Kapitulo Trese

“Agdir-ikayo a Sirarag-o a Sangsangkatunos”!

Isaias 52:1-12

1. Apay a pakaigapuan ti panagrag-o ti naimpadtuan a sasao ti Isaias kapitulo 52, ket ania ti dua a kaitungpalan dagita?

PANNAKAWAYAWAYA! Adda pay kadi naragragsak ngem iti dayta a manamnama dagiti nakautibo a tattao? Yantangay pannakawayawaya ken pannakaisubli ti kangrunaan a tema iti libro ni Isaias, saan a nakaskasdaaw a malaksid iti Salmo, ad-adu a sasao maipapan iti rag-o ti linaon daytoy a libro ti Biblia ngem iti aniaman a sabali a libro. Nangnangruna a mangipaay ti Isaias kapitulo 52 iti pakaigapuan ti panagrag-o ti ili ti Dios. Natungpal ti naimpadtuan a sasaona iti Jerusalem idi 537 K.K.P. Ket adda dakdakkel a kaitungpalan dagita mainaig iti “Jerusalem sadi ngato,” ti nailangitan nga organisasion ni Jehova a buklen dagiti espiritu a parsua, a pasaray madeskribir kas ina ken asawa a babai.​—Galacia 4:26; Apocalipsis 12:1.

“Ikapetmo ti Pigsam, O Sion!”

2. Kaano nga agriing ti Sion, ket kasano a mapasamak daytoy?

² Babaen ken Isaias, awisen ni Jehova ti ing-ingungotenna a siudad, ti Sion: “Agriingka, agriingka, ikapetmo ti pigsam, O Sion! Ikawesmo dagiti napintas a pagan-anaymo, O Jerusalem, ti nasantuan a siudad! Ta saanto a sumrek manen kenka ti di nakugit ken daydiay narugit. Aggulagolka a rumuk-at iti tapok, tumakderka, agtugawka, O Jerusalem. Warwarem kenka dagiti galut iti tengngedmo, O kautibo nga anak a babai ti Sion.” (Isaias 52:1, 2) Gapu ta pinagpungtot dagiti umilina ni  Jehova, nalangalang ti Jerusalem iti 70 a tawen. (2 Ar-ari 24:4; 2 Cronicas 36:15-21; Jeremias 25:8-11; Daniel 9:2) Tiempo itan tapno agriing iti naunday a panaginana ket ikawesna dagiti napintas a pagan-anay ti wayawaya. Tinignay ni Jehova ti puso ni Ciro a mangluk-at iti “kautibo nga anak a babai ti Sion” tapno makapanaw idiay Babilonia dagiti dati nga umili ti Jerusalem ken dagiti annakda, agawidda idiay Jerusalem, ken isublida ti pudno a panagdayaw. Masapul nga awan ti masarakan idiay Jerusalem a di nakugit ken di nadalus.​—Esdras 1:1-4.

3. Apay a maawagan nga “anak a babai ti Sion” ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano, ket iti ania a wagas a maluk-atanda?

³ Adda met kaitungpalan dagitoy a sasao ni Isaias iti kongregasion Kristiano. Mabalin a madeskribir ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano kas ti moderno nga “anak a babai ti Sion,” yantangay inada ti “Jerusalem sadi ngato.” * Gapu ta naluk-atanda kadagiti pagano a sursuro ken apostata a doktrina, masapul a salimetmetan dagiti napulotan ti nadalus a takderda iti imatang ni Jehova, saan a babaen ti literal a pannakakugit, no di ket babaen ti pannakakugit dagiti pusoda. (Jeremias 31:33; Roma 2:25-29) Ramanen daytoy ti panangtaginayon iti naespirituan, mental, ken moral a kinadalus iti imatang ni Jehova.​—1 Corinto 7:19; Efeso 2:3.

4. Nupay di pulos simmukir ken Jehova ti “Jerusalem sadi ngato,” ania ti napasaran dagiti pannakabagina ditoy daga a mangyanninaw kadagidi nagkauna nga umili ti Jerusalem?

⁴ Agpayso a di pulos simmukir ken Jehova ti “Jerusalem sadi ngato.” Ngem idi umuna a gubat sangalubongan, dagiti pannakabagina ditoy daga​—dagiti napulotan a Kristiano​—di inggagara a nasalungasingda ti linteg ni Jehova gapu ta dida natarusan a naimbag ti pudno a Nakristianuan a neutralidad. Gapu ta napukawda ti anamong ti Dios, naipasidongda iti naespirituan a panangkautibo ti “Babilonia a Dakkel,” ti sangalubongan nga  imperio ti palso a relihion. (Apocalipsis 17:5) Dimteng ti kangitingitan ti pannakaadipenda idi Hunio 1918 idi naibalud ti walo nga opisial ti Watch Tower Society gapu kadagiti palso a darum, a pakairamanan ti pannakikumplot. Iti dayta, gistay namimpinsan a napasardeng ti organisado a panangikasaba iti naimbag a damag. Ngem idi 1919, naiwaragawag ti naganetget nga awis a panagriing iti naespirituan. Nangrugi a simmina a naan-anay dagiti napulotan a Kristiano iti moral ken naespirituan a kinarugit ti Babilonia a Dakkel. Timmakderda manipud iti tapok ti pannakakautibo, ket naaddaan ti “Jerusalem sadi ngato” iti dayag ti “nasantuan a siudad,” a di maipalubos sadiay ti kinarugit iti naespirituan.

5. Apay nga adda naan-anay a kalintegan ni Jehova a mangsaka iti ilina, a dina bayadan dagiti nangkautibo kadakuada?

⁵ Agpadpada idi 537 K.K.P. ken idi 1919 K.P., adda naan-anay a kalintegan ni Jehova a mangluk-at iti ilina. Ilawlawag ni Isaias: “Daytoy ti kinuna ni Jehova: ‘Maipaay iti awan kapapay-anna a nailakokayo, ket masakakayto nga awan kuarta.’” (Isaias 52:3) Awan imbayad ti kadaanan a Babilonia wenno ti Babilonia a Dakkel idi inadipenda ti naitulag nga ili ti Dios. Yantangay awan naaramid a transaksion a nakainaigan ti kuarta, ni Jehova pay laeng ti legal a Makinkukua idi iti ilina. Rumbeng aya nga imbilangna koma nga adda nakautanganna? Siempre saan. Kadagita a kasasaad, siuumiso a mabalin a sakaen ni Jehova dagiti agdaydayaw kenkuana a di agbayad iti aniaman kadagiti nangkautibo kadakuada.​—Isaias 45:13.

6. Aniada a leksion iti historia ti di impangag dagiti kabusor ni Jehova?

⁶ Saan a nakaadal dagiti kabusor ni Jehova iti aniaman a leksion iti historia. Mabasatayo: “Daytoy ti kinuna ti Soberano nga Apo Jehova: ‘Idiay Egipto a simmalog ti ilik iti umuna a gundaway tapno agtaengda sadiay kas ganggannaet; ket iti awan gapgapuna a ti Asiria, iti biangna, inrurumenna ida.’” (Isaias 52:4) Ni Faraon ti Egipto inadipenna dagiti Israelita, a naawis iti pagilianna tapno agtaengda kas sangaili.  Ngem linemmes ni Jehova ni Faraon ken ti buyotna idiay Nalabaga a Baybay. (Exodo 1:11-14; 14:27, 28) Idi impangta ti Ari ti Asiria a ni Senaquerib ti Jerusalem, pinapatay ti anghel ni Jehova ti 185,000 a soldado ti ari. (Isaias 37:33-37) Iti umasping a wagas, di maliklikan ti kadaanan a Babilonia wenno ti Babilonia a Dakkel dagiti bunga ti panangirurumenda iti ili ti Dios.

“Maammuanto ti Ilik ti Naganko”

7. Ania ti epektona iti nagan ni Jehova ti pannakakautibo ti ilina?

⁷ Adda epektona iti nagan ni Jehova ti pannakakautibo ti ilina, kas ipakita ti padto: “‘Ita, ania ti paginteresak ditoy?’ kuna ni Jehova. ‘Ta ti ilik naala nga awan kapapay-anna. Dagidiay mismo nga agturturay kadakuada nagan-anug-ogda,’ kuna ni Jehova, ‘ket patinayon, iti intero nga agmalem, ti naganko saan a mararaem. Gapu iti dayta a rason maammuanto ti ilik ti naganko, gapu a mismo iti dayta a rason iti dayta nga aldaw, agsipud ta siak Daydiay agsasao. Adtoy! Siak dayta.’” (Isaias 52:5, 6) Ania ti paginteresan ni Jehova iti situasion? Ania ti pakaseknanna iti pannakaadipen ti Israel idiay Babilonia? Masapul nga agtignay ni Jehova gapu ta kinautibo ti Babilonia ti ilina ken nagpasindayagda gapu iti balligi. Ti kasta a panagpannakkel nangituggod iti panangtabbaaw ti Babilonia iti nagan  ni Jehova. (Ezequiel 36:20, 21) Dina nabigbig a ti pannakalangalang ti Jerusalem ket maigapu iti rurod ni Jehova iti ilina. Imbes ketdi, minatmatan ti Babilonia ti pannakaadipen dagiti Judio kas pammaneknek iti kinakapuy ti Diosda. Ti ari ti Babilonia a ni Belsazar rinabrabakna pay ni Jehova babaen ti panangusarna kadagiti basehas a naggapu iti templo ti Dios kabayatan ti padaya a pangidayawda kadagiti didios ti Babilonia.​—Daniel 5:1-4.

8. Kasano ti pannakatrato ti nagan ni Jehova kalpasan ti ipapatay dagiti apostol?

⁸ Kasano nga agaplikar amin daytoy iti “Jerusalem sadi ngato”? Sipud idi nakaramuten ti apostasia kadagiti agkunkuna a Kristiano, maikuna a “ti nagan ti Dios matabtabbaawan maigapu [kadagidiay a tattao] iti tengnga dagiti nasion.” (Roma 2:24; Aramid 20:29, 30) Maipapan iti dayta, idi agangay liniklikanen dagiti Judio nga usaren ti nagan ti Dios gapu iti an-anito. Di nagbayag kalpasan ti ipapatay dagiti apostol, timmulad dagiti apostata a Kristiano ket insardengdan nga usaren ti personal a nagan ti Dios. Ti apostasia ket nagresulta iti itatanor ti Kakristianuan, ti kangrunaan a paset ti Babilonia a Dakkel. (2 Tesalonica 2:3, 7; Apocalipsis 17:5) Ti nakaro nga imoralidad ti Kakristianuan ken ti nadangkok a panagbasolna iti dara imbabainna ti nagan ni Jehova.​—2 Pedro 2:1, 2.

9, 10. Ania a naun-uneg a pannakatarus ti nagun-odan ti naitulag nga ili ti Dios iti moderno a tiempo maipapan kadagiti pagalagadan ni Jehova ken ti naganna?

⁹ Idi linuk-atan ti Dakdakkel a Ciro a ni Jesu-Kristo ti naitulag nga ili ti Dios manipud iti panangkautibo ti Babilonia a Dakkel idi 1919, ad-adda a natarusanda dagiti bilin ni Jehova. Dinalusandan ti bagbagida kadagiti adu a pannursuro ti Kakristianuan a namunganay iti paganismo sakbay ti panawen dagiti Kristiano, kas iti Trinidad, imortalidad ti kararua, ken agnanayon a pannakatutuok iti umap-apuy nga impierno. Ita ikagkagumaandan nga iwaksi amin a lamma ti impluensia ti Babilonia. Nabigbigda met ti kinapateg ti panangsalimetmet iti  nainget a neutralidad no maipapan iti napolitikaan nga ar-aramid daytoy a lubong. Tinarigagayanda pay a gugoran ti bagbagida iti aniaman a panagbasol iti dara a mabalin a naaramidan ti dadduma.

¹⁰ Kasta met, ad-adda a natarusan dagiti moderno nga adipen ti Dios ti kinapateg ti nagan ni Jehova. Idi 1931 inawatda ti nagan a Saksi ni Jehova, iti kasta inwaragawagda iti publiko nga itantandudoda ni Jehova ken ti naganna. Maysa pay, babaen ti pannakaipablaak ti New World Translation nanipud idi 1950, insubli dagiti Saksi ni Jehova ti nagan ti Dios iti umiso a lugarna iti Biblia. Wen, impategda ti nagan ni Jehova ket ipakpakaammoda dayta iti intero a daga.

“Daydiay Mangyeg iti Naimbag a Damag”

11. Apay a maitutop ti dir-i a “Ti Diosmo nagbalinen nga ari!” no maipapan kadagiti pasamak idi 537 K.K.P.?

¹¹ Ita, maisubli ti atensiontayo iti Sion bayat a langalang pay laeng. Umasideg ti mensahero nga addaan iti naimbag a damag: “Anian a nagimnas iti rabaw dagiti bantay ti saksaka daydiay mangip-ipan iti naimbag a damag, daydiay mangipabpablaak iti talna, daydiay mangyeg iti naimbag a damag ti maysa a banag a nasaysayaat, daydiay mangipabpablaak iti pannakaisalakan, daydiay agkunkuna iti Sion: ‘Ti Diosmo nagbalinen nga ari!’” (Isaias 52:7) Idi 537 K.K.P., kasano a maikuna a nagbalinen nga Ari ti Dios ti Sion? Saan aya nga agnanayon nga Ari ni Jehova? Wen, isu ti “Ari ti kinaagnanayon”! (Apocalipsis 15:3) Ngem maitutop ti dir-i a “Ti Diosmo nagbalinen nga ari!” agsipud ta ti pannakarba ti Babilonia ken ti nadayag a proklamasion nga ibangon manen ti templo idiay Jerusalem ken isubli ti nasin-aw a panagdayaw sadiay ket saklawenna ti baro a pannakaiparangarang ti kinaari ni Jehova.​—Salmo 97:1.

12. Asino ti nangidaulo iti ‘panangipan iti naimbag a damag,’ ken kasano?

¹² Idi kaaldawan ni Isaias, awan indibidual wenno grupo dagiti  indibidual a nabigbig kas “daydiay mangip-ipan iti naimbag a damag.” Ngem itatta, naammuanen no siasino ti agaw-awit iti naimbag a damag. Ni Jesu-Kristo ti katan-okan a mensahero ti talna nga imbaon ni Jehova. Idi adda ditoy daga, inkasabana ti naimbag a damag nga addanto pannakaluk-at iti amin nga epekto ti basol a natawid ken Adan, a pakairamanan ti sakit ken ipapatay. (Mateo 9:35) Nangipasdek ni Jesus iti ulidan ti naregta a panangipablaak iti daytoy naimbag a damag ti banag a nasaysayaat, a ginundawayanna ti tunggal oportunidad a mangisuro kadagiti tattao maipapan iti Pagarian ti Dios. (Mateo 5:1, 2; Marcos 6:34; Lucas 19:1-10; Juan 4:5-26) Ket sinurot dagiti adalanna ti ulidanna.

13. (a) Kasano a pinalawa ni apostol Pablo ti kaipapanan ti sasao nga “Anian a nagimnas iti rabaw dagiti bantay ti saksaka daydiay mangip-ipan iti naimbag a damag”? (b) Apay a maikuna a “nagimnas” ti saksaka dagiti mensahero?

¹³ Iti suratna kadagiti taga Roma, inadaw ni apostol Pablo ti Isaias 52:7 tapno pagminarenna ti pateg ti trabaho a panangikasaba  iti naimbag a damag. Mangisango iti agsasagadsad a mamagpanunot a salsaludsod, a pakairamanan ti ‘Kasano ti pannakangngeg dagiti tattao no awan ti mangasaba?’ Sa kunana: “Kas adda a naisurat: ‘Anian a nagimnas ti saksaka dagidiay mangideklara iti naimbag a damag ti naimbag a bambanag!’” (Roma 10:14, 15) Iti kasta, pinalawa ni Pablo ti aplikasion ti Isaias 52:7, nga inusarna ti plural a “dagidiay” imbes a ti singular a “daydiay,” nga agparang iti orihinal a teksto ti Isaias. Kas panangtulad ken Jesu-Kristo, amin a Kristiano ket mensahero ti naimbag a damag ti talna. Kasano a “nagimnas” ti saksakada? Agsasao ni Isaias a kasla umad-adani iti Jerusalem ti mensahero a naggapu iti kabangibang a kabambantayan ti Juda. Manipud iti adayo, imposible a makita dagiti saka ti mensahero. Imbes ketdi, ti maipagpaganetget ditoy ket ti mensahero, a dagiti saka irepresentarda ti mismo a mensahero. No kasano a napintas ni Jesus ken dagiti adalanna iti panangmatmat dagiti naemma a tattao idi umuna a siglo, dagiti Saksi itatta ket makaay-ayoda iti panangmatmat dagiti napakumbaba a tattao a mangipangag iti makaispal-biag a mensahe ti naimbag a damag.

14. Kasano a nagbalin nga Ari ni Jehova iti moderno a tiempo, ken manipud pay kaano a naipakaammo daytoy iti sangatauan?

¹⁴ Iti moderno a tiempo, manipud pay kaano a nangngegan ti dir-i a “Ti Diosmo nagbalinen nga ari!”? Sipud pay idi 1919. Iti dayta a tawen iti kombension idiay Cedar Point, Ohio, ginutugot ti presidente idi ti Watch Tower Society a ni J. F. Rutherford dagiti agdengdengngeg kenkuana babaen ti palawag a napauluan iti “Palawag Kadagiti Kadua a Trabahador.” Dayta a palawag a naibatay iti Isaias 52:7 ken Apocalipsis 15:2 pinaregtana amin a timmabuno tapno makiramanda iti trabaho a panangasaba. Gapuna, nangrugi a nagparang dagiti ‘nagimnas a saksaka’ iti rabaw “dagiti bantay.” Umuna, dagiti napulotan a Kristiano sa idi agangay dagiti kakaduada a “sabsabali a karnero,” sireregta nga inkasabada ti naimbag a damag a nagbalinen  nga Ari ni Jehova. (Juan 10:16) Kasano a nagbalinen nga Ari ni Jehova? Imparangarangna ti baro a kinaarina idi 1914 idi insaadna ti Anakna, a ni Jesu-Kristo, kas Ari iti kaipaspasdek a nailangitan a Pagarian. Sa nangaramid ni Jehova iti sabali pay a pannakaiparangarang ti kinaarina idi 1919 idi linuk-atanna ti “Israel ti Dios” manipud iti Babilonia a Dakkel.​—Galacia 6:16; Salmo 47:8; Apocalipsis 11:15, 17; 19:6.

“Dagiti Bukodmo a Managwanawan Impigsada ti Timekda”

15. Siasino dagiti “managwanawan” a nangipigsa iti timekda idi 537 K.K.P.?

¹⁵ Adda kadi matignay a sumungbat iti dir-i a “Ti Diosmo nagbalinen nga ari!”? Adda. Kuna ni Isaias: “Imdengam! Dagiti bukodmo a managwanawan impigsada ti timekda. Sangsangkatunos nga agik-ikkisda a sirarag-o; ta makitadanto iti matanmata inton ummongen nga isubli ni Jehova ti Sion.” (Isaias 52:8) Awan ti literal nga agwanawan a nakapuesto idiay Jerusalem idi 537 K.K.P. a mangabrasa kadagiti umuna nga agawid a kautibo. Nalangalang ti siudad iti 70 a tawen. (Jeremias 25:11, 12) Gapuna, dagiti agikkis a “managwanawan” ket sigurado a dagidiay Israelita a nasakbay a nakadamag iti pannakaisubli ti Sion ken isuda ti mangyallatiw iti damag kadagiti sabsabali pay nga annak ti Sion. Idi makitada ti panangyawat ni Jehova iti Babilonia kadagiti ima ni Ciro idi 539 K.K.P., sigurado a pampanunoten dagiti agwanawan a lukluk-atanen ni Jehova ti ilina. Kaduada dagidiay mangipangag iti awisda, agtultuloy dagiti agbambantay nga agikkis a sirarag-o, sangsangkatunos, nga ipakpakaammoda iti sabsabali ti naimbag a damag.

16. Siasino ti makita dagiti managwanawan iti “matanmata,” ken iti ania a wagas?

¹⁶ Dagiti nasalukag nga agbambantay addaanda iti nasinged, personal a relasion ken Jehova, a kayariganna kitkitaenda a “matanmata,” wenno rupanrupa. (Numeros 14:14) Ti nasinged  a pannakikaduada ken Jehova ken iti maysa ken maysa pagminarenna ti panagkaykaysada ken ti makaparag-o a mensaheda.​—1 Corinto 1:10.

17, 18. (a) Kasano a ti moderno a klase agbambantay impigsana ti timekna? (b) Iti ania a wagas a nagdir-i a sangsangkatunos ti klase agbambantay?

¹⁷ Iti moderno a kaitungpalanna, ti klase agbambantay, wenno “ti matalek ken masirib nga adipen,” ipigsana ti timekna saan laeng a kadagidiay addan iti makitkita nga organisasion ti Dios no di pay ket kadagiti taga ruar. (Mateo 24:45-47) Nayawis idi 1919 ti panangurnong iti natda kadagiti napulotan, ket idi 1922 napapigsa dayta nga awis iti kombension idiay  Cedar Point, Ohio, babaen ti awag nga “iyanunsio, iyanunsio, iyanunsio, ti Ari ken ti pagarianna.” Sipud idi 1935, naiturong ti atension iti panangurnong iti dakkel a bunggoy dagiti arig karnero a tattao. (Apocalipsis 7:9, 10) Kadagiti kallabes a tawen napapigsa ti pannakayanunsio ti kinaari ni Jehova. Kasano? Idi tawen 2000, agarup innem a milion ti nakiraman a nangipakaammo iti kinaari ni Jehova iti nasurok a 230 a pagilian ken teritoria. Kasta met, Ti Pagwanawanan, a kangrunaan nga instrumento ti klase agbambantay, iwarwaragawagna ti makaparag-o a mensahe iti nasurok a 130 a lenguahe.

¹⁸ Ti pannakiraman iti kasta a mamagkaykaysa a trabaho kasapulanna ti kinapakumbaba ken nainkabsatan nga ayat. Tapno epektibo ti awis, amin a makiraman masapul nga agpapada ti mensahe nga ikasabada, nga itampokda ti nagan ni Jehova, ti probisionna a subbot, ti sirib, ayat, ken ti Pagarianna. Bayat nga agtitinnulong dagiti Kristiano iti intero a lubong, mapabileg ti personal a singgalutda ken Jehova tapno iwaragawagda a sangsangkatunos ti naragsak a damag.

19. (a) Kasano nga agragragsak ti “walangwalang a disso ti Jerusalem”? (b) Iti ania a wagas a “linislisan ni Jehova ti nasantuan a takiagna”?

¹⁹ Bayat nga agdir-i iti rag-o ti ili ti Dios, kasla agragragsak uray ti lugar a pagnanaedanda. Ituloy ti padto: “Agragsakkayo, agdir-ikayo a sirarag-o a sangsangkatunos, dakayo a walangwalang a disso ti Jerusalem, ta ni Jehova liniwliwana ti ilina; sinakana ti Jerusalem. Linislisan ni Jehova ti nasantuan a takiagna iti imatang ti amin a nasnasion; ket amin dagiti ungto ti daga makitadanto ti panangisalakan ti Diostayo.” (Isaias 52:9, 10) Iti isasangpet dagiti nagsubli manipud Babilonia, dagiti kasla malmaldaangan a luglugar ti nalangalang a Jerusalem ket naragsak ti langada agsipud ta mabalinen nga isubli ti nasin-aw a panagdayaw ken Jehova. (Isaias 35:1, 2) Nalawag a ni Jehova ti makinggapuanan iti daytoy. ‘Linislisanna ti nasantuan a takiagna,’ a kasla agsaganan a mangisalakan iti ilina.​—Esdras 1:2, 3.

20. Ania ti nagbanagan ken pagbanagannanto pay ti pananglislis ni Jehova iti nasantuan a takiagna iti moderno a tiempo?

 ²⁰ Kadagitoy “maudi nga aldaw,” linislisen ni Jehova ti nasantuan a takiagna tapno biagenna dagiti napulotan a natda, dagiti ‘dua a saksi’ iti libro ti Apocalipsis. (2 Timoteo 3:1; Apocalipsis 11:3, 7-13) Sipud idi 1919, naiyeg dagitoy iti naespirituan a paraiso, ti naespirituan a kasasaad a tagtagiragsakenda itan a kaduada ti minilion a sabsabali a karnero. Inton agangay, lislisan ni Jehova ti nasantuan a takiagna a mangisalakan iti ilina inton “Har–​Magedon.” (Apocalipsis 16:14, 16) Iti kasta, “amin dagiti ungto ti daga makitadanto ti panangisalakan ti Diostayo.”

Naganat a Bilin

21. (a) Ania ti annuroten dagidiay “agaw-awit kadagiti aruaten ni Jehova”? (b) Apay nga awan pagdanagan dagiti Judio a pumanaw manipud Babilonia?

²¹ Adda bilin a suroten dagidiay rummuar manipud Babilonia nga agsubli idiay Jerusalem. Insurat ni Isaias: “Pumanawkayo, pumanawkayo, rummuarkayo dita, dikay sagiden ti aniaman a narugit; rummuarkayo iti tengngana, pagtalinaedenyo a nadalus ti bagbagiyo, dakayo nga agaw-awit kadagiti aruaten ni Jehova. Ta saankayto a rummuar nga aglaglagaw, ket saankayto a mapan nga agtaltalaw. Ta ni Jehova mapanto iti mismo a sanguananyo, ket ti Dios ti Israel isunto ti guardiayo iti likudan.” (Isaias 52:11, 12) Dagiti pumanaw nga Israelita masapul nga ibatida idiay Babilonia ti aniaman a namulitan iti palso a panagdayaw ti Babilonia. Yantangay awitda dagiti alikamen ni Jehova a naggapu iti templo idiay Jerusalem, masapul a nadalusda, saan laeng nga iti pammarang, wenno ritual a wagas, no di ket kangrunaanna iti pusoda. (2 Ar-ari 24:11-13; Esdras 1:7) Maysa pay, adda ni Jehova iti sanguananda, isu nga awan pagdanaganda. Saanda met a mataranta a tumaray, a kasla ketdi rugmaan ida dagiti mangkamkamat a mammapatay. Ti Dios ti Israel isu ti guardiada iti likudan.​—Esdras 8:21-23.

22. Kasano nga impaganetget ni Pablo a kasapulan ti kinadalus dagiti napulotan a Kristiano?

 ²² Ti sasao ni Isaias maipapan iti panagtalinaed a nadalus ket addaan iti kangrunaan a kaitungpalan kadagiti annak ti “Jerusalem sadi ngato.” Idi binalakadan ni Pablo dagiti Kristiano a taga Corinto a dida makisangol kadagiti di kapammatian, inadawna ti sasao ti Isaias 52:11: “‘Gapuna rummuarkayo manipud  iti tengngada, ket isinayo ti bagbagiyo,’ kuna ni Jehova, ‘ket isardengyo a sagiden ti di nadalus a banag.’” (2 Corinto 6:14-17) Kas kadagidi Israelita a nagawid manipud Babilonia, masapul a naan-anay nga iwaksi dagiti Kristiano ti Binababilonia a palso a panagdayaw.

23. Kadagiti ania a wagas nga ikagkagumaan a salimetmetan dagiti adipen ni Jehova itatta ti kinadalusda?

²³ Nangnangruna a pudno daytoy kadagidiay napulotan a pasurot ni Jesu-Kristo a nangpanaw iti Babilonia a Dakkel idi 1919. In-inut a dinalusanda ti bagbagida iti amin a lamma ti palso a panagdayaw. (Isaias 8:19, 20; Roma 15:4) Ad-adda met a nabigbigda ti kinapateg ti kinadalus iti moral. Nupay kanayon nga itantandudo dagiti Saksi ni Jehova dagiti nangato nga estandarte iti moral, nangipablaak Ti Pagwanawanan kadagiti artikulo idi 1952 a mangipagpaganetget iti pateg ti panangdisiplina kadagiti imoral a tattao tapno masalimetmetan ti kinadalus ti kongregasion. Ti kasta a panangdisiplina tulonganna met ti mismo a nakabasol a mangbigbig a nasken ti napasnek a panagbabawi.​—1 Corinto 5:6, 7, 9-13; 2 Corinto 7:8-10; 2 Juan 10, 11.

24. (a) Iti moderno a tiempo, ania dagiti “aruaten ni Jehova”? (b) Apay a makapagtalek dagiti Kristiano itatta nga agtultuloy ti panangiwanwan ni Jehova kadakuada ken isu ti guardiada iti likudan?

²⁴ Determinado dagiti napulotan a Kristiano ken ti dakkel a bunggoy dagiti sabsabali a karnero a di mangsagid iti aniaman a di nadalus iti naespirituan. Gapu ta nagugoran ken nadalusandan, maikarida nga agawit “kadagiti aruaten ni Jehova”​—dagiti napateg a probision nga inaramid ti Dios para iti sagrado a panagserbi iti ministerio iti binalaybalay ken ti panangyadal iti Biblia ken dadduma pay a porma ti Nakristianuan nga aramid. Babaen ti panagtalinaedda a nadalus, makapagtalek ti ili ti Dios itatta nga agtultuloy ti panangiwanwan ni Jehova kadakuada ken isu ti guardiada iti likudan. Kas nadalus nga ili ti Dios, adu ti panggapuanda nga ‘agdir-i a sirarag-o a sangsangkatunos’!

[Footnote]

[Salsaludsod]

[Ladawan iti panid 183]

Maluk-atanto ti Sion manipud iti pannakakautibo

[Ladawan iti panid 186]

Nangrugi idi 1919, nagparang manen dagiti ‘nagimnas a saksaka’ iti rabaw “dagiti bantay”

[Ladawan iti panid 189]

Agsao a sangsangkatunos dagiti Saksi ni Jehova

[Ladawan iti panid 192]

Dagidiay “agaw-awit kadagiti aruaten ni Jehova” masapul a nadalusda iti moral ken naespirituan