1-3. (a) Ania ti nakabutbuteng a napasaran dagiti adalan iti Baybay ti Galilea, ket ania ti inaramid ni Jesus? (b) Apay a maitutop a maawagan ni Jesus a “Kristo ti pannakabalin ti Dios”?

NAGKULLAYAW dagiti adalan. Aglaylayagda idi iti Baybay ti Galilea idi bigla a dimteng ti bagyo. Awan duadua a nakakitada idin kadagiti bagyo iti daytoy a dan-aw—ngamin, nabayagen a mangngalap ti dadduma kadakuada. * (Mateo 4:18, 19) Ngem maysa daydi a “dakkel a nadawel nga allawig,” ket dagus a pinadawelna ti baybay. Napalalo ti pannakataranta dagiti lallaki a mangiturong iti barangay, ngem napigsa unay ti bagyo. Dagiti dadakkel a dalluyon “immabla-ablatda iti barangay,” ket nangrugin a makargaan iti danum. Nupay kumaribusodan, nargaan ti turog ni Jesus iti kutit ti barangay, a napaksuyan iti nagmalem a panangisurona kadagiti tattao. Gapu ta mabuteng a matay dagiti adalanna, riniingda ni Jesus, ken impakpakaasida: “Apo, isalakannakami, mapukawkamin!”—Marcos 4:35-38; Mateo 8:23-25.

² Saan a mabuteng ni Jesus. Naan-anay ti kompiansana a nangtinggar iti angin ken ti baybay: “Agtalnaka! Agulimekka!” Dagus a nagtulnog ti angin ken ti baybay—simmardeng ti nadawel a bagyo, nagtalna dagiti dalluyon, ket “naglinak unay.” Napalalo ti buteng dagiti adalan. “Siasino a pudpudno daytoy?” intanamitimda iti maysa ken maysa. Wen, ania a kita ti tao ti makabalin a mangtinggar iti angin ken ti baybay a kas man la mangtubtubngar iti nasukir nga ubing?—Marcos 4:39-41; Mateo 8:26, 27.

³ Ngem saan a gagangay a tao ni Jesus. Nagtignay kenkuana ti pannakabalin ni Jehova ken imparangarangna dayta kadagiti nakaskasdaaw a wagas. Maitutop ti panangtukoy kenkuana  ni napaltiingan nga apostol Pablo kas “Kristo ti pannakabalin ti Dios.” (1 Corinto 1:24) Kadagiti ania a wagas a naiparangarang ken Jesus ti pannakabalin ti Dios? Ket ania ti pakainaiganna iti biagtayo ti panangusar ni Jesus iti pannakabalin?

4, 5. (a) Ania a pannakabalin ken autoridad ti impaay ni Jehova iti bugbugtong nga Anakna? (b) Kasano a nakabalan daytoy nga Anak a mangitungpal kadagiti panggep ni Amana iti panamarsua?

⁴ Usigem ti pannakabalin idi ni Jesus sakbay a nagbalin a tao. Inusar ni Jehova ti ‘agnanayon a pannakabalinna’ idi pinarsuana ti bugbugtong nga Anakna, a naam-ammo kas Jesu-Kristo. (Roma 1:20; Colosas 1:15) Kalpasanna, impaayan ni Jehova daytoy nga Anak iti naindaklan a pannakabalin ken autoridad, a dinutokanna a mangitungpal kadagiti panggepna iti panamarsua. Maipapan iti Anak, kuna ti Biblia: “Napaadda ti amin a bambanag babaen kenkuana, ket no isu awan saan a napaadda ti uray maysa a banag.”—Juan 1:3.

⁵ Ditay matukod ti kadakkel dayta nga annongen. Panunotem ti pannakabalin a kasapulan tapno mapaadda ti minilion a mannakabalin nga anghel, ti pisikal nga uniberso a naglaon iti binilion a galaksi, ken ti daga a naglaon iti nagadu a kita ti biag. Tapno maaramidna dagita a trabaho, inusar ti bugbugtong nga Anak ti kabibilgan a puersa iti uniberso—ti nasantuan nga espiritu ti Dios. Naragsakan unay daytoy nga Anak nga agbalin a Nasigo a Managobra, nga inusar ni Jehova a mangparsua iti amin a sabsabali pay a bambanag.—Proverbio 8:22-31.

6. Kalpasan ti ipapatayna ditoy daga ken panagungarna, ania a pannakabalin ken autoridad ti naited ken Jesus?

⁶ Maikkan kadi dayta a bugbugtong nga Anak iti ad-adu pay a pannakabalin ken autoridad? Kalpasan ti ipapatay ni Jesus ditoy daga ken ti panagungarna, kinunana: “Isuamin nga autoridad naiteden kaniak idiay langit ken ditoy daga.” (Mateo 28:18) Wen, naipaayan ni Jesus iti abilidad ken kalintegan a mangusar iti sapasap a pannakabalin. Kas “Ari ti ar-ari ken Apo ti ap-appo,” naipaayan iti autoridad a mangpukaw iti “isuamin a gobierno ken isuamin nga autoridad ken pannakabalin”—makita ken di  makita—a bumusor ken Amana. (Apocalipsis 19:16; 1 Corinto 15:24-26) “Awan binaybay-an ti Dios a saan a naipasakup” ken Jesus—kayatna a sawen, malaksid ken Jehova a mismo.—Hebreo 2:8; 1 Corinto 15:27.

7. Apay a masiguradotayo a di pulos abusuen ni Jesus ti pannakabalin nga inted ni Jehova kenkuana?

⁷ Rumbeng kadi a pagdanagantayo nga amangan no abusuen ni Jesus ti pannakabalinna? Saan! Ay-ayaten unay ni Jesus ti Amana ket di pulos agaramid iti aniaman a mangpaluksaw kenkuana. (Juan 8:29; 14:31) Ammo ni Jesus a di pulos abusuen ni Jehova ti kabibilgan a pannakabalinna. Napaliiw a mismo ni Jesus nga agbirbirok ni Jehova kadagiti gundaway “tapno ipakitana ti pigsana maigapu kadagidiay a ti pusoda naan-anay kenkuana.” (2 Cronicas 16:9) Kinapudnona, ay-ayaten ni Jesus ti sangatauan a kas ti panagayat ni Amana, isu a makapagtalektayo a kanayon a makagunggona ti panangusar ni Jesus iti pannakabalinna. (Juan 13:1) Nakaipasdek ni Jesus iti awan pakapilawanna a rekord no maipapan iti daytoy. Usigentayo ti pannakabalinna idi adda ditoy daga ken no kasano a natignay a mangusar iti dayta.

8. Kalpasan ti pannakapulotna, naikkan ni Jesus iti pannakabalin a mangaramid iti ania, ket kasanona nga inusar ti pannakabalinna?

⁸ Nabatad a saan a nagaramid ni Jesus kadagiti milagro kabayatan ti panagubingna idiay Nazaret. Ngem nagbaliw dayta kalpasan a nabautisaran idi 29 K.P., idi agtawen iti 30. (Lucas 3:21-23) Kuna ti Biblia: “Pinulotan ti Dios iti nasantuan nga espiritu ken pannakabalin, ket namagpagna iti daga nga ar-aramidenna ti naimbag ket papaimbagenna amin dagidiay inrurumen ti Diablo.” (Aramid 10:38) “Ar-aramidenna ti naimbag”—saan aya a dayta ti mangipasimudaag nga umiso ti panangusar ni Jesus iti pannakabalinna? Kalpasan ti pannakapulotna, “nagbalin a mammadto a mannakabalin iti aramid ken sao.”—Lucas 24:19.

9-11. (a) Sadino ti masansan idi a pangisursuruan ni Jesus, ket ania a karit ti naipasango kenkuana? (b) Apay a nasdaaw dagiti tattao iti wagas ti panangisuro ni Jesus?

⁹ Kasano a mannakabalin idi ni Jesus iti sao? Masansan a  nangisursuro kadagiti nawayang a lugar—kadagiti igid ti dan-aw ken bakras ti turturod kasta met kadagiti lansangan ken pagtagilakuan. (Marcos 6:53-56; Lucas 5:1-3; 13:26) Mabalin a pumanaw latta koman dagiti agdengdengngeg no dida aginteres iti ibagbagana. Yantangay awan pay idi dagiti nayimprenta a libro, dagiti manangipateg nga agdengdengngeg masapul nga idulinda dagiti sasaona iti panunot ken pusoda. Gapuna, nasken a makaay-ayo unay, nabatad, ken nalaka a matandaanan ti pannursuro ni Jesus. Ngem saan a nagparikutan ni Jesus daytoy a karit. Kas pagarigan, usigem ti Sermonna iti Bantay.

¹⁰ Iti maysa nga agsapa idi 31 K.P., nagtataripnong dagiti tattao iti bakras ti turod iti asideg ti Baybay ti Galilea. Naggapu idiay Judea ken Jerusalem ti dadduma, 100 agingga iti 110 kilometro ti kaadayona. Dadduma ti naggapu iti igid ti baybay ti Tiro ken Sidon, iti amianan. Immasideg ken Jesus ti adu a masakit a tattao tapno sagidenda, ket pinaimbagna amin ida. Idi awanen ti masakit kadakuada, rinugianna ti mangisuro. (Lucas 6:17-19) Idi nalpasen a nagpalawag, nasdaawda iti nangngeganda. Apay?

¹¹ Sumagmamano a tawen kalpasanna, insurat ti maysa a nakangngeg iti dayta a sermon: “Nagsiddaaw unay dagiti bunggoy iti wagas ti panangisurona; ta insursurona ida a kas maysa a tao nga addaan kinaturay.” (Mateo 7:28, 29) Nagsao ni Jesus buyogen ti pannakabalin a mariknada. Nagsao kas pannakabagi ti Dios ken sinuportaranna ti pannursurona iti autoridad ti Sao ti Dios. (Juan 7:16) Nabatad ti sasao ni Jesus, makaguyugoy dagiti patigmaanna, ken di masupiat dagiti argumentona. Dagiti sasaona imbuksilanna dagiti bambanag ken dimmanon iti puso dagiti agdengdengngeg kenkuana. Insurona kadakuada no kasano a biroken ti kinaragsak, no kasano ti agkararag, no kasano a biroken ti Pagarian ti Dios, ken no kasano ti mangipasdek iti natalged a masakbayan. (Mateo 5:3–7:27) Ti sasaona ti nangriing iti puspuso dagidiay mabisin iti kinapudno ken kinalinteg. Sidadaan idi a ‘paglikudan’ ti kakasta a tattao ti bagbagida ken baybay-anda ti isuamin tapno sumurotda kenkuana. (Mateo 16:24;  Lucas 5:10, 11) Anian a pammaneknek iti pannakabalin ti sasao ni Jesus!

12, 13. Iti ania nga anag a “mannakabalin [ni Jesus] iti aramid,” ket ania dagiti nagduduma a milagro nga inaramidna?

¹² “Mannakabalin [met ni Jesus] iti aramid.” (Lucas 24:19) Ipadamag dagiti Ebanghelio ti nasurok a 30 nga espesipiko a milagro nga inaramidna—maigapu amin iti “pannakabalin ni Jehova.” * (Lucas 5:17) Inapektaran dagiti milagro ni Jesus ti biag dagiti rinibu a tattao. Dagiti laengen dua a milagro—ti panangpakanna iti 5,000 a lallaki ken kalpasanna 4,000 a lallaki “malaksid dagiti babbai ken ub-ubbing”—ramanenna dagiti bunggoy a nalabit agdagup iti agarup 20,000 a tattao!—Mateo 14:13-21; 15:32-38.

¹³ Nadumaduma dagiti milagro nga inaramid ni Jesus. Maiturayanna dagiti demonio, a nalakana laeng ida a papanawen. (Lucas 9:37-43) Adda pannakabalinna a mangkontrol kadagiti pisikal nga elemento, a pagbalinenna nga arak ti danum. (Juan 2:1-11) Nasdaaw dagiti adalanna idi nagna iti rabaw ti nadawel a Baybay ti Galilea. (Juan 6:18, 19) Maiturayanna ti sakit, a pinaimbagna dagiti adda depektona nga organo, nakaro nga an-annayen, ken makapapatay a saksakit. (Marcos 3:1-5; Juan 4:46-54) Nadumaduma ti panangaramidna kadagita. Dadduma ti napaimbag uray adayo ti ayanda, idinto ta personal a sinagid ni Jesus dagiti dadduma. (Mateo 8:2, 3, 5-13) Adda dagiti napaimbag a dagus, in-inut dagiti dadduma.—Marcos 8:22-25; Lucas 8:43, 44.

14. Iti sidong dagiti ania a kasasaad nga impakita ni Jesus nga adda pannakabalinna a mangwaswas iti ipapatay?

¹⁴ Kangrunaanna, addaan ni Jesus iti pannakabalin a mangwaswas iti ipapatay. Iti tallo a nairekord a pasamak, pinagungarna dagiti natay. Insublina ti 12 ti tawenna a balasitang kadagiti  dadakkelna, ti bugbugtong nga anak iti balo nga inana, ken ti dungdungnguen a kabsat a lalaki kadagiti kakabsatna a babbai. (Lucas 7:11-15; 8:49-56; Juan 11:38-44) Para ken Jesus, awan ti narigat unay a kasasaad. Pinagungarna ti 12 anyos a balasitang manipud iti iddana kalpasan laeng ti ipapatayna. Pinagungarna ti anak ti balo manipud iti lungonna, a sigurado nga iti aldaw ti ipapatayna. Ken pinagungarna ni Lazaro manipud iti tanem kalpasan a natayen iti uppat nga aldaw.

15, 16. Ania ti pammaneknek a di managimbubukodan ti panangusar ni Jesus iti pannakabalinna?

¹⁵ Mapanunotmo kadi ti posible a panagabuso ti imperpekto nga agturay no naited koma kenkuana daydi pannakabalin ni Jesus? Ngem ni Jesus ket saan a nagbasol. (1 Pedro 2:22) Dina kinayat ti matulawan iti panagimbubukodan, ambision, ken kinaagum a mangtigtignay kadagiti imperpekto a tattao a mangusar iti pannakabalinda tapno dangranda dagiti sabsabali.

¹⁶ Di managimbubukodan ti panangusar ni Jesus iti pannakabalinna, a dina pulos inaramat dayta iti bukodna a pagimbagan. Idi mabisbisin, dina kinayat a pagbalinen a tinapay dagiti bato tapno adda koma kanenna. (Mateo 4:1-4) Ti kinanumona ti mangipakita a dina inusar ti pannakabalinna tapno agpabaknang iti material. (Mateo 8:20) Adda pay pammaneknek a dagiti milagro nga inaramidna ket saan a maigapu iti panagimbubukodan. Sakripisio kenkuana ti panagaramidna kadagiti milagro. Idi pinaimbagna dagiti masakit, adda pannakabalin a rimmuar kenkuana. Nariknana daytoy nga iruruar ti pannakabalin, uray iti maysa laeng a mapaimbagna. (Marcos 5:25-34) Kaskasdi, pinalubosanna ti bunggoy dagiti tattao a mangsagid kenkuana, ket napaimbagda. (Lucas 6:19) Pudno a saan a managimbubukodan!

17. Kasano nga impakita ni Jesus a responsable ti panangusarna iti pannakabalinna?

¹⁷ Responsable ti panangusar ni Jesus iti pannakabalinna. Di pulos nagaramid kadagiti milagro tapno pagparammagna laeng  wenno tapno agipabuya laeng kadagiti datdatlag nga aramid. (Mateo 4:5-7) Nagkedked a nagaramid kadagiti pagilasinan a mangpagusto laeng iti di umiso a panagusioso ni Herodes. (Lucas 23:8, 9) Imbes nga ipablaakna ti pannakabalinna, masansan idi a bilinen ni Jesus dagidiay pinaimbagna a dida ibagbaga dayta iti asinoman. (Marcos 5:43; 7:36) Dina kinayat nga agkonklusion dagiti tattao maipapan kenkuana maibatay kadagiti makapagagar a damag.—Mateo 12:15-19.

18-20. (a) Ania ti nangimpluensia iti wagas a panangusar ni Jesus iti pannakabalinna? (b) Kasano ti panagriknam iti wagas a panangpaimbag ni Jesus iti maysa a tuleng a lalaki?

¹⁸ Naiduma unay daytoy mannakabalin a tao, ni Jesus, no idilig kadagiti agtuturay nga addaan iti pannakabalin ngem di pulos maseknan kadagiti kasapulan ken panagsagaba dagiti sabsabali. Maseknan ni Jesus kadagiti tattao. Ti laengen pannakakitana kadagiti addaan an-annayen ket umdasen a pakatignayanna a mangpaimbag kadakuada. (Mateo 14:14) Nakonsiderasion no maipapan iti rikrikna ken kasapulanda, ket daytoy a naayat a pannakaseknan ti nangimpluensia iti wagas a panangusarna iti pannakabalinna. Adda makatukay iti rikna a pagarigan a masarakan iti Marcos 7:31-37.

¹⁹ Iti daytoy a gundaway, dagiti adu a tattao nasarakanda ni Jesus ket inyegda kenkuana ti adu a masakit, ket pinaimbagna amin ida. (Mateo 15:29, 30) Ngem adda maysa a lalaki nga impaayan ni Jesus iti naisangsangayan nga atension. Tuleng ken di unay makapagsao ti lalaki. Mabalin a nadlaw ni Jesus ti naidumduma a nerbios wenno kinamanagbabain daytoy a lalaki. Siaasi nga inyadayo ni Jesus ti lalaki kadagiti tattao, iti pribado a lugar. Kalpasanna, nagsenias ni Jesus tapno maawatan ti lalaki no ania ti aramidenna. “Inkabilna dagiti ramayna kadagiti lapayag ti lalaki ket, kalpasan a timmupra, sinagidna ti dilana.” * (Marcos 7:33) Kalpasanna, timmangad ni Jesus iti langit sa insennaayna ti nagkararag.  Kastoy ti ibagbaga dagitoy a tignay iti dayta a lalaki, ‘Ti aramidek kenka ket babaen ti pannakabalin nga aggapu iti Dios.’ Kamaudiananna, kinuna ni Jesus: “Maluktanka.” (Marcos 7:34) Dagus a nakangngeg ti lalaki ken nalawagen ti panagsaona.

²⁰ Anian a makatukay a panunoten nga uray idi us-usarenna ti inted-Dios a pannakabalinna a mangpaimbag kadagiti masakit, impakita ni Jesus ti pannakipagriknana kadakuada! Saan aya a makaliwliwa a maammuan nga inyawat ni Jehova ti Mesianiko a Pagarian iti naasi ken nakonsiderasion nga Agturay?

21, 22. (a) Ania ti inladawan dagiti milagro nga inaramid ni Jesus? (b) Gapu ta makontrol ni Jesus dagiti puersa ti nakaparsuaan, ania ti mainanamatayo iti sidong ti turay ti Pagarianna?

²¹ Dagiti milagro nga inaramid ni Jesus ditoy daga ket mangiladawan laeng kadagiti nadadaeg pay a bendision a dumtengto iti sidong ti naarian a turayna. Iti baro a lubong ti Dios, agaramidto manen ni Jesus kadagiti milagro—ngem iti sangalubongan! Usigem ti sumagmamano kadagiti makaparagsak a namnama iti masanguanan.

²² Isublinto ni Jesus ti naan-anay a kinatimbeng ti ekolohia ti daga. Laglagipem nga impakitana a makontrolna dagiti puersa ti nakaparsuaan babaen ti panangpakalmana iti allawig. Sigurado ngarud nga iti sidong ti turay ti Pagarian ni Kristo, saanton a pagbutngan ti sangatauan a madangranda kadagiti bagyo, ginggined, panagbettak ti bulkan, wenno dadduma pay a natural a didigra. Yantangay ni Jesus ti Nasigo a Managobra, nga inusar ni Jehova a nangparsua iti daga ken amin a biag nga adda ditoy, matarusanna a naan-anay ti pakabuklan ti daga. Ammona no kasano ti umiso a panangusar kadagiti gameng ti daga. Iti sidong ti turayna, agbalinto a Paraiso ti intero a daga.—Lucas 23:43.

23. Kas Ari, kasanonto a penneken ni Jesus dagiti kasapulan ti sangatauan?

²³ Komusta met ngay dagiti kasapulan ti sangatauan? Ti sibubuslon a panangpakan ni Jesus kadagiti rinibu, babaen laeng ti sumagmamano a taraon, ipasiguradona kadatayo nga awanton ti agbisin kabayatan ti panagturayna. Kinapudnona, agpatingganton  nga agnanayon ti bisin gapu iti kinaruay ti taraon ken ti umiso a pannakaiwarasna. (Salmo 72:16) Yantangay maiturayanna ti sakit ken an-annayen, masiguradotayo a naan-anay ken permanente a mapaimbagto dagiti masakit, bulsek, tuleng, pawad, ken pilay a tattao. (Isaias 33:24; 35:5, 6) Yantangay kabaelanna a pagungaren dagiti natay, sigurado a ti kinabilegna kas nailangitan nga Ari ket ramanenna ti pannakabalin a mangpagungar iti minilion a pagragsakan ni Amana a lagipen.—Juan 5:28, 29.

24. Bayat a pampanunotentayo ti pannakabalin ni Jesus, ania koma ti laglagipentayo, ken apay?

²⁴ Bayat a pampanunotentayo ti pannakabalin ni Jesus, laglagipentayo a naan-anay ti panangtulad daytoy nga Anak iti Amana. (Juan 14:9) Gapuna, ti panangusar ni Jesus iti pannakabalin ipaayannatayo iti nalawag a pangripiripan no kasano ti panangusar ni Jehova iti pannakabalin. Kas pagarigan, panunotem ti nadungngo a panangpaimbag ni Jesus iti maysa nga agkukutel. Gapu iti asina, sinagid ni Jesus ti lalaki ket kinunana: “Kayatko.” (Marcos 1:40-42) Babaen kadagiti salaysay a kas iti daytoy, kayariganna ibagbaga ni Jehova, ‘Kasta ti panangusarko iti pannakabalinko!’ Dika aya matignay a mangidayaw iti mannakabalin-amin a Diostayo ken agyaman yantangay us-usarenna ti pannakabalinna iti naayat a wagas?