Kapitulo Sais

Kaasian ni Jehova a Dios Dagiti Natda

Isaias 4:2-6

1, 2. Ania ti ipadto ni propeta Isaias maipapan iti Juda ken Jerusalem?

AGDISSUOR ti nadawel a bagyo iti lugar nga ayan ti naruay a tattao. Dagiti napigsa nga angin, bumayakabak a tudo, ken naapres a layus ket nakaro unay ti panangdadaelda iti daga, rebbaenda dagiti pagtaengan, perdienda dagiti apit, ken ipusayda ti adu a biag. Ngem di agbayag lumabasen ti bagyo, ket kalpasanna dumtengen ti linak. Kadagidiay nakalasat, panawen dayta ti panagtarimaan ken panagbangon manen.

² Umarngi iti dayta ti ipadto ni propeta Isaias maipapan iti Juda ken Jerusalem. Nakaam-amak ti iyaasideg dagiti ulep ti bagyo ti nadibinuan a panangukom​—ket mayanatup unay dayta! Nadagsen ti basol ti nasion. Agpada a dagiti agtuturay ken dagiti umili pinunnoda ti pagilian iti kinakillo ken panagibukbok iti dara. Babaen ken Isaias, ibutaktak ni Jehova ti basol ti Juda ket ipakdaarna nga ukomennanto dayta delingkuente a nasion. (Isaias 3:25) Aglangalangto a naan-anay ti daga ti Juda gapu iti daytoy a bagyo. Sigurado a nalidayan ni Isaias gapu iti dayta.

3. Ania a naimbag a damag ti linaon ti naipaltiing a mensahe iti Isaias 4:2-6?

³ Ngem adda naimbag a damag! Lumabasto ti bagyo ti nalinteg a panangukom ni Jehova, ket addanto dagiti natda a makalasat. Wen, mapakuyogan iti asi ti panangukom ni Jehova iti Juda! Ti naipaltiing a mensahe ni Isaias a nailanad iti Isaias  4:2-6 paspasungadanna daytoy bendito a panawen. Kayariganna, aganaraar ti init iti likudan dagiti ulep; dagiti makita ken mangngegan nga eksena ti panangukom​—a nadeskribir iti Isaias 2:6–4:1​—ket agbalin a nangayed ti pannakapabarona a daga ken tattao.

4. Apay a masapul nga usigentayo ti padto ni Isaias maipapan iti pannakaisubli dagiti natda?

⁴ Ti padto ni Isaias maipapan iti pannakaisubli dagiti natda ken ti nasagrapda a kinatalged ket adda met kaitungpalanna iti tiempotayo​—“iti kamaudianan a paset dagiti aldaw.” (Isaias 2:2-4) Usigentayo daytoy naintiempuan a mensahe, ta saan laeng nga addaan iti naimpadtuan a pateg no di ket isuronatay pay maipapan iti asi ni Jehova ken no kasano a masagraptayo dayta kas indibidual.

‘Ti Patubo ni Jehova’

5, 6. (a) Kasano ti panangdeskribir ni Isaias iti natalinaay a tiempo kalpasan ti um-umay a didigra? (b) Ania ti kaipapanan ti sao a ‘tubo,’ ket ania ti ipasimudaag daytoy maipapan iti daga ti Juda?

⁵ Kalmado itan ti panagsao ni Isaias bayat a matmatanna ti nataltalinaay a tiempo kalpasan dayta um-umay a didigra. Isuratna: “Iti dayta nga aldaw ti pagtubuen ni Jehova [“ti patubo (tubo) ni Jehova,” footnote ti New World Translation of the Holy Scriptures With References] maipaayto nga arkos ken dayag, ket ti bunga ti daga maysanto a banag nga ipagpannakkel ken maysa a banag a naimnas maipaay kadagidiay nakalisi a kameng ti Israel.”​—Isaias 4:2.

⁶ Sasawen ni Isaias ditoy ti pannakapasubli. Ti Hebreo a nombre a naipaulog a ‘tubo’ tukoyenna ‘daydiay rumusing, sagibsib, sanga.’ Nainaig dayta iti kinasaliwanwan, irarang-ay, ken dagiti bendision manipud ken Jehova. Desdeskribiren ngarud ni Isaias ti ladawan ti namnama​—saanto nga agnanayon dayta mapaspasungad a panaglangalang. Buyogen ti pamendision  ni Jehova, daydi dati a narang-ay a daga ti Juda mangpataudto manen iti naruay a bunga. *​—Levitico 26:3-5.

7. Kasano a ti patubo ni Jehova “maipaayto nga arkos ken dayag”?

⁷ Nagusar ni Isaias kadagiti nabatad a termino a pangdeskribir iti kinadayag ti panagbalbaliw a mapasamak iti masanguanan. Ti patubo ni Jehova ket “maipaayto nga arkos ken dayag.” Ti sao nga “arkos” ipalagipna ti kinaimnas ti Naikari a Daga idi inted ni Jehova dayta iti Israel sinigsiglo kasakbayanna. Napalaus ti imnasna ta naibilang dayta nga “arkos [“saniata,” New American Bible] ti amin a dagdaga.” (Ezequiel 20:6, NW) Ipasigurado  ngarud ti sasao ni Isaias kadagiti umili a maisublinto ti daga ti Juda iti dati a dayag ken imnasna. Kinapudnona, agbalinto a kasla saniata a korona ditoy daga.

8. Siasinodanto ti mangtagiragsak iti naisubli nga imnas ti daga, ket kasano a dineskribir ni Isaias ti rikriknada?

⁸ Ngem siasinodanto ti mangtagiragsak iti naisubli nga imnas ti daga? Dagidiay “nakalisi a kameng ti Israel,” insurat ni Isaias. Wen, addadanto makalasat iti nakababain a pannakadadael nga immun-unan a naipadto. (Isaias 3:25, 26) Agsublinto idiay Juda dagiti natda kadagiti nakalasat ket makiramanda iti pannakapasublina. Para kadagitoy nga agsubli​—“dagidiay nakalisi”​—ti naruay a bunga ti naisubli a dagada ket “maysanto a banag nga ipagpannakkel ken maysa a banag a naimnas.” (Isaias 4:2; footnote ti New World Translation of the Holy Scriptures With References) Ti pannakaibabain nga imbunga ti panaglangalang ket masuktanto iti napabaro a rikna ti dignidad.

9. (a) Kas kaitungpalan ti sasao ni Isaias, aniat’ napasamak idi 537 K.K.P.? (b) Apay a makuna a “dagidiay nakalisi” ramanenna dagiti dadduma a nayanak kabayatan ti pannakaidestiero? (Kitaenyo ti footnote.)

⁹ Kas insao ni Isaias, dimteng ti bagyo ti panangukom idi 607 K.K.P. idi dinadael dagiti taga Babilonia ti Jerusalem ket adu nga Israelita ti napapatay. Adda dagiti nakalasat ket naidestieroda idiay Babilonia, ngem no saan a gapu iti asi ti Dios, awan koma a pulos ti nakalasat. (Nehemias 9:31) Idi agangay, naan-anay a naglangalang ti Juda. (2 Cronicas 36:17-21) Kalpasanna, idi 537 K.K.P., impalubos ti naasi a Dios ti isusubli “dagidiay nakalisi” idiay Juda tapno isublida ti pudno a panagdayaw. * (Esdras 1:1-4; 2:1) Ti naimpusuan a panagbabawi dagitoy nagsubli a kautibo ket nagpintas ti pannakayebkasna iti Salmo 137, a nalabit naisurat kabayatan ti pannakakautibo wenno di nagbayag kalpasanna. Idi nakasublidan idiay Juda, inaradoda  dagiti talon ket nagmulada ti bin-i iti daga. Agasenyo ti riknada idi nakitada a bembendisionan ti Dios dagiti bannogda, a pinatubuanna ti daga a kas iti nabunga a “minuyongan ti Eden”!​—Ezequiel 36:34-36.

10, 11. (a) Iti ania a wagas a kinautibo ti “Babilonia a Dakkel” dagiti Estudiante ti Biblia idi rugrugi ti maika-20 a siglo? (b) Kasano a binendisionan ni Jehova dagiti natda a naespirituan nga Israelita?

¹⁰ Adda umarngi a pannakapasubli a napasamak iti kaaldawantayo. Idi rugrugi ti maika-20 a siglo, dagiti Saksi ni Jehova a maaw-awagan idi nga Estudiante ti Biblia, nagbalinda a naespirituan a kautibo ti “Babilonia a Dakkel,” ti sangalubongan nga imperio ti palso a relihion. (Apocalipsis 17:5) Nupay inlaksidda ti adu a palso a sursuro ti relihion, namulitan pay laeng idi dagiti Estudiante ti Biblia kadagiti Nababiloniaan nga ideya ken aramid. Gapu kadagiti ibubusor nga insungsong dagiti klero, dadduma kadakuada ti literal a naibalud. Nalangalang ti naespirituan a dagada​—ti narelihiosuan, wenno naespirituan a kasasaadda.

¹¹ Ngem idi primavera ti 1919, naasian ni Jehova kadagitoy a natda a naespirituan nga Israelita. (Galacia 6:16) Nakitana ti panagbabawida ken ti tarigagayda nga agdayaw kenkuana iti kinapudno, isu nga immaniobrana ti pannakaluk-atda iti literal a pannakaibalud ken, napatpateg pay, iti naespirituan a pannakakautibo. Naisubli dagitoy a “nakalisi” iti daydiay inted-Dios a naespirituan a kasasaadda, a pinagtubona iti naruay. Daytoy a naespirituan a kasasaad ket nangisango iti makaawis ken makaay-ayo a langa, a nakaguyugoyan dagiti minilion a sabsabali pay a managbuteng iti Dios a tattao tapno makitimpuyogda kadagiti natda iti pudno a panagdayaw.

12. Kasano nga intan-ok ti sasao ni Isaias ti asi ni Jehova iti ilina?

¹² Ti sasao ni Isaias ditoy itan-okna ti asi ti Dios iti ilina. Nupay timmallikud ken Jehova dagiti Israelita kas maysa a nasion, kinaasianna dagiti nagbabawi a natda. Maliwliwatayo a mangammo nga uray dagidiay nadagsen ti basolda ket makapagsublida ken Jehova a buyogen ti namnama. Di koma ipapan  dagidiay nagbabawi nga awanen ti asi ni Jehova kadakuada, yantangay dina ilaksid ti sibababawi a puso. (Salmo 51:17) Ipasigurado kadatayo ti Biblia: “Ni Jehova sikakaasi ken siaayat, namayamay nga agpungtot, ket aglaplapusanan ti kinamanagayat. Kas panangngaasi ti maysa nga ama kadagiti annakna, kasta ti panangngaasi ni Jehova kadagiti agbuteng kenkuana.” (Salmo 103:8, 13) Pudno a maikari unay ti kasta a naasi a Dios a pangipaayantay iti isuamin a dayaw!

Agbalin a Nasantuan ken Jehova Dagiti Natda

13. Kas nailanad iti Isaias 4:3, kasano ti panangdeskribir ni Isaias kadagiti natda a kaasian ni Jehova?

¹³ Nayam-ammon kadatayo dagiti natda a pangipakitaan ni Jehova iti asi, ngem ita ad-adda a detalyado ti panangdeskribir ni Isaias kadakuada. Insuratna: “Mapasamakto a dagidiay nabatbati idiay Sion ken dagidiay natedda idiay Jerusalem makunanto a nasantuan kenkuana, tunggal maysa a naisurat maipaay iti biag idiay Jerusalem.”​—Isaias 4:3.

14. Siasino “dagidiay nabatbati” ken “dagidiay natedda,” ken apay a kaasian ni Jehova ida?

¹⁴ Siasino “dagidiay nabatbati” ken “dagidiay natedda”? Isuda dagidiay nakalisi a nadakamat iti immun-una a bersikulo​—dagiti naidestiero a Judio a mapalubosanto nga agsubli idiay Juda. Ita ipakita ni Isaias no apay a kaasian ni Jehova ida​—‘nasantuandanto kenkuana.’ Ti kinasanto kaipapananna ti “narelihiosuan a kinadalus wenno kinasin-aw; kinasagrado.” Ramanen ti kinasanto ti panagbalin a nadalus, wenno nasin-aw, iti sao ken aramid, ti iyaataday iti estandarte ni Jehova no ania ti nalinteg ken umiso. Wen, kaasianto ni Jehova dagidiay “nasantuan kenkuana,” ket palubosannanto ida nga agsubli iti “siudad a nasantuan,” ti Jerusalem.​—Nehemias 11:1.

15. (a) Ania a kadawyan dagiti Judio ti ipalagip kadatayo ti sasao a “naisurat maipaay iti biag idiay Jerusalem”? (b) Ania a serioso a pakdaar ti iparipirip ti sasao ni Isaias?

¹⁵ Agtalinaedto kadi sadiay dagitoy matalek a natda? Isudanto dagiti “naisurat maipaay iti biag idiay Jerusalem,” ikari  ni Isaias. Ipalagip daytoy kadatayo ti kadawyan dagiti Judio a siaannad a mangipasalista kadagiti pamilia ken tribu ti Israel. (Nehemias 7:5) Ti pannakaisurat iti pagipasalistaan kaipapananna a sibibiag dayta a tao, ta no matay ti maysa, maikkat idi ti naganna. Iti dadduma a paset ti Biblia, adda mabasatayo a piguratibo a pagipasalistaan, wenno libro, a naglaon iti nagnagan dagidiay gunggonaan ni Jehova iti biag. Ngem adda kondision iti panangawat daytoy a libro kadagiti nagan, tangay mabalin a ‘punasen’ ni Jehova dagiti nagan. (Exodo 32:32, 33; Salmo 69:28) No kasta, serioso a pakdaar ti iparipirip ti sasao ni Isaias​—dagidiay agsubli mabalinda ti agtultuloy nga agbiag iti naisubli a dagada no la ketdi ta agtalinaedda a nasantuan iti imatang ti Dios.

16. (a) Ania ti kinalikaguman ni Jehova kadagidiay pinalubosanna nga agsubli idiay Juda idi 537 K.K.P.? (b) Apay a makuna a saan a sayang ti asi ni Jehova kadagiti napulotan a natda ken kadagiti “sabsabali a karnero”?

¹⁶ Idi 537 K.K.P., kasta ti inaramid dagiti natda a nagsubli idiay Jerusalem a buyogen ti nadalus a motibo​—ti panangisubli iti pudno a panagdayaw. Awan kalintegan nga agsubli ti asinoman a natulawan kadagiti pagano a narelihiosuan nga aramid wenno narugit a kababalin a sibibileg nga impakdaar ni Isaias. (Isaias 1:15-17) Dagidiay laeng minatmatan ni Jehova kas nasantuan ti mabalin nga agsubli idiay Juda. (Isaias 35:8) Umarngi iti dayta, nanipud pannakaluk-atda iti naespirituan a pannakakautibo idi 1919, dagiti napulotan a natda, a kinadua itan ti minilion a “sabsabali a karnero”​—dagidiay addaan iti namnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga​—inkagumaanda unay ti agbalin a nasantuan iti imatang ti Dios. (Juan 10:16) Inlaksiddan dagiti Nababiloniaan a sursuro ken ar-aramid. Kas indibidual, ikagumaanda a salimetmetan dagiti nangato nga estandarte ti Dios iti moralidad. (1 Pedro 1:14-16) Saan a sayang ti asi ni Jehova kadakuada.

17. Makinnagan ti isurat ni Jehova iti “libro ti biag,” ket determinadotay koma a mangaramid iti ania?

¹⁷ Laglagipenyo a kitkitaen idi ni Jehova dagidiay nasantuan iti Israel ket ‘insuratna ti nagnaganda a maipaay iti biag.’ Itatta,  kitkitaen met ni Jehova ti panangikagumaantayo nga agbalin a nadalus iti panunot ken bagi bayat nga ‘iparangtayo ti bagbagitayo a maysa a sakripisio a sibibiag, nasantuan, makaay-ayo iti Dios.’ (Roma 12:1) Ket isuamin a mangannurot iti kasta a panagbiag irekord ida ti Dios iti bukodna a “libro ti biag”​—ti piguratibo a rekord a naglaon iti nagnagan dagidiay nakalinea nga umawat iti biag nga agnanayon, idiay man langit wenno ditoy daga. (Filipos 4:3; Malakias 3:16) Ikarigatantay ngarud ti agtalinaed a nasantuan iti imatang ti Dios, iti kasta mapagtalinaedtay ti nagnagantayo iti dayta napateg a “libro.”​—Apocalipsis 3:5.

Kari Maipapan iti Naayat a Panangaywan

18, 19. Sigun iti Isaias 4:4, 5, ania a panangdalus ti ipakat ni Jehova, ket kasano a maaramid daytoy?

¹⁸ Sumaganad, ipakita ni Isaias no kasano nga agbalin a nasantuan dagiti agnanaed iti naisubli a daga ken no ania dagiti bendision nga agur-uray kadakuada. Kunana: “Inton ni Jehova naanudnan ti ibleng ti annak a babbai ti Sion ket anudennanto nga ikkaten uray ti panagibukbok iti dara ti Jerusalem manipud iti unegna babaen ti espiritu ti panangukom ken babaen ti espiritu ti panangpuor, ni Jehova pudno unay a parsuaennanto met iti rabaw ti tunggal naipasdek a disso ti Bantay Sion ken iti rabaw ti lugar ti kombensionna ti maysa nga ulep iti aldaw ken maysa nga asuk, ken ti kinaraniag ti maysa a gumilgil-ayab nga apuy iti rabii; agsipud ta iti rabaw ti isuamin a dayag addanto pagsalinongan.”​—Isaias 4:4, 5.

¹⁹ Sakbay dayta, binabalaw ni Isaias dagiti “annak a babbai ti Sion,” a nailemmeng ti moral a kinadakesda iti sirok dagiti nalabor nga arkosda. Imbutaktakna met ti sapasap a basol dagiti umili a panagibukbok iti dara, nga indagadagna a bugguanda ti bagbagida. (Isaias 1:15, 16; 3:16-23) Ngem ditoy, segseggaanna ti tiempo inton ti Dios a mismo ‘mayanudnan ti ibleng,’ wenno moral a kinarugit, ken ‘ugasannan dagiti mansa ti dara.’ (Isaias 4:4, New International Version) Kasanonto a maipakat daytoy a pannakadalus? Babaen “ti espiritu ti  panangukom” ken babaen “ti espiritu ti panangpuor.” Ti um-umay a pannakadadael ti Jerusalem ken ti pannakaidestiero idiay Babilonia isu ti mangipakita a bumtaken ti panangukom ti Dios ken ti sumsumged nga ungetna iti narugit a nasion. Dagidiay natda a makalasat kadagitoy a kalamidad ken agsubli iti dagada ket napagpakumbaban ken nagugorandanton. Dayta ti gapuna a nasantuandanto ken Jehova ket masagrapda ti asi.​—Idiligyo ti Malakias 3:2, 3.

20. (a) Ania ti ipalagip ti sasao nga “ulep,” “asuk,” ken “gumilgil-ayab nga apuy”? (b) Apay a saan a masapul nga agbuteng dagidiay nagugoran a kautibo?

²⁰ Ikari ni Jehova baeten ken Isaias nga alaennanto daytoy nadalusan a natda iti naayat a panangaywanna. Ipalagip dagiti sasao nga “ulep,” “asuk,” ken “gumilgil-ayab nga apuy” no kasano nga inaywanan ni Jehova dagiti Israelita kalpasan a pimmanawda idiay Egipto. Sinalakniban ida ti “monmon nga apuy ken ulep” manipud kadagiti kumamkamat nga Egipcio;  indalanna met ida idiay let-ang. (Exodo 13:21, 22; 14:19, 20, 24) Idi imparangarang ni Jehova ti bagina idiay Bantay Sinai, “nagas-asuk” ti bantay. (Exodo 19:18) Saanto ngarud nga agbuteng dagidiay nadalusanen a kautibo. Ni Jehovah ti Mangsalaknibto kadakuada. Aywanannanto ida uray aguummongda kadagiti bukodda a pagtaengan wenno agtataripnongda kadagiti nasantuan a kombension.

21, 22. (a) Ania idi ti masansan a panggep ti pannakaibangon ti abong-abong, wenno kalapaw? (b) Ania a namnama ti naipasango kadagiti nadalusan a natda?

²¹ Ingudo ni Isaias ti panangdeskribirna iti nadibinuan a pannalaknib babaen ti panangitampokna iti gagangay nga eksena. Insuratna: “Maaddanto ti maysa nga abong-abong nga agpaay a linong iti aldaw manipud iti namaga a pudot, ken agpaay a pagkamangan ken paglemmengan manipud iti bagyo ken manipud iti tudo.” (Isaias 4:6) Masansan a maibangon idi ti abong-abong, wenno kalapaw, iti kaubasan wenno iti bangkag tapno mangipaay iti kasapulan unay a paglinongan manipud iti makasinit nga init ti kalgaw ken manipud iti lam-ek ken bagyo no panagtutudo.​—Idiligyo ti Jonas 4:5.

²² No maipasangoda iti makasinit a pudot ti pannakaidadanes ken bagyo ti ibubusor, agpannuray dagiti nadalusan a natda ken Jehova a Gubuayan ti salaknib, kinatalged, ken sarikedkedda. (Salmo 91:1, 2; 121:5) Naipasango ngarud kadakuada ti nangayed a namnama: No idianda dagiti narugit a pammati ken ar-aramid ti Babilonia, nga agpasakupda iti mangdalus a panangukom ni Jehova, ken ikagumaanda ti agtalinaed a nasantuan, agtalinaeddanto a natalged, a kasla addada iti “abong-abong” ti nadibinuan a pannalaknib.

23. Apay a binendisionan ni Jehova dagiti napulotan a natda ken dagiti kakaduada?

²³ Imutektekanyo ta umun-una nga umay ti panangdalus, kalpasanna dagiti bendision. Kasta ti napasamak iti kaaldawantayo. Idi 1919, sipapakumbaba a nagpasakup dagiti napulotan a natda iti pannakagugor, ket ‘inyanud’ ni Jehova ti kinarugitda.  Nanipud idin, impalubos met ti “dakkel a bunggoy” ti sabsabali a karnero ti panangdalus ni Jehova kadakuada. (Apocalipsis 7:9) Gapu ta nadalusandan, nabendisionan dagiti natda ken dagiti kakaduada​—sinalakniban ida ni Jehova. Saanna a simimilagro a lapdan ti pudot ti pannakaidadanes wenno dagiti bagyo ti ibubusor a mangparigat unay kadakuada. Ngem salaknibanna ida, a kasla mangbangon iti ‘abong-abong a linong ken paglemmenganda manipud iti bagyo.’ Kasano?

24. Kasano a nabatad a binendisionan ni Jehova ti ilina kas maysa nga organisasion?

²⁴ Usigenyo daytoy: Dadduma kadagiti kabibilgan a gobierno iti historia ti nangpawil iti panangaskasaba dagiti Saksi ni Jehova wenno inkagumaanda a pukawen a naan-anay ida. Kaskasdi, nagtalinaed a natibker dagiti Saksi ket intultuloyda ti nangasaba nga awan sardayna! Apay a di napasardeng dagiti napigsa a nasion ti trabaho daytoy nagbassit ken kasla awan gawgawayna a grupo ti tattao? Agsipud ta insaad ni Jehova dagiti nadalus nga adipenna iti sidong ti “maysa nga abong-abong” ti pannalaknib nga awan tao a makabael a mangrakrak!

25. Kas indibidual, ania ti kaipapananna kadatayo ti panagbalin ni Jehova kas Mangsalaknib kadatayo?

²⁵ Datayo ngay kas indibidual? Dina kayat a sawen a yantangay ni Jehova ti Mangsalaknib kadatayo ket awanen ti problematayo iti daytoy a sistema ti bambanag. Adu dagiti matalek a Kristiano nga agsagsagaba kadagiti nakaro a rigat, kas ti kinapanglaw, dagiti natural a didigra, gubat, sakit, ken ipapatay. No maipasangotayo iti kakasta a pakarigatan, ditay koma pulos liplipatan a kaduatayo ti Diostayo. Salaknibannatayo iti naespirituan, nga ipaayna ti kasapulantayo​—uray pay ti “pannakabalin a nalablabes ngem ti gagangay”​—tapno maibturantay a simamatalek dagiti pakasuotan. (2 Corinto 4:7) Gapu ta natalgedtayo iti sidongna, saantay koma nga agbuteng. Total, no la ket aramidentayo ti inggat’ kabaelantayo nga agtalinaed a nasantuan iti imatangna, “didatayto kabaelan nga isina manipud iti ayat ti Dios.”​—Roma 8:38, 39.

[Footnotes]

[Salsaludsod]

 [Ladawan iti panid 63]

Dumtengen ti bagyo ti nadibinuan a panangukom iti Juda