Mammadto Idi Ugma nga Addaan Moderno a Mensahe
Kapitulo Uno
Mammadto Idi Ugma nga Addaan Moderno a Mensahe
1, 2. (a) Aniada a nakalkaldaang a kasasaad ti mapaliiwtay itatta iti lubong? (b) Kasano nga inyebkas ti maysa a senador ti E.U. ti pannakaseknanna iti dumakdakes a kagimongan?
SIASINO itatta ti di agtarigagay a mabang-aran kadagiti problema a sarsarangten ti sangatauan? Ngem, anian ta masansan a di matungpal dagiti tartarigagayantayo! Ar-arapaapentay ti talna, ngem madiddidigratay iti gubat. Pagay-ayattayo ti linteg ken urnos, ngem ditay malapdan ti panagraira ti panagtakaw, panangrames, ken pammapatay. Kayattay a talken ti kaarrubatayo, ngem masapul nga itulbektay dagiti ridawtayo kas proteksion. Ay-ayatentay dagiti annaktayo ken ikagumaantay nga itukit kadakuada dagiti nasayaat a prinsipio, ngem masansan nga awan maaramidantayo bayat a matnagda iti dakes nga impluensia dagiti kapatadanda.
2 Nalabit umanamongtay unay ken Job, a nagkuna a ti ababa a biag ti tao “napno iti riribuk.” (Job 14:1) Kasla nangnangruna a pudno daytoy iti kaaldawantayo, yantangay itatta pay laeng a maimatangan ti kastoy ti kinadakesna a kagimongan. Kinuna ti maysa a senador ti E.U.: “Nalpasen ti Cold War, ngem nakalkaldaang ta ti lubong nalaklaka itan a pagtaudan ti panagbibinnales ken kinadawel dagiti etniko, tribu, ken relihion. . . . Pinababatayon dagiti moral nga estandartetayo a nagbanag iti pannakatikaw, pannakaupay ken nakaro a pannakariribuk ti adu nga agtutubotayo. Ap-apitentayo ti bunga ti kinaliway dagiti nagannak, panagdiborsio, pannakaabuso dagiti ubbing, panagsikog dagiti tin-edyer, panagsardeng nga ageskuela, maiparit a droga, ken dagiti lansangan a napno iti kinaranggas. Arigna a ti balaytayo, nupay nalasatanna ti dakkel a ginggined nga aw-awagantayo a Cold War, ket ib-ibusenen dagiti anay.”
3. Ania a libro ti Biblia ti nangnangruna a mangipaay ti namnama iti masanguanan?
3 Nupay kasta, saantay a maawanan iti namnama. Agarup 2,700 a tawenen ti napalabas, pinaltiingan ti Dios ti maysa a lalaki idiay Makintengnga a Daya tapno sawenna dagiti agsasaruno a padto nga addaan iti naisangsangayan a kaipapanan iti kaaldawantayo. Nailanad dagitoy a mensahe iti libro ti Biblia a naipanagan iti dayta a mammadto a ni Isaias. Siasino ni Isaias, ken apay a maikunatayo a ti padtona, a nairekord idi agarup tallo a milenio ti naglabasen, ket mangipaay iti lawag iti sangatauan itatta?
Nalinteg a Tao Kadagiti Nariribuk a Tiempo
4. Siasino ni Isaias, ken kaano a nagserbi a mammadto ni Jehova?
4 Iti umuna a bersikulo ti librona, iyam-ammo ni Isaias ti bagina nga “anak ni Amoz,” * ket ibagana kadatayo a nagserbi kas mammadto ti Dios “iti al-aldaw da Ozias, Jotam, Acaz ken Ezekias, ar-ari ti Juda.” (Isaias 1:1) Kaipapanan daytoy a nagtultuloy ni Isaias a mammadto ti Dios iti nasion ti Juda iti saan a nakurkurang ngem 46 a tawen, a nalabit nangrugi idi ngudo ti panagturay ni Ozias—agarup idi tawen 778 K.K.P.
5, 6. Aniat’ kinapudno maipapan iti biag ti pamilia ni Isaias, ken apay?
5 Bassit ti ammotayo iti personal a kabibiag ni Isaias no idilig iti ammotayo maipapan iti dadduma a mammadto. Ammotayo nga adda asawana ket inawaganna ni baketna a “mammadto a babai.” (Isaias 8:3) Sigun iti Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature da McClintock ken Strong, daytoy a pangawag ipasimudaagna a ti naestaduan a kabibiag ni Isaias “saan laeng a mayataday iti trabahona, no di pay ket napalalo a naisinggalut iti dayta.” Kas met iti dadduma a nadiosan a babbai iti nagkauna nga Israel, mabalin nga adda bukod a naimpadtuan nga annongen ti asawa ni Isaias.—Oc-ocom 4:4; 2 Ar-ari 22:14.
6 Saan a nakurkurang ngem dua a lallaki ti annak da Isaias ken ni baketna, a nanagananda iti addaan naimpadtuan a kayulogan. Ti inauna, ni Shear-jashub, kinaduana ni Isaias idi indanonna dagiti mensahe ti Dios ken ni nadangkes nga Ari Acaz. (Isaias 7:3) Nabatad a pinagbalin da Isaias ken ti asawana a nakapatpateg iti pamiliada ti panagdayaw iti Dios—nasayaat a pagwadan kadagiti naasawaan itatta!
7. Deskribirenyo dagiti kasasaad idiay Juda idi kaaldawan ni Isaias.
7 Nagbiag ni Isaias ken ti pamiliana kabayatan ti nariribuk a tiempo iti pakasaritaan ti Juda. Gagangay idi ti gulo iti politika, natulawan dagiti pangukoman gapu iti panagpasuksok, ken ti panaginsisingpet rinakrakna ti narelihiosuan a balabala ti kagimongan. Napno dagiti katurodan kadagiti altar dagiti didiosen. Uray dagiti dadduma nga ar-ari intandudoda ti pagano a panagdayaw. Ni Acaz, kas pagarigan, saanna laeng a pinanuynoyan ti idolatria kadagiti iturayanna no di ket nakiraman pay a mismo iti dayta, a “pinalasatna iti apuy” ti putotna kas ritual a daton ken Moloc a dios ti Canaan. * (2 Ar-ari 16:3, 4; 2 Cronicas 28:3, 4) Ket napasamak amin daytoy iti ili a nakitulag ken Jehova!—Exodo 19:5-8.
8. (a) Ania nga ulidan ti impakita da Ari Ozias ken Ari Jotam, ket sinurot kadi dagiti umili ti ulidanda? (b) Kasano nga impakita ni Isaias ti kinatured iti tengnga dagiti rebelioso nga umili?
8 Naimbag ta dadduma kadagiti kataeb ni Isaias—a pakairamanan ti sumagmamano nga agtuturay—inkagumaanda nga intandudo ti pudno a panagdayaw. Ni Ari Ozias ti maysa kadagita, ‘nga inaramidna ti nalinteg kadagiti mata ni Jehova.’ Kaskasdi, bayat ti panagturayna ‘agisaksakripisio idi dagiti umili ken mangpatpataud iti asuk a sakripisio kadagiti nangato a disso.’ (2 Ar-ari 15:3, 4, NW) Ni met Ari Jotam “inaramidna daydi a nalinteg kadagiti mata ni Jehova.” Ngem “dagiti tattao nagbiagda pay laeng a sidadangkes.” (2 Cronicas 27:2) Wen, iti kaaduan a paset ti panagserbi ni Isaias kas mammadto, nakalkaldaang ti naespirituan ken moral a kasasaad ti pagarian ti Juda. Iti sapasap, di inkankano dagiti umili ti aniaman a positibo nga impluensia dagiti arida. Maikuna ngarud a saan a nalaka nga annongen ti mangidanon kadagiti mensahe ti Dios iti daytoy nasubeg nga ili. Nupay kasta, saan a nagsarimadeng ni Isaias idi inyimtuod ni Jehova, “Siasinonto ti ibaonko, ket siasinonto ti mapan a maipaay kadatayo?” Insungbatna: “Adtoyak! Ibaonnak.”—Isaias 6:8.
Mensahe ti Pannakaisalakan
9. Ania ti kaipapanan ti nagan ni Isaias, ket kasano a naisinggalut daytoy iti tema ti librona?
9 “Panangisalakan ni Jehova” ti kaipapanan ti nagan ni Isaias, ket mabalin a kunaen a daytoy ti tema ti mensahena. Pudno, dadduma a padto ni Isaias ket maipapan iti panangukom. Kaskasdi, nakaminminar ti tema a pannakaisalakan. Inulit-ulit nga insalaysay ni Isaias no kasano nga iti umiso a tiempo, luk-atanto ni Jehova dagiti Israelita manipud pannakakautiboda idiay Babilonia, a palubosanna dagiti natda nga agsubli idiay Sion ket isublida ti dati a dayag dayta a daga. Di pagduaduaan a nagragsakan unay ni Isaias ti pribilehio a mangisao ken mangisurat kadagiti padto maipapan iti pannakaibangon manen ti ing-ingungotenna a Jerusalem!
10, 11. (a) Apay a paginteresantay itatta ti libro ni Isaias? (b) Kasano a ti libro ni Isaias iturongna ti atension iti Mesias?
10 Ngem aniat’ pakainaigantayo kadagitoy a mensahe ti panangukom ken pannakaisalakan? Makaparagsak ta saan laeng nga agipadto ni Isaias para iti pagimbagan ti dua a tribu a pagarian ti Juda. Iti kasunganina, adda naisangsangayan a kayulogan dagiti mensahena iti kaaldawantayo. Nadayag ti panangiladawan ni Isaias no kasano nga iti mabiiten, iyeg ti Pagarian ti Dios dagiti naindaklan a bendision iti dagatayo. Maipapan iti daytoy, adu ti insurat ni Isaias a maisentro iti naipadto a Mesias, nga agturayto kas Ari iti Pagarian ti Dios. (Daniel 9:25; Juan 12:41) Saan ngarud a naiparparna a ti nagan da Jesus ken ni Isaias ket gistay agpada ti kaipapananda, a ti nagan a Jesus kaipapananna “Ni Jehova ti Pakaisalakanan.”
11 Siempre, sa la nayanak ni Jesus agarup pito a siglo kalpasan ti kaaldawan ni Isaias. Kaskasdi, dagiti Mesianiko a padto iti libro ni Isaias ket detalyado unay ken umiso unay, a no basaen, kasda la salaysay ti maysa a nakasaksi iti biag ni Jesus ditoy daga. Kinuna ti maysa a gubuayan a gapu iti daytoy, pasaray maawagan ti libro ni Isaias a ti “Maikalima nga Ebanghelio.” Gapuna, saan a nakaskasdaaw a ti Isaias ti libro ti Biblia a masansan unay a nagadawan ni Jesus ken dagiti apostolna tapno mayam-ammoda a sibabatad ti Mesias.
12. Apay a sigagagartayo a mangadal iti libro ni Isaias?
12 Nadayag ti panangdeskribir ni Isaias iti “baro a langlangit ken maysa a baro a daga” nga iti dayta ‘agturayto ti maysa nga ari iti kinalinteg’ ket agturayto dagiti prinsipe iti kinahustisia. (Isaias 32:1, 2; 65:17, 18; 2 Pedro 3:13) Gapuna, ipatuldo ti libro ni Isaias ti makaparagsak a namnama maipapan iti Pagarian ti Dios, nga iturayan ni Jesu-Kristo a Mesias kas naitrono nga Ari. Anian a pammaregta kadatayo tapno agbiagtay nga inaldaw a siraragsak a mangsegsegga iti “panangisalakan [ni Jehova]”! (Isaias 25:9; 40:28-31) Sigagagartay koma ngarud a mangsukimat iti napateg a mensahe iti libro ni Isaias. No kasta ti aramidentayo, bumilegto unay ti panagkompiansatayo kadagiti kari ti Dios. Kasta met, ad-adda a makapagtalektayto a ni Jehova a talaga ti Dios ti pannakaisalakantayo.
[Footnotes]
^ par. 4 Ni Amoz a tatang ni Isaias ket saan nga isu ni Amos a nagipadto idi rugrugi ti panagturay ni Ozias ken nagsurat iti libro ti Biblia a naipanagan kenkuana.
^ par. 7 Kuna dagiti dadduma a ti “pinalasatna iti apuy” ipasimudaagna laeng ti seremonia a pananggugor. Ngem, agparang nga iti daytoy a konteksto literal a daton ti tuktukoyen dagita a sasao. Di pagduaduaan nga ar-aramiden idi dagiti Canaanita ken apostata nga Israelita ti panagidaton kadagiti annak.—Deuteronomio 12:31; Salmo 106:37, 38.
[Salsaludsod]
[Kahon/Ladawan iti panid 7]
Siasino ni Isaias?
KAIPAPANAN TI NAGANNA: “Panangisalakan ni Jehova”
PAMILIANA: Naasawaan, a saan a nakurkurang ngem dua ti annakna a lallaki
NAGTAENGANNA: Jerusalem
KABAYAG TI PANAGSERBINA: Di kumurang nga 46 a tawen, manipud idi agarup 778 K.K.P. agingga iti kalpasan ti 732 K.K.P.
DAGITI KAPANAWENANNA NGA AR-ARI TI JUDA: Ozias, Jotam, Acaz, Ezekias
DAGITI KAPANAWENANNA A MAMMADTO: Mikias, Oseas, Oded
[Ladawan iti panid 6]
Pinagbalin ni Isaias ken ti asawana a nakapatpateg iti pamiliada ti panagdayaw iti Dios
