1, 2. Ania ti marikna ni Jehova no makitkitanatayo a mangikagkagumaan nga agbalin a mapagtalkan?

 MAYSA nga aldaw, bayat nga agaw-awid ti maysa nga ubing manipud eskuelaan, nakakita iti pitaka a napno iti kuarta. Ania ti aramidenna? Mabalinna nga idulin. Ngem insublina dayta iti makinkukua. Idi naammuan ti nanang ti ubing ti inaramidna, kasta unay ti panangipannakkelna iti anakna.

² Maragsakan ti kaaduan a nagannak no mapagtalkan dagiti annakda. Ti nailangitan nga Amatayo a ni Jehova “ti Dios ti kinapudno,” ken maragsakan no mapagtalkantayo. (Salmo 31:5) Kayattayo a paragsaken ken kayattayo ti “agbiag a mapagtalkan iti amin a banag.” (Hebreo 13:18) Ammuentayo ti uppat a paset ti biag a narigat ti agbalin a mapagtalkan. Kalpasanna, usigentayo ti dadduma kadagiti pagsayaatanna no mapagballigiantayo dagita.

3-5. (a) Kasano nga agbalintayo a di mapagtalkan iti bagitayo? (b) Ania ti makatulong tapno agbalintayo a mapagtalkan iti bagitayo?

³ Tapno pagtalkandatayo, masapul nga umuna nga agbalintayo a mapagtalkan iti bagitayo. Saan a kanayon  a nalaka dayta. Idi umuna a siglo, inallilaw dagiti kakabsat iti kongregasion ti Laodicea ti bagida ta impagarupda a maparparagsakda ti Dios idinto ta ti agpayso ket saan. (Apocalipsis 3:17) Mabalintayo met nga allilawen ti bagitayo maipapan iti agpayso a kinataotayo.

⁴ Inlawlawag ti adalan a ni Santiago: “No ipagarup ti asinoman a daydayawenna ti Dios ngem saanna a medmedan ti dilana, al-allilawenna ti pusona, ket awan serserbi ti panagdaydayawna.” (Santiago 1:26) Al-allilawentayo ti bagitayo no pagarupentayo a no la ket ta adda dagiti nasayaat nga inaramidtayo, mayat lattan iti Dios uray no awan daydayawtayo wenno mananginsultotayo wenno agul-ulbodtayo. Ania ti makatulong tapno ditay maallilaw ti bagitayo?

⁵ No agsarmingtayo, makitatayo ti itsuratayo. No basaentayo ti Biblia, makitatayo ti kinataotayo. Matulongannatayo ti Biblia a mangammo agpadpada kadagiti paglaingan ken pagkapuyantayo. Maammuantayo dagiti masapul a balbaliwantayo iti panagpampanunot, panagtigtignay, ken panagsasaotayo. (Basaen ti Santiago 1:23-25.) Ngem no ibagatayo iti bagitayo nga awan ti aniaman a depektotayo, ditay ngarud makaaramid kadagiti kasapulan a panagbalbaliw. Isu a masapul nga usarentayo ti Biblia tapno mapagtalkantayo ti bagitayo a mangkita iti kinataotayo. (Un-unnoy 3:40; Haggeo 1:5) Makatulong met ti panagkararag tapno makitatayo ti agpayso a kinataotayo. Mabalintayo nga ikararag ken Jehova a sukimatennatayo ken tulongannatayo a mangkita kadagiti depektotayo tapno makorehirtayo dagita. (Salmo 139:23, 24) Laglagipentayo a “kagura ni Jehova ti nasikap a tao, ngem nasinged a gayyemna ti nalinteg.”​—Proverbio 3:32.

6. Apay a rumbeng nga agbalin a mapagtalkan ti agassawa iti maysa ken maysa?

⁶ Iti pamilia, talaga a napateg ti kinamapagtalkan. No napudno ti agassawa iti maysa ken maysa, natalged ti riknada ken talaga nga agtinnalekda. Adu nga aramid ti pakakitaan a di mapagtalkan ti agassawa. Kas pagarigan, mabalin nga agalembong ti maysa a naasawaan wenno agbuya iti pornograpia wenno sililimed a makirelasion iti saanna nga asawa. Kitaenyo ti imbaga ti salmista: “Saanak a makikadua kadagiti naulbod a tattao, ken liklikak dagidiay mangilimed iti kinasiasinoda.” (Salmo 26:4) No saanka a mapagtalkan iti asawam uray iti pampanunotmo, madadael ti panagasawayo.

7, 8. Kasanom nga usaren ti Biblia tapno maisurom iti annakmo ti kinapateg ti kinamapagtalkan?

 ⁷ Masapul a maammuan met dagiti annak a napateg ti kinamapagtalkan. Mabalin nga usaren dagiti nagannak ti Biblia tapno maisuroda dayta. Naglaon dayta kadagiti pagarigan dagiti di mapagtalkan: ni Acan a nagbalin a mannanakaw; ni Gehazi a nagulbod tapno makaala iti kuarta; ken ni Judas a nagtakaw iti kuarta ken nangtraidor ken Jesus iti 30 a pirak a sinsilio.​—Josue 6:17-19; 7:11-25; 2 Ar-ari 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Juan 12:6.

⁸ Naglaon met ti Biblia iti adu a pagarigan iti kinamapagtalkan: ni Jacob a nangiparegta iti annakna nga isublida ti kuarta a nasarakanda; ni Jefte ken ti balasangna a nangtungpal iti maysa a kari iti Dios; ken ni Jesus a mapagtalkan uray kadagiti narigat a kasasaad. (Genesis 43:12; Uk-ukom 11:30-40; Juan 18:3-11) Makatulong kadagiti annak dagita a pagarigan tapno maawatanda ti kinapateg ti kinamapagtalkan.

9. Ania ti maitulongna kadagiti annak no mapagtalkan dagiti nagannak?

⁹ Makasursuro dagiti nagannak iti daytoy a napateg a prinsipio ti Biblia: “Isursurom ti dadduma, apay ngarud a saanmo a maisuro ti bagim? Ikaskasabam, ‘Dika agtakaw,’ agtakawka kadi?” (Roma 2:21) Ammo dagiti annak no agduma ti ibagbaga ken ti ar-aramiden ti nagannakda. No ibagatayo iti annaktayo nga agbalinda a mapagtalkan ngem saantayo met a mapagtalkan, matikawda. No madlaw dagiti annak nga agul-ulbod ti nagannakda, uray iti babassit a banag, nalabit aramidendanto met ti kasta. (Basaen ti Lucas 16:10.) Ngem no makita dagiti annak a mapagtalkan ti nagannakda, makatulong dayta tapno agbalinda a mapagpiaran a nagannak inton addaandan iti bukod nga annak.​—Proverbio 22:6; Efeso 6:4.

10. Kasano nga agbalintayo a mapagtalkan iti pannakisaritatayo kadagiti padatayo a Kristiano?

¹⁰ Masapul nga agbalintayo met a mapagtalkan kadagiti Kristiano a kakabsattayo. Nalaka nga agbalin a tsismis ken panangpardaya pay ketdi ti gagangay la a saritaan. No isarsaritatayo ti maysa a banag a ditay ammo no agpayso, mabalin nga agiwarwarastayo iti kinaulbod. Adayo a nasaysayaat no ‘kontrolentayo ti bibigtayo.’ (Proverbio 10:19) Ti panagbalin a mapagtalkan dina kaipapanan a masapul nga ibagatayo ti amin a pampanunoten, ammo, wenno nangngegtayo. Uray no agpayso ti kayattayo nga ibaga, mabalin nga awan karbengantayo a mangibaga, wenno mabalin a saan a masapul ken saan a nasayaat no ibagatayo dayta. (1 Tesalonica 4:11) Ipambar ti dadduma ti saan a nadayaw a panagsasaoda babaen ti panangibagada: “Agpayso met ti ibagbagak.” Ngem kas ili ni Jehova, kanayon a kayattayo a makaay-ayo ken naimbag dagiti sasaotayo.​—Basaen ti Colosas 4:6.

11, 12. (a) Kasano a ti maysa a nakabasol mapakarona ti situasion no saanna nga ibaga ti agpayso maipapan iti dayta? (b) Ania ti dadduma a mabalintayo nga isaludsod? (c) Kasanotayo nga agbalin a mapagtalkan iti organisasion ni Jehova?

¹¹ Impabaklay ni Jehova kadagiti panglakayen ti responsabilidad a tumulong iti kongregasion. Nalaklakadatayo a tulongan no agbalintayo a mapagtalkan kadakuada. Apay? No agsakitka ken agpadoktorka, ilimedmo kadi iti doktor ti dadduma a marikriknam a sintoma? No kasta ti aramidem, kasano a matulongannaka? Umasping iti dayta, no nakaaramidtayo iti nadagsen a kamali, rumbeng a ditay agulbod maipapan iti dayta. Masapul ketdi a mapantayo kadagiti panglakayen ken ibagatayo ti agpayso. (Salmo 12:2; Aramid 5:1-11)  Panunotem ti sabali a situasion: Kasano ngay no naammuam a ti gayyemmo ket nakaaramid iti nadagsen a kamali? (Levitico 5:1) Ibagam kadi: “Gayyemko isuna isu nga ilimedko dayta”? Wenno laglagipem nga adda dagiti panglakayen a mangted iti kasapulanna a tulong tapno maisubli ken mapabilegna ti relasionna ken Jehova?​—Hebreo 13:17; Santiago 5:14, 15.

¹² Masapul met nga agbalintayo a mapagtalkan iti organisasion ni Jehova no agreporttayo, kas no ireporttayo dagiti naaramidantayo iti ministerio. No agaplaytayo kas payunir wenno iti dadduma pay a pamay-an ti panagserbi, masapul met a mapagtalkantayo.​—Basaen ti Proverbio 6:16-19.

13. Kasano nga agbalintayo a mapagtalkan iti padatayo a Kristiano kadagiti bambanag maipapan iti negosio?

¹³ Kadagiti Kristiano, dagiti bambanag maipapan iti negosio ket masapul a pagtalinaedenda a naisina manipud iti panagdaydayawda. Kas pagarigan, saantayo nga agnegosio bayat nga addatayo iti Kingdom Hall wenno iti ministerio. Ditay met gundawayan dagiti kakabsattayo maipapan iti negosio. No adda empleadom a Saksi, suelduam ida iti umiso a tiempo, itedmo ti inkarim a gatad, ken dagiti benepisio nga ibagbaga ti linteg. Nalabit karaman kadagita ti medical insurance wenno sueldo uray nakabakasionda. (1 Timoteo 5:18; Santiago 5:1-4) No Saksi ti amom, dika mangnamnama iti espesial a pannakatrato. (Efeso 6:5-8) Siguraduem nga agtrabahoka iti napagsaritaanyo a kaadu ti oras ken aramidem ti trabaho a pangsuelduanna kenka.​—2 Tesalonica 3:10.

14. Ania ti masapul nga aramiden dagiti Kristiano sakbay a makinegosioda?

¹⁴ Kasano ngay no makinegosiotayo iti maysa a kabsat?  Nalabit dayta ket pagganansiaan wenno utang. Adda nagpateg a prinsipio ti Biblia kadagita a situasion: Isuratyo amin a pagtulaganyo! Idi gimmatang ni propeta Jeremias iti talon, nangisurat iti dua a kopia ti katulagan, ti maysa ket impapirmana kadagiti testigo, sa indulinna dagita a dua a dokumento kas reperensia para iti masanguanan. (Jeremias 32:9-12; kitaen met ti Genesis 23:16-20.) Ipapan ti dadduma a no mangisuratda iti katulagan, kasla saanda a pagtalkan ti padada a kabsat. Ngem kinapudnona, ti maaramid a katulagan ket makatulong tapno maliklikan ti adu a di panagkikinnaawatan, pannakaupay, ken panagkokontra. Uray kadagiti banag maipapan iti negosio, laglagipentayo a napatpateg ti talna ti kongregasion ngem iti aniaman a pannakinegosio.​—1 Corinto 6:1-8; kitaen ti Endnote 30.

15. Ania ti rikna ni Jehova kadagiti nakusit nga aramid mainaig iti negosio?

¹⁵ Masapul a mapagtalkantayo iti amin a tao agraman kadagiti saan a Saksi ni Jehova. Napateg ken Jehova nga agbalintayo a mapagtalkan. “Kagura ni Jehova ti nakusit a pagtimbang, ngem maragsakan iti umiso a timbangan.” (Proverbio 11:1; 20:10, 23) Idi tiempo ti Biblia, masansan a mausar dagiti timbangan kadagiti transaksion iti negosio. Ngem kuskusiten idi ti dadduma a negosiante dagiti kostumerda. Basbassit ti it-itedda ngem iti napagtulagan wenno dakdakkel ti singirenda ngem iti maiparbeng. Kas idi tiempo ti Biblia, nakaad-adu ita ti nakusit iti negosio. No kasano a kagura idi ni Jehova ti kinakusit, kasta met la ita.

16, 17. Ania dagiti gagangay a pamay-an ti panagkusit a masapul a liklikantayo?

 ¹⁶ Maipasangotayo amin kadagiti situasion a mabalin a masulisogtayo nga agkusit​—kas iti panagaplay iti trabaho, panagsurat kadagiti porma nga ited ti gobierno, wenno panageksamen iti eskuelaan. Adu ti mangibaga nga awan dakesna ti agkusit, mangted iti sobra nga impormasion, wenno mangted iti di nalawag a sungbat. Saantayon a masdaaw iti dayta. Impadto ti Biblia a kadagiti maudi nga aldaw daytoy a sistema, “ay-ayatento laeng dagiti tattao ti bagbagida, managayat iti kuarta, . . . kagurada ti kinaimbag.”​—2 Timoteo 3:1-5.

¹⁷ No dadduma, kasla dagiti nakusit ti agbalballigi iti daytoy a lubong. (Salmo 73:1-8) Mabalin pay ketdi a ti maysa a Kristiano ket maikkat iti trabahona, malugi ta kinusitda, wenno di umiso ti pannakatratona gapu ta mapagtalkan. Ngem saan a sayang ti agbalin a mapagtalkan. Apay?

18. Apay a nakapatpateg ti nasayaat a reputasion?

¹⁸ Ti mapagtalkan, mapagpiaran, ken mapangnamnamaan a tao ket napateg ken manmano iti daytoy a lubong. Addaantay amin iti gundaway a maaddaan iti kasta a reputasion. (Mikias 7:2) Agpayso a mabalin a katawaandaka ti dadduma wenno awagandaka a kuneng gapu ta mapagtalkanka. Ngem apresiaren ti dadduma ti kinamapagtalkam ken agtalekda kenka gapu iti dayta. Iti intero a lubong, pagaammo dagiti Saksi ni Jehova kas mapagtalkan. Kaykayat ti dadduma nga amo nga alaen nga empleado dagiti Saksi ta mapagtalkanda. Ken no adda dagiti masesante gapu ta saanda a mapagtalkan,  masansan a dagiti Saksi ti agtalinaed iti trabahoda.

19. Kasano a ti panagbalinmo a mapagtalkan apektaranna ti pannakigayyemmo ken Jehova?

¹⁹ No mapagtalkanka iti amin a banag, nasayaat ti konsiensiam ken natalna ti panunotno. Agbalintayo a kas ken Pablo a nangisurat: “Agtalekkami a nadalus ti konsiensiami.” (Hebreo 13:18) Kangrunaan iti amin, makitkita ken ap-apresiaren ti nadungngo nga Amam a ni Jehova dagiti panagreggetmo nga agbalin a mapagtalkan iti amin a banag.​—Basaen ti Salmo 15:1, 2; Proverbio 22:1.