1, 2. Ania a kita ti balangkantis ti mabalin a makaparurod unay?

MAASIANKA a makakita iti maysa a balangkantis. Mabalin a mapanunotmo no apay a kinayatna ti nakababain a panagbiag. Rinanggasan ngata wenno inabuso ti kapamiliana isu a nagbalangkantis uray ubing pay? Wenno kapilitan nga inlakona ti bagina gapu iti nakaro a rigat ti biag? Wenno kayatna a talawan ti naranggas nga asawana? Adu ti kasta a damag iti daytoy dakes a lubong. Ditay ngarud masdaaw a naasian unay ni Jesu-Kristo iti dadduma a balangkantis. Impaganetgetna nga adda nasaysayaat a biag a manamnama dagidiay nagbabawi ken nangbalbaliw iti biagda.​—Mat. 21:28-32; Luc. 7:36-50.

² Ngem kitaentayo ti naiduma a klase ti balangkantis. Panunotentayo ti babai a pinilina ti kasta a panagbiag. Saanna nga ibilang dayta a nakababain no di ket mangyeg iti pannakabalin! Interesado iti kuarta ken impluensia a resulta dayta a trabahona. Nakarkaro pay, kasano ngay no nasingpet ken napudno ni lakayna ngem igaggagarana a liputan tapno agbalangkantis? Sigurado  a marurodka iti kasta a babai ken iti pinilina a panagbiag. Ti kasta a riknatayo ti maysa a napateg a rason no apay a maulit-ulit nga inusar ni Jehova a Dios ti ilustrasion maipapan iti balangkantis tapno ipakitana no kasano ti riknana iti ulbod a relihion.

3. Ania dagiti salaysay nga adalentayo iti daytoy a kapitulo?

³ Iti libro nga Ezekiel, adda dua a naisangsangayan a salaysay maipapan iti panagbalangkantis a mangiladawan iti nakaro a panangliput ti Israel ken Juda nga ili ti Dios. (Ezek., kap. 16 ken 23) Ngem sakbay a kitaentayo dagita a salaysay, nasayaat no ammuentayo ti sabali pay a simboliko a balangkantis. Ti klase ti panagbalangkantisna ket addan sakbay pay ti tiempo ni Ezekiel​—ken sakbay pay a naadda ti Israel—​ken adda pay la agingga ita. Naipakaammo ti kinasiasino daytoy a balangkantis iti Apocalipsis a maudi a libro ti Biblia.

4, 5. Ania ti “Babilonia a Dakkel,” ken kasanotayo nga ammo dayta? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti kapitulo.)

⁴ Iti sirmata nga impakita ni Jesus ken apostol Juan idi agpatingga ti umuna a siglo C.E., nalawag dagiti detalye a nakita ni Juan maipapan iti balangkantis. Maawagan iti “agdindinamag a balangkantis” ken “Babilonia a Dakkel, ti ina dagiti balangkantis.” (Apoc. 17:1, 5) Ginasut a tawen a natikaw dagiti lider ti relihion ken eskolar ti Biblia iti agpayso a kinasiasinona. Nadumaduma ti imbagada nga irepresentarna: Babilonia, Roma, wenno ti Iglesia Katolika Romana. Ngem iti pinullo a tawen, natarusan dagiti Saksi ni Jehova ti agpayso a kinasiasino ti “agdindinamag a balangkantis.” Isu ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion. Kasanotayo nga ammo dayta?

⁵ Naukom daytoy a balangkantis gapu iti immoral a relasionna kadagiti “ari iti daga,” wenno napolitikaan a turay. Nalawag ngarud nga isu ket saan a napolitikaan a turay. Ipakita pay ti Apocalipsis a “dagiti komersiante iti daga,” wenno ti sistema ti komersio ken negosio iti daytoy a lubong, ket nagladingit idi napukaw ti Babilonia a Dakkel. Isu a saanna nga irepresentar dagiti dadakkel a negosio. Ania ngarud? Nakabasol iti ‘aramid a konektado iti espiritismo,’ idolatria, ken panangallilaw. Saan kadi a nalawag a kasta dagiti dakes a narelihiosuan nga organisasion iti lubong? Siputanyo met ta daytoy a balangkantis ket nailadawan a nakasakay, wenno adda impluensiana iti politika iti daytoy a lubong. Idaddadanesna met dagiti matalek nga adipen ni Jehova a Dios. (Apoc. 17:2, 3; 18:11, 23, 24) Saan kadi a dayta ti eksakto nga ar-aramiden ti ulbod a relihion agingga ita?

6. Apay a maawagan ti Babilonia a Dakkel nga “ina dagiti balangkantis”?

⁶ Apay ngarud a ti Babilonia a Dakkel saan laeng a maawagan iti “agdindinamag a balangkantis” no di pay ket “ti ina dagiti balangkantis”? Nabingbingay ti ulbod a relihion iti adu a grupo.  Di mabilang ti denominasion, sekta, ken kulto. Sipud idi nariribuk dagiti lengguahe iti nagkauna a Babel, wenno Babilonia, nagwarasen kadagiti nasion ti amin a kita ti ulbod a narelihiosuan a doktrina, isu a nangrugi ti adu a baro a relihion. Talaga a maitutop a naala ti nagan a “Babilonia a Dakkel” iti siudad ti Babilonia, a nangrugian dagiti ulbod a relihion! (Gen. 11:1-9) Amin ngarud dagitoy a relihion ket mabalin a matukoy kas ‘annak a babbai’ ti maysa nga organisasion, ti agdindinamag a balangkantis. Masansan nga us-usaren ni Satanas dagiti kasta a relihion a pangallilaw iti tattao a makipaset iti espiritismo, idolatria, ken dadduma pay a sursuro ken tradision a mangibabain iti Dios. Isu a naipakdaar iti ili ti Dios maipapan iti dayta a dakes nga organisasion a nasaknap iti lubong: “Rummuarkayo kenkuana, tattaok, no diyo kayat ti mairaman kadagiti basolna”!​—Basaen ti Apocalipsis 18:4, 5.

7. Apay nga ipangagtayo ti pakdaar a ‘rummuar’ iti Babilonia a Dakkel?

⁷ Impangagmo kadin dayta a pakdaar? Laglagipem a pinarsua ni Jehova dagiti tattao a makarikna nga adda “naespirituan a kasapulanda.” (Mat. 5:3) Ti laeng nadalus a panagdaydayaw ken Jehova ti makapennek iti dayta a kasapulan. Natural laeng a kayat dagiti adipen ni Jehova nga adaywan ti naespirituan a panagbalangkantis. Ngem sabali ti panggep ni Satanas a Diablo. Kayatna a siluan ti ili ti Dios iti daytoy a klase ti panagbalangkantis, ket masansan nga agballigi. Idi tiempo ni Ezekiel, nabayagen a makiramraman ti ili ti Dios iti naespirituan a panagbalangkantis. Nasayaat nga adalentayo dayta a pakasaritaan, ta adu ti isurona maipapan kadagiti pagalagadan ni Jehova, iti kinahustisiana, ken asina.

8-10. Ania a napateg a makiddaw iti nadalus a panagdaydayaw ti makatulong kadatayo a mangtarus iti rikna ni Jehova iti pannakipaset iti ulbod a panagdaydayaw? Ilawlawagyo.

⁸ Iti libro nga Ezekiel, inusar ni Jehova ti ilustrasion a balangkantis iti naisangsangayan a personal a pamay-an. Iti dua a nalawag a salaysay, impaisurat ni Jehova ken Ezekiel ti riknana a nasaktan ken naliputan gapu ta saan a matalek ken immoral ti ilina. Apay nga inkomparana ida kadagiti balangkantis?

⁹ Tapno maawatantayo ti sungbat, lagipentayo nga umuna ti maysa a napateg a makiddaw iti nadalus a panagdaydayaw a nailawlawag iti Kapitulo 5 daytoy a libro. Iti Linteg ti Israel, kinuna ni Jehova: “Dika agdaydayaw kadagiti sabali a dios no di laeng siak [wenno, “maibusor kaniak,” ftn.]. . . . siak ni Jehova a Diosmo nga agkidkiddaw iti naipamaysa a debosion.” (Ex. 20:3, 5) Kalpasanna, impaganetgetna manen: “Dikay agruknoy iti sabali a dios, ta ni Jehova ket pagaammo nga agkalikagum iti naipamaysa a debosion. Wen, isu ket Dios nga agkalikagum iti naipamaysa  a debosion.” (Ex. 34:14) Talaga a kayat ni Jehova a nalawag dayta a banag. Saan nga awaten ni Jehova ti panagdaydayawtayo no saan a naipamaysa kenkuana dayta.

¹⁰ Mabalin nga iyilustrartayo dayta iti panagasawa. Adda kalintegan ti agassawa a mangnamnama a naipamaysa ti ayatda iti maysa ken maysa. No mangipakita ti maysa iti romantiko wenno seksual nga atension iti sabali, adda kalintegan ti asawana nga agimon ken makarikna a naliputan. (Basaen ti Hebreo 13:4.) Kasta met laeng no maipapan iti panagdaydayaw. Nainkalintegan laeng a marikna ni Jehova a naliputan no ti mismo nga ilina, a dedikado kenkuana, ket agdaydayaw kadagiti didiosen. Iti Ezekiel kapitulo 16, nalawag nga imbagana ti riknana a naliputan.

11. Ania ti imbaga ni Jehova maipapan iti Jerusalem ken iti nagtaudanna?

¹¹ Naisurat iti maika-16 a kapitulo ti Ezekiel ti kaatiddogan nga imbaga ni Jehova iti daytoy a libro​—ken maysa kadagiti kaatiddogan a padtona iti intero a Hebreo a Kasuratan. Inturong ni Jehova ti atensionna iti siudad ti Jerusalem a mangirepresentar iti di matalek a Juda. Insalaysayna ti naliday ken nasaem nga estoria ti nagtaudan ken panangliput ti Jerusalem. Nangrugi kas kakaasi nga ulila nga ubing, narugit ken nabaybay-an. Dagiti nagannakna ket dagiti pagano a Canaanita iti daga. Nabayag ti Jerusalem a kontrolado dagiti Jebusita a tribu dagiti Canaanita, agingga a pinarmek ni David ti siudad. Naasian ni Jehova iti dayta nga ulila, dinalusan ken inaywananna. Idi agangay, nagbalin a kasla asawana. Kinapudnona, dagiti Israelita a nagnaed idi agangay iti siudad ket nakitulag ken Jehova, a boluntario nga inaramidda idi tiempo ni Moises. (Ex. 24:7, 8) Idi nagbalin ti Jerusalem a kabesera dayta a daga, binendisionan, pinabaknang, ken pinapintas ni Jehova, a kas iti mabalin a panangarkos ti nabaknang ken nabileg a lalaki iti asawana.​—Ezek. 16:1-14.

12. Kasano nga in-inut a nagbalin a di matalek ti Jerusalem?

¹² Kitaenyo ti simmaruno a napasamak. Kinuna ni Jehova: “Nagtalekka iti kinapintasmo ket nagbalinka a balangkantis gapu iti kinalatakmo. Nakirelasionka iti asinoman a lumabas, ket intedmo ti bagim kadakuada.” (Ezek. 16:15) Idi tiempo ni Solomon, binendisionan ken pinabaknang ni Jehova ti ilina. Nagbalin idi ti Jerusalem a kapipintasan a siudad ken talaga a kasayaatan iti intero a lubong. (1 Ar. 10:23, 27) Ngem in-inut a nagbalin a di matalek ti Jerusalem. Tapno maparagsak ni Solomon ti adu a ganggannaet nga assawana, rinugitanna ti Jerusalem iti panagdaydayaw kadagiti didiosen dagiti pagano. (1 Ar. 11:1-8) Dakdakes pay ti inaramid dagiti simmaruno nga ari ta rinugitanda ti intero a daga iti ulbod a panagdaydayaw. Ania ti narikna ni Jehova kadagiti kasta a panagbalangkantis ken panangliput? Kinunana a “saan a rumbeng a maaramid ken saan met a rumbeng a  mapasamak” dagita. (Ezek. 16:16) Ngem lalo a nagbalin nga immoral dagiti nasukir a tattaona!

13. Ania dagiti dakes nga inaramid ti ili ti Dios?

¹³ Panunotenyo ti sakit ti nakem ken rurod ni Jehova idi imbutaktakna ti kinadakes ti ili a pinilina: “Innalam ti annakmo a lallaki ken babbai nga inyanakmo kaniak, ket indatonmo kadagiti idolo​—saan pay kadi nga umdas ti panagbalangkantismo? Pinapataymo ti annakko, ket indatonmo ida babaen ti panangipalasatmo iti apuy.” (Ezek. 16:20, 21) Ipakita dagita a makarimon nga aramid no kasano kadakes ni Satanas. Pagay-ayatna a sulisogen ti ili ni Jehova nga agrebelde! Ngem makitkita amin ni Jehova. Kabaelan ni Jehova a pagpatinggaen uray ti kadadaksan a panangranggas ni Satanas, ket ipakatna ti hustisia.​—Basaen ti Job 34:24.

14. Siasino ti dua a kabsat ti Jerusalem iti ilustrasion ni Jehova, ken asino ti kadadaksan kadakuada a tallo?

¹⁴ Ngem saan man la a nangrikna ti Jerusalem iti kinadakesna. Intultuloyna ti kinabalangkantisna. Imbaga ni Jehova a mas nakababain ti Jerusalem ngem iti dadduma a balangkantis ta ti agpayso, binayadanna ti dadduma tapno immoral a makirelasionda kenkuana! (Ezek. 16:34) Imbaga ti Dios a ti Jerusalem ket kas iti ‘inana,’ dagiti tribu dagiti pagano a nagnaed idi iti dayta a daga. (Ezek. 16:44, 45) Intuloyna ti ilustrasionna maipapan iti pamilia. Kinunana a ti Samaria ket manang ti Jerusalem, nga immun-una a nagbalangkantis. Ti Sodoma ti imbaga ti Dios a sabali pay a kabsatna a babai, a gagangay a nadakamat ta nabayagen a nadadael gapu iti kinatangsit ken nakaro a kinadakesna. Ti punto ni Jehova ket dakdakes pay ti Jerusalem ngem iti kakabsatna a Samaria ken Sodoma! (Ezek. 16:46-50) Saan nga impangag ti ili ti Dios ti adu a pakdaar ken intultuloyda ti nagrebelde.

15. Ania ti panggep ni Jehova a nangdusa iti Jerusalem, ken ania a namnama ti impaayna?

¹⁵ Ania ti aramiden ni Jehova? Inkarina iti Jerusalem: “Ummongek ngarud ti amin a mangay-ayat kenka a pinaragsakmo” ken, “iyawatkanto iti imada.” Dagiti pagano a dati a kaaliado ti ilina ti mangdadaelto kenkuana, ket ikkatendanto ti pintasna ken dagiti napapateg a sanikuana. ‘Uborendakanto ken patayendaka iti espada,’ kinunana. Ania ti panggep ni Jehova a mangipakat iti daytoy a dusa? Saan a tapno interamente a mapukaw ti ilina no di ket daytoy: “Pagpatinggaekto ti panagbalangkantismo.” Imbaga pay ti Dios: “Bumaawto ti pungtotko kenka inton maipapasko dayta. Agkalmaak ken saanakton a makapungtot.” Kas nailawlawag iti Kapitulo 9 daytoy a libro, nabayagen a panggep ni Jehova a maisubli ti nadalus a panagdaydayaw ti ilina kalpasan a naadipenda. Apay? Kinunana: “Lagipekto ti tulagko kenka kadagiti aldaw ti kinaagtutubom.” (Ezek. 16:37-42, 60) Paneknekanto ni Jehova nga isu ket matalek, saan a kas iti ilina!​—Basaen ti Apocalipsis 15:4.

16, 17. (a) Apay a saantayon nga ibagbaga nga isimsimbolo da Ohola ken Oholiba ti Kakristianuan? (Kitaen ti kahon a “Ti Agkabsat a Balangkantis.”) (b) Ania dagiti masursurotayo iti Ezekiel kapitulo 16 ken 23?

 ¹⁶ Adu ti isuro kadatayo ni Jehova iti atiddog ken makatukay iti rikna nga imbagana iti Ezekiel kapitulo 16 maipapan kadagiti nalinteg a pagalagadanna, kinahustisiana, ken kasta unay a kinaasina. Kasta met la ti makunatayo iti Ezekiel kapitulo 23. Ipappapuso dagiti pudno a Kristiano ita dagiti nalawag a mensahe ni Jehova maipapan iti panagbalangkantis ti ilina. Ditay pulos kayat a saktan ni Jehova a kas iti inaramid ti Juda ken Jerusalem! Karurodtayo koma ken adaywantayo ti amin nga idolatria, agraman ti kinaagum ken materialismo, a klase met ti idolatria. (Mat. 6:24; Col. 3:5) Kanayon nga agyamantayo ta siaasi nga insubli ni Jehova ti nadalus a panagdaydayaw iti daytoy maudi nga al-aldaw ket dinanto pulos ipalubos a marugitan manen! Adda ‘permanente a tulagna’ iti naespirituan nga Israel, tulag a di pulos kabaelan a dadaelen ti panangliput ken panagbalangkantis. (Ezek. 16:60) Isu nga ipategtayo ti pribilehio a makikadua iti nadalus nga ili ni Jehova ita.

¹⁷ Ania ngarud ti isuro kadatayo ti imbaga ni Jehova maibusor kadagiti balangkantis, a nailadawan iti Ezekiel, maipapan iti “agdindinamag a balangkantis,” ti Babilonia a Dakkel? Kitaentayo.

18, 19. Ania dagiti nasiputanyo a pagpadaan dagiti balangkantis a nailadawan iti Ezekiel ken iti daydiay nailadawan iti Apocalipsis?

¹⁸ Saan nga agbalbaliw ni Jehova. (Sant. 1:17) Isu la isu ti riknana iti ulbod a relihion bayat ti kaadda ti agdindinamag a balangkantis. Isu a ditay masdaaw nga adu ti pagpadaan ti panangukom ti Dios kadagiti balangkantis iti libro nga Ezekiel ken ti pagbanaganto “ti agdindinamag a balangkantis” a nailadawan iti libro nga Apocalipsis.

¹⁹ Kas pagarigan, siputanyo ta saan a direkta nga aggapu ken Jehova ti dusa dagiti balangkantis iti padto ni Ezekiel no di ket aggapu kadagiti nasion a nangaramidan ti di matalek nga ilina iti naespirituan nga immoralidad. Umasping iti dayta, naukom ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion gapu iti inaramidna a kasta nga immoralidad kadagiti “ari iti daga.” Asino ngarud ti mangdusa? Mabasatayo a dagiti agtuturay “guraendanto ti balangkantis ket alaendanto ti amin a kinabaknangna ken labusanda. Kanendanto ti lasagna ken interamente a puoranda.” Apay a kasta ti makapakellaat nga aramiden dagiti gobierno iti daytoy a lubong? Gapu ta ‘ikabilto dayta ti Dios iti pusoda tapno itungpalda ti panunotna.’​—Apoc. 17:1-3, 15-17.

20. Ania ti mangipakita a saanen a maibabawi ti pannusa iti Babilonia?

²⁰ Isu nga usaren ni Jehova dagiti nasion iti lubong a mangdusa iti amin nga ulbod a relihion, a pakairamanan ti adu a  relihion iti Kakristianuan. Saan a maibabawi daytoy a pannusa; awanto ti pammakawan ken saan a maikkan ti relihion iti sabali a gundaway nga agbalbaliw. Ipalgak ti Apocalipsis a “pulos a dinto masarakanen” ti Babilonia. (Apoc. 18:21) Agragsakto dagiti anghel iti pannakadadaelna, ket ibagada: “Idaydayawyo ni Jah! Ti asuk nga aggapgapu iti babai ket agtultuloy nga agpangato iti agnanayon nga awan inggana.” (Apoc. 19:3) Daytoy a panangukom ket agtalinaed iti agnanayon. Awanen ti mapalubosan a tumaud nga ulbod a relihion a mangrugit iti nadalus a panagdaydayaw. Ti kasla umap-apuy a pannakaukom ken pannakadadael ti Babilonia ket arigna mangpatpataud iti asuk nga agtultuloy nga agpangato iti agnanayon.

21. Ti pannakadadael ti ulbod a relihion ket pagilasinan ti ania a tiempo, ken ania ti pagpatinggaan dayta a tiempo?

²¹ Inton rauten dagiti gobierno ti lubong ti Babilonia a Dakkel, ipakatdanto ti panangukom ti Dios, maysa a nagpateg a pasamak iti pannakatungpal ti panggep ni Jehova. Pagilasinan dayta a mangrugin ti dakkel a rigat​—rigat nga awan kapadana. (Mat. 24:21) Ti pagpatinggaan  dayta a rigat ket Armagedon, ti gubat ni Jehova maibusor iti dakes a sistema ti bambanag. (Apoc. 16:14, 16) Kas ipakita dagiti sumaruno a kapitulo daytoy a libro, adu ti ibaga ti libro nga Ezekiel no kasano a mapasamak ti dakkel a rigat. Kabayatanna, ania dagiti masursurotayo iti Ezekiel kapitulo 16 ken 23 a kayattayo a laglagipen ken iyaplikar?

22, 23. Ania ti epektona iti sagrado a panagserbitayo ti panangadaltayo kadagiti nailadawan a balangkantis iti Ezekiel ken Apocalipsis?

²² Pagay-ayat ni Satanas nga agbalin a narugit dagiti mangipapaay iti nadalus a panagdaydayaw. Nakaragragsak no adda gundawayna a mangyadayo kadatayo iti nadalus a panagdaydayaw ken agbiag a kas kadagiti balangkantis a nailadawan iti libro nga Ezekiel. Masapul ngarud a laglagipentayo a saan nga ipalubos ni Jehova nga adda sabali a dayawentayo, ken kayatna nga agtalinaedtayo a matalek! (Num. 25:11) Siguraduentayo nga adayotayo iti ulbod a relihion tapno ‘ditay masagid ti aniaman a narugit’ iti imatang ti Dios. (Isa. 52:11) Kadagiti isu met la a rason nga agtalinaedtayo a neutral kadagiti isyu iti politika ken panaglalaban iti daytoy nasinasina a lubong. (Juan 15:19) Ibilangtayo ti nasionalismo a sabali pay nga ulbod a relihion a supsuportaran ni Satanas, ket ditay makipaset iti dayta.

²³ Kangrunaanna, laglagipentayo a nagsayaat ti pribilehiotayo nga agdaydayaw ken Jehova iti nadalus a naespirituan a templona. Bayat nga ipategtayo dayta a sagrado nga urnos, mas determinadotayo koma a saan a makipaset iti ulbod a relihion ken iti panagbalangkantisna!