Kapitulo Bainte Siete

Bendisionan ni Jehova ti Nasin-aw a Panagdayaw

Isaias 66:1-14

1. Ania dagiti tema a naitampok iti maudi a kapitulo ti Isaias, ken ania dagiti saludsod a masungbatan?

ITI maudi a kapitulo ti Isaias, dumteng ti makapikapik a tampok ti dadduma kadagiti kangrunaan a tema daytoy naimpadtuan a libro, ken adu a napapateg a saludsod ti masungbatan. Karaman kadagiti naitampok a tema ti kinatan-ok ni Jehova, ti pananggurana iti panaginsisingpet, ti determinasionna a mangdusa kadagiti nadangkes, ken ti ayat ken pannakaseknanna kadagiti matalek. Mainayon pay, masungbatan dagiti sumaganad a saludsod: Ania ti pakaigidiatan ti pudno a panagdayaw no idilig iti palso? Kasano a masiguradotayo a dusaento ni Jehova dagiti managinsisingpet nga agpampammarang a nasantuan bayat nga idaddadanesda ti ili ti Dios? Ken kasano a bendisionan ni Jehova dagiti agtalinaed a matalek kenkuana?

Ti Tulbek iti Nasin-aw a Panagdayaw

2. Ania ti kuna ni Jehova maipapan iti kinadayagna, ket ania ti di ipasimudaag dagitoy a sasao?

² Kas panangirugi, ipaganetget ti padto ti kinadayag ni Jehova: “Daytoy ti kinuna ni Jehova: ‘Ti langlangit isu ti tronok, ket ti daga isu ti pagbatayan ti sakak. Sadino, ngarud, ti ayan ti balay a maibangonyo maipaay kaniak, ket sadino, ngarud, ti disso a kas lugar a paginanaan maipaay kaniak?’” (Isaias 66:1) Pagarupen ti dadduma nga up-upayen ti propeta dagiti Judio iti panangibangonda manen iti templo ni Jehova idi nakasublin ti nasion iti pagilianna. Saan a pudno daytoy; ibilin a mismo ni Jehova a maibangon manen ti templo. (Esdras 1:1-6; Isaias 60:13; Haggeo 1:7, 8) No kasta, ania ti kaipapanan daytoy a teksto?

3. Apay a mayanatup a madeskribir ti daga a ‘pagbatayan ti saka’ ni Jehova?

 ³ Umuna, mabalin nga usigentayo no apay a nadeskribir ti daga a ‘pagbatayan ti saka’ ni Jehova. Saan a panglais daytoy a termino. Kadagiti amin a binilion a nailangitan a banag iti uniberso, ti daga ti kakaisuna a naipaayan iti kastoy a naisangsangayan a saad. Agnanayonto a naisalsalumina ti planetatayo, gapu ta ditoy ti nangipaayan ti bugbugtong nga Anak ni Jehova iti subbot, ken ditoy ti pangalangonanto ni Jehova iti kinasoberanona babaen ti Mesianiko a Pagarian. Anian a mayanatup a maawagan ti daga a pagbatayan ti saka ni Jehova! Mabalin nga usaren ti maysa nga ari ti kasta a pagbatayan tapno makauli iti nadayag a tronona ket kalpasanna, dayta ti pagsaadan dagiti sakana.

4. (a) Apay nga imposible nga agbalin a lugar a paginanaan ni Jehova a Dios ti aniaman a patakder ditoy daga? (b) Ania ti kaipapanan ti sasao nga “amin dagitoy a banag,” ket ania ti masapul a panunotentayo maipapan iti panagdayaw ken Jehova?

⁴ Siempre, saan nga agnaed ti ari iti pagbatayan ti sakana, ket saan met nga agnaed ni Jehova iti daytoy a daga. Kinapudnona, saan a makalaon kenkuana uray pay ti nagdakkelan a pisikal a langlangit! Nakarkaro pay a di makalaon ken Jehova ti aniaman a patakder ditoy daga tapno literal nga agbalin a balayna. (1 Ar-ari 8:27) Naisaad ti trono ni Jehova ken ti paginanaanna iti naespirituan a lugar, a dayta ti kaipapanan ti sasao a “ti langlangit” a nausar iti Isaias 66:1. Mailawlawag dayta iti sumaganad a bersikulo: “‘Ita amin dagitoy a banag inaramid ti bukodko nga ima, iti kasta naadda amin dagitoy,’ kuna ni Jehova.” (Isaias 66:2a) Iladawanyo ti nasaknap a panangimostra ni Jehova bayat nga ipatuldona “amin dagitoy a banag”​—amin a banag idiay langit ken ditoy daga. (Isaias 40:26; Apocalipsis 10:6) Kas Naindaklan a Namarsua iti intero nga uniberso, saan laeng a patakder ti maikari nga agpaay kenkuana. Saan laeng a pammarang a porma ti panagdayaw ti rumbeng a maipaay kenkuana.

5. Kasano a maipakitatayo a ‘naparigatan ken sibababawi ti espiritutayo’?

⁵ Ania a kita ti panagdayaw ti maitutop iti Soberano ti  Uniberso? Ibagana a mismo kadatayo: “Iti daytoy a tao, ngarud, kumitaakto, iti daydiay naparigatan ken sibababawi ti espirituna ken agpigpigerger iti saok.” (Isaias 66:2b) Wen, nasken iti nasin-aw a panagdayaw ti umiso a panagpuspuso ti agdaydayaw. (Apocalipsis 4:11) Ti agdaydayaw ken Jehova masapul a “naparigatan ken sibababawi ti espirituna.” Kaipapananna kadi a kayat ni Jehova a nalidaytayo? Saan, isu “ti naragsak a Dios,” ket kayatna nga agrag-o met dagiti agdaydayaw kenkuana. (1 Timoteo 1:11; Filipos 4:4) Nupay kasta, masansan a makabasoltayo amin, ket ditay koma laglag-anen dagiti basoltayo. ‘Maparigatantay’ koma gapu kadagita, a malidayantayo gapu ta ditay masurot dagiti nalinteg a pagalagadan ni Jehova. (Salmo 51:17) Nasken nga ipakitatayo a ‘sibababawi ti espiritutayo’ babaen ti panagbabawi, pannakidangadang kadagiti dakes a pagannayasantayo, ken panangikararag iti pammakawan ni Jehova.​—Lucas 11:4; 1 Juan 1:8-10.

6. Iti ania a wagas nga ‘agpigerger koma iti sao ti Dios’ dagiti pudno nga agdaydayaw?

⁶ Mainayon pay, kitkitaen ni Jehova dagidiay ‘agpigpigerger iti saona.’ Kaipapananna kadi a kayatna nga agkintayegtayo iti buteng tunggal mabasatayo dagiti saona? Saan, imbes ketdi, kayatna a matmatantayo ti ibagbagana a buyogen ti panagamak ken panagraem. Sipapasnek a birokentayo ti balakadna, nga usarentayo dayta a mangigiya iti amin nga aramidtayo. (Salmo 119:105) Mabalin met nga ‘agpigergertayo,’ iti anag a pagamkantayo ti mismo a kapanunotan a sukirentay ti Dios, a rugitantay ti intedna a kinapudno babaen kadagiti tradision ti tao, wenno laglag-anentayo dayta. Nasken iti nasin-aw a panagdayaw ti kasta a kinapakumbaba​—ngem, nakalkaldaang, natakkon dayta ditoy lubong itatta.

Kagura ni Jehova ti Aginsisingpet a Panagdayaw

7, 8. Kasano ti panangmatmat ni Jehova iti pammarang a panagdayaw dagiti narelihiosuan a managinsisingpet?

⁷ Bayat nga utoben ni Isaias dagiti tattao idi kaaldawanna, pagaammona a manmano ti addaan iti kababalin a kas iti birbiroken  ni Jehova kadagiti agdaydayaw kenkuana. Gapu iti daytoy, maikari ti apostata a Jerusalem a manglak-am iti asidegen a pannakaukomna. Imutektekanyo no kasano ti panangmatmat ni Jehova iti panagdayaw a maar-aramid iti Jerusalem: “Daydiay mangparparti iti toro ket kas iti daydiay mangkabkabil iti tao. Daydiay mangisaksakripisio iti karnero ket kas iti daydiay mangrungrung-o iti tengnged ti aso. Daydiay mangidatdaton iti sagut​—ti dara ti maysa a baboy! Daydiay mangididiaya iti panglaglagip nga olibano ket kas iti maysa a mangisasao iti pamendision buyogen ti karkarna a sasao. Isuda met dagidiay nangpili iti bukodda a daldalan, ket iti makarimon a bambanagda naragsakan ti mismo a kararuada.”​—Isaias 66:3.

⁸ Dagitoy a sasao ipalagipda kadatayo ti sasao ni Jehova a nailanad iti umuna a kapitulo ti Isaias. Sadiay, imbaga ni Jehova iti nasukir nga ilina a ti pammarang a panagdayawda ket saan laeng a nangpaluksaw kenkuana no di ket ad-adda pay a nangrubrob iti nalinteg a panagpungtotna gapu ta managinsisingpet dagiti agdaydayaw kenkuana. (Isaias 1:11-17) Umarngi iti dayta, iyasping itan ni Jehova dagiti datonda kadagiti nakaap-aprang a krimen. Saan a makaay-ayo ken Jehova ti panagidatonda iti nangina a toro, a mayasping dayta iti panangpapatayda iti tao! Ti dadduma pay a daton ket mayasping iti panagidaton iti aso wenno baboy, dagiti animal a narugit iti sidong ti Linteg Mosaiko ken sigurado a di mabalin nga idaton. (Levitico 11:7, 27) Palubosan kadi ni Jehova a di madusa ti kasta a narelihiosuan a panaginsisingpet?

9. Ania ti reaksion ti kaaduan a Judio kadagiti pammalagip ni Jehova baeten ken Isaias, ket anianto ti di maliklikan a resultana?

⁹ Kunaen itan ni Jehova: “Siak, kalpasanna, mangpiliakto kadagiti pamay-an ti dakes a panangtrato kadakuada; ket ti bambanag a nakaal-aliaw kadakuada ipagtengkonto kadakuada; gapu ta immawagak, ngem awan idi ti sumungsungbat; nagsaoak, ngem awan ti immimdeng; ket inar-aramidda no ania ti dakes kadagiti matak, ket pinilida ti banag a saanko  idi a pagragsakan.” (Isaias 66:4) Di pagduaduaan a sipapasnek ken naimpusuan a mayebkas ni Isaias dagitoy a sasao. Adun a tawen nga isu ti inus-usar ni Jehova nga ‘umawag’ ken ‘makisao’ iti ilina. Iti pakabuklanna, pagaammo ti propeta nga awanen ti dumdumngeg. Gapu ta agar-aramidda latta iti dakes, din maliklikan ti pannakadusada. Pudno a mangpilinto ni Jehova iti dusada ken mangyeg kadagiti nakaal-aliaw a pasamak iti apostata nga ilina.

10. Ania ti maadaltayo iti panangtrato ni Jehova iti Juda no maipapan iti panangmatmatna iti Kakristianuan?

¹⁰ Nagaramid met ti moderno nga aldaw a Kakristianuan kadagiti banag a di pagragsakan ni Jehova. Agraraira ti idolatria kadagiti simbaanna, maitantan-ok dagiti di nainkasuratan a pilosopia ken tradision kadagiti pulpitona, ken kimmaro ti naespirituan a pannakikamalalana kadagiti nasion ti lubong gapu iti tarigagayna a manggun-od iti napolitikaan a turay. (Marcos 7:13; Apocalipsis 18:4, 5, 9) Kas iti daydi nagkauna a Jerusalem, saanen a maatipa ti iyaay ti maitutop a dusa ti Kakristianuan​—maysa a “nakaal-aliaw” a banag. Karaman kadagiti makagapu iti sigurado a pannakadusana ket ti panangtratona iti ili ti Dios.

11. (a) Ania ti nangpakaro iti basol dagiti apostata idi kaaldawan ni Isaias? (b) Iti ania a wagas nga ilaksid dagiti kapanawenan ni Isaias dagiti matalek ‘gapu iti nagan ti Dios’?

¹¹ Ituloy ni Isaias: “Denggenyo ti sao ni Jehova, dakayo nga agpigpigerger iti saona: ‘Ti kakabsatyo a manggurgura kadakayo, a mangilaklaksid kadakayo gapu iti naganko, kinunada, “Maidaydayaw koma ni Jehova!” Isu agparangto met buyogen ti panagrag-o iti biangyo, ket isuda dagidiay maibabainto.’” (Isaias 66:5) Dagiti ‘kakabsat’ ni Isaias, dagiti mismo a kailianna, inawatda ti inted ti Dios a rebbengen a mangirepresentar ken Jehova a Dios ken agpasakup iti kinasoberanona. Pudno a nadagsen ti basolda gapu iti dida panangaramid iti dayta. Ngem, nakarkaro pay ti basolda gapu ta guraenda dagiti tattao a matalek ken napakumbaba, a kas ken Isaias. Guraen  ken ilaksid dagitoy nga apostata dagiti matalek agsipud ta dagitoy ti sipupudno a mangireprepresentar ken Jehova a Dios. Iti kasta, ti panangilaksid ket ‘gapu iti nagan ti Dios.’ Ngem ibagbaga dagitoy a palso nga adipen ni Jehova nga isuda ti mangireprepresentar kenkuana, nga aginsisingpetda a mangus-usar iti kasla narelihiosuan a sasao a “Maidaydayaw koma ni Jehova!” *

12. Ania ti sumagmamano a pagarigan ti panangidadanes dagiti narelihiosuan a managinsisingpet kadagiti matalek nga adipen ni Jehova?

¹² Saanen a kabbaro ti pananggura ti palso a relihion kadagiti mangitantandudo iti nasin-aw a panagdayaw. Kanayonan dayta a kaitungpalan ti padto iti Genesis 3:15, a nangipadto iti naunday a panagginnura ti bin-i ni Satanas ken ti Bin-i ti babai a kukua ti Dios. Imbaga ni Jesus kadagiti napulotan a pasurotna idi umuna a siglo nga agsagabadanto met iti ima dagiti kailianda​—mailaksidda kadagiti sinagoga ken maidadanesda  uray pay agingga ken patay. (Juan 16:2) Ket iti ngay moderno a tiempo? Iti rugrugi dagiti “maudi nga aldaw,” nakita ti ili ti Dios nga addanto mapasamak nga umasping a pannakaidadanes. (2 Timoteo 3:1) Idi 1914, inadaw ti The Watch Tower ti Isaias 66:5, a kunana: “Gistay amin a pannakaidadanes a linak-am ti ili ti Dios ket gapuanan dagiti agkunkuna a Kristianoda.” Kinuna pay ti isu met laeng nga artikulo: “Ditay ammo no dumakesda pay iti kaaldawantayo​—a paksiatendatayo iti kagimongan, dadaelenda ti organisasion, a nalabit literal a papatayendatayo.” Pimmudno dagita a sasao! Di nagbayag kalpasan ti pannakaipablaak dagita, dimteng ti kakaruan a pannakaidadanes nga insungsong dagiti klero kabayatan ti Gubat Sangalubongan I. Ngem naibabain ti Kakristianuan, a kas iti naipadto. Kasano?

Napartak ken Apagbiit a Pannakaisubli

13. Iti orihinal a kaitungpalanna, ania ti “uni ti panagaariwawa manipud iti siudad”?

¹³ Ipadto ni Isaias: “Adda uni ti panagaariwawa manipud iti siudad, uni manipud iti templo! Uni dayta ni Jehova a mangisupsupapak iti maikari kadagiti kabusorna.” (Isaias 66:6) Iti orihinal a kaitungpalan dagitoy a sasao, ti “siudad” isu ti Jerusalem, nga ayan ti templo ni Jehova. Ti “uni ti panagaariwawa” ipasimudaagna ti derraaw ti gubat, a nangngeg iti siudad idi rimmaut ti buyot ti Babilonia idi 607 K.K.P. Ngem ti ngay moderno nga aldaw a kaitungpalanna?

14. (a) Ania ti impadto ni Malakias maipapan iti iyaay ni Jehova iti templona? (b) Sigun iti padto ni Ezequiel, ania ti resultana idi dimteng ni Jehova iti templona? (c) Kaano a sinukimat ni Jehova ken ni Jesus ti naespirituan a templo, ket kasano a naapektaran dagidiay agkunkuna a mangireprepresentar iti nasin-aw a panagdayaw?

¹⁴ Dagitoy a sasao iti Isaias ket maitunos kadagiti dua a sabali pay a naimpadtuan nga ebkas, daydiay nailanad iti Ezequiel 43:4, 6-9 ken ti sabali pay iti Malakias 3:1-5. Agpadpada nga impadto da Ezequiel ken Malakias ti tiempo nga iyaay ni Jehova a Dios iti templona. Ipakita ti padto ni Malakias nga umay  ni Jehova tapno sukimatenna ti balayna a pakaar-aramidan ti nasin-aw a panagdayaw ken tapno agtignay kas Manangpasudi, nga ilaksidna dagidiay mamadpadakes kenkuana. Iladawan ti sirmata ni Ezequiel a sumsumrek ni Jehova iti templo ken kalikagumanna a maikkat amin a pakakitaan iti imoralidad ken idolatria. * Iti moderno nga aldaw a kaitungpalan dagitoy a padto, adda napateg a naespirituan a pasamak idi 1918 a mainaig iti panagdayaw ken Jehova. Agparang a sinukimat ni Jehova ken ni Jesus dagiti amin nga agkunkuna a mangireprepresentar iti nasin-aw a panagdayaw. Dayta a panangsukimat ket nangituggod iti kamaudianan a pannakailaksid ti rinuker a Kakristianuan. Kadagiti napulotan a pasurot ni Kristo, ti panangsukimat kaipapananna ti apagbiit a pannakagugor a sinaruno ti napartak a naespirituan a pannakaisubli idi 1919.​—1 Pedro 4:17.

15. Ania a panagpasngay ti naipadto, ket kasano a natungpal daytoy idi 537 K.K.P.?

¹⁵ Maikanatad ti pannakailadawan daytoy a pannakaisubli kadagiti sumaganad a bersikulo ti Isaias: “Sakbay a nangrugi nga agpasar kadagiti panagpasikal isu nagpasngay. Sakbay ti iyaay kenkuana dagiti ut-ot iti panaganak, nangipasngay a mismo iti anak a lalaki. Siasino ti nakangngeg iti banag a kas itoy? Siasino ti nakakita iti bambanag a kas kadagitoy? Ti maysa a daga maipasngayto aya a buyogen kadagiti panagpasikal iti maymaysa nga aldaw? Wenno ti maysa a nasion maipasngayto aya iti maymaysa a tiempo? Ta ti Sion nagpasar kadagiti panagpasikal ken impasngayna met ti annakna.” (Isaias 66:7, 8) Kadagiti naidestiero a Judio idiay Babilonia, naaddaan dagitoy a sasao iti makapagagar a damo a kaitungpalan. Nailadawan manen ti Sion, wenno Jerusalem, kas maysa a babai nga agpaspasngay, ngem anian a naisangsangayan a panagpasngay!  Nakaparpartak, apagbiit, a napasamak dayta sakbay pay ti panagpasikal! Maitutop daytoy a ladawan. Nakaparpartak ken apagbiit ti pannakaipasngay manen ti ili ti Dios kas naisalsalumina a nasion idi 537 K.K.P., a kas man la milagro dayta. Rabakenyo a sumagmamano laeng a bulan ti kapautna manipud idi winayawayaan ni Ciro dagiti nakautibo a Judio agingga a nakasubli dagiti matalek a natda iti pagilianda! Anian a pannakaigidiatna kadagidi pasamak sakbay daydi damo a pannakaipasngay ti nasion ti Israel! Idi 537 K.K.P., saanen a kasapulan a kiddawen ti panangwayawaya ti nauyong nga ari, saandan nga itarayan dagiti nadangkok a soldado, saanen a kasapulan nga agnaedda idiay let-ang iti 40 a tawen.

16. Iti moderno nga aldaw a kaitungpalan ti Isaias 66:7, 8, ania ti iladladawan ti Sion, ket kasano a napasaran dagiti annakna ti pannakaipasngay manen?

¹⁶ Iti moderno nga aldaw a kaitungpalanna, irepresentar ti Sion ti nailangitan a “babai” a kukua ni Jehova, ti nailangitan nga organisasionna a buklen dagiti espiritu a parsua. Idi 1919, nagrag-o daytoy a “babai” idi makitana ti pannakaipasngay dagiti napulotan nga annakna ditoy daga kas organisado nga ili, “maysa a nasion.” Napartak ken apagbiit dayta a pannakaipasngay manen. * Iti sumagmamano laeng a bulan, ti kasla natay ken saan idin nga aktibo a grupo dagiti napulotan, gimmanaygay ken aktiboda manen iti ‘dagada,’ ti inted ti Dios a sakup ti naespirituan nga aktibidadda. (Apocalipsis 11:8-12) Idi otonio ti 1919, inyanunsioda pay ti pannakaipablaak ti baro a warnakan a kadua ti The Watch Tower. Naawagan dayta iti The Golden Age (Agriingkayo! itan). Dayta a baro a publikasion ket pammaneknek a nakaungaren ti ili ti Dios ken naorganisarda manen nga agserbi.

17. Kasano nga ipasigurado ni Jehova iti ilina nga awan ti makalapped kenkuana a mangitungpal iti panggepna maipapan iti naespirituan nga Israel?

 ¹⁷ Awan puersa iti uniberso a makalapped iti daytoy a naespirituan a pannakaipasngay manen. Ibatad daytoy ti sumaganad a bersikulo: “‘No maipapan kaniak, mamaglukatak aya ket saanak a mamagpasngay?’ kuna ni Jehova. ‘Wenno mamagpasngayak aya ket pudno a mamagrikepak?’ kinuna ti Diosmo.” (Isaias 66:9) No kasano a di mapengdan ti panagpasngay apaman a nangrugin, kasta met nga idi nangrugin ti pannakaipasngay manen ti naespirituan nga Israel, saanen a maatipa dayta. Pudno, adda idi ibubusor, ken nalabit ad-adunto pay ti ibubusor iti masanguanan. Ngem ni laeng Jehova ti makapasardeng iti inrugina, ket dina pulos aramiden dayta! Ngem, kasano ti panangtrato ni Jehova iti nakaungaren nga ilina?

Nadungngo a Panangaywan ni Jehova

18, 19. (a) Ania a makatukay nga ilustrasion ti usaren ni Jehova, ket kasano nga agaplikar dayta iti naidestiero nga ilina? (b) Kasano a nagunggonaan dagiti napulotan a natda iti kaaldawantayo iti naayat a panangtaraon ken panangaywan?

¹⁸ Makaay-ayo ti panangiladawan ti sumaganad nga uppat a bersikulo iti nadungngo a panangaywan ni Jehova. Umuna, kuna ni Isaias: “Makipagragsakkayo iti Jerusalem ket makipagrag-okayo kenkuana, dakayo amin a mangay-ayat kenkuana. Makipagragsakkayo kenkuana iti kasta unay, dakayo amin nga agledleddaang gapu kenkuana; gapu ta sumusokayto ket sigurado a mapnekkayo manipud iti suso ti naan-anay a panangliwliwana; gapu ta agkunnotkayto ket mapadasanyo ti napalalo a ragsak manipud iti mungay ti dayagna.” (Isaias 66:10, 11) Agus-usar ni Jehova ditoy iti ilustrasion maipapan iti babai nga agpaspasuso iti tagibina. No mabisin ti maladaga, napalalo ti sangitna. Ngem no pasusuenen ti inana, masuktan ti ladingitna iti naragsak a pannakakontento ken pannakapnek. Iti umasping a wagas, dagiti dati a malmaldaangan  a natda kadagiti matalek a Judio idiay Babilonia sipapartakto a sagrapenda ti ragsak ken pannakapnek inton dumteng ti tiempo a pannakawayawaya ken pannakaisubli. Agrag-odanto. Maisublinto ti dayag ti Jerusalem bayat a maibangon ken mapagnaedan manen. Gapu iti dayta, ti dayag ti siudad arakupennanto dagiti matalek nga umilina. Manen, mataraonandanto iti naespirituan babaen ti aktibo a kinapadi.​—Ezequiel 44:15, 23.

¹⁹ Naparaburan met ti naespirituan nga Israel iti nawadwad a taraon kalpasan ti pannakaisubli idi 1919. Sipud idin, nagtultuloyen ti panagayus ti naespirituan a taraon nga ipapaay ti “matalek ken masirib nga adipen.” (Mateo 24:45-47) Pudno a tiempo daytoy ti liwliwa ken rag-o para kadagiti napulotan a natda. Ngem adda pay kanayonan a bendision.

20. Kasano a nabendisionan ti Jerusalem iti “manglayus a naapres nga ayus,” agpadpada idi un-unana ken iti moderno a tiempo?

²⁰ Ituloy ti padto: “Daytoy ti kinuna ni Jehova: ‘Adtoy ipaayko kenkuana ti talna a kas iti karayan ken ti dayag ti nasnasion a kas iti manglayus a naapres nga ayus, ket sigurado a sumusopkayto. Iti bakrang maubbakayto, ket iti rabaw dagiti tumeng masappuyotkayto.’” (Isaias 66:12) Nagtipon ditoy ti ladawan ti panagtagibi ken ti panagayus ti naruay a bendision​—“karayan” ken “manglayus a naapres nga ayus.” Mabendisionanto ti Jerusalem saan laeng nga iti aglaplapusanan a talna manipud ken Jehova no di pay ket “ti dayag ti nasnasion,” nga agayus ken mangbendision iti ili ti Dios. Kayatna a sawen a dagiti umili ti nasnasion agayusdanto iti ili ni Jehova. (Haggeo 2:7) Iti nagkauna a kaitungpalanna, pudno a timmipon iti Israel ti adu a tattao manipud iti nadumaduma a nasion, a nagbalinda a Judio a proselita. Nupay kasta, napasamak iti mismo a kaaldawantayo ti dakdakkel nga amang a kaitungpalanna idi timmipon iti natda kadagiti naespirituan a Judio ti “maysa a dakkel a bunggoy . . . manipud kadagiti amin a nasion ken kadagiti tribu ken kadagiti ili ken kadagiti pagsasao”​ ​—pudno a kasla layus ti kaadu dagitoy a tattao.​—​Apocalipsis 7:9; Zacarias 8:23.

21. Iti makaay-ayo a panangiladawan, ania a kita ti liwliwa ti naipadto?

²¹ Dakamaten met ti Isaias 66:12 dagiti ebkas ti panagayat ti ina​—panangsappuyot iti ubing iti rabaw dagiti tumeng ken panangubba kenkuana. Iti sumaganad a bersikulo, kasta met laeng a kapanunotan ti nayebkas a buyogen ti makapainteres a panagbaliw iti panangmatmat. “Kas iti tao nga agtultuloy a liwliwaen ti bukodna nga ina, kasta ti agtultuloy a panangliwliwak a mismo kadakayo; ket maipapan iti Jerusalem maliwliwakayto.” (Isaias 66:13) Ti ubing ket maysa itan a nataengan a “tao.” Ngem saan a nagmawmaw ti tarigagay ni inana a mangliwliwa kenkuana iti tiempo ti rigat.

22. Kasano nga ipakita ni Jehova ti kinadungngo ken kinabileg ti ayatna?

²² Iti kastoy a makaay-ayo a wagas, iyilustrar ni Jehova ti kinabileg ken kinadungngo ti ayatna iti ilina. Uray pay ti kabilgan nga ayat ti maysa nga ina ket nagbassit unay a mangyanninaw iti nauneg nga ayat ni Jehova iti matalek nga ilina. (Isaias 49:15) Anian a nagpateg nga iyanninaw ti amin a Kristiano daytoy a galad ti nailangitan nga Amada! Kasta ti inaramid ni apostol Pablo, ket nangibati ngarud iti nagsayaat a pagulidanan dagiti panglakayen iti kongregasion Kristiano. (1 Tesalonica 2:7) Kinuna ni Jesus a ti nainkabsatan nga ayat ti kangrunaan a pakailasinan dagiti pasurotna.​—Juan 13:34, 35.

23. Deskribirenyo ti naragsak a kasasaad ti naisubli nga ili ni Jehova.

²³ Ipakpakita ni Jehova ti ayatna babaen iti aramid. Gapuna, ituloyna: “Pudno unay a makitayonto, ket ti pusoyo sigurado nga agragsakto, ket dagiti mismo a tulangyo agtubonto a kas iti naganus a ruot. Ket ti ima ni Jehova pudno unay a maipakaammonto kadagiti adipenna, ngem pudno a kondenarennanto dagiti kabusorna.” (Isaias 66:14) Isingasing ti maysa a gramatiko ti Hebreo a lenguahe a ti sasao a “pudno unay a  makitayonto” ipasimudaagna a sadinoman a kitaen dagiti nagawid a kautibo iti naisubli a dagada, “bin-ig a rag-o ti makitadan.” Pudno nga agragsakdanto, a napalaus ti rag-oda gapu ta nakasublidan iti ing-ingungotenda a pagilian. Mariknadanto a simmalibukagda, a kasla pumigpigsa manen dagiti tulangda, a kimmiredda a kasla ruruot iti tiempo ti primavera. Maammuanto ti amin a daytoy a naparaburan a kasasaad ket saan a gapuanan ti aniaman a panagregget ti tao, no di ket babaen “ti ima ni Jehova.”

24. (a) Ania ti konklusionyo no usigenyo dagiti pasamak a mangap-apektar iti ili ni Jehova itatta? (b) Ania koma ti determinasiontayo?

²⁴ Mabigbigyo kadi a ti ima ni Jehova ti mangiwanwanwan iti ilina itatta? Awan tao a makabalin a mangipatungpal iti pannakaisubli manen ti nasin-aw a panagdayaw. Awan tao a mabalin a panunoten a nangtignay iti panagayus ti minilion a napapateg a tattao manipud iti amin a nasion tapno tumiponda kadagiti matalek a natda iti naespirituan a dagada. Ni laeng Jehova a Dios ti makaaramid kadagita. Dagitoy nga ebkas ti ayat ni Jehova ti pakaigapuan ti napalalo a rag-otayo. Ditay koma tagibassiten ti ayatna. Agtultuloytayo koma nga ‘agpigerger iti saona.’ Determinadotayo koma nga agbiag a maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia ken agragsak iti panagserbi ken Jehova.

[Footnotes]

[Salsaludsod]

[Ladawan iti panid 395]

“Amin dagitoy a banag inaramid ti bukodko nga ima”

[Ladawan iti panid 402]

Ipaay ni Jehova iti Sion “ti dayag ti nasnasion”