1, 2. Ania a milagro ti inaramid da Pedro ken Juan iti asideg ti ruangan ti templo?

 NANGATO pay laeng ti init idi agsasangpet idiay templo dagiti deboto a Judio ken dagiti adalan ni Kristo. Mabiiten a mangrugi ti “oras ti panagkararag.” a (Ara. 2:46; 3:1) Karaman iti bunggoy da Pedro ken Juan nga agturturong iti ruangan ti templo a naawagan iti Napintas. Iti tengnga ti naariwawa ken pumanagna a tattao, adda agpalpalama nga agkabannuag a lalaki a pilay sipud pannakayanakna.—Ara. 3:2; 4:22.

² Bayat nga umas-asideg da Pedro ken Juan, nangrugi a dumawat iti limos ti agpalpalama kas iti dati nga ar-aramidenna. Simmardeng dagiti apostol ket kinitada daytoy a lalaki, a mangnamnama nga adda itedda kenkuana. “Awan pirak ken balitokko,” kinuna ni Pedro, “ngem itedko ti adda kaniak. Iti nagan ni Jesu-Kristo a Nazareno, magnaka!” Panunotem ti pannakakigtot dagiti tattao idi iniggaman ni Pedro ti ima ti lalaki ket tinulonganna a timmakder! (Ara. 3:6, 7) Mailadawam kadi iti panunotmo ti panangkitkita daytoy a lalaki kadagiti immimbagen a sakana bayat nga inruginan ti magna? Di pakasdaawan a naglaglagto ken sipipigsa nga indaydayawna ti Dios gapu ta makapagna met laengen!

3. Ania a nagpateg a sagut ti mabalin nga awaten ti lalaki a dati a pilay ken ti bunggoy?

³ Dagiti masmasdaaw a tattao nagtatarayda nga immasideg kada Pedro ken Juan idiay kolonada ni Solomon. Iti daytoy a lugar a nagtakderan ken nagisuruan idi ni Jesus, inlawlawag ni Pedro ti pudpudno a kaipapanan ti napasamak. (Juan 10:23) Intukonna iti bunggoy ken iti lalaki a dati a pilay ti maysa a sagut a napatpateg ngem iti pirak wenno balitok. Saan laeng a pannakapaimbag ti ramanen daytoy a sagut. Daytoy ti mangted kadakuada iti gundaway nga agbabawi, mapakawan dagiti basolda, ken agbalin a pasurot ni Jesu-Kristo a dinutokan ni Jehova kas “Kangrunaan nga Ahente ti biag.”—Ara. 3:15.

4. (a) Ania a komprontasion ti pinataud ti namilagruan a pannakapaimbag ti lalaki a pilay? (b) Ania ti dua a saludsod a sungbatantayo?

⁴ Anian a naisangsangayan nga aldaw dayta! Adda maysa a tao a napaimbag  ken makapagnan. Rinibu pay ti naikkan iti gundaway a maimbagan iti naespirituan tapno makapagnada a maikari iti Dios. (Col. 1:9, 10) Maysa pay, dagiti pasamak iti dayta nga aldaw ti nangrugian ti komprontasion iti nagbaetan dagiti matalek a pasurot ni Kristo ken dagiti adda iti turay a mangikagkagumaan a manglapped iti pannakaitungpal ti bilin ni Jesus a maikasaba ti naimbag a damag maipapan iti Pagarian. (Ara. 1:8) Ania ti masursurotayo kadagiti pamay-an nga inusar da Pedro ken Juan—‘tattao nga awan adalna ken ordinario’—ken iti kababalin nga imparangarangda bayat a kinasabaanda ti bunggoy? b (Ara. 4:13) Ken kasanotay a matulad ida agraman dagiti dadduma pay nga adalan no iti panangsarangetda iti ibubusor?

5. Ania ti masursurotayo iti wagas a pannakisarita ni Pedro iti bunggoy?

⁵ Nagtakder da Pedro ken Juan iti imatang ti bunggoy nupay ammoda a ti sumagmamano kadakuada ket mabalin a karaman kadagiti nabiit pay a nangidawat iti pannakapapatay ni Jesus. (Mar. 15:8-15; Ara. 3:13-15) Panunotem ti tured nga imparangarang ni Pedro idi awanan buteng nga imbagana a napaimbag ti pilay iti nagan ni Jesus. Saan a pinalag-an ni Pedro ti mensahena tapno laeng saan nga agpungtot dagiti tattao. Sipaprangka ketdi nga imbagana nga adda sungsungbatanda iti ipapatay ni Kristo. Ngem saan a nagipempen ni Pedro iti sakit ti nakem kadagitoy a tattao gapu ta ‘saanda idi nga ammo ti ar-aramidenda.’ (Ara. 3:17) Nakisarita kadakuada kas kakabsatna ken impamaysana dagiti makaay-ayo nga aspeto ti mensahe ti Pagarian. No agbabawi ken mamatida ken Kristo, “ipaay ni Jehova ti pannakabang-ar” kadakuada. (Ara. 3:19) Nasken met a naturedtayo ken ditay bumdeng a mangipakaammo iti um-umayen a panangukom ti Dios, ngem saantayo koma a nauyong wenno manangukom. Imbes ketdi, panunotentayo a dagiti makasabaantayo ket posible nga agbalinto a kakabsattayo, ken kas ken ni Pedro, dagiti koma makaay-ayo nga aspeto ti mensahe ti Pagarian ti kangrunaan kadatayo.

6. Kasano nga imparangarang da Pedro ken Juan ti kinapakumbaba?

⁶ Napakumbaba dagiti apostol. Saanda a kayat nga isuda ti maidaydayaw iti milagro nga inaramidda. Kinuna ni Pedro iti bunggoy: “Apay a kitkitaendakami a kas man la napapagnami daytoy a lalaki babaen ti bukodmi a pannakabalin wenno debosion iti Dios?” (Ara. 3:12) Ammo ni Pedro ken dagiti dadduma pay nga apostol a ti aniaman a naimbag a maibanagda iti ministerioda ket maigapu iti pannakabalin ti Dios, saan nga iti bukodda a bileg. Isu nga iti amin a naaramidanda, sipapakumbaba nga inturongda ti amin a dayaw kada Jehova ken Jesus.

7, 8. (a) Ania a sagut ti maitukontayo kadagiti tattao? (b) Kasano a matungtungpal ita ti kari a “pannakaisubli ti amin a banag”?

⁷ Nasken nga iparangarangtayo ti isu met laeng a kinapakumbaba bayat a makiramramantayo iti trabaho a panangikasaba iti Pagarian. Pudno a ti espiritu ti Dios saanna nga ikkan dagiti Kristiano ita iti pannakabalin a mangaramid kadagiti namilagruan a panangagas. Nupay kasta, matulongantayo dagiti tattao a mangpatanor iti pammati iti Dios ken iti Kristo ken mangawat iti isu met laeng a sagut  nga intukon ni Pedro—ti gundaway a mapakawan kadagiti basolda ken umawat iti pannakabang-ar nga aggapu ken Jehova. Tinawen a ginasut a ribu ti mangaw-awat iti daytoy a tukon ken mababautisaran kas ad-adalan ni Kristo.

⁸ Pudno nga agbibiagtayo iti tiempo ti “pannakaisubli ti amin a banag” a dinakamat ni Pedro. Kas kaitungpalan ti sao nga “imbaga ti Dios babaen kadagiti matalek a propetana idi un-unana,” naipasdeken ti Pagarian idiay langit idi tawen 1914. (Ara. 3:21; Sal. 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Di nagbayag kalpasanna, inrugin ni Jesus nga idauluan ti pannakaisubli ti pudno a panagdaydayaw ditoy daga. Kas resultana, minilion ti simrek iti naespirituan a paraiso ket nagbalinda a sakup ti Pagarian ti Dios. Inuksobda ti daan ken saan a nasayaat a personalidadda ket ‘insuotda ti baro a personalidad a pinarsua ti Dios maitunos iti pagayatanna.’ (Efe. 4:22-24) Kas iti pannakapaimbag ti pilay nga agpalpalama, naibanag daytoy a nakaskasdaaw a trabaho, saan a babaen ti pannakabalin ti tao, no di ket babaen ti espiritu ti Dios. Kas ken Pedro, nasken a situtured ken sieepektibo nga usarentayo ti Sao ti Dios a mangisuro iti sabsabali. Aniaman a panagballigitayo a mangtulong kadagiti tattao nga agbalin nga adalan ni Kristo ket maigapu iti pannakabalin ti Dios, saan nga iti kabukbukodantayo.

9-11. (a) Ania ti reaksion dagiti panguluen a Judio iti mensahe da Pedro ken Juan? (b) Ania ti inkeddeng dagiti apostol nga aramiden?

⁹ Nagkakaribuso dagiti tattao idi nangngegda ti palawag ni Pedro ken idi nakitada ti panaglaglagto ken panagpukpukkaw ti lalaki a dati a pilay. Gapuna, ti kapitan ti templo—a nadutokan a mangasikaso iti kinatalged ti templo—ken dagiti panguluen a papadi nagdardarasda a napan nangammo iti mapaspasamak. Dagitoy a lallaki ket mabalin a Saduceo—ti nabaknang ken nabileg a sekta no maipapan iti politika a mangtagtaginayon iti natalna a relasion kadagiti taga-Roma, di mangan-annurot kadagiti berbal a linteg (wenno saan a naisurat a linteg) a napateg kadagiti Fariseo, ken di mamati iti panagungar. c Anian a rurodda idi naammuanda nga adda idiay templo da Pedro ken Juan, a situtured a mangisursuro a napagungaren ni Jesus!

¹⁰ Dagiti nauyong a bumusbusor impisokda iti pagbaludan da Pedro ken Juan sa iti kabigatanna, impanda ida iti nangato a pangukoman dagiti Judio. Iti panangmatmat dagiti natan-ok nga agtuturay, da Pedro ken Juan ket ‘tattao nga awan adalna ken ordinario’ isu nga awan ti karbenganda a mangisuro idiay templo. Saanda a nagadal iti aniaman a mabigbigbig nga eskuelaan maipapan iti relihion. Kaskasdi, nagsiddaaw kadakuada dagiti adda iti pangukoman gapu iti kinaprangka ken kinatibker ti pammatida. Apay a makagutugot unay ti panagpalawag da Pedro ken Juan? Ti maysa a rason ket gapu ta “kakadua ida ni Jesus.” (Ara. 4:13) Nangisuro ti Apoda nga addaan iti napaypayso nga autoridad, saan a kas kadagiti eskriba.—Mat. 7:28, 29.

¹¹ Imbilin ti pangukoman nga isardeng dagiti apostol ti mangasaba. Iti dayta a kagimongan, no ania ti imbilin ti pangukoman isu ti masurot. Idi nagparang ni Jesus kadakuada sumagmamano laeng a lawas sakbayna, inkeddeng dagiti miembro daytoy a pangukoman a ni Jesus ket “maikari a mapapatay.” (Mat. 26:59-66) Ngem saan  a nagbuteng da Pedro ken Juan. Iti imatang dagitoy a nabaknang, nangato ti adalna, ken napigsa ti impluensiana a lallaki, situtured ngem sidadayaw a kinuna da Pedro ken Juan: “No ipagarupyo a nalinteg iti imatang ti Dios nga agtulnogkami kadakayo imbes nga iti Dios, dakayo ti agdesision. Ngem no dakami, saan a mabalin nga isardengmi nga ibaga ti bambanag a nakita ken nangngegmi.”—Ara. 4:19, 20.

12. Ania ti makatulong kadatayo a mangpatanor iti tured ken natibker a pammati?

¹² Kabaelam kadi met nga ipakita ti kasta a kinatured? Ania ti riknam no maaddaanka iti gundaway a mangasaba kadagiti nabaknang, nangato ti adalna, wenno napigsa ti impluensiana a tattao iti lugaryo? No ngay dagiti patpatiem ket umsien dagiti kapamiliam, kaeskuelaam, wenno katrabahuam? Adda kadi panagamakmo? No kasta, mapagballigiam dagiti kasta a rikna. Idi adda ni Jesus ditoy daga, sinuruanna dagiti apostol no kasanoda nga ikalintegan dagiti patpatienda buyogen ti kompiansa ken panagraem. (Mat. 10:11-18) Kalpasan ti panagungarna, inkari ni Jesus kadagiti adalanna nga isu ket agtultuloy nga adda kadakuada “iti amin nga al-aldaw agingga iti panungpalan daytoy a sistema ti bambanag.” (Mat. 28:20) Iti panangiwanwan ni Jesus, isursuronatayo “ti matalek ken masirib nga adipen” no kasanotayo nga idepensa dagiti patpatientayo. (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 3:15) Maar-aramid daytoy babaen kadagiti instruksion a maaw-awattayo kadagiti gimong ti kongregasion, kas iti Panagbiag ken Ministeriotayo kas Kristiano, ken kadagiti naibatay iti Biblia a publikasiontayo, kas kadagiti “Sungbat Dagiti Saludsod Maipapan iti Biblia” nga artikulo iti website a jw.org. Ap-aprobetsarem kadi dagitoy a probision? No wen, ad-adda a tumured ken tumibker ti pammatim. Ken kas kadagiti apostol, dimo ipalubos nga adda aniaman a mangpasardeng kenka a mangisarsarita kadagiti nakaskasdaaw a kinapudno a nasursurom iti Biblia.

13, 14. No maipasangotayo iti ibubusor, ania ti rumbeng nga aramidentayo, ken apay?

¹³ Kalpasan a naluk-atan da Pedro ken Juan, nakitaripnongda a dagus kadagiti dadduma pay a kameng ti kongregasion. Sangsangkamaysa nga “impigsada ti timekda iti Dios” ken inkararagda a tulonganna ida nga agtultuloy a mangasaba a situtured. (Ara. 4:24) Ammo ni Pedro a minamaag ti agtalek iti kabukbukodan a bileg  no iti panangaramid iti pagayatan ti Dios. Sumagmamano laeng a lawas sakbayna, sikokompiansa a kinunana ken Jesus: “Uray maitibkolda amin, saanakto a pulos a maitibkol!” Ngem kas impakpakauna ni Jesus, ni Pedro ket naglaka nga inabak ti buteng nga urayna la inlibak ti gayyem ken mannursurona. Nupay kasta, nakasursuro ni Pedro iti biddutna.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ Saan nga umdas ti determinasion tapno maitultuloymo nga itungpal ti annongem a mangsaksi ken Kristo. No ikagumaan dagiti bumusbusor a pakapuyen ti pammatim wenno gandatenda a pasardengen ti panangasabam, tuladem da Pedro ken Juan. Ikararagmo ken Jehova nga ikkannaka iti bileg. Agpatulongka iti kongregasion. Ibagam kadagiti panglakayen ken kadagiti dadduma pay a nataengan ti panagpampanunotna a Kristiano ti maipapan kadagiti pakarigatam. Dakkel ti maitulong kenka ti kararag dagiti sabsabali.—Efe. 6:18; Sant. 5:16.

15. Apay a saan koma a maupay dagidiay simmardeng idi a mangasaba?

¹⁵ Dika maupay no simmardengka idi a mangasaba gapu kadagiti pakarigatan. Laglagipem nga adda panawen a nagsardeng a nangasaba dagiti amin nga apostol kalpasan ti ipapatay ni Jesus ngem nagbalinda met laeng nga aktibo di nagbayag kalpasan dayta. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) Imbes a maupayka gapu kadagiti biddutmo iti napalabas, usarem ketdi a pangpabileg kadagiti sabsabali dagiti nasursurom kadagiti biddutmo.

16, 17. Ania ti masursurotayo iti inkararag dagiti pasurot ni Kristo idiay Jerusalem?

¹⁶ Ania ti masapul nga ikararagtayo no irurumendatayo dagidiay addaan iti autoridad? Imutektekam ta saan a kiniddaw dagiti adalan ti pannakailisida kadagiti pakasuotan. Silalagipda iti kinuna ni Jesus: “No indadanesdak, idadanesdakayto met.” (Juan 15:20) Imbes ketdi, dagitoy a matalek nga adalan kiniddawda ken Jehova a ‘denggenna’ dagiti pamutbuteng dagiti bumusbusor. (Ara. 4:29) Nalawag iti panunot dagiti adalan a ti pannakaidadanesda ket kaitungpalan ti padto. Kas insuro ni Jesus nga ikararagda, ammoda a ti pagayatan ti Dios ket ‘maaramidto’ ditoy daga, uray no ania ti ibagbaga dagiti natauan nga agtuturay.—Mat. 6:9, 10.

¹⁷ Tapno maaramidda ti pagayatan ti Dios, inkararag dagiti adalan ken Jehova: “Paturedem dagiti adipenmo tapno maitultuloyda nga ibaga ti saom.” Ania ti madagdagus a sungbat ni Jehova? “Nagunggon ti lugar a naguummonganda, ket napnoda amin iti nasantuan nga espiritu ken situtured nga ibagbagada  ti sao ti Dios.” (Ara. 4:29-31) Awan ti makapasardeng iti pannakaibanag ti pagayatan ti Dios. (Isa. 55:11) Kasanoman ti kadakkel dagiti bangen ken kasanoman ti kabileg dagiti kabusor, no agpatulongtayo iti Dios babaen ti kararag, masiguradotayo nga ikkannatayo iti bileg nga agtultuloy a mangisarsarita a situtured iti saona.

18. Ania ti inaramid dagiti miembro ti kongregasion idiay Jerusalem para iti maysa ken maysa?

¹⁸ Nasurok idin a 5,000 ti bilang dagiti miembro ti kaipaspasdek a kongregasion idiay Jerusalem. d Nupay agduduma ti kasasaadda, addaan dagitoy nga adalan iti ‘nagkaykaysa a puso ken kararua.’ Agkaykaysada iti panunot ken iti wagas ti panagpampanunot. (Ara. 4:32; 1 Cor. 1:10) Saan laeng a basta inkararag dagiti adalan a bendisionan ni Jehova ti panagreggetda. Nagtitinnulongda iti naespirituan ken, no kasapulan, iti material a pamay-an. (1 Juan 3:16-18) Kas pagarigan, ti adalan a ni Jose, a pinanaganan dagiti apostol iti Bernabe, inlakona ti lotena sa indonarna amin a naglakuanna tapno matulongan dagiti naggapu iti adayo a lugar nga agtalinaed pay idiay Jerusalem, iti kasta ad-adu pay ti maammuanda maipapan iti kabbaro a pammatida.

19. Apay a pinapatay ni Jehova da Ananias ken Safira?

¹⁹ Nagilako met dagiti agassawa nga Ananias ken Safira iti sanikuada sa nangtedda iti kontribusion. Nupay kasta, pinagparangda nga intedda amin a naglakuanda idinto ta ‘sililimed a nangibatida iti paset ti naglakuanda.’ (Ara. 5:2) Pinapatay ni Jehova dagitoy nga agassawa, saan a gapu ta kurang ti intedda, no di ket gapu ta dakes ti motiboda a nangted ken nangallilawda. ‘Nagulbodda iti Dios, saan nga iti tao.’ (Ara. 5:4) Kas kadagiti managinsisingpet a kinondenar ni Jesus, ad-adda a tinarigagayan da Ananias ken Safira ti pammadayaw dagiti tattao imbes a ti panangay-ayo iti Dios.—Mat. 6:1-3.

20. Ania dagiti masursurotayo maipapan iti panangted ken Jehova?

²⁰ Kas kadagiti naparabur a matalek nga adalan idi umuna a siglo idiay Jerusalem, minilion a Saksi iti moderno a panawen ti mangsupsuporta iti sangalubongan a trabaho a panangasaba babaen ti panangtedda iti boluntario a donasion. Saan a mapilpilit ti siasinoman a mangted iti panawen wenno kuartana kas panangsuporta iti daytoy a trabaho. Kinapudnona, saan a kayat ni Jehova a nadagsen ti rikna wenno mapilpilitantayo nga agserbi kenkuana. (2 Cor. 9:7) Laglagipentayo a saan a ti kaadu ti itedtayo ti napateg ken Jehova no di ket ti motibotayo. (Mar. 12:41-44) Pulos a ditay kayat a tuladen da Ananias ken Safira ken ditay kayat a ti panagserbitayo iti Dios ket maigapu iti bukodtayo nga interes wenno dayaw. Imbes ketdi, kas kada Pedro, Juan, ken Bernabe, ti panagserbitayo ken Jehova ket kanayon koma a maigapu iti napaypayso nga ayat kenkuana ken kadagiti padatayo a tattao.—Mat. 22:37-40.