Kapitulo Nuebe

Agtalek ken Jehova no Maipasango iti Rigat

Isaias 7:1–8:18

1. Apay a pagsayaatan dagiti Kristiano itatta no sukimatenda ti Isaias kapitulo 7 ken 8?

DUA a nagsupadi a reaksion ti ipalgak ti Isaias kapitulo 7 ken 8. Agpada da Isaias ken Acaz a kameng ti nasion a dedikado ken Jehova; agpadada nga inikkan ti Dios iti annongen, ti maysa kas mammadto, ti maysa kas ari ti Juda; ket agpadada a nangsango iti isu met laeng a pammutbuteng​—ti panangraut dagiti nabibileg a kabusor iti Juda. Ngem sinango ni Isaias dayta a pammutbuteng a buyogen ti panagtalek ken Jehova, idinto ta nagbuteng ni Acaz. Apay a nagduma ti reaksionda? Yantangay nalikmut met dagiti Kristiano itatta kadagiti bumusbusor a buyot, nasayaat no sukimatenda dagitoy dua a kapitulo ti Isaias tapno maammuanda dagiti leksion a linaonna.

Naipasango iti Pangngeddeng

2, 3. Ania a pakagupgopan ti impaay ni Isaias iti panglukat a sasaona?

² Kas iti maysa a pintor a mangipinta iti balabala ti baro a ladawan babaen ti sumagmamano nga akaba nga uged, irugi ni Isaias ti salaysayna babaen ti sumagmamano a nalawa ti saklawenda a sasao a mangtanda iti rugi ken ngudo dagiti pasamak nga isalaysayna: “Naaramid idi kaaldawan ni Acaz nga anak ni Jotam nga anak ni Ozias, ti ari ti Juda, a ni Rezin nga ari ti Siria ken ni Peca nga anak ni Remalias, ti ari ti Israel, simmang-atda idiay Jerusalem maipaay iti gubat maibusor iti dayta, ket saanna idi a kabaelan ti makigubat iti dayta.”​—Isaias 7:1.

³ Maikawalo a siglo K.K.P. dayta. Sinunuan ni Acaz ni amana a  Jotam kas ari ti Juda. Ti Juda ket rinaut da Rezin nga ari ti Siria, ken ni Peca nga ari ti makin-amianan a pagarian ti Israel, ket sirurungsot a rimmaut dagiti buyotda. Pagangayanna, lakubenda a mismo ti Jerusalem. Ngem di agballigi dayta a pananglakub. (2 Ar-ari 16:5, 6; 2 Cronicas 28:5-8) Apay? Maammuantayto dayta.

4. Apay a mabuteng unay ni Acaz ken dagiti kailianna?

⁴ Iti rugrugi ti gubat, “ti maysa a damag naidanon iti balay ni David, a kunkunana: ‘Ti Siria nagkammatalek iti Efraim.’ Ket ti pusona ken ti puso ti ilina nangrugi nga agtayegteg, kas iti panagtayegteg dagiti kayo iti bakir gapu iti angin.” (Isaias 7:2) Wen, pagbutngan unay ni Acaz ken dagiti kailianna a maammuan a nagkappon dagiti Siriano ken Israelita ket iti daytoy a kanito nagkampo dagiti buyotda iti daga ti Efraim (Israel). Dua wenno tallo laeng nga aldaw a panagmartsa ti kaadayoda iti Jerusalem!

5. Kasano nga umasping ti ili ti Dios itatta ken Isaias?

⁵ Ibaga ni Jehova ken Isaias: “Rummuarka a sumabet ken Acaz, pangngaasim, sika ken ni Sear-jasub nga anakmo, iti ungto ti kalasugan ti makingngato a ban-aw iti sibay ti kangrunaan a kalsada ti tay-ak ti managlaba.” (Isaias 7:3) Agasenyo! Imbes a ti ari koma ti mapan mangbirok iti mammadto ni Jehova iti dayta a tiempo tapno agpaiwanwan, ti mammadto ti mapan mangbirok iti ari! Nupay kasta, situtulok ni Isaias nga agtulnog ken Jehova. Umarngi iti dayta, sidadaan ti ili ti Dios itatta a mangbirok kadagidiay mabutbuteng gapu kadagiti pammarigat daytoy a lubong. (Mateo 24:6, 14) Anian a makaparagsak ta iti tinawen ginasut a ribu ti mangipangpangag no sumarungkar dagitoy a mangikaskasaba iti naimbag a damag ket kumpetda iti manalaknib nga ima ni Jehova!

6. (a) Ania a makapabileg a mensahe ti idanon ti mammadto ken Ari Acaz? (b) Ania a situasion ti mapaspasamak itatta?

⁶ Nasarakan ni Isaias ni Acaz iti ruar dagiti pader ti Jerusalem, a sadiay, kas panagsagana iti manamnama a pananglakub, suksukimaten  ti ari ti danum nga abasto ti siudad. Inted ni Isaias kenkuana ti mensahe ni Jehova: “Aluadam ta bagim ken agtalinaedka a di masinga. Dika agbuteng, ket dika bay-an nga agalikaka ti mismo a pusom gapu iti dua a murdong dagitoy umas-asuk a tarikayo, gapu iti nabara nga unget ni Rezin ken ti Siria ken ti anak ni Remalias.” (Isaias 7:4) Iti immun-una a panangrebbek dagiti rimmaut iti Juda, kasla dumardarang nga apuy ti pungtotda. Ita, nagbalinda laengen a ‘dua a murdong ti umas-asuk a tarikayo.’ Saan a rumbeng a pagbutngan ni Acaz ti ari ti Siria a ni Rezin wenno ti ari ti Israel a ni Peca, nga anak ni Remalias. Kasta met itatta. Iti adu a siglo, nakabarbara ti panangidadanes dagiti panguluen ti Kakristianuan kadagiti pudno a Kristiano. Ngem itan, ti Kakristianuan ket kasla tarikayo a dandanin dumapo. Mabilbilangen dagiti aldawna.

7. Apay a ti nagan ni Isaias ken ti anakna ket mangted iti pangnamnamaan?

⁷ Idi kaaldawan ni Acaz, saan laeng a ti mensahe ni Isaias ti mangted iti namnama kadagidiay agtaltalek ken Jehova no di pay ket ti kaipapanan ti nagan ni Isaias ken ti nagan ti anakna. Pudno nga agpegpeggad ti Juda, ngem ti nagan nga Isaias, a kaipapananna ti “Panangisalakan ni Jehova,” ipasimudaagna nga ipaayto ni Jehova ti pannakaispal. Ibaga ni Jehova ken Isaias nga itugotna ti anakna a ni Sear-jasub, a ti naganna kaipapananna “Agsublinto ti Bassit a Natda.” Uray marpuogto kamaudiananna ti pagarian ti Juda, siaasi nga isublinto ti Dios ti natda iti dayta a pagilian.

Saan Laeng a Gubat Dagiti Nasion

8. Apay a ti pannakaraut ti Jerusalem ket saan laeng a gubat dagiti nasion?

⁸ Babaen ken Isaias, ipalgak ni Jehova ti estratehia dagiti kabusor ti Juda. Kastoy ti planoda: “Sumang-attayo koma a maibusor iti Juda ket pagsisinaentayo ket babaen kadagiti iraraut alaentayo maipaay kadatayo a mismo; ket pagturayentayo koma iti unegna ti sabali nga ari, ti anak ni Tabeel.” (Isaias 7:5, 6) Plano ti nagkappon a Siria ken Israel a parmekenda ti Juda ket sandianda ni Acaz, nga anak ni David, iti kayatda nga agari. Nalawag a ti iraraut iti Jerusalem ket saan laengen a gubat dagiti  nasion. Nagbalinen a salisal daytoy ni Satanas ken ni Jehova. Apay? Agsipud ta nakitulag ni Jehova a Dios ken Ari David, iti kasta impasiguradona kenkuana a dagiti annakna ti mangiturayto iti ili ni Jehova. (2 Samuel 7:11, 16) Anian a panagbiktoria ni Satanas no adda maisaadna a sabali a naarian a dinastia iti trono idiay Jerusalem! Nalabit tungdayenna pay ti panggep ni Jehova a panangpataud ti linia ni David iti permanente nga agtawid, ti “Prinsipe ti Kappia.”​—Isaias 9:6, 7.

Dagiti Naayat a Pammasiguro ni Jehova

9. Aniada a pammasiguro ti mangpatured koma ken Acaz agraman kadagiti Kristiano itatta?

⁹ Agballiginto ngata ti plano ti Siria ken Israel? Saan. Ideklara ni Jehova: “Saanto nga agtalinaed dayta, saanto met a mapasamak.” (Isaias 7:7) Babaen ken Isaias, kuna ni Jehova a saanto a basta matungday ti pananglakub iti Jerusalem no di pay ket “iti las-ud laeng ti innem a pulo ket lima a tawen maburakburakto ti Efraim tapno saanen nga ili.” (Isaias 7:8) Wen, iti las-ud ti 65 a tawen, ti Israel ket saanton nga ili. * Daytoy a pammasiguro, a napakuyogan iti espesipiko nga eskediul, isu koma ti mangpatured ken Acaz. Umasping iti dayta, mapabileg ti ili ti Dios itatta gapu ta ammoda a bassiten ti tiempo a nabati para iti lubong ni Satanas.

10. (a) Kasano a matulad dagiti pudno a Kristiano itatta ni Jehova? (b) Ania ti itukon ni Jehova ken Acaz?

¹⁰ Nalabit agminar ti panagduadua iti rupa ni Acaz, tangay kuna ni Jehova babaen ken Isaias: “Malaksid no maaddaankayo iti pammati, iti dayta a kasasaad saankayto nga agpaut.” Gapu iti anus ni Jehova, “nagsao pay ken Acaz.” (Isaias 7:9, 10) Anian a nagsayaat nga ulidan! Itatta, nupay adu ti di mangipangag a dagus iti mensahe ti Pagarian, tuladentayo koma ni Jehova babaen ti ‘panagsao pay’ bayat nga ulit-ulitentay ti sumarungkar. Isaruno nga ibaga ni Jehova ken Acaz: “Agkiddawka  maipaay kenka iti pagilasinan manipud ken Jehova a Diosmo, nga aramidem dayta a kas iti kauneg ti Sheol wenno aramidem a nangato a kas kadagiti makingngato a rehion.” (Isaias 7:11) Mabalin nga agkiddaw ni Acaz iti pagilasinan, ket aramidento ni Jehova dayta a kas pammatalged a salaknibanna ti balay ni David.

11. Ania a pammasiguro ti linaon ti ebkas ni Jehova a ti “Diosmo”?

¹¹ Imutektekanyo ta kuna ni Jehova: ‘Agkiddawka iti pagilasinan manipud iti Diosmo.’ Pudno a manangngaasi ni Jehova. Naipadamag idin nga agdaydayaw ni Acaz kadagiti palso a didiosen ken an-annurotenna dagiti makarimon a pinapagano nga aramid. (2 Ar-ari 16:3, 4) Iti laksid dayta ken nupay agbubuteng ni Acaz, kaskasdi a dinakamat ni Jehova ti bagina a ti Dios ni Acaz. Daytoy ti mangipanamnama kadatayo a saan a sidadarasudos a laksiden ni Jehova dagiti tattao. Situtulok a tumulong kadagidiay nagbasol wenno kimmapuy ti pammatida. Daytoy kadi a pammasiguro iti ayat ti Dios ti mangtignay ken Acaz a mangakseptar iti tulong ni Jehova?

Ti Panagduadua Nagbalin a Panagsukir

12. (a) Ania a kinatangsit ti impakita ni Acaz? (b) Imbes nga agpannuray ken Jehova, siasino ti pagpatulongan ni Acaz?

¹² Sisusukir nga insungbat ni Acaz: “Saanakto nga agkiddaw, saankonto met a suboken ni Jehova.” (Isaias 7:12) Dina kayat a sawen ditoy a tungtungpalen ni Acaz ti sasao ti linteg: “Dikay suoten ni Jehova a Diosyo.” (Deuteronomio 6:16) Adu a siglo kalpasanna, inadaw ni Jesus dayta met laeng a linteg idi sinulisog ni Satanas. (Mateo 4:7) Ngem iti kaso ni Acaz, aw-awisen ni Jehova nga agsubli iti pudno a panagdayaw ket ituktukonna a pabilgen ti pammatina babaen ti panangaramidna iti pagilasinan. Nupay kasta, kaykayat ni Acaz ti agbirok iti sabali a salaknib. Mabalin nga iti daytoy a gundaway a nangipatulod ti ari iti dakkel a kantidad ti kuarta idiay Asiria, tapno agpatulong a manglaban kadagiti makin-amianan a kabusorna. (2 Ar-ari 16:7, 8) Kabayatanna, inalikubkob ti buyot ti Siria ken Israel ti Jerusalem ket madaman ti pananglakubda.

13. Ania a panagbaliw ti makitatayo iti Isa 7 bersikulo 13, a mangipasimudaag iti ania?

 ¹³ Sipapanunot iti kinaawan pammati ti ari, kuna ni Isaias: “Imdenganyo, pangngaasiyo, O balay ni David. Bassit laeng aya a banag kadakayo a mangbannogkayo iti tattao, a bannogenyo met ti Diosko?” (Isaias 7:13) Wen, mabalin a mabannog ni Jehova iti patinayon a kinasukir. Imutektekanyo met, ta kuna itan ti mammadto a “Diosko,” saan ket a “Diosyo.” Karkarna a panagbalbaliw! Idi laksiden ni Acaz ni Jehova sa nagpatulong iti Asiria, napukawna ti nasayaat a gundaway a mangisubli iti relasionna iti Dios. Ditay koma pulos dadaelen ti relasiontayo iti Dios babaen ti panangikompromisotayo kadagiti Nainkasuratan a pammatitayo tapno makagun-odtay kadagiti temporario a pagimbagan.

Ti Pagilasinan ni Emmanuel

14. Kasano nga ipakita ni Jehova ti kinamatalekna iti tulagna ken David?

¹⁴ Agtalinaed a matalek ni Jehova iti tulagna ken David. Adda naitukon a pagilasinan, addanto pagilasinan a maited! Ituloy ni Isaias: “Ni Jehova a mismo mangtedto kadakayo iti pagilasinan: Adtoy! Ti balasang a mismo pudno nga agsikogto, ket mangipasngay iti maysa nga anak a lalaki, ket pudno unay a panaganannanto iti Emmanuel. Mantekilia ken diro ti kanennanto inton tiempo nga ammona no kasano a laksiden ti dakes ken pilien ti naimbag. Ta sakbay a maammuanto ti ubing no kasano a laksiden ti dakes ken pilien ti naimbag, mabaybay-anto a naan-anay ti daga nga iti dua nga arina mariknam ti mamagsakit nga alinggaget.”​—Isaias 7:14-16.

15. Ania a dua a saludsod ti sungbatan ti padto maipapan ken Emmanuel?

¹⁵ Adtoy ti naimbag a damag para iti asinoman nga agamak a pagpatinggaen dagiti manangraut ti ar-ari iti linia ni David. Ti “Emmanuel” kayatna a sawen “Adda Kadatayo ti Dios.” Adda ti Dios iti dasig ti Juda ket dina ipalubos a mawaswas ti tulagna ken David. Mainayon pay, saan laeng a naibaga kada Acaz ken iti ilina no anianto ti aramiden ni Jehova no di pay ket no kaanonto nga aramidenna dayta. Sakbay nga agmataengan ni  ubing nga Emmanuel a makailasin iti naimbag ken dakes, madadaelton dagiti kabusor a nasion. Ket pimmudno daytoy!

16. Apay a di inyam-ammo ni Jehova ti kinasiasino ni Emmanuel idi kaaldawan ni Acaz?

¹⁶ Saan nga ipalgak ti Biblia no makin-anak ken Emmanuel. Ngem yantangay agserbi a kas pagilasinan ni ubing nga Emmanuel sa idi agangay dinakamat ni Isaias ti bagina ken dagiti annakna a ‘kas pagilasinan,’ mabalin a ni Emmanuel ket anak ti mammadto. (Isaias 8:18) Nalabit di inyam-ammo ni Jehova ti kinasiasino ni Emmanuel idi kaaldawan ni Acaz tapno saan a mariro dagiti maud-udi a kaputotan maipapan iti Dakdakkel nga Emmanuel. Siasino dayta?

17. (a) Siasino ti Dakdakkel nga Emmanuel, ket ania ti impasimudaag ti pannakayanakna? (b) Apay a mabalin nga ipukkaw itatta ti ili ti Dios nga, “Adda Kadatayo ti Dios”?

¹⁷ Malaksid iti libro ni Isaias, naminsan laeng a nagparang ti nagan nga Emmanuel iti Biblia, idiay Mateo 1:23. Pinaltiingan ni Jehova ni Mateo a mangyaplikar iti padto maipapan iti pannakayanak ni Emmanuel iti pannakayanak ni Jesus, ti nainkalintegan nga Agtawid iti trono ni David. (Mateo 1:18-23) Ti pannakayanak ti immuna nga Emmanuel ket pagilasinan a di binaybay-an ti Dios ti balay ni David. Kasta met, ti pannakayanak ni Jesus, ti Dakdakkel nga Emmanuel, ket pagilasinan a di binaybay-an ti Dios ti sangatauan wenno ti tulagna iti Pagarian iti balay ni David. (Lucas 1:31-33) Yantangay addan iti sangatauan ti kangrunaan a pannakabagi ni Jehova, pudno unay a maikuna ni Mateo, ‘Adda kadatayo ti Dios.’ Itatta, agturturayen ni Jesus kas nailangitan nga Ari ket adda iti dasig ti kongregasionna ditoy daga. (Mateo 28:20) Sigurado, adda kanayonan a rason nga ipukkaw a situtured ti ili ti Dios: “Adda Kadatayo ti Dios!”

Ad-adu Pay a Bunga ti Kinasukir

18. (a) Apay a mangpaaligaget ti sumaganad a sasao ni Isaias kadagiti dumdumngeg kenkuana? (b) Ania a panagbalbaliw dagiti pasamak ti dandanin dumteng?

¹⁸ Nupay makaliwliwa ti kalkalpas a sasaona, ti sumaganad a  sasao ni Isaias ket mangpaaligaget kadagiti dumdumngeg kenkuana: “Ni Jehova iyegnanto a maibusor kenka ken maibusor iti ilim ken maibusor iti balay ni amam ti al-aldaw a kas iti saan pay a dimteng nanipud iti aldaw nga iyaadayo ti Efraim iti sibay ti Juda, awan sabali, ti ari ti Asiria.” (Isaias 7:17) Wen, um-umay ti didigra, ket aramiden dayta ti ari ti Asiria. Ti posibilidad a panangdominar kadakuada dagiti nadangkok unay nga Asirio ti nalabit di pakaturturogan ni Acaz ken dagiti kailianna iti adu a rabii. Impapan ni Acaz a no gayyemenna ti Asiria saannanton unay a pagbutngan ti Israel ken Siria. Pudno, ipangag ti ari ti Asiria ti kiddaw ni Acaz babaen ti panangrautna idi agangay iti Israel ken Siria. (2 Ar-ari 16:9) Daytoy ti makagapu a mapilitan da Peca ken Rezin a mangisardeng iti pananglakubda iti Jerusalem. Gapuna, ti nagkappon a Siria ken Israel saanna idi a kabaelan a parmeken ti Jerusalem. (Isaias 7:1) Ngem ita, ibaga ni Isaias kadagiti naklaat a dumdumngeg kenkuana a ti Asiria, ti namnamaenda a mangsalaknib kadakuada, isunto ti mangirurumen kadakuada!​—Idiligyo ti Proverbio 29:25.

19. Ania a pakdaar ti linaon daytoy a historikal a drama para kadagiti Kristiano itatta?

¹⁹ Kadagiti Kristiano itatta, daytoy pudno a salaysay iti historia ket naglaon iti pakdaar. No maipasangotayo iti pakarigatan mabalin a masulisogtayo a mangikompromiso kadagiti Nakristianuan a prinsipio, iti kasta ditay awaten ti pannalaknib ni Jehova. Minamaag daytoy, ken napeggad pay, kas ibatad ti sumaganad a sasao ni Isaias. Ituloy a deskribiren ti mammadto no anianto ti ibunga ti iraraut ti Asiria iti pagilian ken kadagiti umilina.

20. Siasino “dagiti ngilaw” ken “dagiti uyokan,” ket anianto ti aramidenda?

²⁰ Pagkapaten ni Isaias dagiti deklarasionna, a tunggal maysa kadagita ket ipakpakaunana ti mapasamakto “iti dayta nga aldaw”​—kayatna a sawen, ti aldaw a panangraut ti Asiria iti Juda. “Mapasamakto iti dayta nga aldaw a ni Jehova sultipannanto dagiti ngilaw nga adda iti ungto dagiti kanal ti Nilo ti Egipto ken dagiti uyokan nga adda iti daga ti Asiria, ket sigurado nga umaydanto ket aggianda, isuda amin, kadagiti naapres a  ginget a naderraas ken kadagiti lengngan dagiti napasdok a bato ken kadagiti amin a kasamekan ti sisiit ken kadagiti amin a disso ti dandanum.” (Isaias 7:18, 19) Dagiti buyot ti Egipto ken Asiria, kas kadagiti reprep a ngilaw ken uyokan, iturongda ti atensionda iti Naikari a Daga. Saanto nga apagbiit nga iraraut daytoy. Agnaedto “dagiti ngilaw” ken “dagiti uyokan,” nga agsaknapda iti amin a rengngat ken rikki ti daga.

21. Kasanonto nga agbalin a kasla labaha ti ari ti Asiria?

²¹ Ituloy ni Isaias: “Iti dayta nga aldaw, babaen iti inabangan a labaha iti rehion ti Karayan, babaen a mismo iti ari ti Asiria, ni Jehova kiskisannanto ti ulo ken ti muldot dagiti saka, ket punasennanto uray ti barbas a mismo.” (Isaias 7:20) Ita, ti laengen Asiria, a kangrunaan a peligro, ti nadakamat. Bayadan ni Acaz ti ari ti Asiria tapno ‘kiskisanna’ ti Siria ken Israel. Nupay kasta, daytoy “inabangan a labaha” manipud iti rehion ti Eufrates agtignayto a maibusor iti “ulo” ti Juda ket kalbuennanto, nga ibarbasannanto pay!

22. Aniada nga ehemplo ti usaren ni Isaias a mangipakita kadagiti ibunga ti umad-adanin nga iraraut ti Asiria?

²² Anianto ti resultana? “Mapasamakto iti dayta nga aldaw a ti maysa a tao taginayonennanto a sibibiag ti maysa nga urbon a baka ti pangen ken dua a karnero. Ket mapasamakto a, gapu iti kinaruay ti panangpataud iti gatas, isu manganto iti mantekilia; agsipud ta mantekilia ken diro ti kanento ti tunggal maysa a napanawan a nabati iti tengnga ti daga.” (Isaias 7:21, 22) Inton ‘nakiskisanen’ dagiti Asirio ti daga, manmanonton a tattao ti mabati isu a sumagmamanonto laengen nga animal ti kasapulan a mangipaay ti taraon. Mangandanto iti “mantekilia ken diro”​—awanen sabali, awan arak, awan tinapay, awan sabali a taraon. Tapno maipaganetgetna ti kinagrabe ti panaglangalang, mamitlo a sawen ni Isaias a daydi dati a nabaknang, nabunga a daga, nagtubuanen dagiti siitan a palungpong ken dakes a ruruot. Dagidiay agasak iti aw-away masapulda “dagiti pana ken ti bai” a salaknibda kadagiti atap nga animal nga agsasaed kadagiti kasamekan. Dagiti nagaikan a talon agbalinto a daga a pagpayatpayatan dagiti baka ken karnero. (Isaias 7:23-25)  Mangrugi a matungpal daytoy a padto iti mismo a kaaldawan ni Acaz.​—2 Cronicas 28:20.

Eksakto a Padpadto

23. (a) Ania ti naibilin itan nga aramiden ni Isaias? (b) Kasano a napasingkedan ti pagilasinan ti tapi?

²³ Agsubli itan ni Isaias iti agdama a situasion. Bayat a laklakuben pay laeng ti nagkappon a Siria ken Israel ti Jerusalem, ipadamag ni Isaias: “Kinuna kaniak ni Jehova: ‘Iyalaam ta bagim iti dakkel a tapi ket isuratmo iti rabawna babaen ti pagiyurit ti mortal a tao, “Maher-salal-has-baz.” Ket maaddaanak koma  ti pammatalged maipaay iti bagik babaen kadagiti matalek a saksi, ni Urias a padi ken ni Zacarias nga anak ni Jeberekias.’” (Isaias 8:1, 2) Ti nagan a Maher-salal-has-baz kaipapananna “Darasem, O Samsam! Immayen a Sipapartak iti Samsam.” Kiniddaw ni Isaias ti dua a mararaem a lallaki iti komunidad a patalgedanda ti panangisuratna iti daytoy a nagan iti dakkel a tapi, tapno inton agangay mapasingkedanto ti kinaagpaypayso ti dokumento. Ngem daytoy a pagilasinan ket pasingkedan ti maikadua a pagilasinan.

24. Ania koma ti epekto iti ili ti Juda ti pagilasinan ni Maher-salal-has-baz?

²⁴ Kuna ni Isaias: “Idin immasidegak iti mammadto a babai, ket isu nagsikog ket idi agangay impasngayna ti maysa nga anak a lalaki. Kinuna ita kaniak ni Jehova: ‘Panaganam iti Maher-salal-has-baz, ta sakbay a ti ubing ammonanto nga ipukkaw, “Amak!” ken “Inak!” ti maysa ipanawnanto dagiti sanikua ti Damasco ken ti samsam ti Samaria iti sanguanan ti ari ti Asiria.’” (Isaias 8:3, 4) Ti dakkel a tapi ken ti kappasngay nga ubing ket agpadpadada nga agserbi a kas pagilasinan a dandanin samsamen ti Asiria dagiti mangirurumen iti Juda, ti Siria ken Israel. Kasano ti kabiitna? Sakbay a mayebkas ti ubing ti umuna a sasao a masursuro dagiti kaaduan a maladaga​—‘Ama’ ken ‘Ina.’ Ti kasta nga eksakto a padto pabilgenna koma ti panagtalek dagiti umili ken Jehova. Wenno mabalin a dayta ti panggapuan dagiti dadduma a manglais ken Isaias ken kadagiti annakna. Aniaman ti kasasaad, pumudno ti naimpadtuan a sasao ni Isaias.​—2 Ar-ari 17:1-6.

25. Aniada ti pagaspingan ti kaaldawan ni Isaias ken ti agdama a tiempo?

²⁵ Makaadal dagiti Kristiano manipud kadagiti maulit-ulit a pammakdaar ni Isaias. Impalgak ni apostol Pablo kadatayo nga iti daytoy nakapatpateg a drama, inladawan ni Isaias ni Jesu-Kristo ket dagiti annak ni Isaias inladawanda dagiti napulotan nga adalan ni Jesus. (Hebreo 2:10-13) Babaen kadagiti napulotan a pasurotna ditoy daga, naynay nga ipalpalagip ni Jesus kadagiti pudno a Kristiano ti kinapateg ti ‘panagtalinaed a siririing’ kadagitoy napeggad a tiempo. (Lucas 21:34-36) Maigiddato  iti dayta, mapakpakdaaran dagiti awan panagbabawina a bumusbusor maipapan iti um-umay a pannakadadaelda, nupay masansan a laisenda ti kakasta a pakdaar. (2 Pedro 3:3, 4) Ti pannakatungpal dagiti padto a nainaig iti tiempo idi kaaldawan ni Isaias ket pammasingked a ti eskediul ti Dios iti kaaldawantayo ket ‘dinto met bumurong a pumudno. Saanto a maladaw.’​—Habacuc 2:3, NW.

Mamaglangalang a “Dandanum”

26, 27. (a) Aniada a pasamak ti ipadto ni Isaias? (b) Ania ti ipasimudaag ti sasao ni Isaias kadagiti adipen ni Jehova itatta?

²⁶ Ituloy ni Isaias ti pakdaarna: “Gapu ta daytoy nga ili linaksidna ti dandanum ti Siloe nga agay-ayus a siaalumamay, ket adda panagrag-o unay gapu ken Rezin ken iti anak ni Remalias; iti kasta ngarud, adtoy! ni Jehova isang-atna a maibusor kadakuada ti nabileg ken ti adu a danum ti Karayan, ti ari ti Asiria ken ti isuamin a dayagna. Ket isu pudno unay a sumang-atto kadagiti amin a pagayusanna ken agayus kadagiti amin nga igidna ken agtartarus a lumasat iti Juda. Isu pudno a manglayus ken bumallasiwto. Dumanonto agingga iti tengnged. Ket mapasamakto ti panangyukrad kadagiti payakna tapno saknapanna ti kaakaba ti dagam, O Emmanuel!”​—Isaias 8:5-8.

²⁷ “Daytoy nga ili,” ti makin-amianan a pagarian ti Israel, linaksidna ti tulag ni Jehova ken David. (2 Ar-ari 17:16-18) Kadakuada, dayta a tulag ket kas iti kinakapuy dagiti agtedtedted a danum ti Siloe, ti danum nga abasto ti Jerusalem. Pagrag-oanda unay ti pananggubatda iti Juda. Ngem addanto dusa daytoy a pananglais. Ipalubosto ni Jehova a dagiti Asirio ti “manglayus,” wenno mangparmek iti Siria ken Israel, a kas met iti dandanin panangipalubos ni Jehova iti agdama a napolitikaan a paset ti lubong a manglayus iti pagturayan ti palso a relihion. (Apocalipsis 17:16; idiligyo ti Daniel 9:26.) Sumaganad, kuna ni Isaias a dagiti aglippias a “danum” ‘agtartarusto a lumasat iti Juda,’ a dumanonto “agingga iti tengnged,” agingga idiay Jerusalem,  a pagturayan ti ulo (ari) ti Juda. * Iti tiempotayo, dagiti napolitikaan a mangduprak iti palso a relihion rautendanto met dagiti adipen ni Jehova, a likmutenda ida “agingga iti tengnged.” (Ezequiel 38:2, 10-16) Anianto ti pagbanaganna? Bueno, ania ti napasamak idi tiempo ni Isaias? Linapunos kadi dagiti Asirio dagiti pader ti siudad ket tinalipuposda ti ili ti Dios? Saan. Adda kadakuada ti Dios.

Dikay Agbuteng​—‘Ti Dios Adda Kadatayo!’

28. Iti laksid ti napinget a panagregget dagiti kabusorda, ania ti ipanamnama ni Jehova iti Juda?

²⁸ Ipakdaar ni Isaias: “Agbalinkayo a makadangran, O dakayo nga il-ili [a bumusbusor iti ili a nakitulagan ti Dios], ket maburakburakkayo; ket umimdengkayo, dakayo amin nga adda iti adayo a paspaset ti daga! Bariksanyo ti bagbagiyo, ket maburakburakkayo! Bariksanyo ti bagbagiyo, ket maburakburakkayo! Igakatyo ti maysa a gandat, ket madadaelto! Sawenyo ti aniaman a sao, ket saanto nga agtalinaed, ta ti Dios adda kadakami!” (Isaias 8:9, 10) Sumagmamano a tawen kalpasanna, kabayatan ti panagturay ni Ezekias a matalek nga anak ni Acaz, natungpal dagitoy a sasao. Idi binutbuteng dagiti Asirio ti Jerusalem, kinabil ti anghel ni Jehova ti 185,000 kadakuada. Nalawag, adda ti Dios iti dasig ti ilina ken iti naarian a linia ni David. (Isaias 37:33-37) Iti dayta um-umay a gubat ti Armagedon, ibaonto met ni Jehova ti Dakdakkel nga Emmanuel saan laeng a tapno burakburakenna dagiti kabusor ti Dios no di pay ket tapno ispalenna dagidiay agtalek Kenkuana.​—Salmo 2:2, 9, 12.

29. (a) Kasano a naiduma dagiti Judio idi kaaldawan ni Acaz no idilig kadagiti Judio idi kaaldawan ni Ezekias? (b) Apay a di makialiansa dagiti adipen ni Jehova itatta iti relihion ken iti politika?

²⁹ Maisupadi kadagiti Judio idi tiempo ni Ezekias, awan pammati dagiti kapanawenan ni Acaz iti pannalaknib ni Jehova. Kinaykayatda  ti makialiansa, wenno ‘makikumplot,’ kadagiti Asirio a kas sarikedked kontra iti nagkappon a liga ti Siria ken Israel. Nupay kasta, ti “ima” ni Jehova tignayenna ni Isaias nga agsao a maibusor “iti dalan daytoy nga ili,” wenno ti popular a pagannayasan. Ipakdaarna: “Ti pagbutnganda dikay kabuteng, dikay met agpigerger iti dayta. Ni Jehova ti buybuyot​—isu Daydiay rebbeng a tratuenyo kas nasantuan, ket isu ti rebbeng a pagbutnganyo, ket isu Daydiay rebbeng a mamagpigerger kadakayo.” (Isaias 8:11-13) Yantangay sipapanunot itatta dagiti adipen ni Jehova iti daytoy, dida makikumplot wenno agtalek kadagiti narelihiosuan a konsilio ken napolitikaan a liga. Naan-anay ti panagkompiansa dagiti adipen ni Jehova iti manalaknib a pannakabalin ti Dios. Total, no ‘ni Jehova adda iti sikigantayo, ania ti mabalin nga aramiden ti tao kadatayo?’​—Salmo 118:6.

30. Anianto ti pagtungpalan dagidiay di agtalek ken Jehova?

³⁰ Sawen manen ni Isaias a ni Jehova isunto ti “sagrado a disso,” maysa a salaknib, para kadagidiay agtalek kenkuana. Maisupadi iti dayta, dagidiay mangilaksid kenkuana “sigurado a maitibkol ken mapasag ket mabloda, ken masiluan ket matiliwda”​—lima a nabileg a verbo a mangipasigurado iti pagtungpalan dagidiay di agtalek ken Jehova. (Isaias 8:14, 15) Idi umuna a siglo, dagidi nangilaksid ken Jesus ket naitibkol ken napasagda met. (Lucas 20:17, 18) Umarngi iti dayta ti pagbanagan dagidiay di nasungdo itatta iti naitrono a nailangitan nga Ari, ni Jesus.​—Salmo 2:5-9.

31. Kasano a masurot dagiti pudno a Kristiano itatta ti ulidan ni Isaias ken dagidiay mangipangag iti pannursurona?

³¹ Idi kaaldawan ni Isaias, saan nga isuamin ket naitibkol. Kuna ni Isaias: “Lukotenyo ti pammatalged, mangikabilkayo ti selio iti aglikmut ti linteg iti tengnga dagiti adalak! Ket mangin-inanamaakto ken Jehova, a mangilinglinged ti rupana manipud iti balay ni Jacob, ket manginanamaakto kenkuana.” (Isaias 8:16, 17) Ni Isaias ken dagidiay mangipangag iti pannursurona didanto tallikudan ti Linteg ti Dios. Itultuloyda ti agtalek ken Jehova, nupay di agtalek dagiti delingkuente  a kailianda ket iti kasta ilinged ni Jehova ti rupana kadakuada. Sapay koma ta surotentayo ti ulidan dagidiay agtaltalek ken Jehova ken maaddaantay iti umasping a determinasion nga agtalinaed iti nasin-aw a panagdayaw!​—Daniel 12:4, 9; Mateo 24:45; idiligyo ti Hebreo 6:11, 12.

Dagiti ‘Pagilasinan’ ken ‘Milagro’

32. (a) Siasinoda itatta ti agserserbi a ‘kas pagilasinan ken kas milagro’? (b) Apay a rumbeng nga agminar a naiduma dagiti Kristiano manipud iti lubong?

³² Ideklara itan ni Isaias: “Adtoy! Siak ken dagiti annak nga inted kaniak ni Jehova ket kas pagilasinankami ken kas milagrokami iti Israel manipud ken Jehova ti buybuyot, nga agtataeng idiay Bantay Sion.” (Isaias 8:18) Wen, da Isaias, Sear-jasub, ken Maher-salal-has-baz ket pagilasinan iti pangpanggep ni Jehova iti Juda. Umarngi iti dayta itatta, ni Jesus ken dagiti napulotan a kakabsatna ket agserbida met a kas pagilasinan. (Hebreo 2:11-13) Ket makipagtartrabaho kadakuada ti “dakkel a bunggoy” ti “sabsabali a karnero.” (Apocalipsis 7:9, 14; Juan 10:16) Siempre, napateg laeng ti pagilasinan no agminar a naiduma dayta manipud iti aglawlawna. Umasping iti dayta, maitungpal laeng dagiti Kristiano ti annongenda kas pagilasinan no agminarda a naiduma iti daytoy a lubong, nga agtalekda a naan-anay ken Jehova ken situtured nga iwaragawagda ti pangpanggepna.

33. (a) Ania ti determinado nga aramiden dagiti pudno a Kristiano? (b) Apay a makapagtakderto a sititibker dagiti pudno a Kristiano?

³³ Sapay koma ngarud ta suroten ti isuamin dagiti pagalagadan ti Dios, saan ket a dagiti pagalagadan daytoy a lubong. Agtultuloykayo nga agminar a situtured​—kas pagilasinan​—nga itultuloyyo nga itungpal ti annongen a naited iti Dakdakkel nga Isaias, ni Jesu-Kristo: ‘Iwaragawagyo ti tawen ti naimbag a nakem . . . ken ti aldaw ti pammales iti biang ti Diostayo.’ (Isaias 61:1, 2; Lucas 4:17-21) Wen, inton ti layus ti Asiria lapunosenna ti intero a daga​—uray pay no dumanon agingga kadagiti tengngedtayo​—saanto a matalipupos dagiti pudno a Kristiano. Agtakdertayto a sititibker agsipud ta “adda kadatayo ti Dios.”

[Dagiti Footnote]

[Salsaludsod]

 [Ladawan iti panid 103]

Intugot ni Isaias ni Sear-jasub idi indanonna ti mensahe ni Jehova ken Acaz

[Ladawan iti panid 111]

Apay nga insurat ni Isaias ti “Maher-salal-has-baz” iti dakkel a tapi?