Bainte Singko

Kararag ti Panagbabawi

Isaias 63:15–64:12

1, 2. (a) Ania ti panggep ti panangdisiplina ti Dios? (b) Ania a panagpili ti maipasango kadagiti Judio kalpasan ti panangdisiplina ni Jehova kadakuada?

TI PANNAKADADAEL ti Jerusalem ken ti templona idi 607 K.K.P. ket panangdisiplina ni Jehova, ebkas ti nakaro a gurana. Maikari iti nainget a pannakadusa ti nasukir a nasion ti Juda. Nupay kasta, saan a pinanggep ni Jehova a matalipupos dagiti Judio. Imparipirip ni apostol Pablo ti panggep ti panangdisiplina ni Jehova idi kinunana: “Pudno, awan disiplina a kasla makaparag-o iti agdama, no di ket makapaladingit; ngem kalpasanna kadagidiay a nasanayen iti dayta mangpataud iti natalna a bunga, awan sabali, ti kinalinteg.”​—Hebreo 12:11.

² Ania ti reaksion dagiti Judio iti nakas-ang a kapadasanda? Kagurada ngata ti panangdisiplina ni Jehova? (Salmo 50:16, 17) Wenno awatenda ngata dayta a kas pannakasanay? Agbabawida ngata ket mapaimbagda? (Isaias 57:18; Ezequiel 18:23) Ipasimudaag ti padto ni Isaias nga adda sumagmamano kadagiti dati nga umili ti Juda a mangipangag iti disiplina. Mangrugi kadagiti maudi a bersikulo 15-19 ti Isa kapitulo 63 ken agtultuloy agingga iti Isa kapitulo 64, nailadawan ti nasion ti Juda kas agbabbabawi nga ili nga umar-araraw a naimpusuan ken Jehova. Iyebkas ni propeta Isaias ti kararag ti panagbabawi a maipaay kadagiti kailianna a maidestieronto iti masanguanan. Bayat nga ar-aramidenna dayta, dakamatenna dagiti masanguanan a pasamak a kasla mapaspasamak a mismo iti imatangna.

 Mannakipagrikna nga Ama

3. (a) Kasano a ti naimpadtuan a kararag ni Isaias itan-okna ni Jehova? (b) Kasano a ti kararag ni Daniel ipakitana a ti naimpadtuan a kararag ni Isaias ket irepresentarna ti pampanunot dagiti agbabbabawi a Judio idiay Babilonia? (Kitaenyo ti kahon iti panid 362.)

³ Ikararag ni Isaias ken Jehova: “Tumannawagka manipud langit ket kumitaka manipud iti nasantuan ken napintas a nangato a pagyanam.” Agsasao ti propeta maipapan iti naespirituan a langlangit, a pagnanaedan ni Jehova ken dagiti di makita nga espiritu a parsuana. Iti panangyebkasna iti kapanunotan dagiti naidestiero a Judio, ituloy ni Isaias: “Sadino ti ayan ti regtam ken ti naan-anay a pannakabalinmo, ti pannakariribuk ti makin-uneg a paspasetmo, ken dagiti asim? Minedmedanda kaniak ti bagbagida.” (Isaias 63:15) Minedmedan ni Jehova ti pannakabalinna ken tineppelanna ti nasged a riknana​—‘ti pannakariribuk ti makin-uneg a paspasetna, ken dagiti asina’​—iti ilina. Kaskasdi, ni Jehova ti ‘Ama’ ti nasion a Judio. Da Abraham ken Israel (Jacob) ti natural nga ammada, ngem no napagungar koma dagitoy, nalabit ilaksidda dagiti apostata nga annakda. Dakdakkel ti asi ni Jehova. (Salmo 27:10) Agyamyaman ni Isaias a nangikuna: “Sika, O Jehova, ti Amami. Ti Manangsakami iti nabayagen a tiempo isu ti naganmo.”​—Isaias 63:16.

4, 5. (a) Iti ania a wagas a pagallaallaen ni Jehova ti ilina manipud iti daldalanna? (b) Ania a kita ti panagdayaw ti kalikaguman ni Jehova?

⁴ Ituloy ni Isaias buyogen ti naimpusuan a sasao: “Apay, O Jehova, a pagallaallaennakami manipud iti daldalanmo? Apay a patangkenem ti pusomi maibusor iti panagbuteng kenka? Agsublika maipagapu kadagiti adipenmo, dagiti tribu ti pagtatawidan a sanikuam.” (Isaias 63:17) Wen, ikarkararag ni Isaias nga iturong manen ni Jehova ti atensionna kadagiti adipenna. Ngem iti ania a wagas a pagallaallaen ni Jehova dagiti Judio manipud iti daldalanna? Ni Jehova kadi ti mangpatpatangken iti pusoda a mangituggod iti dida panagbuteng kenkuana? Saan, ngem ipalubosna dayta, ket gapu iti ladingitda masnaayan dagiti Judio iti panangipaay ni Jehova kadakuada iti kasta  a wayawaya. (Exodo 4:21; Nehemias 9:16) Tarigagayanda a nakibiang koma ni Jehova tapno lapdanna ida nga agaramid iti dakes.

⁵ Siempre, saan a kasta ti panangtrato ti Dios kadagiti tattao. Adda wayawayatayo nga agdesision, ket ipalubos ni Jehova a datayo ti mangeddeng no kayattayo ti agtulnog kenkuana wenno saan. (Deuteronomio 30:15-19) Kalikaguman ni Jehova ti panagdayaw nga aggubuay kadagiti puso ken panunot a tignayen ti napaypayso nga ayat. Gapuna, pinalubosanna a siwayawaya nga usaren dagiti Judio ti nakemda, nupay daytoy ti nangipalubos iti panagrebeldeda kenkuana. Iti kastoy a wagas a pinatangkenna ti pusoda.​—2 Cronicas 36:14-21.

6, 7. (a) Ania ti resulta ti panangpanaw dagiti Judio iti daldalan ni Jehova? (b) Ania nga ubbaw a tarigagay ti nayebkas, ngem awan kalintegan dagiti Judio a mangnamnama iti ania?

⁶ Ania ti resultana? Naimpadtuan a kunaen ni Isaias: “Ta iti apagbiit nagtagikua ti nasantuan nga ilim. Dagiti bukodmi a kabusor imbaddebaddekda ti santuariom. Iti nabayag a tiempo nagbalinkami a kas kadagidiay saanmo a nagturayan, kas kadagidiay saan a nakaawagan ti naganmo.” (Isaias 63:18, 19) Tinagikua ti ili ni Jehova ti santuariona iti apagbiit. Kalpasanna impalubos ni Jehova a madadael dayta ken maidestiero ti nasionna. Idi napasamak dayta, kas man la saan a nakitulag kadagiti kaputotan ni Abraham ken kas man la saan a nayawag kadakuada ti naganna. Ita ta nakautibodan idiay Babilonia, nagikkis dagiti Judio gapu iti kinaawan namnamada: “O no koma laeng rinay-abmo ti langlangit, a bimmabaka koma, a maigapu kenka nagkintayeg dagiti mismo a bantay, kas no ti apuy pasgedanna ti ruting, ket ti apuy pagburekenna ti mismo a danum, tapno ipakaammom ti naganmo kadagiti kabusormo, a maigapu kenka madayyeg dagiti nasion!” (Isaias 64:1, 2) Pudno nga adda pannakabalin ni Jehova a mangisalakan. Sigurado a nabalinanna koma ti bimmaba ken nakidangadang a maipaay iti ilina, a ray-abenna dagiti arig langit a sistema ti gobierno ken rebbaenna dagiti arig bantay nga imperio. Nabalinan  koma ni Jehova nga ipakaammo ti naganna babaen ti panangipakitana iti umap-apuy a regta a maigapu iti ilina.

⁷ Nagaramid idin ni Jehova iti kakasta a banag. Kuna ni Isaias: “Idi nagaramidka iti nakaam-amak a bambanag a saanmi a mainanama, bimmabaka. Maigapu kenka nagkintayeg dagiti mismo a bantay.” (Isaias 64:3) Dagita a naindaklan nga aramid imparangarangda ti pannakabalin ken Kinadios ni Jehova. Nupay kasta, awan kalintegan dagiti di matalek a Judio idi tiempo ni Isaias a mangnamnama nga agtignay ni Jehova iti wagas a pakagunggonaanda.

Ni Jehova Laeng ti Makaisalakan

8. (a) Ania ti maysa a pakaidumaan ni Jehova kadagiti palso a didios ti nasnasion? (b) Apay a saan nga isalakan ni Jehova ti ilina nupay kabaelanna nga aramiden dayta? (c) Kasano nga inadaw ken inyaplikar ni Pablo ti Isaias 64:4? (Kitaenyo ti kahon iti panid 366.)

⁸ Awan bileg dagiti palso a didios a mangisalakan kadagiti agdaydayaw kadakuada. Insurat ni Isaias: “Manipud tiempo a nakabaybayagen awan nakangngeg, wenno uray asinoman nga immimdeng, ti maysa a mata saan met a nakakita iti Dios, malaksid kenka, nga agtignay maipaay iti daydiay mangin-inanama kenkuana. Simmabatka iti daydiay agragrag-o ken agar-aramid iti kinalinteg, dagidiay manglaglagip kenka kadagiti bukodmo a dalan.” (Isaias 64:4, 5a) Ni Jehova ti kakaisuna a “mananggunggona kadagidiay sipapasnek a mangsapsapul kenkuana.” (Hebreo 11:6) Salaknibanna dagidiay agar-aramid iti kinalinteg ken manglaglagip kenkuana. (Isaias 30:18) Nagtignay kadi dagiti Judio iti kastoy a wagas? Saan. Kuna ni Isaias ken Jehova: “Adtoy! Sika nagrurodka, bayat a nagbasbasolkami​—kadagita iti nabayag a tiempo, ket rebbeng kadi a maisalakankami?” (Isaias 64:5b) Gapu iti nabayagen a panagbasbasol ti ili ti Dios, awan ti panggapuan ni Jehova a mangmedmed iti rurodna ken mangisalakan kadakuada.

9. Ania ti manamnama dagiti agbabbabawi a Judio, ket ania ti maadaltayo iti daytoy?

⁹ Saanen a mawaswas dagiti Judio ti napalabas, ngem no agbabawi  ken agsublida iti nasin-aw a panagdayaw, mainanamada ti pammakawan ken masanguanan a bembendision. Iti tiempo nga intuding ni Jehova, gunggonaannanto dagidiay agbabawi babaen ti panangluk-atna kadakuada iti Babilonia a nakakautibuanda. Kaskasdi, nasken nga aganusda. Nupay agbabawida, saan a balbaliwan ni Jehova ti panawen nga intudingna. Ngem no agridam ken aramidenda ti pagayatan ni Jehova, manamnamada a maluk-atandanto. Umasping iti dayta, siaanus dagiti Kristiano itatta a manginanama ken Jehova. (2 Pedro 3:11, 12) Ipapusotayo ti sasao ni apostol Pablo, a nangikuna: “Ditay koma sumuko nga agaramid iti nasayaat, ta iti naikeddeng a panawen agapittayto no ditay mabannog.”​—Galacia 6:9.

10. Ania a kinaawan kabaelan ti sipaprangka nga impudno ti kararag ni Isaias?

¹⁰ Ti naimpadtuan a kararag ni Isaias ket saan a basta pormal a panangipudno iti basol. Ipasimudaagna ti napasnek a panangbigbig a di kabaelan ti nasion nga isalakan ti bagbagina. Kuna ti propeta: “Nagbalinkami a kas iti maysa a narugit, dakami amin, ket amin nga aramidmi a kinalinteg kaslada kawes a maipaay kadagiti panawen ti panagkadawyan; ket aglumenkamto a kas iti bulbulong, dakami amin, ket dagiti met laeng biddutmi ipanawdakami a kas iti angin.” (Isaias 64:6) Idi nagpatinggan ti pannakaidestiero, mabalin nga insardengen dagiti agbabbabawi a Judio ti panagapostasiada. Mabalin a nagsublidan ken Jehova babaen ti panagaramidda iti kinalinteg. Ngem imperpektoda pay laeng. No maipapan iti panangabbong iti basbasol, dagiti nasayaat nga aramidda, nupay nadayaw, ket kaasping laeng dagiti nangirngir a kawes. Ti pammakawan ni Jehova ket di kaikarian a sagut a maigapu iti asina. Saan a mabalin a teggeden dayta.​—Roma 3:23, 24.

11. (a) Ania ti di nasayaat a naespirituan a kasasaad ti kaaduan kadagiti naidestiero a Judio, ket apay a kastoy? (b) Siasino dagiti nagsayaat nga ulidan iti pammati kabayatan ti pannakaidestiero?

¹¹ Bayat a kumita ni Isaias iti masanguanan, ania ti makitana?  Ikararag ti propeta: “Awan ti umaw-awag iti naganmo, awan ti manggutgutugot iti bagina a kumpet kenka; ta inlingedmo ta rupam manipud kadakami, ket linunagnakami  babaen ti pannakabalin ti biddutmi.” (Isaias 64:7) Nakapimpiman ti naespirituan a kasasaad ti nasion. Saanen nga umaw-awag dagiti umili iti nagan ti Dios babaen ti kararag. Nupay saandan nga agar-aramid iti nadagsen a basol nga idolatria, nabatad a naliwayda iti panagdayawda, ket “awan ti manggutgutugot iti bagina a kumpet” ken Jehova. Nalawag nga awananda iti nasayaat a relasion iti Namarsua. Nalabit marikna ti dadduma a dida maikari a makisarita ken Jehova iti kararag.  Mabalin nga ar-aramiden ti dadduma ti inaldaw a rutinada a dida ikabkabilangan ni Jehova. Siempre, adda dagiti tattao a kas kada Daniel, Hananias, Misael, Azarias, ken Ezequiel a karaman kadagiti naidestiero, a nagsayaat dagitoy nga ulidan iti pammati. (Hebreo 11:33, 34) Bayat nga umadani ti panagpatingga ti 70 a tawen a pannakakautibo, dagiti lallaki a kas kada Haggeo, Zacarias, Zorobabel, ken ti Nangato a Padi a ni Josue ti sisasagana a mangipaay iti nasayaat a panangidaulo iti iyaawag iti nagan ni Jehova. Kaskasdi, kasla desdeskribiren ti naimpadtuan a kararag ni Isaias ti kasasaad ti kaaduan kadagiti naidestiero.

“Ti Panagtulnog Nasaysayaat Ngem iti Sakripisio”

12. Kasano nga iyebkas ni Isaias ti kinatulok dagiti agbabbabawi a Judio a mangbalbaliw iti kababalinda?

¹² Sidadaan nga agbalbaliw dagiti agbabbabawi a Judio. Iti panangirepresentarna kadakuada, ikararag ni Isaias ken Jehova: “Ita, O Jehova, sika ti Amami. Dakami ti pila, ket sika ti Managdamilimi; ket dakami amin aramidnakami ta imam.” (Isaias 64:8) Dagitoy a sasao bigbigenda manen ti autoridad ni Jehova kas Ama, wenno Manangted-Biag. (Job 10:9) Dagiti agbabawi a Judio mayaspingda iti nalukneng a dadamilien. Dagidiay mangipangag iti panangdisiplina ni Jehova ket mabalin a masukog, wenno maporma, iti piguratibo a wagas a maitunos kadagiti pagalagadan ti Dios. Ngem, maaramid laeng daytoy no mamakawan ni Jehova, ti Managdamili. Gapuna, mamindua nga agpakpakaasi ni Isaias kenkuana tapno lagipenna nga umilina dagiti Judio: “Dika agrurod, O Jehova, iti nakaro, ket dika lagipen iti agnanayon ti biddutmi. Kitaem, ita, pangngaasim: ilinakami amin.”​—Isaias 64:9.

13. Ania ti kasasaad ti daga ti Israel kabayatan ti pannakaidestiero ti ili ti Dios?

¹³ Kabayatan ti pannakaidestiero, saan laeng a ti pannakakayaw  iti pagano a pagilian ti ibturan dagiti Judio. Ti langalang a Jerusalem ken ti templona ket pakaumsianda ken pakaumsian ti Diosda. Ti kararag ni Isaias a maipaay iti panagbabawi saritaenna ti sumagmamano kadagiti pakaigapuan ti kastoy a pannakaumsi: “Dagiti bukodmo a nasantuan a siudad nagbalinda a let-ang. Ti met laeng Sion nagbalin a bin-ig a let-ang, ti Jerusalem langalang a rebbek. Ti kukuami a balay ti kinasanto ken kinapintas, a nangidaydayawan kenka dagidi ammami, nagbalin a banag a mapuoran iti apuy; ket tunggal maysa a makaay-ayo a bambanagmi nagbalin a walangwalang.”​—Isaias 64:10, 11.

14. (a) Kasano ti panangpakdaar idi ni Jehova iti agdama a situasion? (b) Nupay nagragsakan ni Jehova ti templona ken dagiti naisakripisio sadiay, ania ti napatpateg?

¹⁴ Siempre, pagaammo unay ni Jehova ti kasasaad iti daga a tinawid dagiti Judio kadagidi inapoda. Agarup 420 a tawen sakbay ti pannakadadael ti Jerusalem, pinakdaaranna ti ilina a no labsingenda dagiti bilinna ken agserbida kadagiti sabali a didios, ‘gessatenna ida manipud rabaw ti daga,’ ket ti napintas a templo ‘agbalin a bumbunton dagiti rebba.’ (1 Ar-ari 9:6-9) Pudno, nagragsakan ni Jehova ti daga nga intedna iti ilina, ti naranga a templo a nabangon a pakaidayawanna, ken dagiti sakripisio a naipaay kenkuana. Ngem napatpateg ti kinasungdo ken kinatulnog ngem kadagiti material a banag, uray pay dagiti sakripisio. Maikanatad ti kinuna ni propeta Samuel ken ni Ari Saul: “Ad-adda kadi a pakaragsakan ni Jehova dagiti daton a mapuoran ken sakripisio ngem ti panagtulnog iti timek ni Jehova? Adtoy! Ti panagtulnog nasaysayaat ngem iti sakripisio, ti panangipangag ngem iti taba dagiti kalakian a karnero.”​—1 Samuel 15:22.

15. (a) Ania ti naimpadtuan a pakaasi ni Isaias ken Jehova, ket kasano a masungbatan dayta? (b) Ania dagiti pasamak a nangituggod iti ultimo a panangilaksid ni Jehova iti Israel kas maysa a nasion?

¹⁵ Nupay kasta, maibturan ngata ti Dios ti Israel a kitaen ti  pannakadidigra ti agbabbabawi nga ilina ken di maasian kadakuada? Ingudo ni Isaias ti naimpadtuan a kararagna babaen iti kasta a saludsod. Maigapu kadagiti naidestiero a Judio, ipakpakaasina: “Iti sanguanan dagitoy a banag agtultuloykanto kadi a mangmedmed iti bagim, O Jehova? Agtalinaedkanto kadi a sitatalna ket bay-annakami a maparigatan iti nakaro?” (Isaias 64:12) Pagangayanna, pudno a pakawanen ni Jehova ti ilina, ket iti tawen 537 K.K.P., isublina ida iti dagada tapno maitultuloyda ti nasin-aw a panagdayaw sadiay. (Joel 2:13) Nupay kasta, adu a siglo kalpasanna, nadadael manen ti Jerusalem ken ti templona, ket idi agangay inlaksid ti Dios ti naitulag nga ilina. Apay? Agsipud ta di sinalimetmetan ti ili ni Jehova dagiti bilinna ken inlaksidda ti Mesias. (Juan 1:11; 3:19, 20) Idi napasamak dayta, sinandian ni Jehova ti Israel iti baro a nasion, maysa a naespirituan a nasion, nga isu ti “Israel ti Dios.”​—Galacia 6:16; 1 Pedro 2:9.

Ni Jehova, ti “Managdengngeg iti Kararag”

16. Ania ti isursuro ti Biblia maipapan iti pammakawan ni Jehova?

¹⁶ Adda dagiti napateg a leksion a maadal iti napasamak iti Israel. Makitatayo a ni Jehova ket ‘naimbag ken sisasagana a mamakawan.’ (Salmo 86:5) Kas imperpekto a parsua, agpannuraytayo iti asi ken pammakawanna tapno magun-odtayo ti pannakaisalakan. Awan umdas a maaramidtayo a makatulong kadatayo a mangtegged kadagitoy a bendision. Nupay kasta, saan a basta mamakawan lattan ni Jehova. Dagidiay laeng agbabawi ken mangtallikud kadagiti basolda ti maikari a pakawanen ti Dios.​—Aramid 3:19.

17, 18. (a) Kasanotay nga ammo a pudno nga interesado ni Jehova iti pampanunot ken rikriknatayo? (b) Apay nga an-anusan ni Jehova dagiti managbasol a tattao?

¹⁷ Maadaltay met nga interesado unay ni Jehova iti pampanunot ken rikriknatayo no ikararagtayo dagita kenkuana. Isu ti “Managdengngeg iti kararag.” (Salmo 65:2, 3) Ipasigurado  kadatayo ni apostol Pedro: “Dagiti mata ni Jehova addada kadagidiay nalinteg, ket dagiti lapayagna situturong iti ararawda.” (1 Pedro 3:12) Maysa pay, maadaltayo a ti kararag ti panagbabawi masapul a ramanenna ti napakumbaba a panangipudno kadagiti basol. (Proverbio 28:13) Ngem di kayat a sawen daytoy a mabalintay nga abusuen ti asi ti Dios. Ti Biblia ballaaganna dagiti Kristiano a “saan[da] nga awaten ti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios ket maikapis[da] iti panggepna.”​—2 Corinto 6:1.

¹⁸ Kamaudiananna, maadaltayo ti panggep ti panagan-anus ti Dios iti managbasol nga ilina. Inlawlawag ni apostol Pedro nga agan-anus ni Jehova “agsipud ta saanna a tarigagayan a madadael ti asinoman no di ket tarigagayanna a makagteng ti isuamin iti panagbabawi.” (2 Pedro 3:9) Nupay kasta, inton agangay madusanto dagidiay agtultuloy a mangabuso iti kinaanus ti Dios. Maipapan iti daytoy, mabasatayo: “[Ni Jehova] supapakannanto ti tunggal maysa sigun iti ar-aramidna: agnanayon a biag kadagidiay mangsapsapul iti dayag ken dayaw ken kinaawan panagrupsa babaen ti panagibtur iti aramid a naimbag; nupay kasta, kadagidiay mannakirupir ken sumukir iti kinapudno ngem agtulnog iti kinakillo addanto pungtot ken unget.”​—Roma 2:6-8.

19. Ania dagiti di agbalbaliw a galad a kanayon nga ipakpakita ni Jehova?

¹⁹ Kastoy ti panangtrato ti Dios iti nagkauna nga Israel. Dagita met laeng a prinsipio ti mangiwanwan iti relasiontayo ken Jehova itatta gapu ta saan nga agbalbaliw ti Dios. Nupay ipaayna ti maitutop a dusa, kanayonto latta nga isu ni “Jehova, maysa a Dios a naasi ken managparabur, nabannayat nga agunget ken naruay iti naayat a kinamanangngaasi ken kinapudno, mangsalsalimetmet iti naayat a kinamanangngaasi maipaay iti rinibu, mamakpakawan iti biddut ken salungasing ken basol.”​—Exodo 34:6, 7.

[Salsaludsod]

 [Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 362]

Ti Kararag ni Daniel a Maipaay iti Panagbabawi

Nagnaed ni mammadto a Daniel idiay Babilonia iti intero a 70 a tawen a pannakakautibo dagiti Judio. Idi agarup maika-68 a tawen ti pannakaidestiero, natarusan ni Daniel iti padto ni Jeremias a dandanin agpatingga ti pannakaidestiero ti Israel. (Jeremias 25:11; 29:10; Daniel 9:1, 2) Nagkararag ni Daniel ken Jehova​—kararag ti panagbabawi a maipaay iti intero a nasion a Judio. Isalaysay ni Daniel: “Insaadko ti rupak a maiturong ken Jehova a pudno a Dios, tapno isu sapulek buyogen ti kararag ken buyogen dagiti panagpakaasi, agraman panagayunar ken tinakpil ken dapdapo. Ket nangrugiak nga agkararag ken Jehova a Diosko ken agipudno.”​—Daniel 9:3, 4.

Inyebkas ni Daniel ti kararagna agarup dua gasut a tawen kalpasan nga insurat ni Isaias ti naimpadtuan a kararag a masarakan iti kapitulo 63 ken 64 iti librona. Awan duadua nga adu ti napasnek a Judio a nagkararag ken Jehova kabayatan dagiti narikut a tawen ti pannakaidestiero. Nupay kasta, itampok ti Biblia ti kararag ni Daniel, a nabatad nga inrepresentarna ti rikrikna ti adu a matalek a Judio. Gapuna, ipakpakita ti kararagna a ti rikrikna a nayebkas iti naimpadtuan a kararag ni Isaias ket pudno nga isut’ rikrikna dagidi matalek a Judio idiay Babilonia.

Kitaenyo ti sumagmamano a pagpadaan ti kararag ni Daniel ken ti kararag ni Isaias.

Isaias 63:16 Daniel 9:15

Isaias 63:18 Daniel 9:17

Isaias 64:1-3 Daniel 9:15

Isaias 64:4-7 Daniel 9:4-7

Isaias 64:6 Daniel 9:9, 10

Isaias 64:10, 11 Daniel 9:16-18

[Kahon iti panid 366]

“Saan a Nakita ti Mata”

Iti suratna kadagiti taga Corinto, inadaw ni apostol Pablo ti libro ni Isaias idi insuratna: “Kas iti adda a naisurat: ‘Saan a nakita ti mata ket saan a nangngeg ti lapayag, saan met a simnek iti puso ti tao ti bambanag nga insagana ti Dios kadagidiay agayat kenkuana.’” (1 Corinto 2:9) * Dagiti sasao ni Pablo wenno ni Isaias ket agpadpada a saan nga agaplikar kadagiti banag nga insagana ni Jehova para iti ilina iti nailangitan a tawid wenno iti masanguanan a naindagaan a paraiso. Iyap-aplikar ni Pablo ti sasao ni Isaias kadagiti bendision a tagtagiragsaken idin dagiti Kristiano idi umuna a siglo, a kas ti pannakatarus kadagiti nauneg a bambanag ti Dios ken panangawat iti naespirituan a pannakalawlawag manipud ken Jehova.

Matarusantayo laeng dagiti nauneg a bambanag no tiempon nga ipalgak ni Jehova dagita​—ken uray pay kasta, la ketdi no naespirituantayo a tattao nga addaan iti nasinged a relasion ken Jehova. Agaplikar ti sasao ni Pablo kadagidiay nakapuy wenno awanan iti espiritualidad. Ti matada saanna a makita, wenno mailasin, dagiti naespirituan a kinapudno, ket ti lapayagda saanna a mangngeg, wenno matarusan, dagita a banag. Ti pannakaammo kadagiti banag nga insagana ti Dios para kadagidiay agayat kenkuana ket saan pay ketdi a sumrek iti puso dagiti kakasta a tao. Ngem kadagidiay naidedikar iti Dios, a kas ken Pablo, impalgak ti Dios dagitoy a banag babaen ti espirituna.​—1 Corinto 2:1-16.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 367]

Tinagikua ti ili ti Dios ti Jerusalem ken ti templona “iti apagbiit”