Kapitulo Beinte Otso

Naisubli a Paraiso!

Isaias 35:1-10

1. Apay a dakamaten ti adu a relihion ti maipapan iti namnama a biag iti maysa a paraiso?

“TI PANANGIL-ILIW iti paraiso isut’ maysa kadagiti kabibilgan nga il-iliwen a kasla nangkayaw kadagiti tattao. Mabalin a daytan ti kabibilgan ken kabayagan iti amin. Masegseggaan ti paraiso iti tunggal tukad ti narelihiosuan a biag.” Kasta ti kuna ti The Encyclopedia of Religion. Natural laeng ti kasta a panangiliw, yantangay ibaga ti Biblia kadatayo a nangrugi ti biag ti tao iti Paraiso​—napintas a minuyongan nga awanan sakit ken ipapatay. (Genesis 2:8-15) Saan a nakaskasdaaw a dakamaten ti adu kadagiti relihion ti lubong ti maipapan iti namnama a masanguanan a biag iti nagduduma a kita ti paraiso.

2. Sadino ti pakasarakantayo iti pudno a namnama iti masanguanan a Paraiso?

² Iti adu a paset ti Biblia, mabasatayo ti pudno a namnama maipapan iti masanguanan a Paraiso. (Isaias 51:3) Kas pagarigan, deskribiren ti paset ti padto ni Isaias a nailanad iti Isa kapitulo 35 ti panagbalbaliw dagiti let-ang nga agbalin a kasla kadagiti minuyongan a parke ken nabunga a tay-ak. Makakita dagiti bulsek, makapagsao dagiti umel, ken makangngeg dagiti tuleng. Iti daytoy naikari a Paraiso, awan ladingit wenno panagsennaay, a mangipasimudaag nga awanton uray ni patay. Anian a nakaskasdaaw a kari! Kasano a tarusan dagitoy a sasao? Adda kadi namnama nga ipaayna kadatayo itatta? Ti panangusig iti daytoy a kapitulo ti Isaias mangipaay iti sungbat kadagitoy a saludsod.

Agragsak ti Langalang a Daga

3. Sigun iti padto ni Isaias, anianto a panagbalbaliw ti mapasamak iti daga?

³ Mangrugi kadagitoy a sasao ti naipaltiing a padto ni Isaias  maipapan iti naisubli a Paraiso: “Ti let-ang ken ti awanan danum a rehion agragsakdanto, ket ti desierto a tanap agrag-onto ken agsabong a kas iti safron. Di bumurong nga agsabongto dayta, ket pudno nga agrag-onto buyogen ti kinarag-o ken buyogen ti naragsak a panagikkis. Ti mismo a dayag ti Libano masapul a maited iti dayta, ti kinangayed ti Carmelo ken ti Saron. Addanto dagidiay makakita iti dayag ni Jehova, ti kinangayed ti Diostayo.”​—Isaias 35:1, 2.

4. Kaano ken kasano nga agbalin a kasla let-ang ti daga dagiti Judio?

⁴ Insurat ni Isaias dagitoy a sasao idi agarup tawen 732 K.K.P. Agarup 125 a tawen kalpasanna, dinadael dagiti taga Babilonia ti Jerusalem ket naidestiero dagiti umili ti Juda. Nabaybay-an nga awan matagtagitao ken naglangalang ti dagada. (2 Ar-ari 25:8-11, 21-26) Iti kastoy a wagas, natungpal ti pakdaar ni Jehova a maidestiero dagiti umili ti Israel no dida agkammatalek. (Deuteronomio 28:15, 36, 37; 1 Ar-ari 9:6-8) Idi nakautibo ti nasion a Hebreo iti sabali a daga, nabaybay-an dagiti mapaspasayakan a taltalon ken minuyonganda iti las-ud ti 70 a tawen ket nagbalin a kasla let-ang.​—Isaias 64:10; Jeremias 4:23-27; 9:10-12.

5. (a) Kasano a maisubli dagiti arig paraiso a kasasaad iti daga? (b) Kasano a dagiti umili ‘makitada ti dayag ni Jehova’?

⁵ Nupay kasta, ipadto ni Isaias a saanto nga agtalinaed a langalang nga agnanayon dayta a daga. Maisublinto a kas napaypayso a paraiso. Maitedto iti dayta ti “dayag ti Libano” ken “ti kinangayed ti Carmelo ken ti Saron.” * Kasano? Apaman a makasublida manipud pannakaidestiero, mabalin manen a talonen ken pasayakan dagiti Judio dagiti talonda, ket agsubli ti dagada iti dati a nabaknang a kinabungana. Gapu iti daytoy, maiturong laeng ken Jehova ti dayaw. Matagiragsak dagiti Judio ti kakasta nga arig paraiso a kasasaad gapu iti pagayatanna ken  ti suporta ken pamendisionna. Makita dagiti umili ti “dayag ni Jehova, ti kinangayed ti Dios[da]” no bigbigenda a ti ima ni Jehova ti nangipaay iti daytoy nakaskasdaaw a panagbalbaliw ti dagada.

6. Ania ti nakita a napateg a kaitungpalan ti sasao ni Isaias?

⁶ Nupay kasta, iti napabaro a daga ti Israel, adda napatpateg a kaitungpalan ti sasao ni Isaias. Iti naespirituan, nagbalin ti Israel a namaga, kasla desierto iti adu a tawtawen. Bayat nga adda idiay Babilonia dagiti naidestiero, nalimitaran unay ti nadalus a panagdayaw. Awan idi ti templo, awan altar, ken awan organisado a kinapadi. Napasardeng ti inaldaw a panagdaton. Ita, ipadton ni Isaias ti panagbalbaliw. Iti panangidaulo dagiti lallaki a kas kada Zorobabel, Esdras, ken Nehemias, agsubli idiay Jerusalem dagiti pannakabagi ti amin a 12 a tribu ti Israel, bangonenda manen ti templo, ket agdayawda a siwawayawaya ken Jehova. (Esdras 2:1, 2) Pudno a naespirituan a paraiso daytoy!

Nasged iti Espiritu

7, 8. Apay a kasapulan dagidiay naidestiero a Judio ti positibo a panangmatmat, ket kasano a mangted ti pammaregta ti sasao ni Isaias?

⁷ Adda agminar a rag-o iti sasao ti Isaias kapitulo 35. Iwarwaragawag ti mammadto ti naraniag a masakbayan ti nagbabawi a nasion. Kinapudnona, agsasao a buyogen ti kombiksion ken pananginanama. Dua a siglo kalpasanna, idi dandanidan maisubli, masapul dagiti naedestiero a Judio ti kasta met laeng a kombiksion ken pananginanama. Baeten ken Isaias, naimpadtuan a balakadan ni Jehova ida: “Papigsaenyo ti nakapuy nga im-ima ket patibkerenyo dagiti tumeng nga agkalogkalog. Sawenyo kadagidiay maringgoran iti puso: ‘Pumigsakayo. Dikay agbuteng. Adtoy! Ti bukodyo a Dios umayto buyogen a mismo iti pammales, ti Dios buyogen ti maysa a pangsupapak. Isu a mismo umayto ket isalakannakayo.’”​—Isaias 35:3, 4.

⁸ Ti panagpatingga ti naunday a pannakaidestiero ket tiempo a panagtignay. Ni Ari Ciro ti Persia, nga instrumento ti pammales ni Jehova iti Babilonia, inwaragawagna a maisubli ti panagdayaw  ken Jehova idiay Jerusalem. (2 Cronicas 36:22, 23) Masapul a maorganisar dagiti rinibu a pamilia a Hebreo tapno mayussuat ti napeggad a panagdaliasat manipud Babilonia nga agturong idiay Jerusalem. Inton makadanonda sadiay, agbangondanto kadagiti umdas a pagtaengan ken saganaanda ti nagdakkel a trabaho a panangibangon manen iti templo ken ti siudad. Para iti dadduma a Judio idiay Babilonia, kasla nakaam-amak dagitoy. Nupay kasta, saan a daytoy ti tiempo ti panagkapuy wenno panagbuteng. Masapul nga agpipinnabileg dagiti Judio ket agtalekda ken Jehova. Ipasiguradona kadakuada a maisalakanda.

9. Ania a nadaeg a kari ti naipanamnama kadagiti agsubli a Judio?

⁹ Adda nasayaat a rason tapno agragsak dagidiay maluk-atan manipud pannakakautibo idiay Babilonia yantangay agur-uray kadakuada ti nadaeg a masanguanan apaman a makasublida idiay Jerusalem. Ipadto ni Isaias: “Iti dayta a tiempo maluktanto  ti matmata dagidiay bulsek, ket maluktanto ti mismo a laplapayag dagidiay tuleng. Iti dayta a tiempo kumalay-atto daydiay pilay a kas iti panagkalay-at ti kalakian nga ugsa, ket ti dila daydiay umel umkisto gapu iti ragsak.”​—Isaias 35:5, 6a.

10, 11. Para kadagiti agsubli a Judio, apay nga adda naespirituan a kaipapanan ti sasao ni Isaias, ket ania ti ipasimudaag dagita?

¹⁰ Nabatad a sipapanunot ni Jehova iti naespirituan a kasasaad ti ilina. Nadusada iti 70 a tawen a pannakaidestiero gapu iti panagapostasiada. Nupay kasta, iti panangipakatna iti disiplina, saan a kinabil ni Jehova ti ilina tapno agbalinda a bulsek, tuleng, pilay, ken umel. No kasta, ti pannakaisubli ti nasion ti Israel dina kaipapanan ti pannakapaimbag dagiti pisikal nga an-annayen. Isubli ni Jehova daydiay napukaw, nga isu ti naespirituan a salun-at.

¹¹ Napaimbag dagiti nagbabawi a Judio yantangay napasublida ti naespirituan a nakemda​—ti naespirituan a panagkitada ken ti abilidadda a dumngeg, agtulnog, ken agsao iti sao ni Jehova. Mabigbigda a nasken nga agtalinaedda a nasinged ken Jehova. Babaen ti nasayaat a kababalinda, ‘umkisda’ iti naragsak a panangidayaw iti Diosda. Daydi dati a “pilay” agbalin a sigagagar ken nakired nga agdayaw ken Jehova. Iti piguratibo a wagas, ‘kumalay-atto a kas iti panagkalay-at ti kalakian nga ugsa.’

Pabang-aran ni Jehova ti Ilina

12. Kasano ti kawadwad ti danum a pangbendision ni Jehova iti daga?

¹² Narigat a panunoten ti paraiso nga awanan danum. Nawadwad ti danum daydi orihinal a Paraiso idiay Eden. (Genesis 2:10-14) Ti daga a naited iti Israel ket maysa met a “daga a yan ti waig ti danum, ti burburayok ken ub-ubbog nga agayus.” (Deuteronomio 8:7) Maikanatad ngarud a dakamaten ni Isaias daytoy makapabang-ar a kari: “Iti let-ang pimsuakton ti dandanum, ken ti naapres a dandanum iti desierto a tanap. Ket ti daga a tinikag ti pudot nagbalinton a kas naruno a ban-aw, ken ti mawaw a daga kas kadagiti ubbog ti danum. Iti disso a pagyanan dagiti chacal, nga agpaay a lugar a paginanaanda, addanto berde a ruot agraman runruno ken mulmula a papiro.” (Isaias  35:6b, 7) Inton taripatuen manen dagiti Israelita ti daga, dagiti langalang a disso a dati a nagyanan dagiti chacal maabbungotanto iti nalangto, narukbos a mulmula. Ti namaga ken natapok a daga agbalinto a “nalutulot a disso” a mabalin a pagtubuan dagiti papiro ken dadduma pay a runo iti kadandanuman.​—Job 8:11, NW.

13. Ania a nawadwad a naespirituan a danum ti maipaayto iti naisubli a nasion?

¹³ Ngem napatpateg pay ti naespirituan a danum ti kinapudno, a sibubuslon a sagrapento dagiti naisubli a Judio. Ipaayto ni Jehova ti pannakaammo, pammaregta, ken liwliwa babaen ti Saona. Maysa pay, dagiti matalek a panglakayen ken piprinsipe agbalindanto a “kas barbaresbes ti danum iti awanan danum a pagilian.” (Isaias 32:1, 2) Dagidiay mangitandudo iti nadalus a panagdayaw, kas kada Esdras, Haggeo, Jesua, Nehemias, Zacarias, Zorobabel, pudno nga isudanto ti sibibiag a pammaneknek iti kaitungpalan ti padto ni Isaias.​—Esdras 5:1, 2; 7:6, 10; Nehemias 12:47.

 “Dalan ti Kinasanto”

14. Deskribirenyo ti panagdaliasat manipud Babilonia agingga idiay Jerusalem.

¹⁴ Ngem sakbay a sagrapen dagiti naidestiero a Judio dagita a pisikal ken naespirituan nga arig paraiso a kasasaad, masapul nga iyussuatda ti naunday ken napeggad a panagdaliasat manipud Babilonia nga agturong idiay Jerusalem. No diretso ti rutada kaipapananna a lasatenda ti agarup 800 a kilometro a natikag, langalang a daga. Adda nalaklaka a dalan ngem masapul a magnada iti 1,600 a kilometro. Aniaman ti pagnaanda, kaipapananna nga agdaliasatda iti sumagmamano a bulan ken maipasangoda kadagiti narigat a paniempo ken peggad agpadpada kadagiti atap nga animal ken dagiti arig animal a tattao. Nupay kasta, saan unay a madanagan dagidiay mamati iti padto ni Isaias. Apay?

15, 16. (a) Ania a salaknib ti ipaay ni Jehova kadagiti matalek a Judio bayat ti panagawidda? (b) Iti ania a sabali pay a wagas nga ipaay ni Jehova ti natalged a kalsada para kadagiti Judio?

¹⁵ Ikari ni Jehova baeten ken Isaias: “Pudno unay a maaddanto sadiay ti maysa a kangrunaan a kalsada, mismo a maysa a dalan; ket maawaganto iti Dalan ti Kinasanto. Ti narugit saanto a lumasat iti dayta. Ket agpaayto iti daydiay magmagna iti dalan, ket awanto dagiti maag nga agallaalla iti dayta. Awanto sadiay ti leon, ket ti nagaramugam a kita dagiti atap nga animal saanto a sumang-at iti dayta. Awanto ti masarakan sadiay; ket dagidiay nasaka masapul a magnada sadiay.” (Isaias 35:8, 9) Inawat manen ni Jehova ti ilina! Isuda ‘dagidiay sinakana,’ ket impanamnamana ti natalged a panagawidda iti dagada. Adda kadi literal a sementado, nangato, ken naaladan a kalsada manipud Babilonia agingga idiay Jerusalem? Awan, ngem sigurado unay ti pannalaknib ni Jehova iti ilina bayat ti panagdaliasatda nga arigna addada iti kasta a kalsada.​—Idiligyo ti Salmo 91:1-16.

¹⁶ Masalakniban met dagiti Judio kadagiti naespirituan a peggad. Ti piguratibo a kalsada isu ti “Dalan ti Kinasanto.” Saan a mabalin a magna iti dayta dagidiay di mangraem kadagiti sagrado  a banag wenno dagidiay narugit iti naespirituan. Saan a kasapulan ti kaaddada idiay napabaro a daga. Umiso ti motibo dagidiay naanamongan. Saanda nga agsubli idiay Juda ken Jerusalem gapu iti panangitangsit iti nasionda wenno panagtarigagay kadagiti personal a paginteresan. Mabigbig dagiti naespirituan ti panagpampanunotda a Judio a ti kangrunaan a rason ti panagsublida ket tapno ipasdekda manen ti nadalus a panagdayaw ken Jehova iti dayta a daga.​—Esdras 1:1-3.

Agrag-o ti Ili ni Jehova

17. Kasano a ti padto ni Isaias liniwliwana dagiti matalek a Judio kabayatan ti naunday a pannakaidestieroda?

¹⁷ Agngudo ti kapitulo 35 ti Isaias babaen ti narag-o a tonada: “Dagidiay mismo a sinubbot ni Jehova agsublidanto ket pudno unay nga umaydanto iti Sion buyogen ti narag-o nga ikkis; ket ti panagrag-o agingga iti tiempo a di nakedngan addanto iti rabaw ti uloda. Magtengandanto ti panagragsak ken panagrag-o, ket ti ladingit ken panagsennaay pumanawdanto.” (Isaias 35:10) Dagiti kautibo a Judio a naliwliwa ken nanginanama iti daytoy a padto kabayatan ti pannakaidestieroda mabalin nga inut-utobda no kasanonto a matungpal dagiti nagduduma a detalyena. Nalabit dida natarusan ti adu nga aspeto ti padto. Nupay kasta, nakabatbatad nga “agsublidanto ket pudno unay nga umaydanto iti Sion.”

18. Kasano a ti ladingit ken sennaay idiay Babilonia nasuktan iti ragsak ken rag-o idiay napabaro a daga?

¹⁸ Gapuna, idi tawen 537 K.K.P., agarup 50,000 a lallaki (a pakairamanan ti nasurok a 7,000 nga adipen) agraman babbai ken ub-ubbing ti nagdaliasat iti uppat a bulan tapno agsublida idiay Jerusalem, buyogen ti naan-anay a panagtalek ken Jehova. (Esdras 2:64, 65) Sumagmamano laeng a bulan kalpasanna, naibangon manen ti altar ni Jehova, a pangrugian ti naan-anay a pannakaibangon manen ti templo. Natungpalen ti 200 a tawen ti kabayagna a padto ni Isaias. Ti ladingit ken sennaay ti nasion bayat nga addada idiay Babilonia nasuktan iti ragsak ken rag-o idiay napabaro a daga. Tinungpal ni Jehova  ti karina. Naisublin ti paraiso​—agpadpada iti literal ken naespirituan!

Ti Pannakaipasngay ti Baro a Nasion

19. Apay a maikuna a ti padto ni Isaias ket addaan iti limitado laeng a kaitungpalan idi maikanem a siglo K.K.P.?

¹⁹ Siempre, idi maikanem a siglo K.K.P., limitado ti kaitungpalan ti Isaias kapitulo 35. Saan nga agpaut dagiti arig paraiso a kasasaad a tinagiragsak dagidi naisubli a Judio. Inton agangay, tulawan dagiti di umiso a narelihiosuan a sursuro ken nasionalismo ti nadalus a panagdayaw. Iti naespirituan, aglak-am manen dagiti Judio iti ladingit ken panagsennaay. Pagangayanna, ilaksid ni Jehova ida a kas ilina. (Mateo 21:43) Gapu ta naulit ti kinasukirda, saan a permanente ti panagragsakda. Itudo amin dagitoy ti sabali pay, dakdakkel a kaitungpalan ti Isaias kapitulo 35.

20. Ania a baro nga Israel ti timmaud idi umuna a siglo K.P.?

²⁰ Iti umiso a tiempo nga intuding ni Jehova, timmaud ti sabali pay nga Israel, daydiay naespirituan. (Galacia 6:16) Insagana ni Jesus ti pannakaipasngay daytoy baro nga Israel kabayatan ti naindagaan a ministeriona. Insublina ti nadalus a panagdayaw, ket babaen kadagiti pannursurona, nangrugi manen a nagayus dagiti danum ti kinapudno. Pinaimbagna dagiti  agsakit, agpadpada iti pisikal ken naespirituan. Nagallungogan ti narag-o nga ikkis bayat a naiwaragawag ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Pito a lawas kalpasan ti ipapatay ken panagungarna, impasdek ni naipadayag a Jesus ti kongregasion Kristiano, ti naespirituan nga Israel a buklen dagiti Judio ken dadduma pay a nasubbot babaen ti naibukbok a dara ni Jesus, nayanakda a kas naespirituan nga annak ti Dios ken kakabsat ni Jesus, ken pinulotan ti nasantuan nga espiritu.​—Aramid 2:1-4; Roma 8:16, 17; 1 Pedro 1:18, 19.

21. No maipapan iti kongregasion Kristiano idi umuna a siglo, aniada a pasamak ti mamatmatan a kas kaitungpalan ti dadduma a paset ti padto ni Isaias?

²¹ Idi sinuratanna dagiti kameng ti naespirituan nga Israel, tinukoy ni apostol Pablo ti sasao ti Isaias 35:3 a kunkunana: “Paglintegenyo dagiti ima a nalpay ken dagiti aglulupoy a tumtumeng.” (Hebreo 12:12) Nabatad ngarud nga idi umuna a siglo K.P., adda kaitungpalan ti sasao ti Isaias kapitulo 35. Iti literal a wagas, simimilagro a linuktan ni Jesus ken dagiti adalanna ti mata dagidiay bulsek ken lapayag dagidiay tuleng. Pinapagnada ‘dagidiay pilay’ ken pinagsaoda dagidiay umel. (Mateo 9:32; 11:5; Lucas 10:9) Napatpateg pay, nakalapsut dagidiay nasingpet ti panagpuspusoda manipud iti ulbod a relihion ket tinagiragsakda ti naespirituan a paraiso iti uneg ti kongregasion Kristiano. (Isaias 52:11; 2 Corinto 6:17) Kas iti kaso dagiti Judio a nagsubli manipud Babilonia, dagidiay a limmapsut nabigbigda a nasken ti positibo, natured nga espiritu.​—Roma 12:11.

22. Kasano a kinautibo ti Babilonia dagiti napasnek, agbirbirok iti kinapudno a Kristiano iti moderno a panawen?

²² Iti ngay kaaldawantayo? Adda kadi sabali pay a kaitungpalan ti padto ni Isaias, nga ad-adda a kompleto ken mainaig iti kongregasion Kristiano itatta? Adda. Kalpasan ti ipapatay dagiti apostol, bimmassit unay ti bilang dagiti pudno a napulotan a Kristiano, ket nagraira dagiti ulbod a Kristiano, “dagiti dakes a ruot,” iti intero a lubong. (Mateo 13:36-43; Aramid 20:30; 2 Pedro 2:1-3) Idi maika-19 a siglo, uray rinugianen dagiti napasnek  nga indibidual ti sumina iti Kakristianuan ken binirokda ti nadalus a panagdayaw, ti pannakatarusda ket natulawan pay laeng kadagiti di nainkasuratan a sursuro. Idi 1914, naitrono ni Jesus kas Mesianiko nga Ari, ngem di nagbayag kalpasanna, kasla nalidem ti situasion para kadagidiay napasnek nga agbirbirok iti kinapudno. Kas kaitungpalan ti padto, ‘ginubat ida’ dagiti nasion ‘ken pinarmekda ida,’ ket napasardeng ti panangikagumaan dagitoy a napasnek a Kristiano a mangikasaba iti naimbag a damag. Kayariganna, kinautibo ida ti Babilonia.​—Apocalipsis 11:7, 8.

23, 24. Kasano a natungpal ti sasao ni Isaias iti ili ti Dios nanipud idi 1919?

²³ Ngem idi 1919, nagbaliw ti bambanag. Inruar ni Jehova ti ilina manipud iti pannakakautibo. Inrugida nga iwaksi dagiti di umiso a sursuro a nangtulaw idi iti panagdayawda. Kas resultana, tinagiragsakda ti pannakapaimbag. Simrekda iti naespirituan a paraiso, nga uray itatta agtultuloy nga agsaknap iti intero a daga. Iti naespirituan a wagas, masursuro dagiti bulsek ti kumita ken makangngeg dagiti tuleng​—a sisisiputda a naan-anay iti panagandar ti nasantuan nga espiritu ti Dios, a kanayon a sipapanunotda iti kinapateg ti panagtalinaed a nasinged ken Jehova. (1 Tesalonica 5:6; 2 Timoteo 4:5) Gapu ta saandan nga umel, sigagagar dagiti pudno a Kristiano nga ‘agikkis,’ nga ideklarada dagiti kinapudno iti Biblia kadagiti sabsabali. (Roma 1:15) Dagidiay dati a nakapuy, wenno “pilay” iti naespirituan, ipakpakitada itan ti regta ken rag-o. Iti piguratibo a wagas, kabaelandan ti ‘kumalay-at a kas iti panagkalay-at ti kalakian nga ugsa.’

²⁴ Magna dagitoy a naisubli a Kristiano “iti Dalan ti Kinasanto.” Daytoy a “Dalan,” a pagruaran manipud iti Babilonia a Dakkel nga agturong iti naespirituan a paraiso, ti silulukat kadagiti amin nga agdaydayaw a nadalus iti naespirituan. (1 Pedro 1:13-16) Mabalinda ti agpannuray iti pannalaknib ni Jehova ken agtalekda a dinto agballigi dagiti inaanimal nga iraraut ni Satanas a mangikisap iti pudno a panagdayaw. (1 Pedro 5:8) Dagidiay nasukir ken siasinoman nga agtigtignay a kas  kadagiti narawet nga atap nga animal saanda a mapalubosan a mangdangran kadagidiay adda iti dalan ti Dios iti kinasanto. (1 Corinto 5:11) Iti sidong daytoy natalged nga aglawlaw, dagidiay sinubbot ni Jehova​—napulotan ken “sabsabali a karnero”​—agrag-oda nga agserbi iti kakaisuna a pudno a Dios.​—Juan 10:16.

25. Addanto kadi pisikal a kaitungpalan ti Isaias kapitulo 35? Ilawlawagyo.

²⁵ Iti ngay masanguanan? Matungpalto ngata ti padto ni Isaias iti pisikal a wagas? Wen. Dagiti namilagruan a panangpaimbag ni Jesus ken dagiti apostolna idi umuna a siglo imparangarangda ti tarigagay ken abilidad ni Jehova a mangaramid kadagiti kasta a panangpaimbag iti nasaksaknap a pamay-an iti masanguanan. Dagiti naipaltiing a Salmo saritaenda ti biag nga agnanayon iti natalna a kasasaad ditoy daga. (Salmo 37:9, 11, 29) Inkari ni Jesus ti biag iti Paraiso. (Lucas 23:43) Manipud iti umuna agingga iti mismo a maudi a libro, ipaay ti Biblia ti namnama iti literal a paraiso. Iti dayta a tiempo, mapaimbagton iti pisikal ken permanente a wagas dagiti bulsek, tuleng, pilay, ken umel. Mapukawton ti ladingit ken panagsennaay. Pudno nga addanto panagrag-o agingga iti tiempo a di nakedngan, uray iti agnanayon.​—Apocalipsis 7:9, 16, 17; 21:3, 4.

26. Kasano a pabilgen ti sasao ni Isaias dagiti Kristiano itatta?

²⁶ Bayat nga ur-urayen dagiti pudno a Kristiano ti pannakaisubli ti pisikal a Paraiso ditoy daga, tagtagiragsakenda uray itan dagiti bendision ti naespirituan a paraiso. Sanguenda dagiti suot ken rigat a buyogen ti pananginanama. Buyogen ti determinado a panagtalek ken Jehova, agpipinnaregtada, nga ipangagda ti patigmaan: “Papigsaenyo ti nakapuy nga im-ima ket patibkerenyo dagiti tumeng nga agkalogkalog. Sawenyo kadagidiay maringgoran iti puso: ‘Pumigsakayo. Dikay agbuteng.’” Naan-anay nga agtalekda iti ipanamnama ti padto: “Adtoy! Ti bukodyo a Dios umayto buyogen a mismo iti pammales, ti Dios buyogen ti maysa a pangsupapak. Isu a mismo umayto ket isalakannakayo.”​—Isaias 35:3, 4.

[Footnote]

[Salsaludsod]

 [Ladawan iti panid 370]

[Dagiti Ladawan iti panid 375]

Nasayaatto ti pannakapadanum dagiti desierto a pagtubuan dagiti runo ken papiro

[Ladawan iti panid 378]

Pinaimbag ni Jesus dagiti agsakit, agpadpada iti naespirituan ken pisikal