Kapitulo Bainte

Saan a Nagbalin nga Ababa ti Ima ni Jehova

Isaias 59:1-21

1. Ania ti situasion iti Juda, ket ania ti pampanunoten dagiti adu?

IBAGBAGA ti nasion ti Juda nga adda naitulag a relasionna ken Jehova. Ngem nariribuk ti isuamin a lugar. Natakkon ti hustisia, agraraira ti krimen ken panangidadanes, ken saan a pimmayso dagiti ninamnama nga irarang-ay. Dakes unay ti mapaspasamak. Adu ti mangpampanunot no ilintegto pay ngata ni Jehova dagiti bambanag. Kastoy ti situasion idi kaaldawan ni Isaias. Ngem saan laeng a basta pakasaritaan idi un-unana ti salaysay ni Isaias. Ti sasaona ket naglaon kadagiti naimpadtuan a pakdaar para iti asinoman nga agkunkuna nga agdaydayaw iti Dios ngem dina ikankano dagiti lintegna. Ket ti naipaltiing a padto a nairekord iti Isaias kapitulo 59 mangipaay iti naasi a pammaregta kadagiti amin a mangikagkagumaan nga agserbi ken Jehova nupay agbibiagda iti narikut ken napeggad a tiempo.

Naisina iti Pudno a Dios

2, 3. Apay a di salsalakniban ni Jehova ti Juda?

² Agasenyo​—nagapostasia ti naitulag nga ili ni Jehova! Tinallikudanda ti Nangaramid kadakuada, iti kasta inyadayoda ti bagbagida iti pannalaknibna. Gapu iti daytoy, napalalo ti panagrigatda. Mapabasolda kadi ni Jehova kadagiti rigatda? Kuna ni Isaias kadakuada: “Adtoy! Ti ima ni Jehova saan a nagbalin a nakaab-ababa tapno saan a makaisalakan, wenno ti lapayagna nagbalin a nakadagdagsen tapno saan a makangngeg. Saan, no di ket dagiti mismo a biddutyo nagbalinda a bambanag  a mangibunga iti pannakabingbingay iti nagbaetanyo iti Diosyo, ket ti bukodyo a basbasol nangibunga iti pannakailinged ti rupana manipud kadakayo tapno saan a makangngeg.”​—Isaias 59:1, 2.

³ Prangka ngem pudno dagita a sasao. Kaskasdi a ni Jehova ti Dios a mangisalakan. Kas “Managdengngeg iti kararag,” imdenganna ti karkararag dagiti matalek nga adipenna. (Salmo 65:2) Nupay kasta, dina bendisionan dagiti agar-aramid iti dakes. Dagiti umili ti mismo a makimbasol iti pannakaisinada ken Jehova. Inlingedna ti rupana kadakuada gapu iti mismo a kinadakesda.

4. Ania dagiti maikuna a nagbasolan ti Juda?

⁴ Kinapudnona, nakadakdakes ti inaramid ti Juda. Inrekord ti padto ni Isaias ti sumagmamano kadagiti nagbasolanda: “Dagiti bukodyo a dakulap narugitanda iti dara, ken dagiti ramayyo iti biddut. Dagiti bukodyo a bibig nagsaoda iti kinaulbod. Ti bukodyo a dila nangidaydayamudom iti bin-ig a kinakillo.” (Isaias 59:3) Agulbod dagiti tattao ken agsaoda kadagiti kinakillo. Ti pannakadakamat dagiti ‘dakulap a narugitan iti dara’ ipasimudaagna nga addada pay nakabasol iti pammapatay. Anian a pannakaibabain ti Dios, a ti Lintegna saanna laeng nga iparit ti pammapatay no di ket iparitna pay ti ‘pananggura iti kabsatmo ita pusom’! (Levitico 19:17) Ti nakaro a kinadakes dagiti umili ti Juda ken ti di maliklikan a resultana palagipanna koma ti tunggal maysa kadatayo itatta a nasken a labanantayo dagiti dakes a kapanunotan ken rikrikna. No ditay labanan, makaaramidtayto kadagiti dakes a banag a mangisina kadatayo iti Dios.​—Roma 12:9; Galacia 5:15; Santiago 1:14, 15.

5. Kasano ti kakaro ti kinadakes ti Juda?

⁵ Nagraira ti kinadakes iti intero a nasion. Kuna ti padto: “Awan ti umaw-awag buyogen ti kinalinteg, ket awan a pulos ti napan iti pangukoman buyogen ti kinamatalek. Adda idi panagtalek iti saan a kinapudno, ken panagsao iti kinaawan pateg. Adda idi panangyinaw iti riribuk, ken panangyanak iti makapasakit.” (Isaias 59:4) Awan ti agsasao iti kinalinteg. Uray  kadagiti pangukoman, manmano ti masarakan a mapagtalkan wenno matalek. Tinallikudan ti Juda ni Jehova ken nagtalek iti pannakialiansa kadagiti nasion, uray pay kadagiti awanan biag a didiosen. Amin dagitoy ket “saan a kinapudno,” awan aniaman a pategda. (Isaias 40:17, 23; 41:29) Kas resultana, naruay ti saritaan, ngem awan mamaayna amin dagita. Adda dagiti maaramid a plano, ngem agresulta dagita iti riribuk ken pannakadangran.

6. Kasano a ti rekord ti Kakristianuan umasping iti Juda?

⁶ Adda nakaskasdaaw a kaaspingna iti Kakristianuan ti kinakillo ken kinaranggas iti Juda. (Kitaenyo ti “Apostata a Jerusalem​—Kaasping ti Kakristianuan,” iti panid 294.) Napasamaken ti dua a nadamsak a sangalubongan a gubat a nakainaigan dagiti makunkuna a Kristiano a nasion. Agingga ita, ti porma ti relihion ti Kakristianuan ket napaneknekan a dina kabaelan a pasardengen ti panagpipinnatay gapu iti puli ken tribu kadagiti mismo a miembrona. (2 Timoteo 3:5) Nupay insuro ni Jesus kadagiti pasurotna nga agtalekda iti Pagarian ti Dios, agtultuloy nga agsammaked dagiti nasion ti Kakristianuan kadagiti armas militar ken napolitikaan nga aliansa. (Mateo 6:10) Kinapudnona, masarakan kadagiti nasion ti Kakristianuan ti kaaduan kadagiti kangrunaan nga agar-aramid iti armas ditoy lubong! Wen, no agtalek ti Kakristianuan kadagiti aramid ken institusion ti tao a mangyeg iti natalged a masakbayan, agtaltalek met iti “saan a kinapudno.”

Panagapit iti Nakas-ang a Bunga

7. Apay a mangibunga laeng iti pagdaksan dagiti gannuat ti Juda?

⁷ Ti idolatria ken di kinamapagpiaran ket di makapataud iti nasayaat a kagimongan. Gapu iti kakasta nga ar-aramid, ap-apiten itan dagiti di matalek a Judio ti riribuk nga immulada a mismo. Mabasatayo: “Dagiti itlog ti nagita nga uleg isu ti pinessaanda, ket inab-abelda ti saput laeng ti maysa a lawwalawwa. Ti asinoman a mangan kadagiti itlogda matay, ket ti itlog a nalusit mapessaan nga agbalin a maysa a karasaen.” (Isaias  59:5) Manipud panangiplano agingga iti panangipatungpal, awan nasayaat nga ibunga dagiti gannuat ti Juda. Ti di umiso a panagpampanunotda mangibunga laeng iti pagdaksan, no kasano a dagiti itlog ti nagita nga uleg mangpataud laeng kadagiti nagita nga uleg. Ken agsagaba ti nasion.

8. Ania ti mangipakita iti di umiso a panagpampanunot ti Juda?

⁸ Mabalin a mapilitan nga agranggas ti dadduma nga umili ti Juda gapu iti panangikagumaanda a mangsalaknib iti bagbagida, ngem dida agballigi. Ti pisikal a puersa dina masandian ti panagtalek ken Jehova ken dina masandian dagiti aramid ti kinalinteg kas proteksion, no kasano a dagiti saput dida masandian ti napaypayso a lupot kas proteksion iti dakes a paniempo. Kuna ni Isaias: “Ti saputda laeng saanto nga agserbi kas maysa a kawes, saandanto met nga abbungotan ti bagbagida kadagiti aramidda. Dagiti aramidda makapasakit nga ar-aramid, ket ti aramid ti kinaranggas adda kadagiti dakulapda. Ti bukodda a saksaka agtartaray nga agturong iti bin-ig a kinadakes, ket agdardarasda nga agibukbok iti awanan basol a dara. Dagiti panunotda makapasakit a pampanunot; ti pannakaagaw ken pannakarba adda kadagiti kangrunaan a kalsadada.” (Isaias 59:6, 7) Di umiso ti panagpampanunot ti Juda. Babaen ti panagusarna iti kinaranggas tapno ikagumaanna a risuten dagiti parikutna, ipakpakitana ti di nadiosan a kababalin. Awan bibiangna uray awanan basol ti adu kadagiti biktimana ken uray dadduma kadagita ket pudno nga ad-adipen ti Dios.

9. Apay a di magun-od dagiti panguluen ti Kakristianuan ti pudno a talna?

⁹ Dagitoy a naipaltiing a sasao ipalagipna kadatayo ti nadara a rekord ti Kakristianuan. Sigurado a singirento ni Jehova gapu iti nagdakes a panangirepresentarna iti Kristianidad! Kas kadagiti Judio idi kaaldawan ni Isaias, sinurot ti Kakristianuan ti dalan a ballikug iti moral agsipud ta patien dagiti liderna a dayta ti kakaisuna a praktikal a wagas. Bayat a sarsaritaenda ti talna, agtignayda a buyogen ti kinaawan hustisia. Anian a panaginkukuna! Yantangay agtultuloy ti kastoy a taktika dagiti panguluen  ti Kakristianuan, didanto magun-od ti pudno a talna. Maitunos dayta iti ituloy a kunaen ti padto: “Ti dalan ti talna saanda nga inkankano, ket awan kinahustisia iti desdesda. Dagiti dalanda kinilloda maipaay iti bagbagida. Awan a pulos siasinoman a bumadbaddek kadakuada ti pudno a makaammonto iti talna.”​—Isaias 59:8.

Panagar-arikap iti Naespirituan a Kinasipnget

10. Ania ti ipudno ni Isaias a maigapu iti Juda?

¹⁰ Saan a mabalin a bendisionan ni Jehova ti kinakillo ken kinaranggas ti Juda. (Salmo 11:5) Gapuna, agsao a maigapu iti intero a nasion, ipudno ni Isaias ti basol ti Juda: “Ti kinahustisia nagbalin nga adayo kadakami, ket ti kinalinteg saan a makakamakam  kadakami. Mangin-inanamakami iti lawag, ngem, adtoy! kinasipnget; iti raniag, ngem iti agtultuloy a daguyemyem nagnagnakami. Agar-arikapkami iti diding kas kadagiti bulsek a tattao, ket kas kadagidiay awanan iti matmata agar-arikapkami. Naitibkolkami iti matuon a kas iti kinasipnget ti rabii; iti tengnga dagidiay nalungpo kaslakami kadagiti natay a tattao. Umas-asugkami, dakami amin, kas kadagiti oso; ket kas kadagiti kalapati agkukkukokkami a sileleddaang.” (Isaias 59:9-11a) Saan nga intulok dagiti Judio a ti Sao ti Dios ti mangsilaw iti saksakada ken manglawag iti dalanda. (Salmo 119:105) Kas resultana, nasipnget ti bambanag. Uray iti agmatuon, agar-arikapda a kunam la no rabiin. Kayariganna a nataydan. Gapu ta il-iliwenda ti bang-ar, agasugda iti napigsa a kasla kadagiti mabisin wenno nasugatan nga oso. Nakakaasi nga agkukkukok ti dadduma, a kasla kadagiti naliday a kalapati.

11. Apay nga awan mamaayna ti pananginanama ti Juda iti hustisia ken pannakaisalakan?

¹¹ Pagaammo unay ni Isaias a ti iyaalsa ti Juda iti Dios ti makagapu iti kasta a kasasaadna. Kunana: “Nangin-inanamakami iti kinahustisia, ngem awan; iti pannakaisalakan, ngem nagtalinaed nga adayo kadakami. Ta dagiti iyaalsami immaduda iti sanguanam; ket no maipapan iti basbasolmi, tunggal maysa nangpaneknek a maibusor kadakami. Ta dagiti iyaalsami addada kadakami; ket no maipapan kadagiti biddutmi, pagaammomi unay ida. Adda idi panagsalungasing ken panangilibak ken Jehova; ket adda idi panagsanud manipud iti Diosmi, panagsao iti panangirurumen ken iyaalsa, panangyinaw ken panangidayamudom iti sasao ti kinaulbod manipud iti mismo a puso.” (Isaias 59:11b-13) Yantangay di nagbabawi dagiti umili ti Juda, saan pay a napakawan dagiti basolda. Ti hustisia pinanawanna ti pagilian gapu ta dagiti umili pinanawanda ni Jehova. Ulbodda a namimpinsan, nga inrurumenda pay dagiti kakabsatda. Anian a mayasping unay kadagidiay naitimpuyog iti Kakristianuan itatta! Saan laeng a di ikankano dagiti adu ti hustisia no di ket napalalo pay ti panangidadanesda kadagiti  matalek a Saksi ni Jehova, a mangikagkagumaan nga agaramid iti pagayatan ti Dios.

Mangukom ni Jehova

12. Ania ti kababalin dagidiay makinrebbeng a mangipakat iti hustisia iti Juda?

¹² Kasla awan hustisia, kinalinteg, wenno kinapudno iti Juda. “Ti kinahustisia napilit nga agsanud, ket ti met laeng kinalinteg nagtultuloy a sitatakder iti adayo laeng. Ta ti kinapudno naitibkol uray iti publiko a plasa, ket ti nalinteg saanna a kabalinan ti sumrek.” (Isaias 59:14) Iti likudan dagiti ruangan ti siudad  iti Juda, adda dagiti plasa a pagtataripnongan dagiti lallakay a mangukom. (Ruth 4:1, 2, 11) Dagita a lallakay rumbeng a mangukomda iti kinalinteg ken ipakatda ti hustisia, a dida awaten dagiti pasuksok. (Deuteronomio 16:18-20) Imbes a kasta, mangukomda sigun kadagiti bukodda nga inaagum a kapanunotan. Dakdakes pay, gundawayanda a biktimaen ti asinoman a napasnek a mangikagkagumaan nga agaramid iti naimbag. Mabasatayo: “Ti kinapudno mapukpukaw, ket ti asinoman a tumallikud iti kinadakes maag-agawan.”​—Isaias 59:15a.

13. Yantangay naliway iti annongenda dagiti ukom ti Juda, ania ti aramiden ni Jehova?

¹³ Dagidiay di mangkondenar iti moral a kinadakes nalipatanda a ti Dios ket saan a bulsek, ignorante, wenno nakapuy. Kuna ni Isaias: “Nakita ni Jehova, ket dakes idi kadagiti matana nga awan ti kinahustisia. Ket idi nakitana nga awan ti tao, nangrugi nga agmalmalanga ta awan idi ti bimmallaet. Ket ti takiagna nangisalakan maipaay kenkuana, ket ti bukodna a kinalinteg isu idi ti banag a nangsaranay kenkuana.” (Isaias 59:15b, 16) Yantangay naliway dagiti nadutokan nga ukom iti annongenda, makibiang ni Jehova. Inton aramidenna ti kasta, agtignayto iti kinalinteg ken buyogen ti bileg.

14. (a) Ania ti kababalin dagiti adu itatta? (b) Kasano nga isagsagana ni Jehova ti bagina nga agtignay?

¹⁴ Adda umasping a situasion itatta. Agbibiagtayo iti lubong a ti adu a tattao “napukawda ti isuamin a moral a riknada.” (Efeso 4:19) Manmano ti mamati a makibiangto ni Jehova a mangikkat iti kinadakes ditoy daga. Ngem ipakita ti padto ni Isaias a palpaliiwen a naimbag ni Jehova dagiti aramid ti tao. Manguk-ukom ni Jehova, ket iti intudingna a tiempo, agtignay a maitunos kadagita a panangukom. Nalinteg kadi dagiti panangukomna? Ipakita ni Isaias a nalinteg dagita. Iti kaso ti nasion ti Juda, insuratna: “Idin inyaruat [ni Jehova] ti kinalinteg kas maysa a nagsasaip a kabal, ken ti kabal ti ulo ti pannakaisalakan iti rabaw ti ulona. Kanayonanna pay, inkawesna dagiti kawes ti pammales kas pagan-anay ket binalkutna ti bagina  iti regta a kasla lambon nga awan manggasna.” (Isaias 59:17) Dagitoy a naimpadtuan a sasao iladawanna ni Jehova kas mannakigubat nga agsagsagana a makigubat. Naipamaysa ti atensionna iti aramidenna a panangisalakan. Agtalek iti naan-anay ken di mapagduaduaan a kinalintegna. Saanto nga agamak ken napinget ti panangukomna. Sigurado nga agballigi ti kinalinteg.

15. (a) Anianto ti aramiden dagiti pudno a Kristiano inton ipakat ni Jehova ti panangukom? (b) Ania ti maikuna maipapan kadagiti panangukom ni Jehova?

¹⁵ Itatta iti dadduma a pagilian, ikagkagumaan dagiti kabusor ti kinapudno a lapdan ti trabaho dagiti adipen ni Jehova babaen ti panagisaknapda kadagiti palso ken mangibabain a propaganda. Saan a bumdeng dagiti pudno a Kristiano a mangitandudo iti kinapudno, ngem dida pulos gamden ti agibales a personal. (Roma 12:19) Uray inton singirenna ti apostata a Kakristianuan, dagiti agdaydayaw ken Jehova ditoy daga didanto makiraman iti pannakadadaelna. Ammoda a ni Jehova a mismo ti agibales ken aramidennanto ti maitutop inton dumteng dayta a tiempo. Ipasigurado kadatayo ti padto: “Maitunos kadagiti pannakilangen manggunggonanto iti mayanatup,  pungtot kadagiti kalabanna, maiparbeng a panangtrato kadagiti kabusorna. Kadagiti isla mangsupapakto iti maiparbeng a panangtrato.” (Isaias 59:18) Kas idi kaaldawan ni Isaias, saanto laeng a basta nalinteg ti panangukom ti Dios no di pay ket naan-anayto. Dumanonto pay “kadagiti isla,” kadagiti adayo a paset. Awanto ti adayo wenno nasulinek unay a di madanon ti panangukom ni Jehova.

16. Siasino dagiti makalasat iti panangukom ni Jehova, ket anianto ti maadalda iti pannakailasatda?

¹⁶ Nalinteg ti panangukom ni Jehova kadagidiay mangikagkagumaan nga agaramid iti umiso. Ipadto ni Isaias a manipud iti agsinnumbangir a pungto​—iti intero a daga​—makalasatto dagita a tattao. Ket gapu iti masagrapda a pannalaknib ni Jehova ad-addanto a bumileg ti panagdayaw ken panagraemda kenkuana. (Malakias 1:11) Mabasatayo: “Manipud iti lelennekan ti init mangrugidanto nga agbuteng iti nagan ni Jehova, ken manipud iti leleggakan ti init iti dayagna, ta isu umayto a kas iti mangparigat a karayan, nga impugso ti mismo nga espiritu ni Jehova.” (Isaias 59:19) Kas iti nabileg nga allawig a mangiduron iti makadadael a pader ti danum iti sanguananna ken mangyanud iti amin a madalapusna, ti espiritu ni Jehova pukawenna amin a tubeng tapno matungpal ti pagayatanna. Nabilbileg ti espirituna ngem iti aniaman a puersa ti tao. Inton usarenna dayta a pangukom kadagiti tao ken nasnasion, sigurado ken naan-anayto ti balligina.

Namnama ken Bendision Kadagiti Agbabawi

17. Siasino ti Manangsaka iti Sion, ket kaano a sakaenna ti Sion?

¹⁷ Iti sidong ti Linteg ni Moises, ti Israelita a nangilako iti bagina a kas adipen mabalin a masubbot iti pannakaadipen no adda mangsaka. Iti immun-una a paset ti naimpadtuan a libro ni Isaias, naipabigbig a ni Jehova ti Manangsaka kadagiti agbabbabawi. (Isaias 48:17) Ita nadeskribir manen kas Manangsaka kadagiti agbabbabawi. Insurat ni Isaias ti kari ni Jehova: “‘Iti Sion sigurado nga umayto ti Manangsaka, ken kadagidiay  adda ken Jacob a tumaltallikud iti panagsalungasing,’ kuna ni Jehova.” (Isaias 59:20) Natungpal idi 537 K.K.P. daytoy a makaliwliwa a kari. Ngem adda pay kanayonan a kaitungpalanna. Inadaw ni apostol Pablo dagitoy a sasao manipud iti bersion a Septuagint ket inyaplikarna kadagiti Kristiano. Insuratna: “Iti kastoy a pamay-an maisalakanto ti intero nga Israel. Kas adda a naisurat: ‘Ti manangispal rummuarto manipud iti Sion ket iyadayona ken Jacob dagiti di nadiosan nga aramid. Ket daytoy ti tulag iti biangko kadakuada, inton ikkatek dagiti basolda.’” (Roma 11:26, 27) Wen, nalawa unay ti pakayaplikaran ti padto ni Isaias​—a dumanon iti kaaldawantayo ken iti labesna pay. Kasano a kasta?

18. Kaano ken kasano a pinataud ni Jehova ti “Israel ti Dios”?

¹⁸ Idi umuna a siglo, adda bassit a grupo dagiti natda iti nasion ti Israel a nangawat ken Jesus kas Mesias. (Roma 9:27; 11:5) Idi aldaw ti Pentecostes 33 K.P., imbukbok ni Jehova ti nasantuan nga espirituna iti agarup 120 kadagidiay a manamati ket inyegna ida iti baro a tulagna nga imbabaet ni Jesu-Kristo. (Jeremias 31:31-33; Hebreo 9:15) Iti dayta nga aldaw timmaud ti “Israel ti Dios,” maysa a baro a nasion a dagiti miembrona ket saan a dagiti nainlasagan a kaputotan ni Abraham, no di ket dagiti inyanak ti espiritu ti Dios. (Galacia 6:16) Nangrugi ken Cornelio, dayta a baro a nasion inramanna dagiti di nakugit a Gentil. (Aramid 10:24-48; Apocalipsis 5:9, 10) Iti kasta inampon ida ni Jehova a Dios ken nagbalinda a naespirituan nga annakna, a kadua ni Jesus nga agtawid.​—Roma 8:16, 17.

19. Ania a tulag ti aramiden ni Jehova iti Israel ti Dios?

¹⁹ Makitulag itan ni Jehova iti Israel ti Dios. Mabasatayo: “‘No maipapan kaniak, daytoy ti tulagko kadakuada,’ kinuna ni Jehova. ‘Ti espirituk nga adda kenka ken ti sasaok nga inkabilko iti ngiwatmo​—saanto a maikkat iti ngiwatmo wenno iti ngiwat ti putotmo wenno iti ngiwat ti putot ti putotmo,’ kinuna ni Jehova, ‘manipuden ita uray agingga iti tiempo a di nakedngan.’” (Isaias 59:21) Nagaplikar man a mismo dagitoy  a sasao ken ni Isaias wenno saan, sigurado a natungpal dagita ken Jesus, a naipaayan iti pammatalged a “makitananto ti kaputotanna.” (Isaias 53:10) Nagsao ni Jesus iti sasao a naadalna ken Jehova, ket nagtalinaed kenkuana ti espiritu ni Jehova. (Juan 1:18; 7:16) Maitutop ngarud nga umawat met iti nasantuan nga espiritu ni Jehova dagiti kakabsatna ken dagiti kakaduana nga agtawid, dagiti kameng ti Israel ti Dios, ket ikasabada ti mensahe a naadalda iti nailangitan nga Amada. Isuda amin ket ‘tattao a sinursuruan ni Jehova.’ (Isaias 54:13; Lucas 12:12; Aramid 2:38) Baeten man ken Isaias wenno baeten ken Jesus, a naimpadtuan nga inladawan ni Isaias, makitulag itan ni Jehova a dina pulos sukatan ida no di ket usarenna ida kas saksina agingga iti tiempo a di nakedngan. (Isaias 43:10) Ngem siasino dagiti ‘putotda’ a magunggonaan met iti daytoy a tulag?

20. Kasano a natungpal idi umuna a siglo ti kari ni Jehova ken Abraham?

²⁰ Idi un-unana inkari ni Jehova ken Abraham: “Babaen ti bin-im pudno unay a dagiti amin a nasion iti daga bendisionandanto ti bagbagida.” (Genesis 22:18) Maitunos iti daytoy, ti bassit a natda kadagiti natural nga Israelita a nangawat iti Mesias napanda iti adu a nasion, nga inkaskasabada ti naimbag a damag maipapan ken Kristo. Nangrugi ken Cornelio, adu a di nakugit a Gentil ti ‘nangbendision iti bagbagida’ babaen ken Jesus, ti Bin-i ni Abraham. Nagbalinda a paset ti Israel ti Dios ken segundario a paset ti bin-i ni Abraham. Paset ida ti “nasantuan a nasion” ni Jehova, a ti annongenda ket “ideklara[da] a sisasaknap dagiti kinatan-ok daydiay nangayab [kadakuada] manipud iti kinasipnget nga agturong iti nakaskasdaaw a lawagna.”​—1 Pedro 2:9; Galacia 3:7-9, 14, 26-29.

21. (a) Ania a “putot” ti pinataud ti Israel ti Dios iti moderno a tiempo? (b) Kasano a maliwliwa dagiti “putot” babaen iti tulag, wenno kontrata, nga inaramid ni Jehova iti Israel ti Dios?

²¹ Itatta agparang a naummongen ti kompleto a bilang dagiti mangbukel iti Israel ti Dios. Nupay kasta, agtultuloy a mabembendisionan  dagiti nasion​—ken iti wagas a nasaknap unay. Kasano? Naaddaan ti Israel ti Dios kadagiti “putot,” dagiti adalan ni Jesus a mangnamnama nga agbiag nga agnanayon iti paraiso a daga. (Salmo 37:11, 29) Sinursuruan met ni Jehova dagitoy a “putot” ken maiwardasda kadagiti dalanna. (Isaias 2:2-4) Nupay saanda a nabautisaran iti nasantuan nga espiritu wenno di maibilang a makipaset iti baro a tulag, pabpabilgen ida ti nasantuan nga espiritu ni Jehova a mangdaer iti amin a pangtubeng ni Satanas iti panangasabada. (Isaias 40:28-31) Minilion itan ti bilangda ket agtultuloy nga umadu bayat a mangpataudda kadagiti bukodda a putot. Ti tulag, wenno kontrata, ni Jehova kadagiti napulotan ipaayanna dagitoy a “putot” iti kompiansa nga itultuloy met nga usaren ni Jehova ida kas pannakangiwatna agingga iti tiempo a di nakedngan.​—Apocalipsis 21:3, 4, 7.

22. Ania ti mainanamatayo ken Jehova, ket kasano ti rumbeng a panangapektar daytoy kadatayo?

²² Sapay koma ngarud ta taginayonentayo amin ti pammatitayo ken Jehova. Agpadpada a kayatna ken kabaelanna ti mangisalakan! Saanto a pulos nga agbalin nga ababa ti imana; kanayonto nga ispalenna ti matalek nga ilina. Amin nga agtalek kenkuana agtultuloyto a salimetmetanda dagiti naimbag a sasaona “manipuden ita uray agingga iti tiempo a di nakedngan.”

[Salsaludsod]

[Kahon iti panid 294]

Apostata a Jerusalem​—Kaasping ti Kakristianuan

Ti Jerusalem, a kabesera a siudad ti nasion a pinili ti Dios, iladladawanna ti nailangitan nga organisasion ti Dios a buklen dagiti espiritu a parsua ken kasta met ti bunggoy dagiti napulotan a Kristiano a napagungar idiay langit kas nobia ni Kristo. (Galacia 4:25, 26; Apocalipsis 21:2) Nupay kasta, masansan a di nagmatalek ken Jehova dagiti umili ti Jerusalem, ket nailadawan ti siudad kas balangkantis ken mannakikamalala a babai. (Ezequiel 16:3, 15, 30-42) Iti kasta a kasasaad, maitutop ti Jerusalem a mangiladawan iti apostata a Kakristianuan.

Inawagan ni Jesus ti Jerusalem a “ti mammapatay kadagiti mammadto ken manangubor kadagidiay naibaon kenkuana.” (Lucas 13:34; Mateo 16:21) Kas iti di matalek a Jerusalem, bigbigen ti Kakristianuan nga agserserbida iti pudno a Dios ngem simiasida kadagiti nalinteg a dalanna. Makapagtalektayo nga ukomento ni Jehova ti Kakristianuan babaen kadagiti isu met laeng a nalinteg a pagalagadan nga impakatna idi inukomna ti apostata a Jerusalem.

[Ladawan iti panid 296]

Ti ukom rumbeng a mangukom iti kinalinteg, ipakatna ti hustisia, ken dina awaten dagiti pasuksok

[Ladawan iti panid 298]

Kas iti layus ti karayan, dagiti panangukom ni Jehova pukawenna amin a tubeng tapno maaramid ti pagayatanna

[Ladawan iti panid 302]

Itulag ni Jehova a dinto pulos mapukaw ti ilina ti pribilehioda nga agbalin a saksina