Kapitulo Beinte Uno

Ngumato ti Ima ni Jehova

Isaias 25:1–27:13

1. Apay nga apresiaren ni Isaias ni Jehova?

NAPALALO ti panagayat ni Isaias ken Jehova ket pagragsakanna nga idaydayaw. Idir-ina: “O Jehova, sika ti Diosko. Itan-okka, idayawko ti naganmo.” Ania ti nakatulong iti mammadto a maaddaan iti kasta a nagsayaat a panangapresiar iti Namarsua kenkuana? Ti kangrunaan a makagapu isu ti pannakaammona ken Jehova ken kadagiti aramidna. Ipanayag ti sumaruno a sasao ni Isaias daytoy a pannakaammo: “Ta nagaramidka kadagiti nakaskasdaaw a banag, kadagiti pammatigmaan manipud kadagiti immuna a tiempo, iti kinamatalek, iti kinamapagpiaran.” (Isaias 25:1) Kas iti immun-una kenkuana a ni Josue, ammo ni Isaias a matalek ken mapagpiaran ni Jehova ken pumudno amin a ‘pammatigmaanna’​—dagiti banag a pinanggepna.​—Josue 23:14.

2. Ania ti pammatigmaan ni Jehova nga ideklara itan ni Isaias, ket ania ti mabalin a puntiria daytoy a pammatigmaan?

² Dagiti pammatigmaan ni Jehova ramanenna dagiti deklarasion ti panangukomna kadagiti kabusor ti Israel. Ideklara itan ni Isaias ti maysa kadagitoy: “Ti maysa a siudad pinagbalinmo a gabsuon a batbato, ti maysa a nasarikedkedan nga ili a marmargaay a rebba, ti maysa a pagnaedan a torre dagiti ganggannaet a saanen a siudad, a saanto a maibangon manen uray agingga iti tiempo a di nakedngan.” (Isaias 25:2) Ania daytoy di nainaganan a siudad? Mabalin a tuktukoyen ni Isaias ti Ar idiay Moab​—yantangay nabayagen a bumusbusor ti Moab iti ili ti Dios. * Wenno nalabit sabali a napigpigsa a siudad ti tuktukoyenna​—ti Babilonia.​—Isaias 15:1; Sofonias 2:8, 9.

3. Kasano a dagiti kabusorna idaydayawda ni Jehova?

 ³ Anianto ti reaksion dagiti kabusor ni Jehova inton pumudno ti pammatigmaanna a maibusor iti napigsa a siudadda? “Dagidiay napigsa nga umili idaydayawdakanto; ti ili dagiti manangikuspil a nasion, agbutengdanto kenka.” (Isaias 25:3) Nabatad a dagiti kabusor ti mannakabalin-amin a Dios agbutengdanto kenkuana. Ngem, kasanoda nga idaydayaw ti Dios? Tallikudandanto aya dagiti palso a didiosenda ket awatenda ti nasin-aw a panagdayaw? Pulos a saan! Imbes ketdi, kas kada Faraon ken Nabucodonosor, idaydayawda ni Jehova inton mapilitanda a mangbigbig iti naindaklan a kinatan-okna.​—Exodo 10:16, 17; 12:30-33; Daniel 4:37.

4. Ania itatta ti “ili dagiti manangikuspil a nasion,” ket kasano nga uray isu idayawna ni Jehova?

⁴ Itatta, “ti ili dagiti manangikuspil a nasion” tuktukoyenna “ti dakkel a siudad nga addaan pagarian kadagiti ar-ari ti daga,” nga isu ti “Babilonia a Dakkel,” ti sangalubongan nga imperio ti palso a relihion. (Apocalipsis 17:5, 18) Ti Kakristianuan ti kangrunaan a paset daytoy nga imperio. Kasano a dagiti narelihiosuan a panguluen ti Kakristianuan idayawda ni Jehova? Babaen ti sipapait a panangbigbigda kadagiti nakaskasdaaw a gapuananna para kadagiti Saksina. Nangnangruna idi 1919, idi insubli ni Jehova dagiti adipenna iti aktibo nga aramid kalpasan ti pannakaluk-atda iti naespirituan a pannakakautibo iti Babilonia a Dakkel, dagitoy a panguluen “nagbutengda ket impaayda ti dayag iti Dios ti langit.”​—Apocalipsis 11:13. *

5. Kasano a salakniban ni Jehova dagidiay addaan iti naan-anay a kompiansa kenkuana?

⁵ Nupay pagbutbutngan dagiti kabusorna, ni Jehova ket kamang dagiti naemma ken dagiti napakumbaba a mayat nga agserbi kenkuana. Mabalin nga ikagumaan dagiti narelihiosuan ken napolitikaan a manangikuspil a dadaelen ti pammati dagiti pudno nga agdaydayaw, ngem mapaayda gapu ta addaan dagitoy iti naan-anay a kompiansa ken Jehova. Inton agangay, nalakana a pagulimeken dagiti kabusorna, nga aramidenna dayta a  kasla abbonganna iti ulep ti nakadardarang nga init ti desierto wenno lapdanna ti puersa ti bumayakabak a bagyo babaen iti pader.​—Basaenyo ti Isaias 25:4, 5.

‘Bangkete iti Amin nga Il-ili’

6, 7. (a) Ania a kita ti padaya ti idasar ni Jehova, ken agpaay kadagiti siasino? (b) Ania ti iladawan ti bangkete nga impadto ni Isaias?

⁶ Kas iti naayat nga ama, saan laeng a salakniban ni Jehova dagiti annakna no di ket taraonanna pay ida, nangnangruna iti naespirituan a wagas. Kalpasan a linuk-atanna ti ilina idi 1919, impaayna kadakuada ti bangkete ti panagbiktoria, ti nawadwad nga abasto ti naespirituan a taraon: “Ni Jehova ti buybuyot pudno unay nga iyaramidannanto ti amin nga il-ili, iti daytoy a bantay, iti maysa a bangkete dagiti nataba unay a putahe, maysa a bangkete ti arak a napagtalinaed kadagiti ared-ed, dagiti nataba unay a putahe a napno iti pata, iti arak a napagtalinaed kadagiti ared-ed, a nasagat.”​—Isaias 25:6.

⁷ Idiay “bantay” ni Jehova ti nakaidasaran ti bangkete. Ania daytoy a bantay? Dayta ti “bantay ti balay ni Jehova” a pagayusan dagiti amin a nasion “iti kamaudianan a paset dagiti aldaw.” Dayta ti ‘nasantuan a bantay’ ni Jehova, a sadiay saan a mangdangran ken mangdadael dagiti matalek nga agdaydayaw kenkuana. (Isaias 2:2; 11:9) Iti daytoy natan-ok a disso ti panagdayaw, idasar ni Jehova ti aglaplapusanan a bangketena para kadagiti matalek. Ket dagiti naruay a naespirituan a naimbag a bambanag a maipapaay itan iladladawanda dagiti pisikal a naimbag a bambanag a maipaayto inton ti laengen Pagarian ti Dios ti mabati a gobierno ti sangatauan. Iti kasta awanton ti bisin. “Addanto kinaruay ti bukel iti daga iti tapaw dagiti bambantay; ti bungada margaayandanto.”​—Salmo 72:8, 16.

8, 9. (a) Ania a dua a dadakkel a kabusor ti sangatauan ti maikkatto? Ilawlawagyo. (b) Anianto ti aramiden ti Dios tapno maikkat ti pakaumsian ti ilina?

⁸ Adda nadayag a namnama dagidiay makiraman itan iti impaay ti Dios a naespirituan a padaya. Imdenganyo ti sumaganad a sasao ni Isaias. Kas panangyaspingna iti basol ken ipapatay  iti manglungnguop nga “inabel,” wenno “pamalkot,” kunana: “Iti daytoy a bantay pudno unay [a ni Jehova] alimonennanto ti parupa ti pamalkot a mangbalbalkut iti amin nga il-ili, ken ti inabel a nayabel kadagiti amin a nasion. Pudno nga alimonennanto ni patay iti agnanayon, ket ti Soberano nga Apo Jehova sigurado a punasennanto ti lulua iti amin a rupa.”​—Isaias 25:7, 8a.

⁹ Wen, awanton ti basol ken ipapatay! (Apocalipsis 21:3, 4) Mainayon pay, awanto metten ti inuulbod a panangumsi nga inib-ibturan dagiti adipen ni Jehova iti rinibribu a tawen. “Ti pakaumsian ti ilina ikkatennanto iti intero a daga, ta ni Jehova a mismo sinaona dayta.” (Isaias 25:8b) Kasanonto a mapasamak daytoy? Ikkatento ni Jehova ti gubuayan dayta a pakaumsian, ni Satanas ken ti bin-ina. (Apocalipsis 20:1-3) Saan ngarud a pagsiddaawan a matignayto ti ili ti Dios a mangidir-i: “Adtoy! Daytoy ti Diostayo. Nanginanamatayo kenkuana, ket isalakannatayto. Daytoy ni Jehova. Nanginanamatayo kenkuana. Agrag-otayo koma ken agragsaktayo unay iti panangisalakanna.”​—Isaias 25:9.

Maipababa Dagiti Natangsit

10, 11. Ania a nakas-ang a pannakatrato ti isagsagana ni Jehova para iti Moab?

¹⁰ Isalakan ni Jehova dagiti kameng ti ilina a mangiparangarang iti kinapakumbaba. Nupay kasta, natangsit ti Moab a kaarruba ti Israel, ket kasimron ni Jehova ti kinatangsit. (Proverbio 16:18) Gapuna, naikeddengen ti pannakaipababa ti Moab. “Ti ima ni Jehova aggianto iti daytoy a bantay, ket ti Moab masapul a maibaddebaddek iti lugarna kas no ti maysa a bunton ti garami maibaddebaddek iti lugar ti ibleng. Ket masapul nga ikayaw-atna dagiti imana iti tengnga dayta kas ti panangikayaw-at kadakuada ti lumalangoy tapno aglangoy, ket masapul nga ipababana ti kinatangsit dayta babaen ti mangallilaw a panaggunay dagiti imana. Ket ti nasarikedkedan a siudad, agraman  dagiti nangato a pader ti kinatalgedmo, masapul a tuangenna; masapul nga ipababana dayta, pagdissuenna iti daga, iti tapok.”​—Isaias 25:10-12.

¹¹ “Aggianto” ti ima ni Jehova iti rabaw ti bantay ti Moab. Ti resultana? Masipat ken maibaddebaddekto ti Moab a kas “iti lugar ti ibleng.” Idi tiempo ni Isaias, maibaddebaddek ti garami kadagiti bunton ti ibleng ti animal tapno agbalin nga abuno; isu nga ipadto ni Isaias ti pannakaipababa ti Moab, nupay nangato ken kasla natalged dagiti paderna.

12. Apay a mailasin ti Moab a maipaayan iti deklarasion ti panangukom ni Jehova?

¹² Apay nga ilasin ni Jehova ti Moab a maipaayan iti kasta a nakas-ang a pammatigmaan? Dagiti Moabita ket kaputotan ni Lot, ti kaanakan ni Abraham ken agdaydayaw ken Jehova. No kasta, saanda laeng a kaarruba ti nasion a naitulag iti Dios no di ket kabagianda pay. Iti laksid daytoy, inawatda dagiti palso a didiosen ket imparangarangda ti napalalo nga ibubusor iti Israel. Mayanatup unay ti pannakadusada. Iti daytoy, mayasping ti Moab kadagiti kabusor dagiti adipen ni Jehova itatta. Nangnangruna a kaaspingna ti Kakristianuan, a mangibagbaga a namunganay iti kongregasion Kristiano idi umuna a siglo ngem, kas naammuantayon, isu ti kangrunaan a paset ti Babilonia a Dakkel.

Kanta ti Pannakaisalakan

13, 14. Addaan ti ili ti Dios ita iti ania a “nabileg a siudad,” ket siasinoda ti mapalubosan a sumrek?

¹³ Ti ngay ili ti Dios? Gapu iti ragsakda a nakagun-od iti anamong ken salaknib ni Jehova, iyikkisda ti agkanta. “Iti dayta nga aldaw makantanto daytoy a kanta iti daga ti Juda: ‘Addaantayo iti nabileg a siudad. Isaadna ti pannakaisalakan a mismo nga agpaay a padpader ken baluarte. Luktanyo dagiti ruangan tapno makastrek ti nalinteg a nasion a mangsalsalimetmet iti matalek a kababalin.’” (Isaias 26:1, 2) Nupay di pagduaduaan nga adda kaitungpalan dagitoy a sasao idi un-unana, addaanda met iti nalawag a kaitungpalan itatta. Ti “nalinteg a nasion” ni Jehova, ti naespirituan nga Israel, ket naparaburan iti napigsa, arig-siudad  nga organisasion. Anian a pakaigapuan ti panagrag-o ken panagkanta!

¹⁴ Aniada a kita ti tattao ti sumrek iti daytoy a “siudad”? Sumungbat ti kanta: “Ti pagannayasan a nasaranay a naimbag saluadamto [Dios] iti agtultuloy a talna, agsipud ta kenka a mapagtalek ti maysa. Agtalekkayo ken Jehova iti amin a tiempo, ta ken Jah Jehova adda ti Bato kadagiti tiempo a di nakedngan.” (Isaias 26:3, 4) “Ti pagannayasan” a saluadan ni Jehova isu ti tarigagay a mangtungpal kadagiti nalinteg a prinsipiona ken ti panagtalek kenkuana, saan ket a kadagiti agibar-ibar a nakomersialan, napolitikaan, ken narelihiosuan a sistema ti lubong. Ni “Jah Jehova” ti kakaisuna a mapiar a Bato ti kinatalged. Dagidiay naan-anay ti kompiansada ken Jehova magun-odda ti pannalaknibna ken tagiragsakenda ti “agtultuloy a talna.”​—Proverbio 3:5, 6; Filipos 4:6, 7.

15. Kasano a naipababa itatta “ti napangato nga ili,” ket kasano nga ipayatpayat dayta “ti saksaka daydiay naparigatan”?

¹⁵ Anian a naigidiat dayta iti mapasamak kadagiti kabusor ti ili ti Dios! “Imbabana dagidiay agnanaed iti nangato, ti napangato nga ili. Ipababana dayta, ipababana agingga iti daga; idekketna iti tapok. Ipayatpayatto dayta ti saka, ti saksaka daydiay naparigatan, dagiti addang dagidiay nanumo.” (Isaias 26:5, 6) Manen, mabalin a tuktukoyen ditoy ni Isaias ti “napangato nga ili” idiay Moab, wenno adda sabali a siudad a dakdakamatenna, a kas iti Babilonia, a sigurado a napangato no iti kinatangsit. Aniaman kadagita, binaliktad ni Jehova ti kasasaad “ti napangato nga  ili,” ken ipayatpayat dayta ‘dagidiay nanumo ken naparigatan.’ Itatta, maikanatad unay ti pannakayaplikar daytoy a padto iti Babilonia a Dakkel, nangnangruna iti Kakristianuan. Idi 1919 napilitan daytoy a “napangato nga ili” a mangluk-at iti ili ni Jehova​—maysa a nakababain a pannakarba​—ket simmublatda met a nangipayatpayat iti dati a nangkautibo kadakuada. (Apocalipsis 14:8) Kasano? Babaen ti panangiwaragawagda iti publiko ti umad-adanin a panangbales ni Jehova kenkuana.​—Apocalipsis 8:7-12; 9:14-19.

Panangtarigagay iti Kinalinteg ken ti ‘Pakalaglagipan’ ni Jehova

16. Ania a nagsayaat nga ulidan ti debosion ti impaay ni Isaias?

¹⁶ Kalpasan daytoy a kanta ti panagbiktoria, ipanayag ni Isaias ti napalalo a debosionna ken dagiti gunggona ti panagserbi iti Dios ti kinalinteg. (Basaenyo ti Isaias 26:7-9.) Ipaay ti mammadto ti nasayaat nga ulidan ti ‘pananginanama ken Jehova’ ken ti napalalo a panagtarigagay para iti ‘nagan’ ken ‘pakalaglagipan’ ni Jehova. Ania ti pakalaglagipan ni Jehova? Kuna ti Exodo 3:15: “Jehova . . . daytoy ti naganko nga agnanayon, ket daytoy ti pakalaglagipak kadagiti isuamin a kaputotan.” Ipatpateg ni Isaias ti nagan ni Jehova ken ti isuamin nga itakderan dayta, agraman dagiti nalinteg a pagalagadan ken daldalanna. Dagidiay mangpatanor ti umarngi nga ayat ken Jehova masiguradoda ti pamendisionna.​—Salmo 5:8; 25:4, 5; 135:13; Oseas 12:5.

17. Aniada a pribilehio ti saanto a magun-odan dagiti nadangkes?

¹⁷ Nupay kasta, saan nga isuamin ket ayatenda ni Jehova ken dagiti nangato a pagalagadanna. (Basaenyo ti Isaias 26:10.) Nupay naawis dagiti nadangkes, talaga a dida kayat a sursuruen ti kinalinteg tapno makastrekda koma “iti daga ti kinaumiso,” ti daga nga ayan dagiti adipen ni Jehova nga umiso ti moralidad ken espiritualidadda. Gapuna, ti nadangkes “saannanto a makita ti kinatan-ok ni Jehova.” Didanto matagiragsak dagiti bendision nga agayus iti sangatauan kalpasan a masantipikar ti nagan  ni Jehova. Uray iti baro a lubong, inton ti intero a daga agbalinen a “daga ti kinaumiso,” addadanto dagidiay di mangikankano iti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova. Saanto a maisurat ti nagnagan dagita a tattao iti libro ti biag.​—Isaias 65:20; Apocalipsis 20:12, 15.

18. Kasano a dagiti dadduma idi kaaldawan ni Isaias kaykayatda ti agbalin a bulsek, ket kaanonto a mapilitanda a ‘mangkita’ ken Jehova?

¹⁸ “O Jehova, ti imam ngimmato, ngem saanda a makita dayta. Makitadanto ket mabainanda iti regta nga agpaay iti ilim. Wen, ti met laeng apuy nga agpaay kadagiti mismo a kabusormo ibusennanto ida.” (Isaias 26:11) Idi kaaldawan ni Isaias, agparang a maitan-ok ti ima ni Jehova no salakniban ni Jehova ti ilina babaen ti pananglabanna kadagiti kabusorda. Ngem daytoy ket di binigbig ti kaaduan. Dagita a tattao, a kaykayatda ti agbalin a bulsek iti naespirituan, mapilitandanto a ‘mangkita,’ wenno mangbigbig ken Jehova inton ibusen ida ti apuy ti kinaregtana. (Sofonias 1:18) Idi agangay kuna ti Dios ken ni Ezequiel: “Maammuandanto a siak ni Jehova.”​—Ezequiel 38:23.

“Ti Ayaten ni Jehova Disiplinaenna”

19, 20. Apay ken kasano a dinisiplina ni Jehova ti ilina, ket siasino dagiti nabenepisiaran iti kasta a pannakadisiplina?

¹⁹ Ammo ni Isaias nga aniaman a talna ken kinarang-ay a sagrapen dagiti kailianna ket maigapu iti pamendision ni Jehova. “O Jehova, ikeddengmonto ti talna kadakami, agsipud ta uray dagiti amin nga aramidmi inaramidmo a maipaay kadakami.” (Isaias 26:12) Iti laksid daytoy ken nupay inikkan ni Jehova ti ilina iti gundaway nga agbalin a “maysa a pagarian a papadi, ken maysa a nasantuan a nasion,” addada naimbag ken dakes a bambanag iti pakasaritaan ti Juda. (Exodo 19:6) Namin-ano a sinublian dagiti umilina ti agdayaw kadagiti palso a didiosen. Kas resultana, kadarato a madisiplinada. Ngem ti kasta a disiplina ket pammaneknek iti ayat ni Jehova agsipud ta “ti ayaten ni Jehova disiplinaenna.”​—Hebreo 12:6.

²⁰ Masansan a disiplinaen ni Jehova ti ilina babaen ti panangipalubosna kadagiti sabali a nasion, “dagiti dadduma nga  appo,” a mangdominar kadakuada. (Basaenyo ti Isaias 26:13.) Idi 607 K.K.P., impalubosna nga idestiero ida dagiti taga Babilonia. Mabenepisiaranda kadi iti daytoy? Saan a ti mismo a panagsagaba ti pakabenepisiaran ti maysa a tao. Ngem no maleksion ti agsagaba gapu iti mapasamak kenkuana, agbabawi, sana ipaay ken Jehova ti naipamaysa a debosion, iti kasta mabenepisiaran. (Deuteronomio 4:25-31) Addada kadi Judio a mangipakita ti nadiosan a panagbabawi? Adda! Naimpadtuan a kunaen ni Isaias: “Babaen kenka laeng a dakamatenminto ti naganmo.” Kalpasan a nagsublida manipud pannakaidestiero idi 537 K.K.P., masansan a kasapulan dagiti Judio ti pannakadisiplina gapu kadagiti sabali a basol, ngem pulos a saandan a nasiluan nga agdayaw kadagiti didiosen a bato.

21. Anianto ti mapasamak kadagidiay nangirurumen iti ili ti Dios?

²¹ Dagidiay ngay nangkautibo iti Juda? “Inutil ken patay, saandanto a bumangon. Gapuna inturongmo ti asikasom tapno matalipuposmo ida ket dadaelem ti isuamin a pannakadakamat kadakuada.” (Isaias 26:14) Agsagabanto ti Babilonia gapu kadagiti kinadawelna iti nasion a pinili ni Jehova. Babaen kadagiti Medo ken Persiano, baliktadento ni Jehova ti natangsit a Babilonia ket wayawayaanna ti naidestiero nga ilina. Awanton ti gaway dayta a dakkel a siudad ti Babilonia, a kasla natayen. Inton agangay, mapukawton.

22. Iti moderno a panawen, kasano a nabendisionan ti ili ti Dios?

²² Iti moderno a kaitungpalan, nawayawayaan dagiti natda iti nadisiplinaan a naespirituan nga Israel manipud iti Babilonia a Dakkel ket naisublida iti panagserbi ken Jehova idi 1919. Yantangay nakaungardan, sireregta nga inasikaso dagiti napulotan a Kristiano ti trabahoda a panangasaba. (Mateo 24:14) Gapuna, binendisionan ida ni Jehova iti irarang-ay, nga inyegna pay ti dakkel a bunggoy ti “sabsabali a karnero” a kaduada nga agserbi kenkuana. (Juan 10:16) “Ninayonam ti nasion; O Jehova, ninayonam ti nasion; pinadayagmo ta bagim. Pinalawam amin dagiti ketegan ti daga. O Jehova, bayat ti rigat inturongda ti asikasoda kenka; nangibukbokda iti arasaas a kararag idi disdisiplinaem ida.”​—Isaias 26:15, 16.

 “Bumangondanto”

23. (a) Ania a naisalsalumina a pannakaipanayag ti pannakabalin ni Jehova ti napasamak idi 537 K.K.P.? (b) Ania nga umasping a pannakaipanayag ti napasamak idi 1919 K.P.?

²³ Sublian ni Isaias iti situasion a sangsanguen ti Juda bayat a kautibo pay laeng iti Babilonia. Iyarigna ti nasion iti maysa a babai nga agpaspasikal ngem di makapagpasngay no awan mangtulong kenkuana. (Basaenyo ti Isaias 26:17, 18.) Dimteng dayta a tulong idi 537 K.K.P., ket nagsubli ti ili ni Jehova iti dagada, a sigagagar a mangbangon manen iti templo ken mangisubli iti pudno a panagdayaw. Kayariganna, napagungar ti nasion. “Dagidiay minataymo agbiagdanto. Ti bangkay a kukuak​—bumangondanto. Agriingkayo ken agikkiskayo a sirarag-o, dakayo nga agtataeng iti tapok! Ta ti linnaawyo kas iti linnaaw dagiti malba, ket ti mismo a daga bay-annanto a dumteng iti pannakayanak uray dagidiay inutil ken patay.” (Isaias 26:19) Anian a pannakaipanayag ti pannakabalin ni Jehova! Mainayon pay, anian a naindaklan a pannakaipanayag idi natungpal dagitoy a sasao iti naespirituan a wagas idi 1919! (Apocalipsis 11:7-11) Ket anian a gagartayo a mangpadpadaan iti tiempo a pannakatungpal dagitoy a sasao iti literal a wagas iti baro a lubong ket dagidiay nga inutil ken patay ‘mangngegdanto ti timek ni Jesus ket rummuarda’ manipud kadagiti pakalaglagipan a tanem!​—Juan 5:28, 29.

24, 25. (a) Kasano a matungpal dagiti Judio idi 539 K.K.P. ti bilin ni Jehova nga aglemmengda? (b) Ania ti mabalin a kaipapanan dagiti ‘makin-uneg a siled’ kadagitoy moderno a panawen, ket ania a panangmatmat ti masapul a patanorentayo maipapan kadagitoy?

²⁴ Nupay kasta, tapno tagiragsaken dagiti matalek ti naespirituan a bendision a naikari baeten ken Isaias, masapul a tungpalenda dagiti bilin ni Jehova: “Mapanka, ilik, sumrekka kadagiti makin-uneg a siledmo, ket irikepmo dagiti ruangan iti likudam. Aglemmengka iti apagkanito laeng agingga a lumabas ti panangkondenar. Ta adtoy! Ni Jehova rumrummuar manipud iti lugarna tapno isingirna kenkuana ti biddut ti agnanaed iti daga, ket ti daga pudno unay nga ipanayagnanto ti panagibukbokna iti dara ket saannanton nga abbongan dagidiay napapatay a tattaona.” (Isaias 26:20, 21; idiligyo ti Sofonias 1:14.) Mabalin  nga adda immuna a kaitungpalan daytoy a balikas idi a pinarmek dagiti Medo ken Persiano ti Babilonia idi 539 K.K.P. babaen ti panangidaulo ni Ari Ciro. Sigun iti Griego a historiador a ni Xenophon, idi serken ni Ciro ti Babilonia, imbilinna kadagiti isuamin nga agtalinaedda iti uneg ti balbalayda agsipud ta naimandar kadagiti kabalierona “a papatayenda amin a masarakanda nga adda iti ruar.” Itatta, dagiti ‘makin-uneg a siled’ iti daytoy a padto mabalin a mainaig unay kadagiti pinullo a ribu a kongregasion ti ili ni Jehova iti intero a lubong. Agtultuloy ti kinapateg dagita a kongregasion iti biagtayo, uray agingga iti “dakkel a rigat.” (Apocalipsis 7:14) Anian a nagpateg a taginayonentay ti nasayaat a panangmatmat iti kongregasion ken regular a makitimpuyog iti dayta!​—Hebreo 10:24, 25.

²⁵ Din agbayag agpatinggan ti lubong ni Satanas. No kasanonto a salakniban ni Jehova ti ilina iti dayta a nakaam-amak a tiempo, ditay pay ammo. (Sofonias 2:3) Nupay kasta, ammotayo a ti ilalasattayo agpannuray iti pammatitayo ken Jehova ken iti kinasungdo ken kinatulnogtayo kenkuana.

26. Ania ti “Leviatan” idi kaaldawan ni Isaias ken iti kaaldawantayo, ken ania ti mapasamak iti daytoy nga “ulimaw ti baybay”?

²⁶ Kas panangmatmatna iti dayta a tiempo, ipadto ni Isaias: “Iti dayta nga aldaw iturongto ni Jehova, buyogen ti natangken ken dakkel ken napigsa a kampilanna, ti asikasona iti Leviatan, ti agal-alud-od a serpiente, mismo nga iti Leviatan, ti killo a serpiente, ket sigurado a papatayennanto ti ulimaw ti baybay nga adda iti baybay.” (Isaias 27:1) Iti umuna a kaitungpalanna, ti “Leviatan” tuktukoyenna dagiti pagilian a nakaiwarasan ti Israel, a kas iti Babilonia, Egipto, ken Asiria. Saanto a malapdan dagitoy a pagilian ti isusubli ti ili ni Jehova iti dagada iti maitutop a tiempo. Ngem, siasino ti moderno-aldaw a Leviatan? Agparang a ni Satanas​—“ti kadaanan a serpiente”​—ken ti nadangkes a sistema ti bambanag nga iturturayanna ditoy daga, ti us-usarenna a panggubat iti naespirituan nga Israel. (Apocalipsis 12:9, 10; 13:14, 16, 17; 18:24) Ti “Leviatan” naibbatanna ti ili ti Dios idi 1919, ket din agbayag mapukawen a naan-anay inton ni Jehova “sigurado a papatayennanto ti ulimaw ti baybay.” Kabayatanna, saanto  nga agballigi ti aniaman nga aramiden ti “Leviatan” a maibusor iti ili ni Jehova.​—Isaias 54:17.

“Kaubasan ti Aglablabutab nga Arak”

27, 28. (a) Ti kaubasan ni Jehova pinunnona ti intero a daga iti ania? (b) Kasano a salakniban ni Jehova ti kaubasanna?

²⁷ Babaen ti sabali pay a kanta, siiimnas nga iladawan itan ni Isaias ti kinabunga ti nawayawayaan nga ili ni Jehova: “Iti dayta  nga aldaw ikantayo kenkuana: ‘Maysa a kaubasan ti aglablabutab nga arak! Siak, ni Jehova, salsaluadak isuna. Iti tunggal kanito isu sibugakto. Tapno awan koma ti mangiturong iti asikasona maibusor kenkuana, isu saluadakto iti rabii ken aldaw.’” (Isaias 27:2, 3) Dagiti natda ti naespirituan nga Israel ken dagiti  nagaget a kakaduada talaga a pinunnoda ti intero a daga kadagiti naespirituan a bunga. Anian a pakaigapuan ti panagrambak ken panagkanta! Ni Jehova ti pakaiturongan amin a pammadayaw, daydiay siaayat a mangtartaripato iti kaubasanna.​—Idiligyo ti Juan 15:1-8.

²⁸ Pudno, ti unget ni Jehova iti damo ket nasuktan iti rag-o! “Awananak iti pungtot. Siasinonto ti mangted kaniak iti siitan a palpalungpong ken dakes a ruruot iti bakal? Baddekekto dagita. Uramekto dagita a mamimpinsan. Ta no saan isu kumpet koma iti salindegko, isu makikappia koma kaniak; pannakikappia ti aramidenna koma kaniak.” (Isaias 27:4, 5) Tapno masigurado nga agtultuloy a mamataud ti kaubasanna iti “aglablabutab nga arak,” rumeken ken puoran ni Jehova a kas iti pananguram ti apuy ti aniaman a kasla ruot nga impluensia a mabalin a mangdadael iti kaubasanna. Gapuna, awan koma ti asinoman a mamagpeggad iti nasayaat a kasasaad ti Nakristianuan a kongregasion! Imbes ketdi, isuamin koma ket ‘kumpet iti salindeg ni Jehova,’ a gun-odenda ti anamong ken pannalaknibna. No kasta ti aramidenda, makikappiada iti Dios. Napateg unay dayta a banag ta namindua a dinakamat ni Isaias. Ti resultana? “Kadagiti umay nga aldaw agramutto ni Jacob, ti Israel mangpataudto kadagiti sabong ket pudno nga agtubo; ket ti rabaw ti nabunga a daga pudno a punnuendanto iti bunga.” (Isaias 27:6) * Anian a nakaskasdaaw nga ebidensia ti pannakabalin ni Jehova ti kaitungpalan daytoy a bersikulo! Nanipud idi 1919, pinunno dagiti napulotan a Kristiano ti daga iti “bunga,” makapasalun-at a naespirituan a taraon. Kas resultana, nakitimpuyog kadakuada dagiti minilion a nasungdo a sabsabali a karnero, a kaduada a ‘mangipapaay iti sagrado a panagserbi [iti Dios] iti aldaw ken rabii.’ (Apocalipsis 7:15) Iti tengnga ti nakillo a lubong, sirarag-o a tagtaginayonen dagitoy dagiti nangato a pagalagadanna. Ket agtultuloy a bembendisionan ida ni Jehova iti irarang-ay. Ditay koma pulos liplipatan ti grande a pribilehio a pannangan iti “bunga” ken panangiburay iti dayta kadagiti sabsabali babaen ti mismo a dir-i ti panangidayawtayo!

[Footnotes]

[Salsaludsod]

[Kahon iti panid 285]

 “Ti Dakkel a Sara-a-Tangguyob” Iwaragawagna ti Wayawaya

Idi 607 K.K.P., kimmaro ti ut-ot ti Juda idi dinisiplina ni Jehova ti nasukir a nasionna babaen ti saplit a pannakaidestiero. (Basaenyo ti Isaias 27:7-11.) Nakaro unay ti biddut ti nasion ket di mabalin nga abbongan kadagiti daton nga animal. Gapuna, no kasano a ti maysa warawaraenna dagiti karnero wenno kalding babaen ti “pamutbuteng nga ikkis” wenno ti “pug-awna” regregenna dagiti bulong babaen ti napigsa nga angin, paruaren ni Jehova ti Israel manipud iti dagada. Kalpasanna, uray dagiti tattao a nakapuy, nga insimbolo dagiti babbai, kabaelanda a ranggasan dagiti nabati iti pagilian.

Nupay kasta, dumtengto ti panawen a panangispal ni Jehova iti ilina manipud pannakakautibo. Wayawayaanna ida, a no ar-arigen, kas iti panangikkat ti mannalon kadagiti bunga ti olibo a sibibitin kadagiti kayo. “Mapasamakto iti dayta nga aldaw a ni Jehova aprasennanto ti bunga, manipud iti agay-ayus a waig ti Karayan [Eufrates] agingga iti naapres a ginget ti Egipto, ket iti kasta dakayo a mismo mapidutkayto nga agsasaruno, O annak ti Israel. Ket mapasamakto iti dayta nga aldaw a mapuyotto ti dakkel a sara-a-tangguyob, ket dagidiay madaddadael iti daga ti Asiria ken dagidiay a naiwarawara iti daga ti Egipto sigurado nga umaydanto ket agruknoyda ken Jehova iti nasantuan a bantay idiay Jerusalem.” (Isaias 27:12, 13) Kalpasan ti panagbiktoriana idi 539 K.K.P., imbilin ni Ciro ti pannakawayawaya dagiti amin a Judio iti imperiona, a pakairamanan dagiti adda idiay Asiria ken Egipto. (Esdras 1:1-4) Arigna napuyotan ti “dakkel a sara-a-tangguyob,” a nangyallungogan iti kanta ti pannakawayawaya ti ili ti Dios.

 [Dagiti Ladawan iti panid 275]

“Maysa a bangkete dagiti nataba unay a putahe”

[Ladawan iti panid 277]

Ti Babilonia ket ipayatpayat dagidiay dati nga imbaludna

 [Ladawan iti panid 278]

“Sumrekka kadagiti makin-uneg a siledmo”