Ti Kararua Sigun iti Biblia

“Ti tao nagbalin a kararua a sibibiag.”—GENESIS 2:7.

1. Aniat’ masapul a sukimatentayo tapno maammuantayo ti isursuro ti Biblia maipapan iti kararua?

KAS nakitatayon, adu ken nagduduma ti pammati maipapan iti kararua. Uray kadagidiay agkunkuna a naibatay iti Biblia ti pammatida, nagduduma dagiti ideyada no ania ti kararua ken no aniat’ mapasamak iti dayta no mataytayo. Ngem ania a talaga ti isursuro ti Biblia maipapan iti kararua? Tapno maammuantayo, masapul a sukimatentay ti kaipapanan dagiti Hebreo ken Griego a sasao a naipatarus a “kararua” iti Biblia.

Ti “Kararua” kas Sibibiag a Parsua

2, 3. (a) Ania a sao ti naipatarus a “kararua” iti Hebreo a Kasuratan, ket ania ti kangrunaan a kaipapanan daytoy a sao? (b) Kasano a patalgedan ti Genesis 2:7 a ti sao a “kararua” tuktukoyenna ti sibubukel a tao?

² Ti Hebreo a sao a naipatarus a “kararua” ket neʹphesh, ken agparang dayta iti 754 a daras iti Hebreo a Kasuratan (gagangay a maaw-awagan iti Daan a Tulag). Aniat’ kaipapanan ti neʹphesh? Sigun iti The Dictionary of Bible and Religion, “masansan a tuktukoyenna ti interamente a sibibiag a persona, ti sibubukel a tao.”

³ Kas pagarigan, kuna ti Genesis 2:7: “Ni Jehova Dios binukelna ti tao iti tapok ti daga, ket impuyotna iti agongna ti anges ti biag; ket ti tao nagbalin a kararua a sibibiag.” Imutektekanyo ta saan a naaddaan ni Adan iti kararua; isu maysa idi a kararua​—a kas iti maysa nga agbalin a doktor, isu maysa a doktor. No kasta, ti sao a “kararua” tuktukoyenna ti sibubukel a tao.

4, 5. (a) Mangted kadagiti pagarigan a mangipakita a ti sao a “kararua” tuktukoyenna ti sibubukel a tao. (b) Kasanot’ panangsuporta ti The Dictionary of Bible and Religion iti pannakaawat a ti tao ket kararua?

⁴ Suportaran ti intero a Hebreo a Kasuratan daytoy a pannakatarus, a pakasarakantayo iti sasao a kas iti “no kas pagarigan agbasol ti maysa a kararua” (Levitico 5:1, NW), “siasinoman a kararua nga agaramid iti uray ania a trabaho” (Levitico 23:30), “no kas pagarigan masarakan ti maysa a lalaki a mangkumkumaw iti maysa a kararua” (Deuteronomio 24:7, NW), “ti kararuana nariribuk” (Oc-ocom 16:16), “kasano ti kapaut ti panangpaungetyo iti kararuak?” (Job 19:2), ken “toy kararuak marunaw gapu iti bantot.”​—Salmo 119:28.

⁵ Saan a naipasimudaag kadagitoy a teksto a ti kararua ket kasla anniniwan nga agtultuloy nga agbiag kalpasan ti ipapatay. “Ti panangikuna a simmina ti ‘kararua’ ti maysa a patpatgen tapno makikaykaysa iti Apo wenno ti panangdakamat iti ‘imortal a kararua’ ket saan a pulos a matarusan iti kadawyan a pammati ti DT [Daan a Tulag],” kuna ti The Dictionary of Bible and Religion.

6, 7. Ania a sao ti naipatarus a “kararua” iti Kristiano a Griego a Kasuratan, ket aniat’ kangrunaan a kaipapanan daytoy a sao?

⁶ Ti sao a naipatarus a “kararua” iti nasurok a sangagasut a daras iti Kristiano a Griego a Kasuratan (gagangay a maaw-awagan iti Baro a Tulag) ket psy·kheʹ. Kas iti neʹphesh, daytoy a sao masansan a tuktukoyenna ti sibubukel a tao. Kas pagarigan, usigenyo dagiti sumaganad a sasao: “Mariribukan ti kararuak.” (Juan 12:27) “Ti buteng nangrugi nga umapay iti tunggal kararua.” (Aramid 2:43) “Tunggal kararua paiturayan koma kadagiti nangatngato nga agtuturay.” (Roma 13:1) “Agsaokayo iti makaliwliwa kadagiti malmaldaangan a kararua.” (1 Tesalonica 5:14) “Sumagmamano a tattao, kayatna a sawen,  walo a kararua, ti nailasat a sitatalged babaen iti danum.”​—1 Pedro 3:20.

⁷ Ti psy·kheʹ, kas iti neʹphesh, nabatad a tuktukoyenna ti sibubukel a tao. Sigun ken ni eskolar a Nigel Turner, daytoy a sao “tuktukoyenna ti makunkuna a tao, ti pakabuklanna, ti material a bagi nga addaan iti impuyot ti Dios a rûaḥ [espiritu] iti unegna. . . . Ti talaga a tuktukoyenna ket ti sibubukel a tao.”

8. Kararua kadi dagiti animal? Ilawlawagyo.

⁸ Iti Biblia agaplikar ti sao a “kararua” saan laeng nga iti tattao no di pay ket kadagiti animal. Kas pagarigan, iti panangdeskribirna iti pannakaparsua dagiti parsua iti taaw, kuna ti Genesis 1:20 (NW) nga imbilin ti Dios: “Ti dandanum pagpangenenda koma ti pangen dagiti sibibiag a kararua.” Ket iti sumaruno nga aldaw a panamarsua, kinuna ti Dios: “Ti daga pataudenna koma dagiti sibibiag a kararua sigun kadagiti kakikitada, naamo nga animal ken aggargaraw nga animal ken atap nga animal iti daga sigun iti kakikitana.” (Genesis 1:24, NW; idiligyo ti Numeros 31:28.) No kasta, ti kararua tuktukoyenna ti sibibiag a parsua, tao man wenno animal.

Ti “Kararua” kas Biag ti Maysa a Parsua

9. (a) Ania pay ti sabali a kaipapanan ti sao a “kararua”? (b) Maisupadi kadi daytoy iti ideya a ti mismo a tao ti kararua?

⁹ No dadduma, ti sao a “kararua” tuktukoyenna ti biag a tagtagiragsaken ti maysa a tao wenno animal. Daytoy saanna a baliwan ti panangdepinar ti Biblia iti kararua kas maysa a persona wenno animal. Kas panangyilustrar: Kunatayo a ti maysa ket nabiag, kayatna a sawen nga isu ket sibibiag a tao. Mabalintay met a kunaen nga adda ik-ikutanna a biag. Umasping iti dayta, ti sibibiag a tao ket maysa a kararua. Nupay kasta, bayat a sibibiag, mabalin a matukoy ti “kararua” kas banag nga ik-ikutanna.

10. Mangted kadagiti pagarigan a mangipakita a ti sao a “kararua” mabalin a tuktukoyenna ti biag a tagtagiragsaken ti tao wenno animal.

¹⁰ Kas pagarigan, kinuna ti Dios ken Moises: “Amin dagiti lallaki a mangan-anup idi iti kararuam nataydan.” (Exodo 4:19, NW) Nabatad, dagiti kabusor ni Moises kayatda idi nga alaen ti biagna. Makita ti umasping a pannakausar ti sao a “kararua” kadagiti sumaganad a sasao. “Nagbutengkami iti kasta unay maipaay kadagiti kararuami.” (Josue 9:24, NW) “Nagtultuloyda a nagtalaw maipaay iti kararuada.” (2 Ar-ari 7:7, NW) “Ti nalinteg ipategna ti kararua ti naamo nga animalna.” (Proverbio 12:10, NW) “Ti Anak ti tao immay . . . tapno itedna ti kararuana a subbot a kasukat dagiti adu.” (Mateo 20:28) “Isu ngangngani natay, nga isarsarangna ti kararuana iti peggad.” (Filipos 2:30) Kadagita a kaso, ti sao a “kararua” kaipapananna “biag.” *

11. Aniat’ maikuna iti panangusar ti Biblia iti sao a “kararua”?

¹¹ No kasta ti sao a “kararua” kas nausar iti Biblia tuktukoyenna ti tao wenno animal wenno ti biag a tagtagiragsaken ti tao wenno animal. Ti panangdepinar ti Biblia iti kararua ket simple, agtutunos, ken saan a nagabsuonan kadagiti narikut a pilosopia ken an-anito dagiti tattao. Ngem aniat’ mapasamak iti kararua kalpasan ti ipapatay? Tapno masungbatan dayta a saludsod, masapul a tarusantay pay nga umuna no apay a mataytayo.

[Footnote]

[Salsaludsod]

[Dagiti Ladawan iti panid 20]

Kararuada amin