1, 2. Ania a saludsod ti usigentayo, ken apay?

ADDA kadi asawam? No adda, naragsakka kadi, wenno adda dagiti nakaro a parikut iti nagbaetanyo nga agassawa? Saan kadin a kas iti dati ti kinadekketyo? Agin-innanuskayo kadi lattan uray saankayo a naragsak? No kasta, maladingitanka la ketdi ta limmammiisen daydi nabara nga ayan-ayatyo. Kas maysa a Kristiano, sigurado a kayatmo a ti biagyo kas agassawa ket pakaidayawan ni Jehova, ti Dios nga ay-ayatem. Gapuna, mabalin a maseknan ken maldaanganka iti agdama a kasasaadyo. Uray pay kasta, dimo koma panunoten nga awanen ti namnama a sumayaat pay ti situasionyo.

² Iti kaaldawantayo, adda dagiti nasayaat a Kristiano a pagassawaan a saan idi a naragsak no di ket ib-ibturanda laeng ti kasasaadda. Ngem nasursuroda a patibkeren ti relasionda. Maaramidyo met dayta nga agassawa. Kasano?

3, 4. Apay a suminged ti agassawa no ikagumaanda ti agbalin a nasinged iti Dios? Iyilustrarmo.

³ Sumingedkayo nga agassawa no ikagumaanyo ti agbalin a nasinged iti Dios. Apay? Utobem daytoy nga ilustrasion: Iladawam iti panunotmo ti bimmalisungsong a bantay, nga akaba ti sakaananna ken umakikid ti pantokna. Adda lalaki ken babai a sitatakder iti agsumbangir a sakaanan. Agpada a sumang-atda. Agaddayoda unay no addada pay laeng iti asideg ti sakaanan ti bantay. Ngem agin-innasidegda bayat a sumangsang-atda nga agturong iti tapaw ti bantay.  Maalam kadi ti makapabang-ar a punto daytoy nga ilustrasion?

⁴ Ti panangaramidyo iti amin a kabaelanyo nga agserbi ken Jehova ket mayarig iti isasang-at iti bantay. Yantangay ay-ayatenyo ni Jehova, kaskay la sumangsang-aten. Nupay kasta, no saanen a kas iti sigud ti kinasingedyo nga agassawa, mabalin a kaskay la sumangsang-at iti agsumbangir a sikigan dayta a bantay. Ngem ania ti mapasamak no itultuloyyo ti sumang-at? Mabalin nga agaddayokayo iti damo. Ngem no ikagumaanyo a pasingeden ti relasionyo iti Dios—a kas man la ngumatngato ti sangsang-atenyo—ad-adda met a sumingedkayo nga agassawa. Kinapudnona, ti panagbalin a nasinged iti Dios ti tulbek iti panagbalinyo a nasinged iti tunggal maysa. Ngem kasanoyo a maaramid dayta?

5. (a) Ania ti maysa a wagas tapno agbalinka a nasinged kenni Jehova ken iti asawam? (b) Ania ti panangmatmat ni Jehova iti panagasawa?

 ⁵ Ti maysa a napateg a wagas ti isasang-at, no ar-arigen, ket ti panangipangagyo iti balakad ti Sao ti Dios maipapan iti panagasawa. (Salmo 25:4; Isaias 48:17, 18) Usigem ngarud ti espesipiko a punto ti balakad ni apostol Pablo. Kinunana: “Ti panagasawa nadayaw koma iti tengnga dagiti isuamin.” (Hebreo 13:4) Ania ti kayat a sawen dayta? Iti orihinal a Griego, ti sao a naipatarus a “nadayaw” ipasimudaagna a ti maysa a banag ket adda kaimudinganna ken napateg. Ket eksakto a kasta ti panangmatmat ni Jehova iti panagasawa—ibilangna dayta a napateg.

6. Ania ti ipamatmat ti konteksto ti balakad ni Pablo maipapan iti panagasawa, ken apay a nasken a silalagipka iti dayta?

⁶ Siempre, kas ad-adipen ti Dios, datin nga ammoyo a napateg, sagrado pay ketdi, ti panagasawa. Ni Jehova a mismo ti makin-urnos iti panagasawa. (Mateo 19:4-6) Nupay kasta, no adda dagiti parikutyo iti agdama, ti pannakaammoyo a nadayaw ti panagasawa ket mabalin a saan nga umdas a mangtignay kadakayo a mangtrato iti tunggal maysa buyogen ti ayat ken panagraem. Ania ngarud ti manggutugot kadakayo a mangaramid iti kasta? Imutektekam a naimbag ti kinuna ni Pablo maipapan iti panangpadayaw. Saanna a kinuna a “ti panagasawa ket nadayaw” no di ket “ti panagasawa nadayaw koma.” Saan a basta imbaga laeng dayta ni Pablo no di ket mangbalbalakad. * Mabalin nga ad-adda a matignayka a mangparayray iti panangipategmo iti asawam no sipapanunotka a mangbalbalakad ni Pablo. Apay a kasta?

7. (a) Ania dagiti Nainkasuratan a bilin a tungtungpalentayo, ken apay? (b) Ania dagiti pagsayaatan ti panagtulnog?

⁷ Usigem biit no kasano ti panangmatmatmo kadagiti  dadduma pay a Nainkasuratan a bilin, kas iti bilin a panangaramid kadagiti adalan wenno ti balakad a di liwayan ti pannakigimong. (Mateo 28:19; Hebreo 10:24, 25) Pudno, mabalin a saan a nalaka no dadduma a tungpalen dagita a bilin. Mabalin a negatibo ti reaksion dagiti makasabaam, wenno mabalin a saan a kaskarina ti tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong gapu ta napaksuyanka iti sekular a trabahom. Ngem mangaskasaba ken tumabtabunoka latta kadagiti gimong. Awan ti makalapped kenka—uray ni Satanas! Apay? Gapu ta ti naimpusuan a panagayatmo ken Jehova ti mangtigtignay kenka a mangtungpal kadagiti bilinna. (1 Juan 5:3) Ania ti pagsayaatan ti panangaramidmo iti dayta? Talna ti panunot ken naimpusuan a rag-o ti itden kenka ti pannakiraman iti trabaho a panangasaba ken ti pannakigimong gapu ta ammom nga ar-aramidem ti pagayatan ti Dios. Ket dagita a rikna ti mangpakpakired kenka. (Nehemias 8:10) Ania ti maadaltayo iti dayta?

8, 9. (a) Ania ti mangtignay kadatayo a mangtungpal iti balakad a pagtalinaeden a nadayaw ti panagasawa, ken apay? (b) Ania a dua a punto ti intay usigen ita?

⁸ No kasano a ti nauneg a panagayatmo iti Dios ti mangtigtignay kenka a mangtungpal kadagiti bilin a mangasaba ken makigimong iti laksid dagiti tubeng, ti panagayatmo ken Jehova ti mangtignay met kenka a mangtungpal iti Nainkasuratan a balakad a ‘nadayaw koma ti panagasawa,’ uray no kasla narigat dayta. (Hebreo 13:4; Salmo 18:29; Eclesiastes 5:4) Kanayonanna, no kasano a sibabaknang a bendisionan ti Dios ti panangikagumaam a mangasaba ken makigimong, tandaanan ken bendisionan met ni Jehova ti panangikagumaam a mangtaginayon a nadayaw ti relasionyo nga agassawa.—1 Tesalonica 1:3; Hebreo 6:10.

⁹ No kasta, kasanom a mapagtalinaed a nadayaw ti relasionyo? Nasken a liklikam ti kababalin a mangdadael iti panagasawa. Maysa pay, adda dagiti addang a nasken nga aramidem tapno lumagda ti relasionyo nga agassawa.

10, 11. (a) Ania a kababalin ti mangikkat iti dignidad ti panagasawa? (b) Ania a saludsod ti iyimtuodmo iti asawam?

¹⁰ Iti di pay unay nabayag, kinuna ti maysa a Kristiano nga asawa a babai: “Ikarkararagko ken Jehova a tulongannak nga agibtur.” Ania ti nasken nga ibturanna? Inlawlawagna: “Kanayon a pagsasawannak ni lakayko. Saannak a kabkabilen ngem madundunor ti pusok gapu iti naynay a panangyibbetna iti nasakit a sasao, kas iti ‘Dadagsenka iti biagko!’ ken ‘Awan serserbim!’” Adda nakaro a parikut nga ipasimudaag dagita a sasao daytoy nga asawa a babai—ti makapasakit a panagsasao.

¹¹ Anian a nakalkaldaang no agbinnato dagiti agassawa a Kristiano kadagiti nakas-ang a sasao, a mangsugat iti rikna, sugat a saan a nalaka nga aglunit! Nalawag a saan a nadayaw ti panagasawa no kasta ti panagsasao ti agassawa. Komustaka no itoy a banag? Ti maysa a pamay-an tapno maammuam, sipapakumbaba nga isaludsodmo iti asawam, “Kasano ti panagsaad kenka ti panagsasaok?” No ibagana a masansan a masaktan iti panagsasaom, masapul a situtulokka a mangbalbaliw iti kababalinmo tapno sumayaat ti relasionyo.—Galacia 5:15; Efeso 4:31.

12. Kasano nga agbalin a barengbareng iti imatang ti Dios ti panagdayaw ti maysa a tao?

¹² Nalawag koma iti panunotmo a ti wagas ti pannakisaom iti asawam apektaranna ti relasionmo ken Jehova. Kuna ti Biblia: “No ti asinoman a tao pagarupenna iti bagina nga isu maysa a pormal a managdaydayaw ket kaskasdi a saanna a ngedngedan ti dilana, no di ket itultuloyna nga allilawen ti bukodna a puso, ti porma ti panagdaydayaw daytoy a tao ket barengbareng.” (Santiago 1:26) Ti panagsasaom ket paset ti panagdayawmo. Saan nga anamongan ti Biblia ti kapanunotan a saan a napateg no ania ti mapaspasamak iti uneg ti pagtaengan no la ket ta agserserbika iti Dios. Dimo koma  allilawen ti bagim. Serioso a banag daytoy. (1 Pedro 3:7) Mabalin nga adda dagiti paglaingam ken naregtaka, ngem no igagaram a saktan ti asawam babaen kadagiti makaipas a sasao, ik-ikkatem ti dignidad ti panagasawa ket iti imatang ti Dios, mabalin nga awan serserbi ti panagdayawmo.

13. Kasano a ti maysa a tao masaktanna ti rikna ti asawana?

¹³ Nasken met nga agannad dagiti agassawa tapno saanda a malaw-anan a mapasakitan ti tunggal maysa. Usigem ti dua a pagarigan: Ti maysa nga agsolsolo nga ina masansan a kasaritana iti telepono ti maysa a kasado a Kristiano a lalaki iti kongregasion tapno agpabalakad kenkuana, ken napaut ti panagtungtongda; ti maysa nga awan asawana a Kristiano a kabsat a lalaki ket linawas a kakuyogna a mangasaba ti maysa a naasawaan a Kristiano a kabsat a babai. Mabalin a nasayaat ti motibo dagiti adda asawana a nadakamat kadagita a pagarigan; ngem ania ngata ti marikna ti asawada? Kastoy ti kinuna ti maysa nga asawa a babai a naipasango iti kasta a kasasaad: “Masaksaktanak a makakita ken lakayko a mangipapaay iti adu a panawen ken atension iti sabali a kabsat a babai iti kongregasionmi. Panagriknak, saanak unay a napateg.”

14. (a) Ania nga obligasion iti asawa ti naipaganetget iti Genesis 2:24? (b) Ania ti rumbeng nga isaludsodtayo iti bagbagitayo?

¹⁴ Natural laeng a masaktan dayta nga asawa ken dagiti dadduma pay a maipasango iti umasping a kasasaad. Saan ngamin a tungtungpalen ti assawada ti napateg a bilin ti Dios maipapan iti panagasawa: “Ti maysa a lalaki panawannanto ti amana ken ti inana ket masapul a makitipon iti asawana.” (Genesis 2:24) Siempre, dagiti adda asawana raemenda latta dagiti dadakkelda; nupay kasta, urnos ti Dios a ti asawada ti kangrunaan a raemenda. Kasta met, dagiti Kristiano ipatpategda unay dagiti kapammatianda; ngem ti asawada ti kangrunaan nga ipategda. Gapuna, umirteng ti relasion ti agassawa a Kristiano no ti maysa kadakuada ket nasinged unay wenno adu unay ti panawen a busbusbosenna kadagiti kapammatianna, nangruna no saanna a kasekso. Saan ngata a  dayta ti ramut ti parikutyo nga agassawa? Isaludsodmo iti bagim, ‘Talaga kadi nga ipapaayko iti asawak ti panawen, atension, ken pammateg a kaikarianna?’

15. Sigun iti Mateo 5:28, apay a rumbeng a liklikan dagiti naasawaan a Kristiano ti mangipaay iti di maitutop nga atension iti saanda a kasekso?

¹⁵ Maysa pay, di nainsiriban ken napeggad ti ar-aramiden dagiti naasawaan a Kristiano a mangipapaay iti di maitutop  nga atension iti saanda nga asawa. Nakalkaldaang ta dagiti dadduma a naasawaan a Kristiano, natnag ti riknada kadagidiay nagbalin a nasinged unay kadakuada. (Mateo 5:28) Nagbanaganna, nangituggod dagiti kasta a rikna iti aramid nga ad-adda pay a mangikkat iti dignidad ti panagasawa. Usigem ti kinuna ni apostol Pablo maipapan iti daytoy.

16. Ania ti imbilin ni Pablo maipapan iti panagasawa?

¹⁶ Kalpasan la unay nga imbalakad ni Pablo a “ti panagasawa nadayaw koma,” innayonna daytoy a pakdaar: “Ti pagiddaan ti agassawa awan koma ti tulawna, ta ti Dios ukomennanto dagiti mannakiabig ken dagiti mannakikamalala.” (Hebreo 13:4) Seksual a relasion ti kayat a sawen ti termino a “pagiddaan ti agassawa” a dinakamat ni Pablo. ‘Awan ti tulawna,’ wenno nadalus iti moral, ti kasta a panagdenna no maaramid iti nagbaetan laeng ti agassawa. Gapuna, ipangag dagiti Kristiano dagitoy a naipaltiing a sasao: “Agrag-oka iti asawa ti kinaagtutubom.”—Proverbio 5:18.

17. (a) Apay a saan nga agpaimpluensia dagiti pudno a Kristiano iti panangmatmat ti lubong iti pannakikamalala? (b) Kasanotay a matulad ni Job?

¹⁷ Dagidiay makirelasion iti saanda nga asawa ipakpakitada ti nakaro a kinaawan panagraem kadagiti moral a linteg ti Dios. Pudno, adu ita ti agkuna a normal laeng ti pannakikamalala. Ngem uray pay ania ti panangmatmat dagiti tattao iti pannakikamalala, saan nga agpaimpluensia iti dayta dagiti Kristiano. Bigbigenda a saan a ti tao no di ket ti ‘Dios ti mangukom kadagiti mannakiabig ken mannakikamalala.’ (Hebreo 10:31; 12:29) Gapuna, no ania ti panangmatmat ni Jehova iti pannakikamalala, kasta met ti panangmatmat dagiti pudno a Kristiano. (Roma 12:9) Lagipem daydi kinuna ni patriarka a Job: “Maysa a tulag ti pinatalgedak kadagiti matak.” (Job 31:1) Wen, tapno maliklikan ti uray maysa nga addang a mangituggod iti pannakikamalala, dagiti pudno a  Kristiano medmedanda ti matada ken pulos a saanda a sidederrep a kumita iti saanda nga asawa.—Kitaem ti artikulo iti Apendise a “No Ania ti Kuna ti Biblia Maipapan iti Diborsio ken Panagsina.”

18. (a) Iti imatang ni Jehova, kasano kaserioso ti pannakikamalala? (b) Ania ti pagpadaan ti pannakikamalala ken idolatria?

¹⁸ Iti imatang ni Jehova, kasano kaserioso ti pannakikamalala? Tulongannatayo ti Mosaiko a Linteg a mangapresiar iti panangmatmat ni Jehova iti dayta. Iti Israel, ti pannakikamalala ken idolatria ket maibilang kadagiti basol a mapatawan iti dusa nga ipapatay. (Levitico 20:2, 10) Adda kadi makitam a pagpadaan ti pannakikamalala ken idolatria? Bueno, no agrukbab iti didiosen ti maysa nga Israelita, salsalungasingenna ti tulagna ken Jehova. Umasping iti dayta, no makikamalala ti maysa nga Israelita, salsalungasingenna ti karina iti asawana. Agpada a nangliputda. (Exodo 19:5, 6; Deuteronomio 5:9; Malakias 2:14) Gapuna, agpada a manungsungbatda ken Jehova, ti matalek ken mapagtalkan a Dios.—Salmo 33:4.

19. Ania ti mangpatibker iti determinasionmo a mangliklik iti pannakikamalala, ken apay?

¹⁹ Nupay awan dagiti Kristiano iti babaen ti Mosaiko a Linteg, mabalin a tumibker ti determinasionda a mangliklik iti pannakikamalala no laglagipenda nga iti nagkauna nga Israel, maibilang a nadagsen a basol ti pannakikamalala. Apay? Usigem daytoy a panamagdilig: Sumrekka kadi iti simbaan sa agparintumengka nga agkararag iti sakaanan ti maysa nga imahen? Sigurado a saanmo a pulos maaramid dayta. Uray ngata no bayadandaka iti dakkel a kantidad, adayo a mapanunotmo nga aramiden ti kasta. Kinapudnona, makarimon kadagiti pudno a Kristiano ti uray panangpanunot laeng a gulibanda ni Jehova babaen ti panagrukbab iti idolo. Umasping iti dayta, rumbeng a karimon dagiti Kristiano ti uray panangpanunot laeng a gulibanda ni Jehova a Diosda, agraman ti asawada babaen ti pannakikamalala—uray pay ania ti pakaallukoyanda a mangaramid iti dayta. (Salmo  51:1, 4; Colosas 3:5) Pulos a ditay kayat ti agaramid iti banag a mangparagsak ken Satanas ngem mangipakita iti nakaro a kinaawan panagraem kenni Jehova ken iti panagasawa, a maysa a sagrado nga urnos.

20. Ania ti napasamak iti dadduma a pagassawaan? Iyilustrarmo.

²⁰ Malaksid pay iti panangliklik iti aramid a mangdadael iti panagasawa, ania dagiti mabalinmo nga aramiden tapno rumayray ti panagraemmo iti asawam? Tapno masungbatan, mabalintay nga iyarig ti panagasawa iti maysa a balay. Ti naayat a sasao, dagiti aramid a mangipakita iti pannakaseknan, ken dadduma pay nga ebkas ti panagpinnadayaw ti agassawa ket mayarig met kadagiti dekorasion a mangpapintas iti balay. No nasingedkayo nga agassawa, mayarig ti relasionyo iti balay a pinapintas dagiti dekorasion. No bumaaw ti ayan-ayatyo, in-inut a maawan dagita a dekorasion, agingga nga agbalin ti panagasawayo a kasla balay nga awanen ti arkosna. Yantangay kayatyo a tungpalen ti bilin ti Dios a ‘nadayaw koma ti panagasawa,’ magutugotkayo a mangpasayaat iti situasionyo. Wen ta rumbeng laeng a tarimnen wenno pasayaaten ti maysa a banag a napateg ken nadayaw. Kasanom a maaramid dayta? Kuna ti Sao ti Dios: “Babaen iti kinasirib mabangonto ti maysa a sangakabbalayan, ket babaen iti panangilasin mapaneknekanto dayta a naipasdek a sititibker. Ket babaen iti pannakaammo mapnonto dagiti makin-uneg a siled iti amin a tagtagipatgen ken makaay-ayo a bambanag nga addaan pateg.” (Proverbio 24:3, 4) Usigem no kasano a mayaplikar dagita a sasao iti panagasawa.

21. Kasano nga in-inut a mapalagda ti panagasawa? (Kitaem met ti kahon a “ Kasano a Mapasayaatko ti Relasionmi nga Agassawa?”)

²¹ Dagiti galad a kas iti pudno nga ayat, panagbuteng iti Dios, ken natibker a pammati ket karaman kadagiti ‘napateg a banag’ a mangpunno iti naragsak a sangakabbalayan.  (Proverbio 15:16, 17; 1 Pedro 1:7) Dagita ti mangpalagda iti panagasawa. Ngem nasiputam kadi no kasano a mapno kadagiti napateg a banag dagiti siled a nadakamat iti naadaw a proverbio? “Babaen iti pannakaammo.” Wen, no iyaplikar dagiti tattao ti nasursuroda iti Biblia, mabalbaliwan ti panagpampanunotda ken matignayda a mangparayray iti ayatda iti maysa ken maysa. (Roma 12:2; Filipos 1:9) No ngarud iwayaanyo nga agassawa a pagsaritaan a sitatanang dagiti teksto iti Biblia, kas ti inaldaw a teksto, wenno ti naibatay iti Biblia nga artikulo iti Pagwanawanan wenno Agriingkayo! a mainaig iti panagasawa, kas man la suksukimatenyo ti makaay-ayo a dekorasion a mangpapintas iti balayyo. No gapu iti ayatyo ken Jehova ket iyaplikaryo iti panagasawayo dagiti balakad a kaus-usigyo, kaslayo la iserserrek dayta a dekorasion kadagiti “makin-uneg a siled.” Kas resultana, maisubli daydi naragsak a panagdennayo kas agassawa.

22. Ania a pannakapnek ti masagrapmo no ikagumaam a palagdaen ti relasionyo nga agassawa?

²² Pudno, mabalin a kasapulan ti panawen ken panangikagumaan tapno in-inut a maisubli dagita a dekorasion. Ngem no aramidem ti amin a kabaelam, masagrapmonto ti nauneg a pannakapnek ta ammom a tungtungpalem daytoy a bilin ti Biblia: “Iti panangipakita ti pammadayaw iti maysa ken maysa mangidaulokayo.” (Roma 12:10; Salmo 147:11) Kangrunaan iti amin, ti napasnek a panangikagumaam a mamagbalin iti panagasawayo a nadayaw pagtalinaedennaka iti ayat ti Dios.