Kapitulo Trese

Pannakaisalakan ken Panagrag-o iti Sidong ti Turay ti Mesias

Isaias 11:1–12:6

1. Deskribirenyo ti naespirituan a kasasaad ti naitulag nga ili ti Dios idi kaaldawan ni Isaias.

IDI kaaldawan ni Isaias, saan a nasayaat ti naespirituan a kasasaad ti naitulag nga ili ti Dios. Uray iti sidong ti turay dagiti matalek nga ar-ari, kas kada Ozias ken Jotam, adu kadagiti umili ti nagdaydayaw kadagiti nangato a disso. (2 Ar-ari 15:1-4, 34, 35; 2 Cronicas 26:1, 4) Idi ni Ezekias ti nagari, masapul nga ikkatenna iti pagilian dagiti ramramit ti panagdayaw ken Baal. (2 Cronicas 31:1) Di pakasdaawan nga indagadag ni Jehova iti ilina nga agsublida kenkuana ken impakdaarna ti umad-adani a pannakadisiplina!

2, 3. Ania a pammaregta ti ipaay ni Jehova kadagidiay agtarigagay nga agserbi kenkuana iti laksid ti agraraira a di kinamatalek?

² Nupay kasta, saan nga amin ket napeklan a rebelde. Addada matalek a mammadto ni Jehova, ket di pagduaduaan nga adda sumagmamano a Judio a dimngeg kadakuada. Adda makaliwliwa a sasao ni Jehova kadagitoy a tattao. Kalpasan ti panangdeskribirna iti nakaam-amak a pannakarebbek a mapasaran ti Juda kabayatan ti iraraut ti Asiria, napaltiingan ni mammadto nga Isaias a mangisurat iti maysa kadagiti kapintasan a sasao iti intero a Biblia, ti pannakadeskribir dagiti bendision a dumtengto iti sidong ti turay ti Mesias. * Adda sangkabassit a kaitungpalan ti dadduma nga aspeto dagitoy a bendision idi nagsubli dagiti Judio  manipud iti pannakakayawda idiay Babilonia. Ngem adda dakdakkel a kaitungpalanna itatta ti intero a pakabuklan dayta a padto. Pudno, saan a nakita ni Isaias ken ti dadduma pay a matalek a Judio idi tiempona dagitoy a bendision. Ngem nanginanamada kadagita a buyogen ti pammati ket makitadanto ti kaitungpalan dagiti sasao ni Isaias kalpasan ti panagungar.​—Hebreo 11:35.

³ Agkasapulan met ti moderno-aldaw nga ili ni Jehova iti pammaregta. Maipaspasangoda amin iti suot gapu iti napardas a panagrakaya dagiti moral a prinsipio iti lubong, nakas-ang nga ibubusor iti mensahe ti Pagarian, ken dagiti personal a pagkapuyan. Ti nakaskasdaaw a sasao ni Isaias maipapan iti Mesias ken iti turayna ket mapabileg ken matulonganna ti ili ti Dios a mangsaranget kadagitoy a karit.

 Ti Mesias​—Nalaing a Pangulo

4, 5. Ania ti impadto ni Isaias maipapan iti iyaay ti Mesias, ket kasano nga inyaplikar ni Mateo ti sasao ni Isaias?

⁴ Sinigsiglo kasakbayan ti tiempo ni Isaias, dinakamat ti dadduma pay a Hebreo a mannurat iti Biblia ti iyaay ti Mesias, ti pudno a Pangulo nga ibaonto ni Jehova iti Israel. (Genesis 49:10; Deuteronomio 18:18; Salmo 118:22, 26) Ita, babaen ken Isaias, mangnayon ni Jehova kadagiti detalye. Isurat ni Isaias: “Addanto rummuar a saringit manipud iti pungdol ni Jesse; ket manipud kadagiti ramutna nabunganto ti maysa a tarubong.” (Isaias 11:1; idiligyo ti Salmo 132:11.) Agpada a ti “saringit” ken “tarubong” ipasimudaagda a ti Mesias ket kaputotanto ni Jesse babaen ken anakna a David, a napulotan iti lana a kas ari ti Israel. (1 Samuel 16:13; Jeremias 23:5; Apocalipsis 22:16) Inton dumteng ti pudno a Mesias, daytoy a “tarubong,” manipud iti balay ni David, mangpataudto iti nasayaat a bunga.

⁵ Ni Jesus ti naikari a Mesias. Ni Mateo a mannurat ti ebanghelio tinukoyna ti sasao ti Isaias 11:1 idi kinunana a ti pannakaawag ni Jesus iti “Nazareno” ket tinungpalna ti sasao dagiti mammadto. Yantangay dimmakkel idiay ili ti Nazaret, naawagan ni Jesus iti Nazareno, nagan nga agparang a nainaig iti Hebreo a sao a nausar iti Isaias 11:1 para iti “tarubong.” *​—Mateo 2:23, footnote ti New World Translation of the Holy Scriptures​—With References; Lucas 2:39, 40.

6. Ania a kita ti agturay ti naipadto a pagbalinan ti Mesias?

⁶ Ania a kita ti agturay ti pagbalinanto ti Mesias? Kaslanto kadi iti nakuspag, nasubeg nga Asirio a mangdadael iti sangapulo-tribu a makin-amianan a pagarian ti Israel? Siempre saan. Maipapan iti Mesias, kuna ni Isaias: “Agtaengto kenkuana ti espiritu ni Jehova, ti espiritu ti kinasirib ken ti pannakaawat, ti espiritu ti pammatigmaan ken ti kinamannakabalin, ti espiritu ti pannakaammo ken ti panagbuteng ken Jehova; ket maaddaanto iti ragsak iti panagbuteng ken Jehova.” (Isaias 11:2, 3a) Saan a napulotan ti Mesias iti lana no di ket iti nasantuan nga espiritu ti Dios. Napasamak daytoy idi nabautisaran ni Jesus, idi nakita ni Juan a  Mammautisar ti nasantuan nga espiritu ti Dios a bimmaba ken Jesus a kasla kalapati. (Lucas 3:22) ‘Nagtaeng’ ken Jesus ti espiritu ni Jehova, ket pinaneknekanna a kastoy idi nagtignay a buyogen ti kinasirib, pannakaawat, pammatigmaan, kinamannakabalin, ken pannakaammo. Anian a nagdayag dagita a galad para iti maysa nga agturay!

7. Ania ti inkari ni Jesus kadagiti matalek a pasurotna?

⁷ Mabalin met nga umawat dagiti pasurot ni Jesus iti nasantuan nga espiritu. Iti maysa kadagiti diskursona, imbaga ni Jesus: “No dakayo, nupay nadangkeskayo, ammoyo no kasano ti mangted iti naimbag a sagsagut kadagiti annakyo, anianto pay a nangnangruna a kasta a ti Ama idiay langit mangted iti nasantuan nga espiritu kadagidiay agdawdawat kenkuana!” (Lucas 11:13) Gapuna, ditay koma pulos bumdeng nga agkiddaw iti Dios iti nasantuan nga espiritu, ket ditay met koma sumardeng a mangpatanor kadagiti nasayaat a bungana​—“ayat, rag-o, talna, mabayag a panagitured, kinamanangaasi, kinaimbag, pammati, kinaalumamay, panagteppel.” (Galacia 5:22, 23) Ikari ni Jehova a sungbatanna ti kiddaw dagiti pasurot ni Jesus a “sirib manipud ngato” a tumulong kadakuada a mangrisut a sibaballigi kadagiti problema iti biag.​—Santiago 1:5; 3:17.

8. Kasano a tinagiragsak ni Jesus ti panagbuteng ken Jehova?

⁸ Ania ti panagbuteng ken Jehova nga iparangarang ti Mesias? Sigurado a saan a kaalinggaget ni Jesus ti Dios, a mabuteng gapu ta makondenar. Imbes ketdi, siraraem a kaamak ti Mesias ti Dios, nga adda naayat a panagraemna unay kenkuana. Ti tao a managbuteng iti Dios kankanayon a tarigagayanna nga ‘aramiden dagiti bambanag a makaay-ayo kenkuana,’ kas iti inaramid ni Jesus. (Juan 8:29) Babaen ti sao ken ulidan, isuro ni Jesus nga awanen ti dakdakkel a rag-o ngem ti pannagna nga inaldaw a buyogen ti umiso a panagbuteng ken Jehova.

Nalinteg ken Naasi nga Ukom

9. Ania ti inted ni Jesus nga ulidan kadagidiay matudingan a mangukom kadagiti kaso iti uneg ti kongregasion Kristiano?

⁹ Adda pay kanayonan nga ipadto ni Isaias maipapan kadagiti galad ti Mesias: “Isu saanto a mangukom babaen iti aniaman  a makita laeng dagiti matana, wenno uray mangtubngar sigun laeng iti banag a nangngeg dagiti lapayagna.” (Isaias 11:3b) No sumangokayo iti pangukoman, saankayo aya nga agyaman no kasta ti hues? Iti kapasidadna kas Ukom ti amin a tattao, saan a maallukoy ti Mesias kadagiti ulbod nga argumento, nasikap a taktika iti korte, saysayangguseng, wenno kadagiti parawpaw a banag a kas ti kinabaknang. Madlawna ti panangallilaw ken matmatanna saan laeng a dagidiay di nasayaat a makinruar a langa, a lasinenna “ti nalimed a kinatao ti puso,” “ti nalmeng a tao.” (1 Pedro 3:4, footnote ti New World Translation of the Holy Scriptures​—With References) Ti nadarisay nga ulidan ni Jesus agserbi a pagtuladan dagiti isuamin a matudingan a mangukom kadagiti kaso iti uneg ti kongregasion Kristiano.​—1 Corinto 6:1-4.

10, 11. (a) Kasano ti panangbabalaw ni Jesus kadagiti pasurotna? (b) Ania a panangukom ti ipataw ni Jesus kadagiti nadangkes?

¹⁰ Kasano a dagiti nadarisay a galad ti Mesias impluensiaanna dagiti hudisial a pangngeddengna? Ilawlawag ni Isaias: “Buyogen ti kinalinteg ukomennanto dagidiay nanumo, ket buyogen ti kinapalungdo mangipaayto iti pannubngar maigapu kadagidiay naemma iti daga. Ket kabilennanto ti daga babaen ti pagbaut ti ngiwatna; ket babaen ti espiritu dagiti bibigna papatayennanto daydiay nadangkes. Ket ti kinalinteg agbalinto a sinturon dagiti padingpadingna, ken kinamatalek ti sinturon dagiti lomona.”​—Isaias 11:4, 5.

¹¹ No kasapulan dagiti pasurotna ti pannakababalaw, ipaay dayta ni Jesus iti wagas a pakagunggonaanda unay​—ekselente nga ulidan para kadagiti Kristiano a panglakayen. Iti sabali a bangir, dagidiay agar-aramid iti kinadakes namnamaenda ti nakaro a kita ti pannakaukom. Inton makikuenta ti Dios iti daytoy a sistema ti bambanag, ti Mesias ‘kabilennanto ti daga’ a buyogen ti naturay a timekna, nga iruarna ti desision a pannakadadael dagiti amin a nadangkes. (Salmo 2:9; idiligyo ti Apocalipsis 19:15.) Inton agangay, awanton ti mabati a managdakdakes a mangkibur iti talna ti sangatauan. (Salmo 37:10, 11) Yantangay nabariksan dagiti padingpading ken lomo ni Jesus iti kinalinteg ken kinamatalek, adda pannakabalinna a mangitungpal iti daytoy.​—Salmo 45:3-7.

 Dagiti Nagbalbaliw a Kasasaad Ditoy Daga

12. Ania dagiti mabalin a pagdandanagan ti maysa a Judio no utobenna ti isusublina iti Naikari a Daga manipud Babilonia?

¹² Sirmataenyo ti maysa nga Israelita a kadamdamagna unay ti bilin ni Ciro nga agsublin dagiti Judio sadi Jerusalem ket bangonenda manen ti templo. Panawanna aya ti kinatalged ti Babilonia tapno agawid babaen ti naunday a panagdaliasat? Bayat ti 70 a tawen a kaawan ti Israel, nasamek unayen dagiti pinanawanda a tay-ak. Agdakdakiwasen dagiti lobo, leopardo, leon, ken oso kadagidiay a tay-ak. Nagtaeng metten sadiay dagiti kobra. Dagiti dinguenda ti kakaisuna a pagbiaganto dagiti agsubli a Judio​—dagiti arban ken pangen ti mangipaayto iti gatas, delana, ken karne, ket dagiti baka ti pagaradoda. Lamutento ngata dagitoy dagiti atap nga animal? Kagatento ngata dagiti uleg ti babassit nga ubbing? Daydiay ngay peggad a pannakasaneb iti panagdaliasat?

13. (a) Ania a makaparagsak a ladawan ti deskribiren ni Isaias? (b) Kasanotay nga ammo a ti talna a desdeskribiren ni Isaias ket saan laeng a kinatalged kadagiti atap nga animal?

¹³ Deskribiren itan ni Isaias ti makaparagsak a ladawan dagiti kasasaad nga iyegto ti Dios iti daga. Kunana: “Ti lobo pudno a makipagtaengto iti apagbiit iti kalakian a kordero, ket iti urbon a kalding makikaiddanto a mismo ti leopardo, ket ti kigaw a baka ken ti burboran a bumaro a leon ken ti napalukmeg nga animal sangsangkamaysada; ket ti maysa a bassit nga ubing laeng ti mamangulonto kadakuada. Ket ti baka ken ti oso agarabdanto; dagiti urbonda sangsangkamaysa nga agiddadanto. Ket uray ti leon manganto iti garami a kas iti toro. Ket ti agsussuso nga ubing pudno unay nga agay-ayamto iti abut ti kobra; ket iti pagserkan ti lawag maipaay iti nagita nga uleg pudno nga ikabilto ti napusot nga ubing ti bukodna nga ima. Saandanto a mangaramid iti aniaman a panangdangran wenno mangpataud iti aniaman a panangdadael iti intero a nasantuan a bantayko; agsipud ta ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova kas iti dandanum abbonganda ti mismo a baybay.” (Isaias 11:6-9) Saan kadi a makaparagsak dagitoy a sasao? Imutektekanyo ta ti talna a nadeskribir ditoy ket resulta ti pannakaammo ken Jehova. Gapuna, saan laeng a kinatalged kadagiti atap nga animal  ti nainaig ditoy. Ti pannakaammo ken Jehova saanna a balbaliwan dagiti animal, ngem apektaranna ti tattao. Saanto a masapul a kabuteng dagiti Israelita dagiti atap nga animal wenno narungsot a tattao inton agawidda wenno inton makapagsublidan iti dagada.​—Esdras 8:21, 22; Isaias 35:8-10; 65:25.

14. Ania ti dakdakkel a kaitungpalan ti Isaias 11:6-9?

¹⁴ Nupay kasta, adda dakdakkel a kaitungpalan daytoy a padto. Naitrono ti Mesias a ni Jesus iti nailangitan a Bantay Sion idi 1914. Idi 1919 naluk-atan dagidiay natda iti “Israel ti Dios” manipud panangkautibo ti Babilonia ket nakiramanda iti pannakaisubli ti pudno a panagdayaw. (Galacia 6:16) Kas resultana, naluktan ti gundaway para iti moderno-aldaw a kaitungpalan ti Paraiso nga impadto ni Isaias. Ti “umiso a pannakaammo,” ti pannakaammo ken Jehova, binalbaliwanna dagiti personalidad. (Colosas 3:9, 10) Nagbalinen a mannakikappia dagiti dati a naranggas a tattao. (Roma 12:2; Efeso 4:17-24) Dagitoy a pasamak inapektaranna itan ti minilion a tattao yantangay ti padto ni Isaias ramanenna ti umad-adu unay a Kristiano nga addaan iti naindagaan a namnama. (Salmo 37:29; Isaias 60:22) Nasursuro dagitoy ti aguray iti tiempo a pannakaisubli ti intero a daga a kas natalged, natalna a paraiso, sigun iti orihinal a panggep ti Dios.​—Mateo 6:9, 10; 2 Pedro 3:13.

15. Rasonable kadi a manamnamatayo nga adda literal a kaitungpalan ti sasao ni Isaias idiay baro a lubong? Ilawlawagyo.

¹⁵ Iti dayta naisubli a Paraiso, addanto ngata kanayonan ken nalabit ad-adda a literal a kaitungpalan ti padto ni Isaias? Agparang a rasonable a panunoten a kasta. Ti padto ipaayanna dagiti isuamin nga agbiagto iti sidong ti turay ti Mesias iti isu met laeng a pammasiguro a kas iti impaayna kadagidi nagsubli nga Israelita; isuda ken dagiti annakda awanto ti aniaman a pagbutnganda a mangdangran kadakuada​—tao wenno animal. Iti sidong ti turay ti Pagarian ti Mesias, isuamin nga agtataeng iti daga tagiragsakendanto dagiti natalna a kasasaad a kas kadagidi tinagiragsak da Adan ken Eva idiay Eden. Siempre, saan nga ipalgak ti Kasuratan ti tunggal detalye no kasano idi ti biag idiay Eden​—wenno no kasanonto ti biag idiay Paraiso. Ngem makapagtalektayo  nga iti sidong ti masirib ken naayat a panangituray ni Jesu-Kristo nga Ari, isuamin a banag agbalinto a kas iti rebbeng a kasasaadna.

Maisubli ti Nadalus a Panagdayaw Babaen iti Mesias

16. Ania ti sitatakder a pagilasinan para iti ili ti Dios idi 537 K.K.P.?

¹⁶ Idiay Eden ti damo a nakaatakaran ti nadalus a panagdayaw idi a sibaballigi nga inimpluensiaan ni Satanas da Adan ken Eva nga agsukir ken Jehova. Agingga ita, saan pay nga insuko ni Satanas ti gandatna a no mabalbalin ad-adu koma ti tattao a mapagtallikudna iti Dios. Ngem saanto a pulos nga ipalubos ni Jehova a maawan ti nadalus a panagdayaw ditoy daga. Nairaman ti naganna, ken maseknan kadagidiay agserserbi kenkuana. Gapuna, babaen ken Isaias nangaramid iti nakaskasdaaw a kari: “Mapasamakto iti dayta nga aldaw nga addanto ti ramut ni Jesse a sitatakder kas maysa a pagilasinan a maipaay iti il-ili. Kenkuana uray dagiti nasion bumaw-ingdanto nga agimtuod, ket ti lugar a paginanaanna agbalinto a nadayag.” (Isaias 11:10) Idi 537 K.K.P., ti siudad ti Jerusalem a pinagbalin ni David a kabesera ti nasion ket nagserbi a pagilasinan, a nangayab kadagiti matalek a natda kadagiti naiwarawara nga umili a Judio tapno agsubli ken bangonenda manen ti templo.

17. Kasano a ‘timmakder’ ni Jesus a “mangituray kadagiti nasion” idi umuna a siglo ken iti kaaldawantayo?

¹⁷ Nupay kasta, saan laeng a dayta ti itudo ti padto. Kas nakitatayon, itudona ti turay ti Mesias, ti kakaisuna a pudno a Pangulo para kadagiti umili iti isuamin a nasnasion. Inadaw ni apostol Pablo ti Isaias 11:10 tapno ipakitana nga idi kaaldawanna dagiti umili ti nasnasion ket adda lugarda iti kongregasion Kristiano. Kas panangadawna iti patarus ti Septuagint iti daytoy a bersikulo, insuratna: “Ni Isaias kunana: ‘Addanto ti ramut ni Jesse, ket addanto ti maysa a tumakder a mangituray kadagiti nasion; kenkuana dagiti nasion isadagdanto ti namnamada.’” (Roma 15:12) Maysa pay, adda ad-adayo a danonan ti padto​—agingga iti kaaldawantayo inton dagiti umili ti nasnasion ipakitada ti ayatda ken  Jehova babaen ti panangsuportada kadagiti napulotan a kakabsat ti Mesias.​—Isaias 61:5-9; Mateo 25:31-40.

18. Iti kaaldawantayo, kasano a nagbalin ni Jesus a pagilasinan?

¹⁸ Iti moderno-aldaw a kaitungpalanna, nangrugi ti tinukoy ni Isaias a “dayta nga aldaw” idi naitrono ti Mesias a kas Ari ti nailangitan a Pagarian ti Dios idi 1914. (Lucas 21:10; 2 Timoteo 3:1-5; Apocalipsis 12:10) Nanipud idin, nagbalin ni Jesu-Kristo a nalawag a pagilasinan, maysa a senial, para iti naespirituan nga Israel ken kadagiti tattao iti isuamin a nasion nga agtartarigagay iti nalinteg a gobierno. Iti sidong ti panangiwanwan ti Mesias, naidanonen ti naimbag a damag ti Pagarian iti isuamin a nasnasion, kas impadto ni Jesus. (Mateo 24:14; Marcos 13:10) Nabileg ti epekto daytoy a naimbag a damag. Adda “dakkel a bunggoy, nga awan ti tao a makabael a mangbilang, manipud kadagiti isuamin a nasion” nga agpaspasakupen iti Mesias babaen ti pannakitimpuyogda kadagiti napulotan a natda iti nadalus a panagdayaw. (Apocalipsis 7:9) Bayat nga agtultuloy ti isasangbay ti adu a kabbaro tapno makitimpuyogda kadagiti natda iti dayta naespirituan a “balay ti kararag” a kukua ni Jehova, mangnayonda iti dayag ti ‘lugar a paginanaan’ ti Mesias, ti naindaklan a naespirituan a templo ti Dios.​—Isaias 56:7; Haggeo 2:7.

Agserbi ken Jehova ti Nagkaykaysa nga Umili

19. Iti ania a dua nga okasion nga insubli ni Jehova dagiti natda iti ilina a naiwarawara iti intero a daga?

¹⁹ Isaruno nga ipalagip ni Isaias kadagiti Israelita a nangipaay idi ni Jehova iti pakaisalakananda idi naipasango ti nasion iti panangirurumen ti nabileg a kabusor. Dayta a paset ti historia ti Israel​—ti panangluk-at ni Jehova iti nasion manipud iti pannakakautibo sadi Egipto​—ket ipatpateg unay dagiti amin a matalek a Judio. Isurat ni Isaias: “Mapasamakto iti dayta nga aldaw a ni Jehova iyawatnanto manen ti imana, iti maikadua a daras, tapno gun-odenna ti natda iti ilina a mabatinto manipud Asiria ken manipud Egipto ken manipud Patros ken manipud Cus ken manipud Elam ken manipud Sinar ken manipud Hamat ken manipud kadagiti isla ti baybay. Ket pudno unay a mangibayogto iti pagilasinan a maipaay kadagiti nasion ket ummongenna  dagidiay naiwarawara a tattao ti Israel; ket dagidiay napagwarawara iti Juda ummongennanto a sangsangkamaysa manipud iti uppat nga ungto ti daga.” (Isaias 11:11, 12) Kayariganna ti panangkibin kadakuada, idalanto ni Jehova dagiti matalek a natda, agpadpada iti Israel ken Juda manipud kadagiti nasion a nakaiwarasanda ket iyawidnanto ida a sitatalged. Iti bassit a wagas, napasamak daytoy idi 537 K.K.P. Nupay kasta, anian a nadaydayag nga amang ti dakdakkel a kaitungpalanna! Idi 1914, imbayog ni Jehova ti naitrono a Jesu-Kristo a kas “pagilasinan a maipaay kadagiti nasion.” Nanipud idi 1919, dagidiay natda iti “Israel ti Dios” nangrugidan nga agaaripuno iti daytoy a pagilasinan, a sigagagarda a makiraman iti nadalus a panagdayaw iti sidong ti Pagarian ti Dios. Daytoy nagpaiduma a naespirituan a nasion naggapuda “iti tunggal tribu ken pagsasao ken ili ken nasion.”​—Apocalipsis 5:9.

20. Ania a panagkaykaysa ti tagiragsaken ti ili ti Dios apaman a makasublida manipud Babilonia?

²⁰ Deskribiren itan ni Isaias ti panagkaykaysa ti naisubli a nasion. Iti panangtukoyna iti makin-amianan a pagarian kas Efraim ken ti makin-abagatan a pagarian kas Juda, kunana: “Ti panagimon ti Efraim masapul a pumanaw, ket uray dagidiay mangipakpakita iti panangbusor iti Juda magessatdanto. Ti Efraim a mismo saanto nga agimon iti Juda, saanto met a mangipakita ti Juda iti panangbusor iti Efraim. Ket masapul nga agtayabda iti abaga dagiti Filisteo iti agpalaud; sangsangkamaysadanto a mangsamsam kadagiti annak ti Daya. Ti Edom ken ti Moab isudanto dagidiay pangyunnatanda iti imada, ket dagiti annak ni Ammon isudanto dagiti sakupda.” (Isaias 11:13, 14) Inton agsubli dagiti Judio manipud Babilonia, saandanton a mabingay iti dua a nasion. Agkaykaysanto nga agsubli dagiti miembro manipud iti amin a tribu ti Israel iti pagilianda. (Esdras 6:17) Saandanton nga aggiginnura ken agbibinnusor. Kas nagkaykaysa nga umili, parmekendanto dagiti kabusorda kadagiti kabangibang a nasnasion.

21. Kasano a pudno a nakaskasdaaw ti panagkaykaysa ti ili ti Dios itatta?

²¹ Ad-adda pay a nakaskasdaaw ti panagkaykaysa “ti Israel ti  Dios.” Ti 12 a simboliko a tribu ti naespirituan nga Israel tinagiragsakda iti gistay 2,000 a tawenen ti panagkaykaysa a naibatay iti panagayat iti Dios ken kadagiti naespirituan a kakabsatda. (Colosas 3:14; Apocalipsis 7:4-8) Itatta, ti ili ni Jehova​—agpadpada dagiti naespirituan nga Israelita ken dagidiay addaan iti naindagaan a namnama​—tagtagiragsakenda ti talna ken sangalubongan a panagkaykaysa iti sidong ti turay ti Mesias, kasasaad a di mapaspasaran kadagiti iglesia ti Kakristianuan. Addaan dagiti Saksi ni Jehova iti nagkaykaysa a naespirituan a takder a maibusor kadagiti panagregget ni Satanas a mangsinga iti panagdayawda. Kas maymaysa nga ili, itungpalda ti bilin ni Jesus a mangikasaba ken mangisuro iti naimbag a damag ti Pagarian ti Mesias iti isuamin a nasnasion.​—Mateo 28:19, 20.

Maparmekto Dagiti Bangen

22. Kasano a ‘putdento’ ni Jehova “ti dila ti baybay ti Egipto” ken “iwadawadnanto ti imana iti Karayan”?

²² Nagadu dagiti bangen, agpadpada iti literal ken piguratibo, a manglapped iti isusubli dagiti Israelita manipud iti pannakaidestiero. Kasano a maparmek dagita? Kuna ni Isaias: “Ni Jehova sigurado a putdennanto ti dila ti baybay ti Egipto, ket iwadawadnanto ti imana iti Karayan iti kinarangrang ti espirituna. Ket masapul a kabilenna dayta iti pito a napegges nga ayusna, ket pudno a papagnaennanto dagiti tattao kadagiti pallokada.” (Isaias 11:15) Ni Jehova ti mangikkatto iti amin a mangtubeng iti isusubli ti ilina. Uray pay ti bangen a kas iti nakaam-amak a dila ti Nalabaga a Baybay (kas iti Gulf of Suez) wenno kas iti nabileg a Karayan Eufrates a di maballasiw, kayariganna agmaganto, tapno makaballasiw ti tao nga uray dina ikkaten ti pallokana!

23. Kasano a “maaddanto ti maysa a kangrunaan a kalsada manipud iti Asiria”?

²³ Idi kaaldawan ni Moises, nangisagana ni Jehova iti dalan a paglibasan ti Israel manipud Egipto ket nagmartsada nga agturong iti Naikari a Daga. Aramidenna ita ti umarngi a banag: “Maaddanto ti maysa a kangrunaan a kalsada manipud iti Asiria maipaay iti natda iti ilina a mabatinto, no kasano nga adda idi maysa a maipaay iti Israel iti aldaw nga isasang-atna manipud  daga ti Egipto.” (Isaias 11:16) Idalanto ni Jehova dagiti agsubli a kautibo a kasda la magmagna iti kangrunaan a kalsada manipud iti nakaidestieruanda nga agturong iti dagada. Padasento ida a pasardengen dagiti kabusor, ngem addanto kadakuada ni Jehova a Diosda. Sidadamsak met a mararaut itatta dagiti napulotan a Kristiano ken dagiti kakaduada, ngem situturedda nga umabante! Rimmuardan manipud iti moderno nga Asiria, ti lubong ni Satanas, ket tulonganda dagiti sabsabali a mangaramid met iti kasta. Ammoda nga agballigi ken rumangpayanto ti nadalus a panagdayaw. Saan nga aramid ti tao dayta, no di ket ti Dios.

Awan Patinggana a Panagragsak Dagiti Iturayan ti Mesias!

24, 25. Buyogen ti ania nga ebkas ti panagdaydayaw ken panagyaman ti idir-into ti ili ni Jehova?

²⁴ Iti naragsak a sasao, deskribiren itan ni Isaias ti napalaus a panagrag-o ti ili ni Jehova gapu iti pannakatungpal ti saona: “Iti dayta nga aldaw sigurado a kunaemto: ‘Agyamanakto kenka, O Jehova, ta nupay nagpungtotka unay kaniak, ti ungetmo nagin-inut a nagbaw-ing, ket sika liniwliwanak.’” (Isaias 12:1) Nakaro ti panangdisiplina ni Jehova iti nasubeg nga ilina. Ngem itungpal dayta ti nakairantaanna, ti pannakaatur ti relasion dayta a nasion iti Dios ken ti pannakaisubli ti nadalus a panagdayaw. Ipanamnama ni Jehova kadagiti matalek nga agdaydayaw kenkuana nga iti kamaudiananna isalakannanto ida. Di pakasdaawan nga iyebkasda ti panangapresiarda!

²⁵ Naan-anay a napasingkedan ti panagtalek dagiti naisubli nga Israelita ken Jehova, ket iyikkisda: “‘Adtoy! Ti Dios isu ti pakaisalakanak. Agtalekakto ket saanak nga agalinggaget; ta ni Jah Jehova isu ti pigsak ken pannakabalinko, ket isu nagbalin a pakaisalakanak.’ Buyogen ti panagrag-o unay sigurado a sumakdokayto iti danum manipud kadagiti ubbog ti pannakaisalakan.” (Isaias 12:2, 3) Ti Hebreo a sao a naipatarus a ‘pannakabalin’ iti Isa 12 bersikulo 2 agparang a kas “pannakaidayaw” iti patarus a Septuagint. Dagiti agdaydayaw umkisda nga agkanta iti panangidayaw gapu iti panangisalakan ni “Jah Jehova.” Kas  napaababa a porma ti nagan a Jehova, nausar ti “Jah” iti Biblia a mangipasimudaag iti napalaus a rikna ti panangidayaw ken panagyaman. Ti panangusar iti ebkas a “Jah Jehova”​—a madoble ti nadibinuan a nagan​—ad-adda a papigsaenna ti panangidayaw iti Dios iti nangatngato pay a tukad.

26. Siasinoda itatta ti mangipakpakaammo kadagiti nasnasion maipapan iti pannakilangen ti Dios?

²⁶ Dagiti napaypayso nga agdaydayaw ken Jehova dida kabaelan nga ilimed ti rag-oda. Ipadto ni Isaias: “Iti dayta nga aldaw sigurado a kunaenyonto: ‘Agyamankayo ken Jehova! Umawagkayo  iti naganna. Ipakaammoyo kadagiti il-ili dagiti pannakilangenna. Dakamatenyo a ti naganna naitan-ok. Mangaramidkayo iti samiweng ken Jehova, ta isu nagaramid a nakaringringbaw. Maipakpakaammo daytoy iti intero a daga.’” (Isaias 12:4, 5) Nanipud idi 1919, dagiti napulotan a Kristiano​—nga idi agangay tinulongan ti kakaduada a “sabsabali a karnero”​—‘indeklarada a sisasaknap dagiti kinatan-ok daydiay nangayab kadakuada manipud iti kinasipnget nga agturong iti nakaskasdaaw a lawagna.’ Maysada a “napili a puli, . . . maysa a nasantuan a nasion” a nailasin para iti daytoy a panggep. (Juan 10:16; 1 Pedro 2:9) Ideklara dagiti napulotan a maitan-ok ti nasantuan a nagan ni Jehova ken makiramanda a mangipakaammo iti dayta iti isuamin a daga. Idauluanda amin nga agdaydayaw ken Jehova tapno agrag-oda iti probisionna para iti pannakaisalakanda. Kas iti idir-i ni Isaias: “Umkiska iti makasisileng ket agpukkawka gapu iti rag-o, O sika a babai nga agnanaed iti Sion, ta naindaklan iti tengngam Daydiay Santo ti Israel”! (Isaias 12:6) Ni Jehova a Dios a mismo Daydiay Santo ti Israel.

Kumita iti Masanguanan a Buyogen ti Panagtalek!

27. Bayat nga ur-urayenda ti kaitungpalan ti namnamada, makapagtalek dagiti Kristiano iti ania?

²⁷ Itatta minilion dagiti agaaripuno iti “pagilasinan a maipaay iti il-ili”​—ni Jesu-Kristo a naitronon iti Pagarian ti Dios. Pagragsakanda ti agpaituray iti dayta a Pagarian ket maay-ayatanda a mangam-ammo ken Jehova a Dios ken ti Anakna. (Juan 17:3) Maragsakanda unay iti nagkaykaysa a Nakristianuan a panagkakaduada ket ikagkagumaananda unay a taginayonen ti talna nga isu ti pakailasinan dagiti pudno nga adipen ni Jehova. (Isaias 54:13) Gapu ta kombinsidoda a ni Jah Jehova ket Dios a mangtungpal kadagiti karina, agtalekda iti namnamada ket pagragsakanda unay nga iburay dayta kadagiti sabsabali. Sapay koma ta tunggal maysa nga agdaydayaw ken Jehova itultuloyna nga usaren ti isuamin a pigsana nga agserbi iti Dios ken mangtulong kadagiti dadduma a mangaramid met iti kasta. Ipapuso koma dagiti isuamin ti sasao ni Isaias ket agrag-oda iti pannakaisalakan baeten ti Mesias ni Jehova!

[Footnotes]

[Salsaludsod]

[Dagiti Ladawan iti panid 158]

Ti Mesias ket “saringit” manipud ken Jesse, babaen ken Ari David

 [Ladawan iti panid 162]

[Ladawan iti panid 170]

Ti Isaias 12:4, 5, kas agparang iti Dead Sea Scrolls (Napagminar dagiti nagparangan ti nagan ti Dios)