Seksion 4

Inlibak ti Kakristianuan ti Dios ken ti Biblia

1, 2. Apay a dagiti dadduma dida raemen ti Biblia, ngem aniat’ sawen ti Biblia?

¹ Dagiti tattao kadagiti adu a daga iniddianda ti Biblia ken dida rinaem gapu iti dakes a kondukta dagidiay agkunkuna a mangan-annurot iti dayta. Kadagiti dadduma a daga nakunada a ti Biblia isut’ libro a nangitagad iti gubat, a libro dagiti puraw dayta, ken libro a mangsuporta iti kolonialismo. Ngem kamali dagitoy a panangmatmat.

² Ti Biblia, a naisurat idiay Makintengnga a Daya, dina anamongan dagiti kolonial a gubat ken naagum a panangbentaha a naiyusuat iti nagan ti Kinakristiano iti kastat’ kaundayna a tiempo. Maisungani ketdi, babaen iti panangbasa iti Biblia ken panangadal kadagiti sursuro ti pudno a Kinakristiano nga insuro ni Jesus, makitayo a ti Biblia sibibileg a kondenarenna ti panaggugubat, imoralidad, ken ti panangbentaha kadagiti sabali. Ti basol adda kadagiti naagum a tattao, saan ket nga iti Biblia. (1 Corinto 13:1-6; Santiago 4:1-3; 5:1-6; 1 Juan 4:7, 8) Isu a diyo palugodan a ti kinakillo dagiti naagum a tattao nga agbibiag a maisupadi iti naimbag a balakad ti Biblia ti manglapped kadakayo a manggundaway kadagiti gamengna.

3. Aniat’ ipakita dagiti pasamak ti historia maipapan iti Kakristianuan?

³ Maibilang kadagidiay di mangan-annurot iti Biblia isu dagiti umili ken nasnasion ti Kakristianuan. Ti “Kakristianuan” nailawlawag a kas isut’ paset ti lubong a nagsaknapan ti Kinakristiano.  Ad-adda nga isu daytoy ti Lumaud a lubong agraman dagiti simbaanna, a nagbalin a prominente nanipud maikapat a siglo K.P. Adun a siglo nga inikutan ti Kakristianuan ti Biblia, ket akuen dagiti klerona nga isursuroda dayta ken isudat’ pannakabagi ti Dios. Ngem talaga kadi nga isursuro dagiti klero ken misionero ti Kakristianuan ti kinapudno? Talaga kadi a dagiti aksionda irepresentarda ti Dios ken ti Biblia? Pudno kadi a nagsaknap ti Kinakristiano iti Kakristianuan? Saan. Nanipud limmatak ti relihionna idi maikapat a siglo, ti Kakristianuan napaneknekan a kabusor ti Dios ken ti Biblia. Wen, ipakita dagiti pasamak ti historia a ti Kakristianuan inlibakna ti Dios ken ti Biblia.

Dagiti Maikontrat’ Biblia a Doktrina

4, 5. Aniada a doktrina a di Nainkasuratan ti isursuro dagiti iglesia?

⁴ Dagiti pamunganayan a doktrina ti Kakristianuan saan a naibasar iti Biblia no di ket kadagiti kadaanan a mitolohia—ti Grecia, Egipto, Babilonia, ken dadduma pay. Dagiti sursuro kas iti naisigud nga imortal a kararua ti tao, agnanayon a tuok iti impierno nga apuy, purgatorio, ken ti Trinidad (tallo a persona iti maymaysa a Dios) saan a masarakan iti Biblia.

⁵ Kas pangarigan, usigenyo ti sursuro a dagiti dakes a tattao matutuokda nga agnanayon iti umap-apuy nga impierno. Aniat’ makunayo maipapan itoy nga ideya? Makasubkar dayta kadagiti adu. Di rasonable kadakuada a ti Dios ket agnanayonna a tutuoken dagiti tattao, a pagsagabaenna ida iti nakatutuok a saem. Ti kasta a nadangkok nga ideya ket maikontra iti Dios ti Biblia, ta “ti Dios ayat.” (1 Juan 4:8) Ibatad ti Biblia a ti kasta a sursuro ‘saan a simnek iti puso’ ti Mannakabalin-amin a Dios.—Jeremias 7:31; 19:5; 32:35.

6. Kasano a parmeken ti Biblia ti sursuro nga imortal a kararua?

⁶ Ita adu dagiti relihion, agraman dagiti iglesia ti Kakristianuan, ti mangisursuro nga adda imortal a kararua dagiti tattao, a no dumteng ni patay mapan idiay langit wenno impierno. Saan nga isursuro ti Biblia daytoy. Imbes ketdi, kunaen ti Biblia a silalawag: “Dagiti sibibiag sipupuotda a mataydanto; ngem no kadagiti natay, dida sipupuot iti aniaman, . . . ta awan ti aramid wenno gakat wenno pannakaammo wenno sirib idiay Sheol [ti tanem], ti lugar nga isu ti papanam.” (Eclesiastes 9:5, 10) Ket imbaga ti salmista nga iti ipapatay, ti tao “agsubli iti dagana; iti dayta nga aldaw dagiti panunotna agpukawda.”—Salmo 146:4.

7. Aniat’ dusa da Adan ken Eva idi sinupringda ti linteg ti Dios?

⁷ Lagipenyo, met, nga idi sinalungasing da Adan ken Eva ti linteg ti Dios, saan nga imortalidad ti dusada. Nagbalin ketdi koma dayta a gunggona, saan a dusa! Imbes ketdi, naibaga  kadakuada nga “agsubli[da] iti daga, ta iti dayta isu ti nakaalaa[nda].” Inggunamgunam ti Dios ken Adan: “Ta tapukka ket iti tapuk agsublikanto.” (Genesis 3:19) No kasta, ti sursuro a naisigud nga imortal a kararua awan iti Biblia no di ket binulod ti Kakristianuan kadagiti di-Kristiano nga il-ili a nagbiag nga immun-una ngem kadakuada.

8. Kasano a parmeken ti Biblia ti Trinidad a doktrina ti Kakristianuan?

⁸ Kasta met, ti Trinidad a doktrina ti Kakristianuan iladawanna ti Dios kas misterioso a tallo-iti-maymaysa a Dios. Ngem dayta a sursuro awan met iti Biblia. Kas pangarigan, iti Isaias 40:25, nalawag nga imbaga ti Dios: “Asino ti pangipadisanyo kaniak dakayo a tattao tapno agbalinak a kapátasna?” Nabatad ti sungbat: Awan pumatas kenkuana. Kasta met, ti Salmo 83:18 sisisimple nga ibagana: “Sika, nga agnagan Jehova, sika laeng ti Kangatuan a ringbawam ti amin a daga.”—Kitaenyo pay ti Isaias 45:5; 46:9; Juan 5:19; 6:38; 7:16.

9. Aniat’ makunatayo kadagiti pannursuro ti Biblia ken kadagiti pannursuro dagiti iglesia ti Kakristianuan?

⁹ Dagiti pannursuro ti Biblia maipapan iti Dios ken ti pangpanggepna ket nalawag, nalaka a matarusan, ken rasonable. Ngem dagiti pannursuro dagiti iglesia ti Kakristianuan ket saan. Nakarkaro pay, maikontrada iti Biblia.

Dagiti Di Nadiosan a Tignay

10, 11. Iti ania a pamay-an a dagiti pannursuro ti Biblia maisunganida kadagiti pannursuro dagiti iglesia ti Kakristianuan?

¹⁰ Malaksid ti panangisurona kadagiti palso a doktrina, ti Kakristianuan inlibakna ti Dios ken ti Biblia babaen iti tigtignayna. Ti inaramid dagiti klero ken dagiti iglesia kadagiti naglabas a siglo, ken ar-aramidenda pay la agingga ita, maisungani iti ipapaalagad ti Dios ti Biblia ken maisungani iti insuro ken inaramid ni Jesu-Kristo, ti Namangon iti Kinakristiano.

¹¹ Kas pangarigan, insuro ni Jesus kadagiti pasurotna a dida makibiang kadagiti napolitikaan a ganuat toy lubong wenno makinamin kadagiti gubatna. Insurona pay iti inda panagayat iti talna, panagtulnog iti linteg, ayatenda ti padada a tattao nga awanan panagil-ilem, a situtulokda pay a mangisakripisio iti mismo a biagda imbes a kettelenda ti biag dagiti sabali.—Juan 15:13; Aramid 10:34, 35; 1 Juan 4:20, 21.

12. Aniat’ kinuna ni Jesus a pakailasinan dagiti pudno a Kristiano?

¹² Wen, insuro ni Jesus a ti panagayat kadagiti sabali isut’ tanda a pakaigiddiatan dagiti pudno a Kristiano kadagiti ulbod a Kristiano, dagiti aginkukuna. Kinunana kadagidiay sumurotto kenkuana: “Ikkankayo ti maysa a baro a bilin, nga ayatenyo ti maysa ken maysa; kas panagayatko kadakayo, nga ayatenyo met ti maysa ken maysa. Gapu itoy maammuandanto a dakayo dagiti adalak, no adda ayatyo iti maysa ken maysa.”—Juan 13:34, 35; 15:12.

13, 14. Aniat’ mangipakita a dagiti iglesia ti Kakristianuan dida irepresenta ti Dios?

¹³ Kaskasdi, sinigsiglon, a dagiti klero ti Kakristianuan nakibibiangda iti politika ken sinuportaranda dagiti gubat ti nasnasionda. Sinuportaranda pay dagiti agbibinnusor a dasig  kadagiti gubat iti las-ud ti Kakristianuan, a kas iti dua a sangalubongan a gubat itoy a siglo. Kadagita a rinnisiris nagkararag dagiti klero iti tunggal dasig maipaay iti panagbiktoria, ket dagiti miembro ti maysa a relihion a naggapu iti sabali a nasion patpatayenda dagiti miembro dayta met la a relihion a naggapu iti sabali a nasion. Ngem dayta ti kuna ti Biblia nga aramiden dagiti annak ni Satanas, saan a dagiti annak ti Dios. (1 Juan 3:10-12, 15) Gapuna, idinto ta dagiti klero ken dagiti pasurotda akuenda a Kristianoda, kinontrada dagiti sursuro ni Jesu-Kristo, isu a nangibaga kadagiti pasurotna nga ‘ipulangda ti kampilanda.’—Mateo 26:51, 52.

¹⁴ Iti unos dagiti siglo nakikumplot dagiti iglesia kadagiti napolitikaan nga agtuturay ti Kakristianuan no dagita a nasion maparmekda, tagabuenda, ken irurumenda dagiti dadduma nga il-ili idi tiempo ti imperialismo. Kasta ti napasamak iti adu a siglo idiay Africa. Napasaran met ti China daytoy, idi a dagiti Lumaud a nasion inyusuatda a puersado ti impluensiada, a kas idi naangay dagiti Opium Wars ken ti Boxer Rebellion.

15. Aniada a kinadakes ti insungsong ti Kakristianuan?

¹⁵ Dagiti relihion ti Kakristianuan indauluanda met ti panangidadanes, panangtutuok, ken panangpapatay pay kadagidiay di immanamong kadakuada bayat dagidi siglo ti historia a naawagan Dark Ages. Kabayatan daydi Inkisision, a nagpaut iti ginasut a tawtawen, naibilin ken naiyusuat dagiti nadangkok nga aramid, kas iti panangtutuok ken pammapatay kadagiti nasingpet ken inosente a tattao. Ti nangisungsong isu dagiti klero ken dagiti pasurotda, nga isuda amin akuenda a Kristianoda. Inkagumaanda pay nga ikisap ti Biblia tapno di mabasa dayta dagiti komon a tattao.

Saan a Kristiano

16, 17. Apay makunatayo a dagiti iglesia saanda a Kristiano?

¹⁶ Saan, dagiti nasion ken iglesia ti Kakristianuan saanda idi, ken saanda ita, a Kristiano. Saanda nga adipen ti Dios. Kuna ti naipaltiing a Sao ti Dios kadakuada: “Silalatak nga ideklarada nga ammoda ti Dios, ngem isu ti tinallikudanda babaen kadagiti aramidda, gapu ta makarimonda ken nasukirda ken saanda a naanamongan a maipaay iti uray ania a naimbag a trabaho.”—Tito 1:16.

¹⁷ Kinuna ni Jesus a ti ulbod a relihion malasin babaen iti pataudenna, ti bungana. Kinunana: “Agbalinkayo a nasalukag kadagiti ulbod a mammadto nga umay kadakayo iti kawes ti karnero, ngem iti uneg narawetda a lobo. Babaen kadagiti bungada mabigbigyonto ida. . . . Tunggal naimbag a kayo pataudenna ti nasayaat a bunga, ngem tunggal bulok a kayo pataudenna ti awan serbina a bunga; ti naimbag a kayo dina patauden ti awan serbina a bunga, uray ti bulok a kayo dina patauden ti nasayaat a bunga. Tunggal kayo a saan a mangpataud iti nasayaat a bunga mapukanto ken maipuruak iti apuy. Talaga, ngarud, babaen kadagiti bungada mabigbigyonto dagita [nga ulbod a mammadto].”—Mateo 7:15-20.

18. Aniat’ resulta dagiti sursuro ken tigtignay ti Kakristianuan?

¹⁸ Gapuna, babaen iti insursuroda ken iti inar-aramidda, dagiti relihion ti Kakristianuan indemostrada nga ulbod ti panangakoda a mamatpatida iti Biblia ken managbutengda iti Dios ken Kristianoda. Inlibakda ti Dios ken ti Biblia. Gapu ta kasta, rinurodda dagiti minilion a tattao ket isudat’ makagapu a tinallikudanda ti panamati iti Kangatuan a Persona.

19. Ti kadi naglabsingan ti Kakristianuan kaipapananna a naglabsing ti Dios ken ti Biblia?

¹⁹ Nupay kasta, ti naglabsingan dagiti klero ken dagiti iglesia ti Kakristianuan, agraman naglabsingan dagiti dadduma a relihion iti ruar ti Kakristianuan, dina kaipapanan a labsing ti Biblia dayta. Dina met kaipapanan a naglabsing ti Dios. Imbes ketdi, ibaga ti Biblia kadatayo iti kaadda ti Kangatuan a Persona ket isu maseknan kadatayo ken iti masanguanantayo. Ipakitana no kasanonanto a gunggonaan dagiti nasingpet panagpuspusoda a tattao a mayat a mangaramid iti nalinteg, nga agtarigagay a makakita iti panagbiktoria ti kinahustisia ken talna iti intero a daga. Ipakitana met no apay a ti Dios pinalubosanna ti kinadakes ken panagsagaba ken no kasanonanto nga ikisap ditoy daga dagidiay mangdangdangran iti padada a tao, agraman dagidiay agkunkuna nga agserserbida kenkuana ngem saan met.

[Salsaludsod]

[Ladawan iti panid 17]

“Infierno” ni Dante

[Credit Line]

Panangiladawan ni Dore iti Barrators—Giampolo agpaay iti Divine Comedy ni Dante

[Ladawan iti panid 17]

Trinidad ti Kakristianuan

[Ladawan iti panid 17]

Trinidad dagiti Hindu

[Credit Line]

Pammadayaw ti The British Museum

[Ladawan iti panid 17]

Trinidad dagiti Egipcio

[Credit Line]

Museo Egizio, Turin

[Dagiti Ladawan iti panid 18]

Maisupadi iti sursuro ni Jesus, dagiti klero iti agsumbangir a dasig sinuportaranda dagiti gubat

[Credit Line]

U.S. Army photo