti ipanamnama ti Dios ken ni Isaias?

¹⁹ Sigurado a dumtengto ti pannakaduprak ti Juda a “madadael nga agturong iti panaglangalang,” ngem adda namnama. (2 Ar-ari 25:1-26) Ipanamnama ni Jehova ken Isaias: “Addanto pay laeng iti dayta ti maysa nga apagkapullo, ket masapul manen nga agbalin a banag a maipuor, kas iti dakkel a kayo ken kas iti nakarangrangpaya a kayo a, no mapukanda, adda maysa a pungdol; maysanto a nasantuan a bin-i ti pungdolna.” (Isaias 6:13) Wen, mabatinto ti “maysa nga apagkapullo, . . . nasantuan a bin-i,” a kas iti pungdol ti maysa a nakarangrangpaya a kayo a napukan. Di pagduaduaan a maliwliwa ni Isaias iti  daytoy a panangipanamnama​—addanto dagiti nasantuan a natda kadagiti kailianna. Nupay mapasaran ti nasion ti maulit-ulit a pannakapuor, kas iti dakkel a kayo a mapukan a pagsungrod, agbatinto ti napateg a pungdol ti simboliko a kayo ti Israel. Bin-into dayta, wenno kaputotan, a nasantuan ken Jehova. Inton agangay, rumusingto manen, ket dumakkel manen ti kayo.​—Idiligyo ti Job 14:7-9; Daniel 4:26.

20. Kasano ti damo a pannakatungpal ti maudi a paset ti padto ni Isaias?

²⁰ Pimmudno kadi ti sasao ti padto? Wen. Pitopulo a tawen kalpasan a naglangalang ti daga ti Juda, nagsubli manipud pannakaidestiero sadi Babilonia dagiti managbuteng iti Dios a natda. Binangonda manen ti templo ken ti siudad, ket insublida ti pudno a panagdayaw iti dayta a pagilian. Daytoy a pannakaisubli dagiti Judio iti daga nga inted ti Dios kadakuada isu ti namagbalin a posible iti maikadua a kaitungpalan daytoy a padto nga inted ni Jehova ken Isaias. Ania dayta?​—Esdras 1:1-4.

Dadduma Pay a Kaitungpalanna

21-23. (a) Iti siasino ti nakatungpalan ti padto ni Isaias idi umuna a siglo, ken kasano? (b) Siasino ti “nasantuan a bin-i” idi umuna a siglo, ket kasano a naisalakan dayta?

²¹ Ti naimpadtuan a trabaho ni Isaias inladawanna ti trabaho  nga aramidento ti Mesias, ni Jesu-Kristo, agarup 800 a tawen kalpasanna. (Isaias 8:18; 61:1, 2; Lucas 4:16-21; Hebreo 2:13, 14) Nupay dakdakkel ngem ni Isaias, kasta met la ti kinatulok ni Jesus idi imbaon ti nailangitan nga Amana, a kunkunana: “Adtoy! Umayak tapno aramidek ti pagayatam.”​—Hebreo 10:5-9; Salmo 40:6-8.

²² Kas ken Isaias, simamatalek nga intungpal ni Jesus ti naituding a trabahona ket napasaranna met ti umarngi a reaksion dagiti tattao. Dagiti Judio idi kaaldawan ni Jesus dida inawat ti mensahe a kas met kadagidi kinaskasabaan ni mammadto nga Isaias. (Isaias 1:4) Paset ti ministerio ni Jesus ti panagusarna idi kadagiti pangngarig. Gapu iti daytoy, nagimtuod dagiti adalanna: “Apay a kasaom ida babaen ti panangusar kadagiti pangngarig?” Insungbat ni Jesus: “Naipaay kadakayo a maawatanyo dagiti sagrado a palimed ti pagarian ti langlangit, ngem saan a naipaay kadagidiay. Daytoy ti makagapu a kasaok ida babaen iti panangusar kadagiti pangngarig, agsipud ta, kumitkitada, kumitada a barengbareng, ket dumdumngegda, dumngegda a barengbareng, dida met maala ti kababagasna; ket adda kaitungpalan kadakuada ti padto ni Isaias, a kunana, ‘Iti panagdengngeg, mangngegyonto ngem dikay pulos maala ti kababagasna; ket, iti panangkita, kumitakayto ngem dikay pulos makita. Ta ti puso daytoy nga ili nagbalin a di makaawat, ket kadagiti lapayagda dimngegda nga awanan panagtignay, ket inkidemda dagiti matada; tapno dida pulos makakita kadagiti matada ken makangngeg kadagiti lapayagda ket maalada ti kababagasna iti puspusoda ket agsublida, ket paimbagek ida.’”​—Mateo 13:10, 11, 13-15; Marcos 4:10-12; Lucas 8:9, 10.

²³ Iti panagadawna iti Isaias, impakita ni Jesus nga adda kaitungpalan dayta a padto idi kaaldawanna. Ti panagpuspuso ti kaaduan nga umili ket kas kadagiti Judio idi kaaldawan ni Isaias. Nagimbubulsek ken nagintutulengda iti mensahena ket iti kasta nadadaelda met. (Mateo 23:35-38; 24:1, 2) Napasamak daytoy idi a ti buyot ti Roma nga indauluan ni Heneral Tito rinautda ti Jerusalem idi 70 K.P. ket rinebbekda ti siudad ken ti  templona. Ngem adda dagiti nangipangag ken Jesus ket nagbalinda nga adalanna. Indeklara ni Jesus dagitoy a “naragsak.” (Mateo 13:16-23, 51) Imbagana kadakuada nga inton makitada ti “Jerusalem a nalikmut kadagiti nagpakarso a buybuyot, . . . rugianda koma ti agkamang kadagiti bambantay.” (Lucas 21:20-22) Iti kasta, naisalakan ti “nasantuan a bin-i” a nangalagad iti pammati ket nabukel a naespirituan a nasion, ti “Israel ti Dios.” *​—Galacia 6:16.

24. Kasano nga inyaplikar ni Pablo ti padto ni Isaias, ket ania ti ipasimudaag daytoy?

²⁴ Idi agarup 60 K.P., naibalud ni apostol Pablo iti mismo a balayna idiay Roma. Inyurnosna sadiay ti pannakisaritana kadagiti “kangrunaan a lallaki dagiti Judio” agraman kadagiti sabsabali pay ket impaayanna ida iti “naan-anay a panangsaksi maipapan ti pagarian ti Dios.” Idi adu ti di umawat iti mensahena, inlawlawag ni Pablo a kaitungpalan daytoy ti padto ni Isaias. (Aramid 28:17-27; Isaias 6:9, 10) No kasta, intungpal dagiti adalan ni Jesus ti kas iti annongen idi ni Isaias.

25. Ania ti natarusan dagiti moderno-aldaw a Saksi ti Dios, ket kasanoda a nagtignay?

²⁵ Umasping iti dayta, matarusan dagiti Saksi ni Jehova itatta nga adda ni Jehova a Dios iti nasantuan a templona. (Malakias 3:1) Kas ken Isaias, kunada: “Adtoyak! Ibaonnak.” Sireregtada a mangipakpakdaar iti mensahe maipapan ti um-umayen a panungpalan daytoy nadangkes a sistema ti bambanag. Ngem kas impasimudaag ni Jesus, manmano a tattao ti manglukat kadagiti mata ken lapayagda tapno kumita ken dumngegda ket maisalakanda. (Mateo 7:13, 14) Talaga a naragsak dagidiay mangyallingag iti pusoda tapno mangipangagda ket “makagun-odda iti pannakapaimbag maipaay iti bagbagida”!​—Isaias 6:8, 10.

[Footnote]

[Salsaludsod]

[Ladawan iti panid 94]

“Adtoyak! Ibaonnak.”

[Ladawan iti panid 97]

‘Agingga a dagiti siudad marpuogda a marebrebba, a maawanan iti agnanaed’