Kapitulo Dies

Ti Kari Maipapan iti Prinsipe ti Kappia

Isaias 8:19–9:7

1. Ania ti napasaranen ti sangatauan nanipud idi tiempo ni Cain?

AGARUP innem a ribu a tawenen ti napalabas, nayanak ti immuna a maladaga. Cain ti naganna, ket naisangsangayan unay ti pannakayanakna. Saan pay idi a nakakita iti maladaga dagiti dadakkelna, wenno dagiti anghel, ken uray pay ti Namarsua. Daytoy kappasngay a maladaga ket nalabit isu koma ti pangnamnamaan ti nakondenar a puli ti tao. Anian a makapaupay ta, idi dimmakkelen, nagbalin a mammapatay! (1 Juan 3:12) Nanipud idin nasaksianen ti sangatauan ti di mabilang a sabsabali pay a pammapatay. Gapu ta pagannayasan dagiti tattao ti agaramid iti dakes, awan panagkakappiada iti maysa ken maysa wenno iti Dios.​—Genesis 6:5; Isaias 48:22.

2, 3. Aniada a namnama ti linuktan ni Jesu-Kristo, ket aniat’ masapul nga aramidentayo tapno awatentayo dagita a bendision?

² Agarup uppat a milenio kalpasan ti pannakayanak ni Cain, adda sabali a maladaga a nayanak. Jesus ti naganna, ket naisangsangayan unay ti pannakayanakna. Birhen ti nangipasngay kenkuana, babaen ti bileg ti nasantuan nga espiritu​—ti kakaisuna a kasta a pannakayanak sigun iti historia. Idi mayanak, umariwekwek a nararagsak nga anghel ti nangidaydayaw iti Dios babaen iti kanta, a kunkunada: “Dayag iti Dios kadagiti kangatuan, ket iti daga talna kadagiti tattao nga addaan naimbag a nakem.” (Lucas 2:13, 14) Imbes a nagbalin a mammapatay, linuktan ni Jesus ti dalan tapno makikappia ti tattao iti Dios ken tapno magun-odda ti agnanayon a biag.​—Juan 3:16; 1 Corinto 15:55.

 ³ Impadto ni Isaias a maawaganto ni Jesus a “Prinsipe ti Kappia.” (Isaias 9:6) Ipaayna ti mismo a biagna para iti sangatauan, iti kasta agbalin a posible ti pannakapakawan ti basbasol. (Isaias 53:11) Itatta, mabalin a maragpat ti pannakikappia iti Dios ken ti pannakapakawan ti basbasol babaen iti pammati ken Jesu-Kristo. Ngem saan nga automatiko ti kakasta a bendision. (Colosas 1:21-23) Dagidiay agtarigagay kadagita masapul a sursuruenda ti agtulnog ken Jehova a Dios. (1 Pedro 3:11; idiligyo ti Hebreo 5:8, 9.) Idi kaaldawan ni Isaias, namimpinsan a maisupadi ti inaramid ti Israel ken ti Juda.

Panagpatulong Kadagiti Sairo

4, 5. Ania ti kasasaad ti bambanag idi kaaldawan ni Isaias, ket siasino ti pagpatulongan dagiti dadduma?

⁴ Gapu iti kinasukirda, nakapimpiman ti moral a kasasaad dagiti kapanawenan ni Isaias, a nayabutda iti naespirituan a kinasipnget. Awan kappia uray iti makin-abagatan a pagarian ti Juda, nga ayan ti templo ti Dios. Kas resulta ti dida panagmatalek, agpegpeggad a rauten dagiti Asirio ti umili ti Juda, ket narigat a kasasaad ti agur-uray iti sanguananda. Siasino ti pagpatulonganda? Nakalkaldaang, adu ti nagpatulong ken Satanas, saan a ken Jehova. Saan, dida umararaw iti nagan ni Satanas. Imbes ketdi, kas ken Ari Saul idi ugma, makinaminda iti espiritismo, nga agbirokda iti solusion dagiti problemada babaen ti panangpadasda a makiuman kadagiti natay.​—1 Samuel 28:1-20.

⁵ Itantandudo pay ketdi ti dadduma daytoy nga aramid. Dinakamat ni Isaias ti kasta nga apostasia idi kunaenna: “No kas pagarigan kunaendanto kadakayo: ‘Agkiddawkayo kadagiti espiritistiko a mannakiuman wenno kadagidiay addaan iti espiritu ti panagipadles isuda nga agan-anibaar ken agar-arasaas,’ saan aya nga iti Diosna ti rebbeng a pagkiddawan ti aniaman nga ili? Rebbeng aya ti agkiddaw kadagiti natay a tattao  maigapu kadagiti sibibiag a tattao?” (Isaias 8:19) Kabaelan dagiti mannakiuman iti espiritu nga allilawen ti tattao, nga ‘aganibaar ken agarasaasda.’ Ti kakasta a karkarna a timek, a kunaenda a naggapu iti espiritu dagiti natay, ket mabalin nga ipangngeg ti sibibiag a medium babaen ti bentrilokismo. Ngem no dadduma, mabalin a direkta a makibiang dagiti sairo ket tuladenda dagiti natay, a kas iti nabatad a napasamak idi nakiuman ni Saul iti mangkukulam idiay Endor.​—1 Samuel 28:8-19.

6. Apay a dakdakkel ti basol dagidiay Israelita a nakinamin iti espiritismo?

⁶ Mapaspasamak amin daytoy idiay Juda nupay imparit ni Jehova ti espiritismo. Sigun iti Linteg Mosaiko, mapapatay ti makabasol iti kasta. (Levitico 19:31; 20:6, 27; Deuteronomio 18:9-12) Apay a makaaramid iti kasta a nakaro a salungasing ti ili a naisangsangayan a sanikua ni Jehova? Agsipud ta tinallikudanda ti Linteg ken patigmaan ni Jehova ket ‘napatangkenda babaen ti makaallilaw a pannakabalin ti basol.’ (Hebreo 3:13) “Ti pusoda nagbalin a di makarikna a kas iti taba,” ket naisinada iti Diosda.​—Salmo 119:70, NW. *

7. Kasano a tultuladen itatta ti adu a tattao dagiti Israelita idi kaaldawan ni Isaias, ket anianto ti masakbayan dagita no dida agbabawi?

⁷ Nalabit irasonda, ‘Ania ti pagimbagan ti Linteg ni Jehova idinto ta dandanidatayon rauten dagiti Asirio?’ Kayatda ti napartak ken nalaka a solusion ti parikutda ket didan maanusan nga urayen ti panangibanag ni Jehova iti pagayatanna. Uray met iti kaaldawantayo, adu ti di mangikankano iti linteg ni Jehova ket birokenda dagiti mannakiuman iti espiritu, agkonsultada kadagiti horoscope, ken agpannurayda iti dadduma pay a porma ti okultismo tapno marisut dagiti problemada. Ngem kas met laeng idi, nakakatkatawa itatta no kadagiti natay ti pagpatulongan dagiti sibibiag. Ti masakbayan ti asinoman a di agbabawi a mangalagad iti kakasta a banag ket maikanunongto “kadagiti  manangpapatay ken kadagiti mannakiabig ken . . . kadagiti managrukbab iti didiosen ken isuamin dagiti managulbod.” Awanen ti namnamada nga agbiag iti masanguanan.​—Apocalipsis 21:8.

‘Linteg ken Pammatalged’ ti Dios

8. Ania ti “linteg” ken “pammatalged” nga isu koma itatta ti pagpaiwanwanantayo?

⁸ Pamiliar idiay Juda ti linteg ni Jehova a mangipawil iti espiritismo, agraman ti dadduma pay a bilbilinna. Naitalimeng dayta a naisurat. Itatta magun-odanen dayta a Saona iti nakompleton a kasuratan. Isu dayta ti Biblia, a ti linaonna ket saan laeng a ti pakagupgopan dagiti nadibinuan a linteg ken reglamento no di pay ket ti pakasaritaan ti pannakilangen ti Dios iti ilina. Daytoy a salaysay ti Biblia iti pannakilangen ni Jehova buklenda ti pammatalged, wenno pammaneknek, a mangisuro kadatayo maipapan iti personalidad ken galgalad ni Jehova. Imbes a makiumanda kadagiti natay, sadino koma ti pagpaiwanwanan dagiti Israelita? Sumungbat ni Isaias: “Iti linteg ken iti pammatalged!” (Isaias 8:20a) Wen, dagidiay agbirbirok iti pudno a lawag rumbeng a mapanda iti naisurat a Sao ti Dios.

9. Adda kadi mamaayna ti sagpaminsan a panagadaw iti Biblia dagidiay di agbabawi a managbasol?

⁹ Dagiti dadduma nga Israelita a makiramraman iti espiritismo mabalin a kunada a raemenda ti naisurat a Sao ti Dios. Ngem ubbaw ken panaginsisingpet ti kasta a sasao. Kuna ni Isaias:  “Sigurado a sasawendanto ti maitunos iti daytoy a sasao nga awananto iti lawag ti bannawag.” (Isaias 8:20b) Ania a sasao ti tuktukoyen ditoy ni Isaias? Nalabit ti sasao nga: “Iti linteg ken iti pammatalged!” Mabalin nga agisitar dagiti dadduma nga apostata nga Israelita iti Sao ti Dios, a kas met kadagiti apostata ken dadduma pay itatta a mabalin nga agadaw iti Kasuratan. Ngem agingga laeng dagita iti sao. Ti panagadaw iti Kasuratan ket saan a mangitunda iti “lawag ti bannawag,” wenno pannakalawag nga aggapu ken Jehova, no saan a mapakuyogan iti panagaramid  iti pagayatan ni Jehova ken panangiwaksi kadagiti narugit nga aramid. *

“Saan a Bisin iti Tinapay”

10. Kasano nga agsagsagaba dagiti umili ti Juda gapu iti panangilaksidna ken Jehova?

¹⁰ Ti panagsukir ken Jehova agresulta iti nasipngetan nga isip. (Efeso 4:17, 18) Iti naespirituan a panagsao, nagbalin a bulsek dagiti umili ti Juda, nga awananda iti pannakaawat. (1 Corinto 2:14) Deskribiren ni Isaias ti kasasaadda: “Tunggal maysa sigurado a marigrigatan ken sibibisinto a lumasat iti daga.” (Isaias 8:21a) Gapu iti di kinamatalek ti nasion​—nangnangruna idi panagturay ni Ari Acaz​—agpegpeggad ti pannakataginayon ti Juda kas agwaywayas a pagarian. Nalikmut ti nasion kadagiti kabusor. Agsasaruno ti panangraut ti buyot ti Asiria kadagiti siudad ti Juda. Paglangalangen dagiti kabusor ti nabunga a daga, ket agkirang ti taraon. Adu ti ‘marigrigatan ken agbisbisin.’ Ngem adda pay sabali a kita ti bisin a mangparigat iti daga. Sumagmamano a dekada kasakbayanna, impadto ni Amos: “Adtoy, umay dagiti al-aldaw, kuna ni Apo Jehova, nga ipaw-itkonto ti bisin ditoy daga, saan a bisin iti tinapay, wenno waw iti danum, no saan ket a panagdengngeg kadagiti sao ni Jehova.” (Amos 8:11) Laklak-amen itan ti Juda ti kasta a naespirituan a bisin!

11. Maleksionanto kadi ti Juda manipud iti pannakadisiplinana?

¹¹ Maleksionto kadi ti Juda ket agsubli ken Jehova? Iwaksinto kadi dagiti umilina ti espiritismo ken idolatria ket agsublida “iti linteg ken iti pammatalged”? Makita a nasaksakbay ni Jehova ti reaksionda: “Mapasamakto a gapu ta isu mabisin ket pinagrurodna ti bagina, pudno nga ilunodnanto ti arina ken ti Diosna ket sigurado a kumitanto iti ngato.” (Isaias 8:21b) Wen, adunto ti mangpabasol iti natauan nga arida gapu ta intuggodna ida iti  daytoy a situasion. Dadduma ti simamaagto pay a mangpabasol ken Jehova gapu kadagiti kalamidad a linak-amda! (Idiligyo ti Jeremias 44:15-18.) Itatta, adu ti kasta met laeng ti reaksionda, a pabasolenda ti Dios gapu kadagiti trahedia a gapuanan ti kinadangkes ti tao.

12. (a) Aniat’ napasamak iti Juda gapu iti itatallikudna iti Dios? (b) Ania ti tumaud a napapateg a salsaludsod?

¹² Mangyeg ngata iti talna kadagiti taga Juda ti panangilunodda iti Dios? Saan. Ipadto ni Isaias: “Iti daga isu kumitanto, ket, adtoy! rigat ken sipnget, kinalidem, narigat a tiempo ken kinadaguyemyem nga awanan raniag.” (Isaias 8:22) Kalpasan ti itatangadda idiay langit tapno pabasolenda ti Dios, kumitada manen iti daga, iti nakalkaldaang a kasasaadda. Ti itatallikudda iti Dios nangituggod iti kalamidad. (Proverbio 19:3) Ngem dagidiay ngay inkari ti Dios kada Abraham, Isaac, ken Jacob? (Genesis 22:15-18; 28:14, 15) Matungday ngata dagiti kari ni Jehova? Mapagpatingga ngata dagiti Asirio wenno sabsabali pay a puersa militar ti naarian a linia a naikari kada Juda ken David? (Genesis 49:8-10; 2 Samuel 7:11-16) Agnanayonto ngata a makondenar dagiti Israelita iti kinasipnget?

Daga a ‘Naumsi’

13. Ania ti “Galilea dagiti nasion,” ket kasano a ‘naumsi’ dayta?

¹³ Iparipirip itan ni Isaias ti maysa kadagiti kakaruan a didigra a mapasamak kadagiti kaputotan ni Abraham: “Awanto ti kinalidem a kas idi naaddaan ti daga iti pakarigatan, kas iti immun-una a tiempo idi a ti maysa inumsina ti daga ti Zabulon ken ti daga ti Neftali ken idi nga iti naud-udi a tiempo pinagbalin ti maysa a maidayaw dayta​—iti dalan iti igid ti baybay, iti rehion ti Jordan, Galilea dagiti nasion.” (Isaias 9:1) Ti Galilea ket maysa a teritoria iti makin-amianan a pagarian ti Israel. Iti padto ni Isaias, saklawenna “ti daga ti Zabulon ken ti daga ti Neftali” kasta met ti “dalan iti igid ti baybay,” maysa a kadaanan a kalsada a dimmalan iti igid ti Baybay ti Galilea ken nagturong iti Baybay Mediteraneo. Idi kaaldawan ni Isaias, naawagan ti rehion iti “Galilea dagiti nasion,” a nalabit gapu ta adu kadagiti siudadna ti nagnaedan  dagiti saan nga Israelita. * Kasano a ‘naumsi’ daytoy a daga? Pinarmek dayta dagiti pagano nga Asirio, indestieroda dagiti Israelita, sa dagiti pagano a saan a kaputotan ni Abraham ti pinagnaedda iti intero a rehion. Iti kasta, ti makin-amianan a pagarian a buklen ti sangapulo a tribu ket agpukaw iti historia kas maysa a naisalsalumina a nasion!​—2 Ar-ari 17:5, 6, 18, 23, 24.

14. Kasano a ti “kinalidem” ti Juda nalaglag-anto ngem iti sangapulo-tribu a pagarian?

¹⁴ Pinarigat met dagiti Asirio ti Juda. Agnanayonto kadi nga ‘aglidem’ dayta a kas met iti sangapulo-tribu a pagarian nga inrepresentar da Zabulon ken Neftali? Saan. Iti “naud-udi a tiempo,” bendisionan ni Jehova ti rehion ti makin-abagatan a pagarian ti Juda ken uray pay iti daga a dati nga inturayan ti makin-amianan a pagarian. Kasano?

15, 16. (a) Iti ania a “naud-udi a tiempo” nga agbalbaliw ti situasion “kadagiti distrito ti Zabulon ken Neftali”? (b) Kasano a napadayawan daydi daga a naumsi?

¹⁵ Sungbatan ni apostol Mateo daytoy a saludsod iti naipaltiing a rekordna maipapan iti naindagaan a ministerio ni Jesus. Kas panangdeskribirna kadagidi immun-una nga aldaw dayta a ministerio, kuna ni Mateo: “Kalpasan a pinanawanna ti Nazaret, dimteng ken nagtaeng [ni Jesus] idiay Capernaum iti igid ti baybay kadagiti distrito ti Zabulon ken Neftali, tapno matungpal ti naisao babaen ken Isaias a mammadto, a kunkunana: ‘O daga ti Zabulon ken daga ti Neftali, nga adda iti denna ti dalan ti baybay, iti sabali a bangir ti Jordan, Galilea dagiti nasion! dagiti tattao nga agtugtugaw iti sipnget nakakitada ti dakkel a lawag, ket no maipapan kadagidiay agtugtugaw iti rehion ti anniniwan ti patay, timpuar ti lawag kadakuada.’”​—Mateo 4:13-16.

¹⁶ Wen, ti “naud-udi a tiempo” nga impadto ni Isaias isu ti tiempo ti naindagaan a ministerio ni Kristo. Idiay Galilea ti kaaduan a nangbusbosan ni Jesus iti naindagaan a biagna. Idiay distrito ti Galilea ti nangirugianna iti ministeriona ket inrugina nga  impakaammo: “Ti pagarian ti langlangit immasidegen.” (Mateo 4:17) Sadiay Galilea ti nangidiskursuanna iti nalatak a Sermonna idiay Bantay, nangpilianna kadagiti apostolna, damo a nangaramidanna iti milagro, ken sadiay a nagparang iti agarup 500 a pasurotna kalpasan ti panagungarna. (Mateo 5:1–7:27; 28:16-20; Marcos 3:13, 14; Juan 2:8-11; 1 Corinto 15:6) Iti kastoy a wagas tinungpal ni Jesus ti padto ni Isaias babaen ti panangpadayawna iti “daga ti Zabulon ken ti daga ti Neftali.” Siempre, ti ministerio ni Jesus ket saan laeng a para kadagiti umili ti Galilea. Babaen ti panangikasabana iti naimbag a damag iti intero a pagilian, ‘indayaw’ ni Jesus ti intero a nasion ti Israel, a pakairamanan ti Juda.

Ti “Dakkel a Lawag”

17. Kasano a nagsilnag ti “dakkel a lawag” iti Galilea?

¹⁷ Daydiay ngay dinakamat ni Mateo a “dakkel a lawag” idiay Galilea? Naadaw met daytoy iti padto ni Isaias. Insurat ni Isaias: “Dagiti umili a magmagna idi iti sipnget nakakitada iti dakkel a lawag. No maipapan kadagidiay agnanaed iti daga ti napuskol a kinasipnget, ti lawag a mismo nagsilnag kadakuada.” (Isaias 9:2) Idi umuna a siglo K.P., ti lawag ti kinapudno ket liningdan dagiti pagano a kinaulbod. Dagiti Judio a panguluen ti relihion pinakaroda ti problema babaen ti panangsalimetmet iti narelihiosuan a tradisionda a gapu iti dayta ‘pinagbalinda ti sao ti Dios nga awan kapapay-anna.’ (Mateo 15:6) Nairurumen ken nariribukan dagidiay napakumbaba, a sinursurotda dagiti “bulsek a mangidaldalan.” (Mateo 23:2-4, 16) Idi nagparang ni Jesus a Mesias, naluktan iti nakaskasdaaw a wagas dagiti mata ti adu a napakumbaba a tattao. (Juan 1:9, 12) Ti trabaho ni Jesus bayat nga adda ditoy daga ken dagiti bendision nga imbunga ti datonna ket maikanatad ti pannakadeskribirna iti padto ni Isaias kas “dakkel a lawag.”​—Juan 8:12.

18, 19. Ania ti pakaigapuan ti dakkel a panagrag-o dagidiay nangipangag iti lawag?

¹⁸ Adu ti pakaigapuan ti panagrag-o dagidiay nangipangag iti lawag. Intuloy ni Isaias: “Ti nasion pinagbalinmo nga  aduan umili; maipaay iti dayta pinadakkelmo ti panagrag-o. Nagrag-oda iti sanguanam kas iti panagrag-o iti tiempo ti panagani, kas kadagidiay agrag-o no bingbingayenda ti samsam.” (Isaias 9:3) Gapu iti panangaskasaba ni Jesus ken dagiti pasurotna, nagparang dagidiay nasingpet ti panagpuspusoda, nga impakitada ti tarigagayda nga agdayaw ken Jehova iti espiritu ken kinapudno. (Juan 4:24) Iti nakurang nga uppat a tawen, umariwekwek ti nangabrasa iti Kinakristiano. Tallo ribu ti nabautisaran idi aldaw ti Pentecostes 33 K.P. Di nagbayag kalpasanna, “ti bilang dagiti lallaki nagbalin nga agarup lima ribu.” (Aramid 2:41; 4:4) Bayat a sireregta nga insilnag dagiti adalan ti lawag, “ti bilang dagiti adalan nagtultuloy nga umadu iti kasta unay idiay Jerusalem; ket maysa a dakkel a bunggoy dagiti papadi ti nangrugi nga agbalin a natulnog iti pammati.”​—Aramid 6:7.

¹⁹ Kas kadagidiay agrag-o gapu iti naruay nga apit wenno agragsak iti pannakabingbingay ti napateg a samsam kalpasan ti dakkel a panagbiktoria iti gubat, nagrag-oan dagiti pasurot ni Jesus ti irarang-ay. (Aramid 2:46, 47) Idi agangay, pinagraniag ni Jehova ti lawag kadagiti nasion. (Aramid 14:27) Gapuna, dagiti tattao iti isuamin a rasa nagrag-oda gapu ta naluktanen kadakuada ti dalan tapno makaadanida ken Jehova.​—Aramid 13:48.

“Kas idi Aldaw ti Midian”

20. (a) Kasano a nagbalin dagiti Midianita a kabusor ti Israel, ket kasano a pinagpatingga ni Jehova ti pammutbutengda? (b) Kasano nga iti masanguanan nga “aldaw ti Midian” pagpatinggaento ni Jesus ti pammutbuteng dagiti kabusor ti ili ti Dios?

²⁰ Permanente dagiti epekto ti trabaho ti Mesias, kas makitatayo iti sumaruno a sasao ni Isaias: “Ti sangol ti awitda ken ti baston kadagiti abagada, ti sarukod daydiay mangdagdag kadakuada nga agtrabaho, binungtobungtolmo a kas idi aldaw ti Midian.” (Isaias 9:4) Sinigsiglo kasakbayan ti kaaldawan ni Isaias, nakikumplot dagiti Midianita kadagiti Moabita tapno sulisogenda ti Israel nga agbasol. (Numeros 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Kalpasanna, pinagaligaget dagiti Midianita dagiti Israelita babaen ti panangraut ken panangsamsamda kadagiti purok ken taltalonda  iti pito a tawen. (Oc-ocom 6:1-6) Ngem idi agangay, pinarmek ni Jehova dagiti buyot ti Midian babaen ken adipenna a Gideon. Kalpasan dayta nga “aldaw ti Midian,” awan pakakitaan a nagsagaba manen ti ili ni Jehova iti im-ima dagiti Midianita. (Oc-ocom 6:7-16; 8:28) Iti asidegen a masanguanan, ti dakdakkel a Gideon a ni Jesu-Kristo, talipuposennanto dagiti moderno-aldaw a kabusor ti ili ni Jehova. (Apocalipsis 17:14; 19:11-21) Iti kasta, “kas idi aldaw ti Midian,” magun-odto ti naan-anay ken manayon a panagbiktoria, saan a babaen ti pannakabalin ti tao, no di ket babaen ti bileg ni Jehova. (Oc-ocom 7:2-22) Saanton a pulos nga agsagaba ti ili ti Dios iti sidong ti sangol ti panangirurumen!

21. Ania ti ipasimudaag ti padto ni Isaias maipapan iti pagbanaganto ti gubat?

²¹ Ti pannakaipakita ti nadibinuan a pannakabalin ket saan a panangipadayag iti gubat. Ni napagungar a Jesus ti Prinsipe ti Kappia, ket babaen ti panangikisapna kadagiti kabusorna, iyegnanto ti agnanayon a kappia. Sawen itan ni Isaias ti naan-anay a pannakadadael dagiti ramramit ti militar babaen iti apuy: “Ti tunggal botas daydiay agbaddebaddek a nabuyogan iti panagdayyeg ken ti kagay a naipatulid iti dara nagpaayda pay iti pannakapuor kas taraon ti apuy.” (Isaias 9:5) Saanton a pulos a marikna manen ti panagdayyeg ti botas dagiti agmartmartsa a soldado. Saanton a pulos a makita dagiti daradara nga uniporme dagiti soldado a naigamer iti gubat. Awanton ti gubat!​—Salmo 46:9.

“Nakaskasdaaw a Manangbalakad”

22. Ania a nadumaduma a naimpadtuan a nagan ti naited ken Jesus iti libro ni Isaias?

²² Iti daydi namilagruan a pannakaipasngayna, inawat daydiay nayanak nga agbalin a Mesias ti nagan a Jesus, a kaipapananna “Ni Jehova ti Pakaisalakanan.” Ngem addada pay sabali a naganna, naimpadtuan a nagnagan a mangibalabala iti napateg nga akemna ken ti natan-ok a saadna. Maysa kadagita a nagan isu ti Emmanuel, a kaipapananna “Adda Kadatayo ti Dios.”  (Isaias 7:14, footnote ti New World Translation of the Holy Scriptures​—With References) Deskribiren itan ni Isaias ti sabali pay a naimpadtuan a nagan: “Adda maysa nga ubing a nayanak kadatayo, adda maysa nga anak a lalaki a naited kadatayo; ket ti naprinsipean a panagturay maiparabawto iti abagana. Ket mapanagananto iti Nakaskasdaaw a Manangbalakad, Mannakabalin a Dios, Agnanayon nga Ama, Prinsipe ti Kappia.” (Isaias 9:6) Usigenyo ti naan-anay a kaipapanan daytoy nadumaduma a naimpadtuan a nagan.

23, 24. (a) Kasano a “Nakaskasdaaw a Manangbalakad” ni Jesus? (b) Kasano a matulad itatta dagiti Kristiano a mammalakad ti ulidan ni Jesus?

²³ Ti manangbalakad ket daydiay mangted iti balakad, wenno pammagbaga. Idi adda ditoy daga, nangipaay ni Jesu-Kristo kadagiti nakaskasdaaw a balakad. Mabasatayo iti Biblia a “nagsiddaaw unay dagiti bunggoy iti wagas ti panangisurona.” (Mateo 7:28) Masirib ken mannakipagrikna a Manangbalakad, a nakaskasdaaw ti pannakatarusna iti pakabuklan ti tao. Ti balakadna ket saan laeng a mangbabalaw wenno mangkastigo. Kaaduanna, wagas dayta ti panangisuro ken naayat a pammagbaga. Nakaskasdaaw ti balakad ni Jesus gapu ta kanayon a nainsiriban, perpekto, ken di agkamali. No masurot dayta, mangitunda iti biag nga agnanayon.​—Juan 6:68.

²⁴ Ti balakad ni Jesus ket saan a basta gapuanan ti nasaririt nga isipna. Imbes ketdi, kunana: “Ti isursurok ket saanko a kukua, no di ket kukua daydiay nangibaon kaniak.” (Juan 7:16) Kas iti kaso ni Solomon, ni Jehova a Dios ti Gubuayan ti sirib ni Jesus. (1 Ar-ari 3:7-14; Mateo 12:42) Ti ulidan ni Jesus tignayenna koma dagiti mannursuro ken mammalakad iti kongregasion Kristiano tapno ibatayda a kanayon ti pannursuroda iti Sao ti Dios.​—Proverbio 21:30.

“Mannakabalin a Dios” ken “Agnanayon nga Ama”

25. Ania ti ibaga kadatayo ti nagan a “Mannakabalin a Dios” maipapan iti nailangitan a Jesus?

²⁵ Ni Jesus ket maysa met a “Mannakabalin a Dios” ken “Agnanayon nga Ama.” Dina kayat a sawen a sallinanna ti autoridad  ken saad ni Jehova, nga isu ti “Dios nga Amatayo.” (2 Corinto 1:2) Ni Jesus “saanna a pinanunot ti panangagaw, kayatna a sawen, nga isu makipada koma iti Dios.” (Filipos 2:6) Naawagan a Mannakabalin a Dios, saan a Mannakabalin-amin a Dios. Saan a pulos a pinanunot ni Jesus nga isu ti Dios a Mannakabalin-amin, ta dinakamatna ni Amana kas “ti maymaysa a pudno a Dios,” kayatna a sawen, ti kakaisuna a Dios a rumbeng a pagdayawan. (Juan 17:3; Apocalipsis 4:11) Iti Kasuratan, ti sao a “dios” mabalin a kaipapananna “daydiay mannakabalin” wenno “daydiay napigsa.” (Exodo 12:12; Salmo 8:5; 2 Corinto 4:4) Sakbay nga immay ni Jesus ditoy daga, isu ket “maysa a dios,” “adda idi iti langa ti Dios.” Kalpasan a napagungar, nagsubli iti nangatngato pay a saad idiay langit. (Juan 1:1; Filipos 2:6-11) Malaksid iti dayta, adda pay kanayonan a kayulogan ti titulo a “dios.” Naawagan a “didios” dagiti ukom iti Israel​—nga iti naminsan ni Jesus a mismo ti nangyawag iti kasta. (Salmo 82:6; Juan 10:35) Ni Jesus ti dinutokan ni Jehova nga Ukom, a “naikeddeng a mangukom kadagiti sibibiag ken kadagiti natay.” (2 Timoteo 4:1; Juan 5:30) Nalawag, maikanatad a managanan iti Mannakabalin a Dios.

26. Apay a maawagan ni Jesus nga “Agnanayon nga Ama”?

²⁶ Ti titulo nga “Agnanayon nga Ama” tuktukoyenna ti pannakabalin ken autoridad ti Mesianiko nga Ari a mangted kadagiti tattao iti namnama a biag nga agnanayon ditoy daga. (Juan 11:25, 26) Ipapatay ti impatawid ti immuna nga amatayo a ni Adan. Ni Jesus, ti maudi nga Adan, “nagbalin a mangted-biag nga espiritu.” (1 Corinto 15:22, 45; Roma 5:12, 18) No kasano nga agbiag nga agnanayon ni Jesus, ti Agnanayon nga Ama, agnanayonto met a tagiragsaken ti natulnog a sangatauan dagiti pagimbagan ti kinaamana.​—Roma 6:9.

“Prinsipe ti Kappia”

27, 28. Aniada a nakaskasdaaw a gunggona ti lak-amen dagidiay iturayan ti “Prinsipe ti Kappia” agpadpada itan ken iti masanguanan?

²⁷ Malaksid iti agnanayon a biag, masapul met ti tao ti kappia, agpadpada ti pannakikappia iti Dios ken iti padana a tao. Uray  pay itatta, dagidiay agpasakup iti turay ti “Prinsipe ti Kappia” ‘pinitpitdan dagiti kampilanda a pinagbalin a subsob ti arado ken dagiti pikada a pinagbalin a pangarbas a getgetteng.’ (Isaias 2:2-4) Awan ing-ingpenda a gura a maipuon kadagiti dangadang iti politika, teritoria, rasa, wenno ekonomia. Agkaykaysada iti panagdayaw iti maymaysa a pudno a Dios, ni Jehova, ket ikagkagumaanda a taginayonen ti natalna a relasionda kadagiti kaarrubada, agpadpada iti uneg ken ruar ti kongregasion.​—Galacia 6:10; Efeso 4:2, 3; 2 Timoteo 2:24.

²⁸ Iti tiempo nga inkeddeng ti Dios, ipasdekto ni Kristo ditoy daga ti sangalubongan a kappia, a natibker ti pannakaipasdekna ken permanente. (Aramid 1:7) “Ti kinaruay ti naprinsipean a panagturay ken ti kappia awanto ti ngudona, iti trono ni David ken iti pagarianna tapno ipasdek a sititibker dayta ken tapno taginayonen dayta babaen ti kinahustisia ken babaen ti kinalinteg, manipud itan ken agingga iti tiempo a di nakedngan.” (Isaias 9:7a) Saanto nga agbalin a nauyong a diktador ni Jesus inton ipakatna ti autoridadna kas Prinsipe ti Kappia. Salaknibannanto ti wayawaya dagiti iturayanna ket dinanto puersaen ida nga agpasakup. Imbes ketdi, amin nga aramidennanto ket “babaen ti kinahustisia ken babaen ti kinalinteg.” Anian a makaparagsak a panagbalbaliw!

29. Ania ti rumbeng nga aramidentayo no tarigagayantay a tagiragsaken ti bendision nga agnanayon a kappia?

²⁹ Gapu kadagiti nakaskasdaaw a kayulogan ti naimpadtuan a nagan ni Jesus, pudno a nakaay-ayat ti konklusion ni Isaias iti daytoy a paset ti padtona. Insuratna: “Ti mismo a regta ni Jehova ti buybuyot aramidennanto daytoy.” (Isaias 9:7b) Wen, sireregta nga agtignay ni Jehova. Awan ti aramidenna a di naimpusuan. Masiguradotayo nga aniaman nga ikarina, tungpalennanto a naan-anay. Ngarud, asinoman nga agtarigagay iti agnanayon a kappia, agserbi koma a naimpusuan ken Jehova. Kas ken Jehova a Dios ken ni Jesus, ti Prinsipe ti Kappia, sapay koma ta amin nga ad-adipen ti Dios agbalinda a “naregta iti nasayaat nga ar-aramid.”​—Tito 2:14.

[Footnotes]

[Salsaludsod]

[Mapa/Ladawan iti panid 122]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Corazin

Betsaida

Capernaum

Tanap ti Genesaret

Baybay ti Galilea

Magadan

Tiberias

Karayan Jordan

GADARA

Gadara

 [Ladawan iti panid 119]

Agpadpada a naisangsangayan unay ti pannakayanakda Cain ken Jesus. Ngem ti laeng pannakayanak ni Jesus ti nangyeg iti naragsak a resulta

[Ladawan iti panid 121]

Addanto bisin a nakarkaro nga amang ngem iti panagbisin iti tinapay ken pannakawaw iti danum

 [Ladawan iti panid 127]

Ni Jesus ket maysa idi a lawag iti daga