Kapitulo Bainte Uno

Ti Pudno a Panagdayaw Agsaknap iti Sangalubongan

Isaias 60:1-22

1. Ania a makaparegta a mensahe ti linaon ti Isaias kapitulo 60?

NAISURAT ti kapitulo 60 ti Isaias kas maysa a makapikapik a drama. Kadagiti panglukat a bersikulo, magutugot ti atensiontayo babaen iti makatukay nga eksena. Napartak ti panagsasagadsad dagiti pasamak, a mangitunda kadatayo iti makapikapik a paggibusan. Nabiag ti panangiladawan daytoy a kapitulo iti pannakaisubli ti pudno a panagdayaw iti nagkauna a Jerusalem ken ti sangalubongan a pannakaisaknap ti pudno a panagdayaw itatta. Maysa pay, dakdakamatenna dagiti agnanayon a bendision a lak-amento dagiti amin a nasungdo nga agdaydayaw iti Dios. Mabalin a makiraman ti tunggal maysa kadatayo iti pannakatungpal daytoy makapainteres unay a paset ti padto ni Isaias. Usigentayo ngarud a naimbag daytoy.

Agraniag ti Lawag iti Kasipngetan

2. Ania ti naibilin iti babai a nakapakleb iti kasipngetan, ken apay a nasken nga agtulnog?

² Naiturong ti panglukat a sasao daytoy a kapitulo ti Isaias iti babai a nakapimpiman ti kasasaadna. Agparang a nakapakleb iti daga iti kasipngetan. Pagammuan ta sumalput ti lawag iti kasipngetan bayat nga umawag ni Jehova baeten ken Isaias: “Tumakderka, O babai, mangipaayka iti lawag, ta dimteng ti lawagmo ket ti mismo a dayag ni Jehova nagsilnag kenka.” (Isaias 60:1) Wen, rumbeng a tumakder ti “babai” ket isilnagna ti dayag ti Dios! Apay a nasken unay daytoy? Ituloy ti  padto: “Adtoy! ti met laeng sipnget abbongannanto ti daga, ken ti napuskol a daguyemyem abbonganna dagiti nasional a bunggoy; ngem ni Jehova agsilnagto kenka, ket ti bukodna a dayag makitanto kenka.” (Isaias 60:2) Para iti pagimbagan dagidiay adda iti aglawlawna nga agar-arikap pay laeng iti kasipngetan, masapul a ‘mangipaay iti lawag’ dayta a “babai.” Anianto ti resultana? “Dagiti nasion pudno nga umaydanto iti lawagmo, ken ti ar-ari iti raniag ti panagsilnagmo.” (Isaias 60:3) Dagitoy a panglukat a sasao ipaayda ti kababagas ti mailawlawagto iti nalawlawa a detalye kadagiti sumaganad a bersikulo​—ti pudno a panagdayaw masapul nga agsaknap iti sangalubongan!

3. (a) Siasino ti “babai”? (b) Apay a nakapakleb ti “babai” iti kasipngetan?

³ Nupay dakdakamatenna dagiti mapasamak iti masanguanan, kuna ni Jehova iti “babai” a ‘dimtengen’ ti lawagna. Daytoy ti mangipaganetget a sigurado a matungpalto ti padto. Ti “babai” a madakdakamat isu ti Sion, wenno Jerusalem, ti kabesera ti Juda. (Isaias 52:1, 2; 60:14) Ti siudad irepresentarna ti intero a nasion. Iti daydi umuna a pannakatungpal daytoy a padto, nakapakleb ti “babai” iti kasipngetan, a kasta ti kasasaadna sipud idi nadadael ti Jerusalem idi 607 K.K.P. Nupay kasta, idi 537 K.K.P., nagsubli idiay Jerusalem ti matalek a natda kadagiti naidestiero a Judio ket insublida ti nasin-aw a panagdayaw. Kamaudiananna, pinagsilnag ni Jehova ti lawag iti “babai” a kukuana, ket ti naisubli nga ilina ti agbalin a gubuayan ti pannakalawlawag kadagiti nasion a nasipngetan iti naespirituan.

Dakdakkel a Kaitungpalanna

4. Siasinoda itatta ditoy daga ti mangirepresentar iti “babai,” ket siasinoda pay ti pakayaplikaran ti naimpadtuan a sasao?

⁴ Ti panaginterestayo kadagitoy a naimpadtuan a sasao ket saan nga agpatingga iti daydi pannakatungpalda iti nagkauna  a Jerusalem. Itatta, ti nailangitan a “babai” a kukua ni Jehova ket nairepresentar ditoy daga babaen “iti Israel ti Dios.” (Galacia 6:16) Kabayatan ti kaaddana, manipud idi Pentecostes 33 K.P. agingga ita, daytoy a naespirituan a nasion ket nagdagup iti 144,000 a napulotan iti espiritu a kamengna, “a nagatang manipud iti daga” nga addaan iti namnama a makipagturay ken Kristo idiay langit. (Apocalipsis 14:1, 3) Naipamaysa ti moderno nga aldaw a kaitungpalan ti Isaias kapitulo 60 kadagidiay kameng ti 144,000 a sibibiag ditoy daga “kadagiti maudi nga aldaw.” (2 Timoteo 3:1) Adda met pakainaigan dayta a padto kadagiti kakadua dagitoy a napulotan a Kristiano, ti “dakkel a bunggoy” dagiti “sabsabali a karnero.”​—Apocalipsis 7:9; Juan 10:11, 16.

5. Kaano a nakapakleb iti kasipngetan dagiti natda a kameng ti Israel ti Dios, ket kaano a nagsilnag kadakuada ti lawag ni Jehova?

⁵ Iti apagbiit idi rugrugi ti dekada ti 1900, kayariganna nakapakleb iti kasipngetan dagidiay kameng ti Israel ti Dios nga adda pay laeng ditoy daga. Malmalpas idin ti umuna a gubat sangalubongan idi mapasaranda ti situasion a simboliko a nadeskribir iti libro ti Apocalipsis​—a naidasay dagiti bangkayda “iti akaba a dalan ti dakkel a siudad nga iti naespirituan a kaipapanan naawagan iti Sodoma ken Egipto.” (Apocalipsis 11:8) Nupay kasta, linawagan ida ni Jehova idi 1919. Gapu iti dayta, timmakderda ket pinagsilnagda ti lawag ti Dios, a situtured nga inwaragawagda ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios.​—Mateo 5:14-16; 24:14.

6. Ania ti reaksion ti kaaduan ditoy lubong iti pannakaiwaragawag ti naarian a kaadda ni Jesus, ngem siasino dagiti nayadani iti lawag ni Jehova?

⁶ Gapu ta ti sapasap a sangatauan ket inimpluensiaan ni Satanas, ti panguluen dagiti “agturay iti lubong daytoy a kinasipnget,” inlaksidda ti pakaammo maipapan iti naarian a kaadda ni Jesu-Kristo, “ti silaw ti lubong.” (Efeso 6:12; Juan 8:12; 2 Corinto 4:3, 4) Nupay kasta, minilion ti nayadani iti lawag ni Jehova, a pakairamanan dagiti “ar-ari” (dagidiay agbalin a napulotan  nga agtawid iti nailangitan a Pagarian) ken “dagiti nasion” (ti dakkel a bunggoy dagiti sabsabali a karnero).

Ti Irarang-ay Mangibunga iti Naimpusuan a Rag-o

7. Ania ti makaparagsak a buya a makita ti “babai”?

⁷ Mainaig iti tema a nadakamat iti Isaias 60:3, ipaayan ni Jehova ti “babai” iti sabali pay a bilin: “Itangwam dagita matam iti intero nga aglikmut ket kitaem!” Apaman nga agtulnog ti “babai,” makitana ti makaparagsak a buya​—agsangpeten dagiti annakna! “Isuda amin naummongda a sangsangkamaysa; immayda kenka. Manipud iti adayo agtultuloy nga umay ti bukodmo nga annak a lallaki, ken ti annakmo a babbai a mataripatonto a maubba iti bakrang.” (Isaias 60:4) Ti internasional a pannakaiwaragawag ti Pagarian a nangrugi idi 1919 nangibunga iti rinibu a kanayonan pay a napulotan nga annak a “lallaki” ken “babbai” a naitipon iti Israel ti Dios. Iti kastoy a wagas, immaniobra ni Jehova ti pannakakompleto ti naipadto a bilang a 144,000, a makipagturayto ken Kristo.​—Apocalipsis 5:9, 10.

8. Ania dagiti nagragsakan ti Israel ti Dios sipud idi 1919?

⁸ Nangibunga iti panagrag-o daytoy nga irarang-ay. “Iti dayta a tiempo makitamto ket pudno unay nga agraniagka, ket ta pusom pudno nga agtayegtegto ken dumakkel, agsipud ta ti kinabaknang ti baybay agturongto a mismo kenka; dagiti mismo a sanikua ti nasnasion umaydanto kenka.” (Isaias 60:5) Ti pannakaurnong dagiti napulotan kabayatan dagiti dekada ti 1920 ken 1930 ket nangyeg iti napalalo a ragsak iti Israel ti Dios. Nupay kasta, adda pay kanayonan idi a pagrag-oanda. Nangnangruna sipud idi ngalay ti dekada ti 1930, dagiti tattao a dati a paset “ti baybay” ti sangatauan a naisina iti Dios rimmuarda iti amin a nasion tapno agdayawda a kadua ti Israel ti Dios. (Isaias 57:20; Haggeo 2:7) Dagitoy a tattao saanda nga agserserbi iti Dios sigun iti wagas a kayat ti tunggal maysa. Imbes ketdi, umadanida iti “babai” a kukua ti Dios ket agbalinda  a paset ti nagkaykaysa nga arban ti Dios. Kas resultana, makiramraman amin nga ad-adipen ti Dios iti panagsaknap ti pudno a panagdayaw.

Dagiti Nasion Agdadanonda Idiay Jerusalem

9, 10. Siasino dagiti makita nga agdadanon idiay Jerusalem, ket kasano ti panangpasangbay ni Jehova kadakuada?

⁹ Babaen kadagiti ilustrasion a pagaammo dagiti kapanawenan ni Isaias, deskribiren ni Jehova ti panagsaknap. Ti “babai,” a tumantannawag manipud iti Bantay Sion, umuna a tuman-aw iti daya. Ania ti makitana? “Ti met laeng agallo-allon a reprep dagiti kamelio abbongandakanto, dagiti urbon a kalakian a kamelio ti Midian ken ti Efa. Amin dagidiay aggapu iti Sheba​—umaydanto. Balitok ken olibano awitendanto. Ket dagiti pakaidaydayawan ni Jehova iwaragawagdanto.” (Isaias 60:6) Dagiti komboy ti kamelio nga us-usaren dagiti agdaldaliasat a negosiante iti nadumaduma a tribu lumasatda kadagiti dalan nga agturong idiay Jerusalem. (Genesis 37:25, 28; Uk-ukom 6:1, 5; 1 Ar-ari 10:1, 2) Naruay dagiti kamelio iti amin a lugar, a kasla layus a nagsaknap iti pagilian! Dagita a komboy mangyegda kadagiti napapateg a sagut, a mangipakita a nasayaat ti panggep dagitoy a negosiante. Kayatda ti agdayaw ken Jehova ken mangted kenkuana iti kasayaatan a maidatonda.

¹⁰ Saan laeng a dagitoy a negosiante ti mapan. “Amin dagiti arban ti Quedar​—maummongdanto a sangsangkamaysa kenka. Dagiti kalakian a karnero ti Nebayot​—agserbidanto kenka.” Wen, mapan met idiay Jerusalem dagiti tribu nga agtartaraken kadagiti animal. Agisangpetda iti sagsagut manipud kadagiti kapatgan a sanikuada​—dagiti arban a karnero​—sada itukon ti bagbagida nga agserbi. Kasano ti panangpasangbay ni Jehova kadakuada? Kunana: “Buyogen ti pannakaanamong umulidanto iti altarko, ket papintasekto ti bukodko a balay ti kinapintas.” (Isaias 60:7) Awaten ni Jehova dagiti regaloda, a mausarto iti nasin-aw a panagdayaw.​—Isaias 56:7; Jeremias 49:28, 29.

11, 12. (a) Ania a buya ti maimatangan ti “babai” bayat a kumita iti laud? (b) Apay a nakaad-adu ti agap-apura a mapan idiay Jerusalem?

 ¹¹ Bilinen itan ni Jehova ti “babai” a kumita iti laud, sa iyimtuodna: “Siasino dagitoy nga umay nga agtaytayab a kas iti ulep, ken kas kadagiti kalapati nga agturong kadagiti tawa ti aponda a balay ti tumatayab?” Sungbatan met laeng ni Jehova: “Agtultuloyto a manginanama kaniak dagiti met laeng isla, kasta met dagiti barko ti Tarsis kas idi damo, tapno iyegda ti annakmo manipud iti adayo, a ti pirakda ken balitokda naikuyog kadakuada, maipaay iti nagan ni Jehova a Diosmo ken maipaay iti Daydiay Santo ti Israel, ta napapintasnakanton.”​—Isaias 60:8, 9.

¹² Panunotem a nakatakderka iti abay ti “babai,” a matmatmatam ti laud iti ballasiw ti Dakkel a Baybay. Ania ti makitam? Adda naipattopattok a puraw nga ul-ulep iti adayo nga agal-alimpayag iti rabaw ti danum. Kasda la tumatayab, ngem bayat nga umas-asidegda, makitam a barko dagita a naibayog dagiti layagda. Naggapuda “iti adayo.” * (Isaias 49:12) Nakaad-adu a barko ti sipapartak a mapmapan idiay Sion a kasda la arban dagiti agawiden a kalapati. Apay a kasta la unay ti panagap-apura dagita a barko? Magagaranda a mangipan kadagiti inluganda nga agdaydayaw ken Jehova a naggapu kadagiti adayo a lugar. Kinapudnona, amin a kasangsangpet​—agpadpada dagiti Israelita ken ganggannaet, manipud iti daya wenno iti laud ken manipud kadagiti asideg wenno adayo a pagilian​—agap-apurada a mapan idiay Jerusalem tapno idedikarda ti bagida ken amin nga ik-ikutanda iti nagan ni Jehova a Diosda.​—Isaias 55:5.

13. Iti moderno a tiempo, siasino dagiti annak a “lallaki” ken “babbai,” ken siasino dagiti “sanikua ti nasnasion”?

¹³ Anian a nagbatad ti panangiladawan ti Isaias 60:4-9 iti sangalubongan  a panagsaknap a napasamak sipud idi nangrugi ti “babai” a kukua ni Jehova a mangisilnag iti lawag iti daytoy nasipnget a lubong! Immuna a dimteng dagiti annak a “lallaki” ken “babbai” ti nailangitan a Sion, dagidiay nagbalin a napulotan a Kristiano. Idi 1931, impabigbigda ti bagbagida iti publiko kas Saksi ni Jehova. Kalpasanna, ti bunggoy dagiti naemma, “dagiti mismo a sanikua ti nasnasion” ken “ti kinabaknang ti baybay,” nagdardarasda a nakitipon kadagiti natda a kakabsat ni Kristo. * Itatta, amin dagitoy nga adipen ni Jehova manipud iti intero a lubong ken manipud iti amin a tukad ti panagbiag tumiptiponda iti Israel ti Dios tapno idayawda ti Soberano nga Apoda, a ni Jehova, ken itan-okda ti naganna kas ti kadayagan a nagan iti intero nga uniberso.

14. Kasano a dagiti kasangsangpet ‘umulida iti altar’ ti Dios?

¹⁴ Ngem ania ti kaipapanan ti sasao a dagitoy a kasangsangpet manipud kadagiti nasion ‘umulida iti altar’ ti Dios? Iti altar ti pakaiparabawan ti daton. Nagusar ni apostol Pablo iti sasao a mainaig iti daton idi insuratna: “Dawatek kadakayo . . . nga iparangyo ti bagbagiyo a maysa a sakripisio a sibibiag, nasantuan, makaay-ayo iti Dios, maysa a sagrado a panagserbi buyogen ti pannakabalinyo nga agrason.” (Roma 12:1) Dagiti napaypayso a Kristiano sidadaanda a mangisakripisio iti bagbagida. (Lucas 9:23, 24) Ipaayda ti tiempo, pigsa, ken kapadasanda iti pannakaitandudo ti nasin-aw a panagdayaw. (Roma 6:13) Iti kasta, agidatonda kadagiti makaay-ayo a sakripisio ti panagdayaw iti Dios. (Hebreo 13:15) Anian a makaparagsak yantangay minilion dagiti agdaydayaw ken Jehova itatta, ubbing ken natataengan, ti mangipangpangruna kadagiti interes ti Pagarian ti Dios imbes a dagiti personal a tarigagayda! Ipakpakitada ti napaypayso nga espiritu ti panagsakripisio.​—Mateo 6:33; 2 Corinto 5:15.

 Dagiti Kasangsangpet Makiramanda iti Panagsaknap

15. (a) Idi un-unana, kasano a naipakita ti asi ni Jehova no maipapan kadagiti ganggannaet? (b) Iti moderno a tiempo, kasano a nakiraman “dagiti ganggannaet” iti panangibangon iti pudno a panagdayaw?

¹⁵ Dagiti kasangsangpet ipaayda nga agpadpada dagiti sanikua ken serbisioda a pangsuporta iti “babai” a kukua ni Jehova. “Dagiti ganggannaet pudno a bangonendanto dagiti padermo, ket ti mismo nga ar-arida agserbidanto kenka; ta iti rurodko kinabilka koman, ngem iti naimbag a nakemko sigurado a maasianakto kenka.” (Isaias 60:10) Naipakita ti asi ni Jehova idi maikanem a siglo K.K.P. idi timmulong dagiti ganggannaet iti trabaho a panagibangon idiay Jerusalem. (Esdras 3:7; Nehemias 3:26) Iti dakdakkel a kaitungpalanna itatta, “dagiti ganggannaet,” wenno ti dakkel a bunggoy, supsuportaranda dagiti napulotan a natda iti panagibangon iti pudno a panagdayaw. Tultulonganda dagiti iyad-adalanda iti Biblia a maaddaan kadagiti Nakristianuan a galad ket iti kasta mapabilegda dagiti kongregasion Kristiano ken mapatibkerda dagiti kasla siudad a ‘pader’ ti organisasion ni Jehova. (1 Corinto 3:10-15) Literal met nga agibangonda, a napingetda nga agipatakder kadagiti Kingdom Hall, Assembly Hall, ken pasilidad ti Bethel. Iti kasta, kaduaenda dagiti napulotan a kakabsatda a mangasikaso kadagiti kasapulan ti dumakdakkel nga organisasion ni Jehova.​—Isaias 61:5.

16, 17. (a) Kasano a napagtalinaed a silulukat dagiti ‘ruangan’ ti organisasion ti Dios? (b) Kasano a nagserbi iti Sion dagiti ‘ar-ari’? (c) Anianto ti mapasamak kadagidiay mangikagkagumaan a mangiserra kadagiti ‘ruangan’ a tarigagayan ni Jehova a silulukat?

¹⁶ Iti kada tawen, kas resulta ti programa a naespirituan a panagibangon, ginasut a ribu a “ganggannaet” ti makitimtimpuyogen iti organisasion ni Jehova, ket silulukat ti dalan para iti ad-adu pay. Kuna ni Jehova: “Dagiti ruanganmo pudno a mapagtalinaedto a silulukat a patinayon; saandanto a maiserra uray iti aldaw wenno iti rabii, tapno iyegda kenka dagiti sanikua ti nasnasion, ket ti ar-arida ti mangidaulonto.” (Isaias  60:11) Ngem siasino dagiti ‘ar-ari’ a mangidadaulo iti panangyeg idiay Sion kadagiti sanikua ti nasnasion? Idi un-unana, adda dagiti agtuturay a tinignay ni Jehova ti puspusoda nga ‘agserbi’ iti Sion. Kas pagarigan, ni Ciro ti nangimandar iti panagawid dagiti Judio idiay Jerusalem tapno ibangonda manen ti templo. Kalpasanna, nangipaay ni Artaxerxes kadagiti sanikua ken imbaonna ni Nehemias a mangibangon manen kadagiti  pader ti Jerusalem. (Esdras 1:2, 3; Nehemias 2:1-8) Pudno unay, “ti puso ti maysa nga ari ket kas barbaresbes ti danum iti ima ni Jehova.” (Proverbio 21:1) Matignay ti Diostayo uray pay dagiti nabibileg nga agtuturay tapno agtignayda a maitunos iti pagayatanna.

¹⁷ Iti moderno a tiempo, inkagumaan ti adu nga ‘ar-ari,’ wenno sekular nga autoridad, a serraan ‘dagiti ruangan’ ti  organisasion ni Jehova. Nupay kasta, dadduma ti nagserbi iti Sion babaen ti panagaramidda kadagiti desision a nakatulong a mamagtalinaed a silulukat kadagidiay a ‘ruangan.’ (Roma 13:4) Idi 1919, linuk-atan dagiti sekular nga autoridad ni Joseph F. Rutherford ken dagiti kakaduana iti di nainkalintegan a pannakaibaludda. (Apocalipsis 11:13) Dagiti natauan a gobierno ‘inalimonda’ ti layus ti panangidadanes nga imbulos ni Satanas kalpasan ti pannakaitapuakna manipud langit. (Apocalipsis 12:16) Intandudo ti sumagmamano a gobierno ti panangpanuynoy iti relihion, a no dadduma espesipiko a maigapu kadagiti Saksi ni Jehova. Daytoy a kita ti panagserbi ti nangpalaka iti iseserrek ti naruay a naemma kadagiti silulukat a ‘ruangan’ nga agturong iti organisasion ni Jehova. Ket dagidiay ngay bumusbusor a mangpadpadas a mangserra kadagidiay a ‘ruangan’? Didanto pulos agballigi. Maipapan kadakuada, kuna ni Jehova: “Aniaman a nasion ken aniaman a pagarian a saanto nga agserbi kenka madadaelto; ket dagiti met laeng nasion di bumurong a mapagwalangwalangto.” (Isaias 60:12) Amin a manglaban iti “babai” a kukua ti Dios​—indibidual man wenno organisasion​—maikisapdanto iti umad-adanin a gubat ti Armagedon.​—Apocalipsis 16:14, 16.

18. (a) Ania ti kaipapanan ti kari a rumukbos dagiti kayo idiay Israel? (b) Ania ti ‘disso ti saksaka’ ni Jehova itatta?

¹⁸ Kalpasan daytoy a pakdaar ti panangukom, sublian ti padto dagiti kari maipapan iti pannakaitan-ok ken kinarang-ay. Kasaritana ti “babai” a kukuana, kuna ni Jehova: “Ti mismo a dayag ti Libano umayto kenka, ti kayo a parwa, ti kayo a presno ken ti sipres nga aggigiddan, tapno mapapintas ti lugar ti santuariok; ket padayagekto ti mismo a disso ti saksakak.” (Isaias 60:13) Dagiti narukbos a kayo isimboloda ti kinapintas ken kinabunga. (Isaias 41:19; 55:13) Ti sasao a ‘santuario’ ken “disso ti saksakak” iti daytoy a bersikulo agaplikar iti templo ti Jerusalem. (1 Cronicas 28:2; Salmo 99:5) Nupay kasta, inlawlawag ni apostol Pablo a ti templo idiay Jerusalem ket simboliko a ladawan ti dakdakkel a naespirituan a templo, ti urnos tapno  makaadanitayo nga agdayaw ken Jehova a maibatay iti daton ni Kristo. (Hebreo 8:1-5; 9:2-10, 23) Ita padayagen ni Jehova ti ‘disso ti saksakana,’ dagiti naindagaan a paraangan daytoy naindaklan a naespirituan a templo. Agbalin a makaay-ayo unay dagitoy a guyugoyenna dagiti tattao manipud iti amin a nasion tapno makiramanda iti pudno a panagdayaw sadiay.​—Isaias 2:1-4; Haggeo 2:7.

19. Mapilitanto dagiti bumusbusor a mangbigbig iti ania, ket kaanodanto nga aramiden daytoy?

¹⁹ Iturongen ni Jehova ti atensionna kadagiti bumusbusor, a kunana: “Ti annak dagidiay mangparparigat kenka mapandanto kenka, nga agruknoyda; ket amin dagidiay saan a mangraraem kenka agparintumengdanto kadagiti mismo a dapan ti saksakam, ket naganendakanto iti siudad ni Jehova, ti Sion Daydiay Santo ti Israel.” (Isaias 60:14) Wen, gapu ta makitada ti napalalo nga irarang-ay ken ti nadarisay a panagbiag nga ibunga ti pamendision ti Dios iti ilina, mapilitanto ti dadduma a bumusbusor nga agruknoy ken umawag iti “babai.” Kayatna a sawen, mapilitandanto a mangbigbig​—inton dumtengen ti Armagedon​—a dagiti napulotan a natda ken dagiti kakaduada ti pudno a mangirepresentar iti nailangitan nga organisasion ti Dios, ti “siudad ni Jehova, ti Sion Daydiay Santo ti Israel.”

Panangusar Kadagiti Adda a Sanikua

20. Ania a dakkel a panagbalbaliw iti kasasaad ti mapasaran ti “babai”?

²⁰ Anian a nagdakkel a panagbalbaliw iti kasasaad ti mapasaran ti “babai” a kukua ni Jehova! Kuna ni Jehova: “Imbes nga agbalinka a maysa a naan-anay a nabaybay-an ken magurgura, nga awan asinoman a lumasat, aramidenkanto pay a kas maysa a banag a pagpannakkel agingga iti tiempo a di nakedngan, maysa a pagrag-oan iti kinapkaputotan. Ket pudno a susopemto ti gatas dagiti nasion, ket ti barukong ti ar-ari susopemto; ket siguradonto a maammuam a siak, ni Jehova, ti Manangisalakanmo, ket Daydiay Mannakabalin ni Jacob isu ti Manangsakam.”​—Isaias 60:15, 16.

21. (a) Kasano a nagbalin “a banag a pagpannakkel” ti nagkauna a Jerusalem? (b) Ania dagiti bendision a tinagiragsak dagiti napulotan nga adipen ni Jehova sipud idi 1919, ken kasano a sinusopda “ti gatas dagiti nasion”?

 ²¹ Iti 70 a tawen kayariganna naawan iti mapa daydi nagkauna a Jerusalem, “nga awan asinoman a lumasat.” Ngem nangrugi idi 537 K.K.P., impalubos ni Jehova a mapagnaedan manen ti siudad, a pinagbalinna dayta “a banag a pagpannakkel.” Umasping iti dayta, idi dandanin agngudo ti umuna a gubat sangalubongan, napasaran ti Israel ti Dios ti tiempo ti pannakalangalang ket impapanda a “naan-anay a nabaybay-an[da].” Ngem idi 1919, sinubbot ni Jehova dagiti napulotan nga adipenna iti pannakakautiboda, ket sipud idin binendisionanna ida iti awan katupagna a panagdakkel ken naespirituan a kinarang-ay. Sinusop ti ilina “ti gatas dagiti nasion,” nga inusarna dagiti sanikua ti nasnasion para iti panagrang-ay ti pudno a panagdayaw. Kas pagarigan, babaen ti nainsiriban a panagusar iti moderno a teknolohia, naipatarus ken naipablaak dagiti Biblia ken literatura ti Biblia iti ginasut a pagsasao. Kas resultana, ginasut a ribu iti tinawen ti makipagad-adal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova ket naammuanda a ni Jehova, baeten ken Kristo, ti Manangisalakan ken Manangsaka kadakuada.​—Aramid 5:31; 1 Juan 4:14.

Organisasional nga Irarang-ay

22. Ania ti inkari ni Jehova a naisangsangayan a kita ti irarang-ay?

²² Ti iyaadu dagiti tumiptipon iti ili ni Jehova ket napakuyogan iti organisasional nga irarang-ay. Kuna ni Jehova: “Imbes a ti gambang mangyegakto iti balitok, ket imbes a ti landok mangyegakto iti pirak, ket imbes a ti kayo, gambang, ket imbes a ti batbato, landok; ket dutokakto ti talna kas dagiti manangaywanmo ken ti kinalinteg kas dagiti manangitudingmo iti akem.” (Isaias 60:17) Ti gambang a masukatan iti balitok kaipapananna ti pannakapasayaat, ket pudno met dayta kadagiti sabali pay a material a nadakamat ditoy. Maitunos iti daytoy, nabayagen a sagsagrapen ti ili ni Jehova dagiti napasayaat  nga organisasional nga urnos kabayatan ti maudi nga al-aldaw.

23, 24. Ania dagiti napasayaat nga organisasional nga urnos a mapaspasaran ti ili ni Jehova sipud pay idi 1919?

²³ Idi 1919, dagiti kongregasion ket addaandan kadagiti panglakayen ken diakono a nabutosan iti demokratiko a wagas. Nangrugi iti dayta a tawen, madutokan iti teokratiko a wagas ti maysa a direktor ti serbisio a mangaywan kadagiti aktibidad ti kongregasion iti tay-ak ti serbisio, ngem adda dagiti pasamak a ti sumagmamano a nabutosan a panglakayen binusorda ti direktor ti serbisio. Nagbalbaliw dagiti bambanag idi 1932. Babaen iti magasin a Pagwanawanan, naibilin kadagiti kongregasion nga isardengdan ti panangbutos kadagiti panglakayen ken diakono. Imbes ketdi, mangpilida iti komite ti serbisio nga agtrabaho a kadua ti direktor ti serbisio. Dakkel daydi a pannakapasayaat.

²⁴ Idi 1938, naiserrek ti ad-adu pay a “balitok” idi napasingkedan a masapul a nateokratikuan ti pannakadutok dagiti amin nga adipen iti kongregasion. Naiparebbeng ti pannakatarawidwid ti kongregasion iti company servant (idi agangay, adipen ti kongregasion) ken iti nadumaduma nga adipen a timmulong kenkuana, a nadutokanda amin iti sidong ti panangaywan “ti matalek ken masirib nga adipen.” * (Mateo 24:45-47) Nupay kasta, idi 1972, naawatan a ti Nainkasuratan a metodo ti panangaywan iti kongregasion ket babaen iti bagi dagiti panglakayen imbes a maymaysa a tao. (Filipos 1:1) Naaramid ti dadduma pay a panagbalbaliw agpadpada kadagiti kongregasion ken iti Bagi a Manarawidwid. Ti maysa a pagarigan maipapan iti naud-udi ket nakita idi Oktubre 7, 2000, idi naipakaammo a boluntario a naglusulos dagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid nga agserserbi idi kas direktor ti Watch Tower Society of Pennsylvania ken dagiti nainaig a korporasion. Iti kastoy a wagas, ti Bagi a Manarawidwid, a mangirepresentar iti  matalek ken masirib nga adipen, ket ad-adda a maasikasona ti naespirituan a panangaywan iti “kongregasion ti Dios” ken dagiti kakaduada, ti sabsabali a karnero. (Aramid 20:28) Amin dagita nga urnos ket panangpasayaat. Pinabilegda ti organisasion ni Jehova ken nakabendisionan dagiti agdaydayaw kenkuana.

25. Siasino ti makinggapuanan iti organisasional nga irarang-ay ti ili ni Jehova, ket ania dagiti naapitda a gunggona?

²⁵ Siasino ti makinggapuanan kadagitoy a pannakapasayaat? Maigapu kadi iti kinalaing nga agorganisar wenno ti kinasaririt dagiti sumagmamano a tattao? Saan, yantangay kinuna ni Jehova: “Mangyegakto iti balitok.” Amin dagitoy nga irarang-ay ket resulta ti panangiwanwan ti Dios. Bayat nga agpasakup ti ili ni Jehova iti panangiwanwanna ken agbalbaliwda, agapitda kadagiti gunggona. Agari kadakuada ti talna, ket ti panagayat iti kinalinteg tignayenna ida nga agserbi kenkuana.

26. Ania ti pakabigbigan dagiti pudno a Kristiano a makita uray dagiti bumusbusor?

²⁶ Ti talna nga inted ti Dios ket adda bilegna a mangbalbaliw. Ikari ni Jehova: “Awanton ti mangngegan a kinaranggas iti dagam, pannakaagaw wenno pannakarba iti uneg dagiti beddengmo. Ket pudno unay a dagiti bukodmo a pader naganemto iti Salakan ken dagiti ruanganmo iti Dayaw.” (Isaias 60:18) Anian a pudno dayta! Uray dagiti bumusbusor admitirenda a ti kinatalna ket maysa a naisangsangayan a pakabigbigan dagiti pudno a Kristiano. (Mikias 4:3) Daytoy a natalna a relasionda iti Dios ken kadagiti padada a Saksi ni Jehova ti mamagbalin iti tunggal Nakristianuan a paggigimongan a makapabang-ar a pagkamangan iti daytoy nadamsak a lubong. (1 Pedro 2:17) Pakpakauna dayta ti aglaplapusanan a talna nga agrairanto inton amin nga umili iti daga ket agbalinda a ‘tattao a sinursuruan ni Jehova.’​—Isaias 11:9; 54:13.

Ti Nadayag a Lawag ti Anamong ti Dios

27. Ania a patinayon a lawag ti agsilnag iti “babai” a kukua ni Jehova?

²⁷ Deskribiren ni Jehova ti raniag ti lawag nga agsilnag iti Jerusalem  idi kunaenna: “Kenka ti init saanton nga agbalin a lawag iti aldaw, ket ti met laeng bulan saanton a mangted kenka iti lawag maipaay a raniag. Ket ni Jehova agbalinto kenka a maysa a di nakedngan ti kapautna a silaw, ket ti Diosmo ti pintasmo. Saanton a lumnek ti initmo, wenno uray bumassit ti bulanmo; ta ni met laeng Jehova agbalinto kenka a di nakedngan ti kapautna a silaw, ket dagiti aldaw ti panagleddaangmo nairingpaston.” (Isaias 60:19, 20) Agtultuloy ni Jehova nga agbalin a “di nakedngan ti kapautna a silaw” para iti “babai” a kukuana. Saanto a pulos a “lumnek” a kas iti init wenno “bumassit” a kas iti bulan. * Agraniag ti patinayon a lawag ti anamongna kadagiti napulotan a Kristiano, dagiti tattao a pannakabagi ti “babai” a kukua ti Dios. Isuda, agraman ti dakkel a bunggoy, tagiragsakenda ti kasta a gil-ayab ti naespirituan a lawag a di mabalin a pakapuyen ti aniaman a kinasipnget iti kasasaad ti politika wenno ekonomia ti lubong. Ken adda panagtalekda iti naraniag a masakbayan nga insaad ni Jehova iti sanguananda.​—Roma 2:7; Apocalipsis 21:3-5.

28. (a) Ania ti naikari maipapan kadagiti agsubli nga umili ti Jerusalem? (b) Ania ti tinagikua dagiti napulotan a Kristiano idi 1919? (c) Kasanonto ti kapaut ti panangtagikua dagiti nalinteg iti daga?

²⁸ Maipapan kadagiti umili ti Jerusalem, ituloy a kunaen ni Jehova: “No maipapan kadagiti umilim, isuda amin nalintegdanto; agingga iti tiempo a di nakedngan ikutandanto ti daga, ti tarubong ti panagmulak, ti aramid dagiti imak, tapno mapapintasak.” (Isaias 60:21) Idi nagsubli ti natural nga Israel manipud Babilonia, ‘inikutanda ti daga.’ Ngem iti daydi a pasamak, ti sasao nga “agingga iti tiempo a di nakedngan” ket nagpatingga idi umuna a siglo K.P., idi dinadael dagiti buyot  ti Roma ti Jerusalem ken ti estado dagiti Judio. Idi 1919, rimmuar ti natda dagiti napulotan a Kristiano manipud iti naespirituan a pannakakautibo ket tinagikuada ti naespirituan a daga. (Isaias 66:8) Daytoy a daga, wenno sakup ti aktibidad, ket kas iti paraiso ti naespirituan a kinarang-ay a di agkupas. Saan a kas iti daydi nagkauna nga Israel, ti pakabuklan ti naespirituan nga Israel ket agbalin a matalek. Maysa pay, addanto met literal a kaitungpalan ti padto ni Isaias inton agbalin a literal a paraiso ti daga a pakasarakan iti “kinaruay ti talna.” Iti kasta, dagiti nalinteg nga addaan iti naindagaan a namnama tagikuaendanto ti daga iti agnanayon.​—Salmo 37:11, 29.

29, 30. Kasano a ‘daydiay bassit’ agbalin a “sangaribu”?

²⁹ Masarakan ti maysa a nadaeg a kari iti pagnguduan ti Isaias kapitulo 60, a patalgedan ni Jehova babaen ti mismo a naganna. Kunana: “Daydiay met laeng bassit agbalinto a sangaribu, ket daydiay nagbassitan maysa a mannakabalin a nasion. Siak, ni Jehova, papardasekto dayta iti bukodna a tiempo.” (Isaias 60:22) Idi nakasublidan iti trabahoda idi 1919 dagiti naiwarawara a napulotan, isuda ti nangbukel iti ‘daydiay bassit.’ * Ngem immaduda bayat a naiserrek dagiti natda a naespirituan nga Israelita. Ket ad-adda a nakaskasdaaw ti iyaaduda idi maurnongen ti dakkel a bunggoy.

³⁰ Di nagbayag, ti talna ken kinalinteg iti ili ti Dios ginuyugoyna ti nakaad-adu a nasingpet ti panagpuspusoda a tattao, a gapu iti dayta, “daydiay nagbassitan” ket literal a nagbalin a “mannakabalin a nasion.” Iti agdama, ad-aduda ngem iti sumagmamano a kabibilgan nga estado iti lubong. Nabatad a ni Jehova, baeten ken Jesu-Kristo, ti nangiwanwan iti trabaho ti Pagarian ken pinapardasna dayta. Anian a makaparagsak a makita ti sangalubongan a panagsaknap ti pudno a panagdayaw ken ti makipaset iti dayta! Wen, makaparag-o a panunoten a daytoy nga irarang-ay ket mangitan-ok ken Jehova, nga isu ti nangipadto kadagitoy a banag iti nabayagen a tiempo.

[Footnotes]

[Salsaludsod]

 [Ladawan iti panid 305]

Naibilin iti “babai” a ‘tumakder’

[Ladawan iti panid 312, 313]

“Dagiti barko ti Tarsis” iyegda dagiti inluganda nga agdaydayaw ken Jehova