Ni Jehova ti Ari
Kapitulo Beinte
Ni Jehova ti Ari
1, 2. (a) Siasinodanto ti aglak-am iti pungtot ni Jehova? (b) Maliklikanto aya ti Juda ti pannakadusa, ket kasanotay nga ammo?
TI Babilonia, Filistia, Moab, Siria, Etiopia, Egipto, Edom, Tiro, Asiria—lak-amendanto amin ti pungtot ni Jehova. Impadto ni Isaias dagiti didigra nga umapayto kadagitoy bumusbusor a nasion ken siudad. Ngem komusta ngay ti Juda? Maliklikanto ngata dagiti agnanaed iti Juda ti pannakadusa gapu kadagiti basolda? Ti rekord ti historia sumungbat iti agallungogan a saan!
2 Usigenyo ti napasamak iti Samaria a kabesera ti sangapulo-tribu a pagarian ti Israel. Saan a sinalimetmetan dayta a nasion ti tulagna iti Dios. Saanna a liniklikan dagiti naalas nga aramid dagiti nasion iti aglawlaw. Imbes ketdi, dagiti agnanaed iti Samaria “nagaramidda kadagiti dakes a panggargarida ken Jehova nga agpungtot . . . Gapuna a ni Jehova nagpungtot unay iti Israel, ket inikkatna ida iti imatangna.” Napuersa a naikkat iti dagana, ‘nayalis ti Israel manipud iti dagana agingga iti Asiria.’ (2 Ar-ari 17:9-12, 16-18, 23; Oseas 4:12-14) Ti napasamak iti Israel ket partaan ti mapasamakto iti kabsatna a pagarian, ti Juda.
Ipadto ni Isaias ti Pannakalangalang ti Juda
3. (a) Apay a binaybay-an ni Jehova ti dua a tribu a pagarian ti Juda? (b) Ania ti determinado nga aramiden ni Jehova?
3 Matalek dagiti dadduma nga ari ti Juda, ngem saan a kasta ti kaaduan. Uray iti sidong ti matalek nga ari, kas ken Jotam, saan nga inidian a namimpinsan dagiti umili ti palso a panagdayaw. (2 Ar-ari 15:32-35) Madanon ti kangitingitan ti kinadakes ti Juda kabayatan ti panagturay ti mawaw iti dara nga Ari Manases, a sigun iti tradision dagiti Judio, pinapatayna ni matalek a propeta Isaias babaen ti panangibilinna a maragadi a maputedputed. (Idiligyo ti Hebreo 11:37.) Daytoy nadangkes nga ari “intuggodna ti Juda ken dagiti agnaed iti Jerusalem nga agaramid iti daydi a dakdakes ngem kadagiti nasnasion a dinadael ni Jehova iti sango dagiti annak ti Israel.” (2 Cronicas 33:9) Iti sidong ti turay ni Manases nakarkaro pay ti pannakatulaw ti daga ngem idi a tengtenglen dayta dagiti Canaanita. Gapuna, ideklara ni Jehova: “Adtoy mangipagtengak iti didigra iti Jerusalem ken Juda, a no mangngeg dayta ti asinoman agseggarto ti dua a lapayagna. . . . Pudno a punasakto a dalusan ti Jerusalem a kas no punasan a dalusan ti maysa ti awan pagiggamanna a malukong, a punasanna a dalusan dayta ken ipaklebna. Ket pudno a baybay-akto ti natda ti tawidko ket itedko ida iti ima dagiti kabusorda, ket agbalindanto laeng a samsam ken kinamkam kadagiti amin a kabusorda, iti rason nga inaramidda no ania ti dakes kadagiti matak ken nagtultuloy a pinagruroddak.”—2 Ar-ari 21:11-15, NW.
4. Anianto ti aramiden ni Jehova iti Juda, ket kasano a natungpal daytoy a padto?
4 Kas iti maipakleb a malukong, tapno maibelleng amin a kargana, maawanganto ti pagilian kadagiti tattao nga agnanaed kenkuana. Daytoy mapaspasungad a panaglangalang ti Juda ken Jerusalem isu manen ti tema ti padto ni Isaias. Irugina: “Adtoy! Pagongaongen ni Jehova ti daga ken paglangalangenna, ket tiniritirna ti rupa dayta ken inwarawarana dagiti agnanaed iti dayta.” (Isaias 24:1) Natungpal daytoy a padto idi dinadael dagiti rimmaut a buyot ti Babilonia iti sidong ni Ari Nabucodonosor ti Jerusalem ken ti templona ken idi gistay naibus dagiti agnanaed iti Juda babaen ti kampilan, bisin, ken angol. Nakautibo idiay Babilonia ti kaaduan kadagiti Judio a nakalasat, ket naglibas sadi Egipto dagiti sumagmamano a nabati. No kasta, nadadael ti daga ti Juda ken namimpinsan a nagongaong. Awan pay ketdi ti nabati a taraken nga animal. Agbalin a let-ang ti nabaybay-an a daga, a dagiti nakalkaldaang a rebbana ket pagnaedan laengen dagiti atap nga animal ken tumatayab.
5. Addanto ngata asinoman a mapaboran iti panangukom ni Jehova? Ilawlawagyo.
5 Addanto kadi dagiti maidumduma ti pannakatratoda idiay Juda kabayatan dayta um-umay a panangukom? Sumungbat ni Isaias: “Mapasamakto ti isu met laeng kadagiti umili ti kas iti padi; ti isu met laeng iti adipen ti kas iti apona; ti isu met laeng iti adipen a babai ti kas iti apona-a-babai; ti isu met laeng iti gumatang ti kas iti aglako; ti isu met laeng iti agpapautang ti kas iti umut-utang; ti isu met laeng iti mangal-ala iti patubo ti kas iti daydiay agbaybayad iti patubo. Di bumurong a maongaongto ti daga, ken di bumurong a masamsamanto, ta sinao a mismo ni Jehova daytoy a sao.” (Isaias 24:2, 3) Awanto ti maidumduma gapu iti kinabaknang ken kadagiti pribilehio ti serbisio iti templo. Awanto ti mapaboran. Nakaro ti kinadakes ti daga ket amin a makalasat—papadi, ad-adipen ken appo, aggatgatang ken aglaklako—masapul a maidestieroda.
6. Apay nga ikkaten ni Jehova ti pamendisionna iti pagilian?
6 Tapno nalaka a matarusan, deskribiren ni Isaias ti kinakompleto daytoy um-umay a didigra ket ilawlawagna ti makagapu: “Ti daga nagleddaang, naglumen. Ti nabunga a daga nalaylay, naglumen. Dagidiay nangangato kadagiti umili iti daga nalaylayda. Ket ti mismo a daga narugitan iti sidong dagiti agnanaed iti dayta, ta linaksidda dagiti linteg, binaliwanda ti alagaden, rinakrakda ti di nakedngan ti kapautna a tulag. Dayta ti makagapu a ti lunod a mismo inibusna ti daga, ket dagidiay agnanaed kenkuana maibilangda a nakabasol. Dayta ti makagapu a dagiti agnanaed iti daga bimmassit ti bilangda, ket bassit unay ti nabati a mortal a tao.” (Isaias 24:4-6) Idi naited kadagiti Israelita ti daga ti Canaan, nasarakanda dayta a “daga nga agay-ayus iti gatas ken diro.” (Deuteronomio 27:3) Kaskasdi, nagtultuloyda a nagpannuray iti pamendision ni Jehova. No simamatalek a tungpalenda dagiti paglintegan ken bilbilinna, ti daga “pataudennanto ti apit,” ngem no dida ikankano dagiti linteg ken bilbilinna, “maibusto iti ubbaw” dagiti pigsada a mangtalon iti daga ket “awanto ti apit” nga ited ti daga. (Levitico 26:3-5, 14, 15, 20) Ti lunod ni Jehova ‘kanennanto ti daga.’ (Deuteronomio 28:15-20, 38-42, 62, 63) Namnamaen itan ti Juda a lak-amenna dayta a lunod.
7. Kasano a ti Linteg ti tulag agbalin a bendision kadagiti Israelita?
7 Agarup 800 a tawen sakbay ti kaaldawan ni Isaias, situtulok a nakitulag dagiti Israelita ken ni Jehova ket immanamongda a tungpalenda dayta. (Exodo 24:3-8) Dagiti kondision dayta a Linteg ti tulag ginarantisaranna a no tungpalenda dagiti bilin ni Jehova, sagrapendanto ti nabaknang a pamendisionna ngem no salungasingenda ti tulag, mapukawda ti pamendisionna ket kautibuento ida dagiti kabusorda. (Exodo 19:5, 6; Deuteronomio 28:1-68) Daytoy a Linteg ti tulag, a naited baeten ken Moises, agpaut iti di nakedngan, saan nga espesipiko a tiempo. Saluadannanto dagiti Israelita agingga nga agparang ti Mesias.—Galacia 3:19, 24.
8. (a) Kasano a dagiti umili “linaksidda dagiti linteg” ken “binaliwanda ti alagaden”? (b) Kasano a “dagidiay nangangato” isuda ti umuna a ‘malaylay’?
8 Ngem dagiti umili “rinakrakda ti di nakedngan ti kapautna a tulag.” Linaksidda dagiti linteg nga inted ti Dios, a dida inkankano dagita. “Binaliwanda ti alagaden,” a sinurotda dagiti linteg a naigidiat kadagidiay inted ni Jehova. (Exodo 22:25; Ezequiel 22:12) Gapuna, maikkatto dagiti umili manipud iti daga. Awanto ti asi a maipakita inton umay ti panangukom. Dagiti umuna a ‘malaylay’ gapu ta ikkaten ni Jehova ti pannalaknib ken paraburna isu “dagidiay nangangato,” dagiti natatan-ok. Kas kaitungpalan daytoy, bayat nga umadani ti pannakadadael ti Jerusalem, pagbalinenda a basalio dagiti ari ti Juda, umuna kadagiti Egipcio sa kalpasanna kadagiti taga Babilonia. Kalpasanna, ni Ari Jehoiaquin ken dadduma pay a kameng ti naarian a pamilia ti karaman kadagidiay immuna a nakautibo idiay Babilonia.—2 Cronicas 36:4, 9, 10.
Ti Panagrag-o Panawanna ti Daga
9, 10. (a) Ania ti paset ti agrikultura idiay Israel? (b) Ania ti kaipapanan ti ‘panagtugaw [ti tunggal maysa] iti sirok ti kayona nga ubas ken higos’?
9 Agrikultura ti pagbibiagan ti nasion ti Israel. Nanipud iseserrek dagiti Israelita iti Naikari a Daga, nagbiagda babaen ti panagtalon ken panagtaraken kadagiti ayup. Gapuna, dakkel ti paset ti agrikultura kadagiti linteg a naited iti Israel. Naibilin ti inkapilitan a sabbath a panaginana ti daga kada maikapito a tawen tapno mapasubli ti kinadam-eg ti daga. (Exodo 23:10, 11; Levitico 25:3-7) Ti tallo a tinawen a piesta a naibilin a rambakan ti nasion ket nairanta a maigiddan kadagiti tiempo ti panagani.—Exodo 23:14-16.
10 Gagangay dagiti kaubasan iti intero a daga. Mabasa iti Kasuratan ti arak, produkto ti ubas, kas sagut ti Dios a “mamaragsak iti puso ti tao.” (Salmo 104:15) Tunggal maysa ‘agtugtugaw iti sirok ti kayona nga ubas ken higos,’ a mangipasimudaag iti kinasaliwanwan, talna, ken talged iti sidong ti nalinteg a turay ti Dios. (1 Ar-ari 4:25; Mikias 4:4) Ti naballigi a panagapit iti ubas ket maibilang a bendision ken pakaigapuan ti panagkakanta ken panagragragsak. (Oc-ocom 9:27; Jeremias 25:30) Pudno met ti kasunganina. No malaylay dagiti ubas wenno dida agbunga ken agbalin dagiti kaubasan a langalang a kasisiitan, nabatad nga imbabawi ni Jehova ti pamendisionna—tiempo ti napalalo a panagleddaang.
11, 12. (a) Kasano ti panangiladawan ni Isaias kadagiti kasasaad nga agresulta iti panangukom ni Jehova? (b) Ania dagiti nakalkaldaang a masanguanan a deskribiren ni Isaias?
11 Maikanatad ngarud nga usaren ni Isaias dagiti kaubasan ken dagiti produktoda a mangiladawan kadagiti kasasaad a resulta ti panangibabawi ni Jehova iti pamendisionna iti daga: “Ti baro nga arak nagleddaang, ti ubas nalaylay, amin dagidiay naragsak ti pusona nagsennaay. Ti panagrag-o dagiti pandereta nagsarday, ti daranudor dagidiay kasta unay ti ragsakna nagsardeng, ti panagrag-o ti arpa nagsarday. Uminumda iti arak a di mabuyogan iti kanta; ti makabartek nga inumen agbalin a napait kadagidiay umin-inum iti dayta. Ti nagpanawan nga ili narba; tunggal balay narikpan a di mastrek. Adda ikkis kadagiti kalsada gapu iti kinakirang ti arak. Isuamin a panagragrag-o naglabas; ti panagrag-o ti daga pimmanawen. Iti siudad nabati ti makapamalanga a kasasaad; ti ruangan narumek a nagbalin a bunton laeng ti rippuog.”—Isaias 24:7-12.
12 Makaay-ayo nga instrumento ti pandereta ken ti arpa a mausar a pagdayaw ken Jehova ken mangyebkas iti rag-o. (2 Cronicas 29:25; Salmo 81:2) Saanton a mangngeg ti tokarda iti daytoy a tiempo ti nadibinuan a pannusa. Awanto ti narag-o a panagapit iti ubas. Awanto ti naragsak nga aweng kadagiti naglangalang a rebba ti Jerusalem, a dagiti ruanganna “narumek a nagbalin a bunton laeng ti rippuog” ket “narikpan” dagiti balayna, tapno awan makastrek. Anian a nakalkaldaang a masanguanan para kadagiti agnanaed iti daga a sigud a nakadamdam-eg!
Dagiti Natda “Agikkisdanto a Sirarag-o”
13, 14. (a) Ania dagiti linteg ni Jehova iti panagburas? (b) Kasano ti panangusar ni Isaias kadagiti linteg iti panagburas a mangyilustrar nga addadanto dagiti makalasat iti panangukom ni Jehova? (c) Nupay addada sumangbay a nakalkaldaang a tiempo ti suot, ania ti masigurado dagiti matalek a taga Juda?
13 Tapno maburas dagiti olibo, aprasen dagiti Israelita dagiti kayo tapno maregreg dagiti bunga. Sigun iti Linteg ti Dios, maiparit ti umuli iti sangsanga dagiti kayo a mangburas kadagiti nabati nga olibo. Dida met burasen dagiti nabatbati nga ubas kalpasan ti panagburasda iti kaubasanda. Dagiti natda a bunga ket mabati tapno adasen dagiti napanglaw—“ti ganggannaet, ti ulila, ken ti balo a babai.” (Deuteronomio 24:19-21) Kas panangusar kadagitoy a nalatak a linteg, iladawan ni Isaias ti makaliwliwa a kinapudno nga addanto dagiti makalasat iti um-umay a panangukom ni Jehova: “Kastanto ti pagbalinanna iti tengnga ti daga, iti tengnga dagiti il-ili, kas iti panangapras iti kayo nga olibo, kas iti panagadas no nagngudon ti panagburas iti ubas. Isuda a mismo ipigsadanto ti timekda, agikkisdanto a sirarag-o. Iti kinatan-ok ni Jehova sigurado nga umkisdanto iti makasisileng manipud iti baybay. Dayta ti makagapu nga iti rehion ti lawag idaydayawdanto ni Jehova, kadagiti isla ti baybay ti nagan ni Jehova, ti Dios ti Israel. Manipud iti ungto ti daga adda samsamiweng a nangngegmi: ‘Arkos iti Daydiay Nalinteg!’”—Isaias 24:13-16a.
14 No kasano nga adda mabati a bunga iti kayo wenno ubas kalpasan ti panagburas, addadanto met dagiti mabati kalpasan nga ipakat ni Jehova ti panangukom—ti “panagadas no nagngudon ti panagburas iti ubas.” Kas nailanad iti Isa 24 bersikulo 6, nadakamaten ti mammadto dagitoy, a kunkunana a “bassit unay ti nabati a mortal a tao.” Kaskasdi, nupay manmanoda, addanto dagiti makalasat iti pannakadadael ti Jerusalem ken Juda, ket kalpasanna addanto natda nga agsubli manipud pannakakautibo nga isudanto ti mangtagitao manen iti pagilian. (Isaias 4:2, 3; 14:1-5) Nupay mapasaranto dagidiay nalinteg ti panagpuspusoda ti nakalkaldaang a tiempo ti suot, masiguradoda nga addanto pannakaispal ken rag-o iti masanguanan. Makitanto dagiti makalasat ti pannakaipalgak ti naimpadtuan a sao ni Jehova ket mabigbigdanto a ni Isaias ket pudno a mammadto ti Dios. Mapnodanto iti rag-o bayat a masaksianda ti kaitungpalan dagiti padto maipapan iti pannakaisubli. Manipud iti sadinoman a nakaiwarawaraanda—uray kadagiti isla ti Mediteraneo iti Laud, ti Babilonia “iti rehion ti lawag” (ti leleggakan ti init, wenno ti Daya), wenno iti aniaman a sabali pay nga adayo a lugar—idaydayawdanto ti Dios gapu ta naisalakanda, ket kantaendanto: “Arkos iti Daydiay Nalinteg!”
Di Malisian ti Panangukom ni Jehova
15, 16. (a) Ania ti rikna ni Isaias iti mapasamakto kadagiti kailianna? (b) Anianto ti mapasamak kadagiti di matalek nga agnanaed iti pagilian?
15 Ngem saan pay nga ita ti tiempo ti panagrag-o. Isubli ni Isaias dagiti kapanawenanna iti agdama a tiempo, a kunkunana: “Ngem kunaek: ‘No kaniak adda kinalagpit, no kaniak adda kinalagpit! Asiak pay! Dagiti nagulib ti pannakilangenda nakilangenda a sigugulib. Buyogen a mismo iti kinagulib nakilangen a sigugulib dagiti nagulib ti pannakilangenna.’ Ti alinggaget ken ti lungog ken ti silo addada kenka, sika nga agnanaed iti daga. Ket mapasamakto nga asinoman a pumanaw iti uni ti makapaalinggaget a banag matnagto iti lungog, ket asinoman a rummuar iti uneg ti lungog matiliwto iti silo. Ta dagiti mismo nga aribengbeng iti ngato pudno a maluktanto, ket dagiti pamuon ti daga agyugayogto. Ti daga naan-anay a naburak, ti daga naan-anay a nayegyeg, ti daga naan-anay a napagbariring. Ti daga naan-anay a nagdiwengdiweng a kas iti nabartek a tao, ket nagyugayog nga agsublisubli a kas iti pagsiputan a kalapaw. Ket ti salungasingna dimmagsen iti rabawna, ket masapul a mapasag, tapno saanto a bumangon manen.”—Isaias 24:16b-20.
16 Napalalo ti leddaang ni Isaias gapu iti mapasamakto kadagiti kailianna. Dagiti pasamak iti aglawlawna mamataud iti saem ken ladingit. Adu ti tattao a nagulib ket pagamkan dayta dagiti agnanaed iti pagilian. Inton ikkaten ni Jehova ti pannalaknibna, agaligagetto dagiti di matalek nga agnanaed iti Juda agpadpada iti aldaw ken iti rabii. Pagparikutandanto ti biagda. Didanton malisian ti didigra nga umapay kadakuada gapu ta inlaksidda dagiti bilin ni Jehova ken dida inkankano ti nadiosan a sirib. (Proverbio 1:24-27) Umapayto ti didigra uray pay agulbod ken mangallilaw dagiti nagulib iti pagilian, nga ikagkagumaanda nga ipapati kadagiti umili nga awanto ti dakes a mapasamak, tapno maituggodda ida iti dana ti pannakadadael. (Jeremias 27:9-15) Dagiti kabusor iti ruar sumrekdanto ket samsamanda ida sadanto kautibuen ida. Mariribukan ni Isaias gapu kadagitoy.
17. (a) Apay nga awanto ti posible a paglisian? (b) Inton maluk-atan manipud langit ti bileg ti panangukom ni Jehova, anianto ti mapasamak iti pagilian?
17 Kaskasdi, masapul nga ideklara ti mammadto nga awanto ti paglisian. Sadinoman a paglibasan dagiti umili, matiliwdanto. Mabalin a malisian dagiti dadduma ti maysa a kalamidad, ngem sabalinto ti pakatiliwanda—awanto ti kinatalged. Mayaspingto iti aanupen nga animal a malisianna ti abut ngem iti silo ti pakatiliwanna. (Idiligyo ti Amos 5:18, 19.) Maluk-atanto manipud langit ti bileg ti panangukom ni Jehova ket gunggonennanto dagiti mismo a pundasion ti pagilian. Kas iti nabartek a tao, agibar-ibar ken matuang ti pagilian, a napadagsenan iti basol ket dinan kabaelan ti bumangon manen. (Amos 5:2) Din agbaliw ti panangukom ni Jehova. Naan-anay a pannakadadael ken pannakarba ti mapagteng iti pagilian.
Agturayto a Sidadayag ni Jehova
18, 19. (a) Ania ti mabalin a tuktukoyen ti “buyot ti nangato,” ket kasano a naurnong dagitoy “iti bartolina”? (b) Nalabit, kasanonto a maasikaso ti “buyot ti nangato” “kalpasan ti naruay nga aldaw”? (c) Kasano nga ipaay ni Jehova ti atensionna kadagiti “ar-ari ti daga”?
18 Nalawlawa itan ti saklawen ti padto ni Isaias, nga itudona ti ultimo a pannakatungpal ti panggep ni Jehova: “Mapasamakto iti dayta nga aldaw a ni Jehova iturongnanto ti asikasona iti buyot ti nangato nga adda iti ngato, ken iti ar-ari ti daga iti rabaw ti daga. Ket pudno unay a maurnongdanto iti kas iti panangurnong kadagiti balud nga agturong iti abut, ket maipupokda iti bartolina; ket kalpasan ti naruay nga aldaw maasikasodanto. Ket ti bulan a kabus nariribuk, ket ti naraniag nga init nabainan, ta ni Jehova ti buybuyot nagbalin nga ari idiay Bantay Sion ken idiay Jerusalem ken iti sanguanan dagiti lallakayna buyogen ti dayag.”—Isaias 24:21-23.
19 Ti “buyot ti nangato” mabalin a tuktukoyenna dagiti sairo nga “agturay iti lubong daytoy a kinasipnget, . . . kadagiti nadangkes nga espiritu a puersa kadagiti nailangitan a disso.” (Efeso 6:12) Naaddaan dagitoy iti nabileg nga impluensia kadagiti pannakabalin ti lubong. (Daniel 10:13, 20; 1 Juan 5:19) Kalatda nga iyadayo ti tattao ken Jehova ken iti nasin-aw a panagdayaw kenkuana. Anian a laingda a nangsulbog iti Israel a sumurot kadagiti nakillo nga aramid dagiti nasion a nanglikmut kadakuada ket iti kasta maikarida iti nadibinuan a panangukom ti Dios! Ngem masapul nga agsungbat ni Satanas ken dagiti demoniona iti Dios inton sanguennan ida ken dagiti agtuturay iti daga, dagiti “ar-ari ti daga iti rabaw ti daga,” nga inimpluensiaanda a bumusor iti Dios ken mangsalungasing kadagiti lintegna. (Apocalipsis 16:13, 14) Iti simboliko a pannao, kuna ni Isaias a maurnongdanto ket “maipupokda iti bartolina.” “Kalpasan ti naruay nga aldaw,” nalabit inton temporario a maluk-atan ni Satanas ken dagiti demoniona (ngem saan “iti ar-ari ti daga iti rabaw ti daga”) iti ngudo ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Jesu-Kristo, itdento ti Dios kadakuada ti ultimo a pannusa a maitutop kadakuada.—Apocalipsis 20:3, 7-10.
20. Agpadpada idi un-unana ken iti moderno a tiempo, kasano ken kaano nga ‘agbalin nga ari’ ni Jehova?
20 No kasta, daytoy a paset ti padto ni Isaias impaayanna dagiti Judio iti nakaskasdaaw a pammasiguro. Iti tiempo nga inkeddeng ni Jehova, ibanagnanto ti pannakarba ti kadaanan a Babilonia sananto isubli dagiti Judio iti dagada. Idi 537 K.K.P., idi idemostrana ti pannakabalin ken kinasoberanona iti kastoy a wagas para iti ilina, pudno a maikuna kadakuada: “Ti Diosmo nagbalinen nga ari!” (Isaias 52:7) Iti moderno a panawen, ‘nagbalin nga ari’ ni Jehova idi 1914 idi insaadna ni Jesu-Kristo a kas Ari iti nailangitan a Pagarianna. (Salmo 96:10) ‘Nagbalin [met] nga ari’ idi 1919 idi indemostrana ti pannakabalin ti kinaarina babaen ti panangluk-atna iti naespirituan nga Israel manipud iti panangadipen ti Babilonia a Dakkel.
21. (a) Kasanonto a ‘ti bulan a kabus mariribuk ket ti naraniag nga init mabainan’? (b) Ania nga agallungogan nga awis ti maaddaanto iti kadadayagan a kaitungpalan?
21 ‘Agbalinto [manen] nga ari’ ni Jehova inton pagpatinggaenna ti Babilonia a Dakkel ken dagiti nabatbati pay a paset daytoy nadangkes a sistema ti bambanag. (Zacarias 14:9; Apocalipsis 19:1, 2, 19-21) Kalpasanna, napalalonto ti kinadaeg ti turay ti Pagarian ni Jehova a ti dayagna dinto artapan ti agsilsilnag a bulan a kabus iti rabii wenno ti naraniag nga init iti agmatuon. (Idiligyo ti Apocalipsis 22:5.) Kayariganna, mabaindanto a mangidilig iti bagbagida ken ni nadayag a Jehova ti buybuyot. Ni Jehova ti kakaisunanton a kangatuan nga agturay. Maiparangarangto kadagiti isuamin ti mannakabalin-amin a bileg ken dayagna. (Apocalipsis 4:8-11; 5:13, 14) Anian a nakaskasdaaw a namnama! Iti dayta a tiempo, ti awis ti Salmo 97:1 agallungoganto iti intero a daga iti kadadayagan a kaitungpalanna: “Ni Jehova agari; ti daga agragsak koma; agrag-o koma dagiti adu a purpuro.”
[Salsaludsod]
[Ladawan iti panid 262]
Saanton a mangngeg ti tokar ken panagraragsak iti pagilian
[Ladawan iti panid 265]
Addadanto makalasat iti panangukom ni Jehova, no kasano nga adda mabati a bunga iti kayo kalpasan ti panagburas
[Ladawan iti panid 267]
Napalalo ti leddaang ni Isaias gapu iti mapasamakto kadagiti kailianna
[Ladawan iti panid 269]
Dinto maartapan ti init wenno ti bulan ti dayag ni Jehova
