1-3. Ania ti reaksion dagiti dati a kaarruba ni Jesus iti isursurona, ket ania ti saanda nga ammo maipapan kenkuana?

NASDAAW dagiti agdengdengngeg. Iti sinagoga, nakatakder ti agkabannuag a lalaki a ni Jesus iti sanguananda ken mangisursuro. Am-ammoda ni Jesus, ta dimmakkel iti siudadda, ken adu a tawen a nagtrabaho kas allawagi. Nalabit agnanaed ti dadduma kadakuada kadagiti balay a binangon ni Jesus ken dagiti kakaduana nga allawagi, wenno mabalin a ni Jesus a mismo ti nangaramid kadagiti arado ken sangol nga us-usarenda iti panagtalon. * Ngem ipangagda ngata ti isursuro daytoy dati nga allawagi?

² Nasdaaw ti kaaduan kadagiti agdengdengngeg. Insaludsodda: “Sadino ti nangalaan daytoy a tao itoy a sirib?” Kinunada pay: “Daytoy ti allawagi nga anak ni Maria.” (Mateo 13:54-58; Marcos 6:1-3) Nakalkaldaang ta kinuna dagiti dati a kaarruba ni Jesus, ‘Daytoy nga allawagi ket maysa laeng a gagangay a tao a kas kadatayo.’ Nupay nainsiriban dagiti sinaona, linaksidda. Saanda nga ammo a saan a naggapu kenkuana ti sirib nga imburayna.

³ Sadino ti nangalaan ni Jesus iti dayta a sirib? “Ti isursurok saanko a kukua, no di ket kukua daydiay nangibaon kaniak,” kinunana. (Juan 7:16) Inlawlawag ni apostol Pablo a ni Jesus “nagbalin kadatayo a sirib manipud iti Dios.” (1 Corinto 1:30) Naipalgak ti sirib ni Jehova babaen ti Anakna a ni Jesus. Pudno a kasta, isut’ gapuna a naikuna ni Jesus: “Siak ken ti Ama maymaysakami.” (Juan 10:30) Sukimatentayo ti tallo a benneg nga imparangarang ni Jesus ti “sirib ti Dios.”

4. (a) Ania ti tema ti mensahe ni Jesus, ket apay a nakapatpateg dayta? (b) Apay a dagiti balakad ni Jesus ket kanayon a praktikal ken agpaay a pagimbagan dagiti nagdengngeg kenkuana?

⁴ Umuna, usigem ti insuro ni Jesus. Ti tema ti mensahena isu “ti naimbag a damag ti pagarian.” (Lucas 4:43) Nakapatpateg dayta gapu iti paset ti Pagarian iti pannakaalangon ti kinasoberano ni Jehova ken pannakaiburay dagiti agnanayon a bendision iti sangatauan. Iti panangisurona, nangipaay met ni Jesus kadagiti nainsiriban a balakad para iti inaldaw a panagbiag. Pinaneknekanna nga isu ti naipadto a “Nakaskasdaaw a Manangbalakad.” (Isaias 9:6) Pudno a nakaskasdaaw dagiti balakadna! Nauneg ti pannakaammona iti Sao ken pagayatan ti Dios, maawatanna a naan-anay ti kasasaad ti tao, ken ay-ayatenna unay ti sangatauan. Gapuna, dagiti balakadna ket kanayon a praktikal ken agpaay a pagimbagan dagiti nagdengngeg kenkuana. “Sasao ti agnanayon a biag” ti insawang ni Jesus. Wen, ti panangsurot kadagiti balakadna mangiturong iti pannakaisalakan.—Juan 6:68.

5. Ania ti dadduma kadagiti banag a dinakamat ni Jesus iti Sermon iti Bantay?

⁵ Ti Sermon iti Bantay ket nagsayaat nga ehemplo ti di maartapan a sirib a masarakan iti sursuro ni Jesus. Nalabit 20 a minuto laeng a naipalawag daytoy a sermon a nailanad iti Mateo 5:3–7:27. Nupay kasta, agpaay iti amin a tiempo dagiti balakad a linaonna—agaplikar pay laeng ita a kas idi damo a naipalawag. Adu a banag ti dinakamat ni Jesus, kas iti no kasano a pasayaaten ti relasion kadagiti sabsabali (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12), no kasano ti agtalinaed a nadalus iti moral (5:27-32), ken no kasano ti maaddaan iti makapnek a biag (6:19-24; 7:24-27). Ngem saan a basta imbaga ni Jesus kadagiti nagdengngeg kenkuana no ania ti nainsiriban nga aramiden; impakitana dagita babaen ti panangilawlawag, pannakirinnason, ken panangidatag iti pammaneknek.

6-8. (a) Ania dagiti impaay ni Jesus a napateg a rason a liklikantayo ti panagdanag? (b) Ania ti mangipakita a ti balakad ni Jesus iyanninawna ti sirib a naggapu iti ngato?

 ⁶ Usigem, kas pagarigan, ti nainsiriban a balakad ni Jesus no kasano a parmeken ti panagdanag kadagiti material a banag, kas nailanad iti Mateo kapitulo 6. “Isardengyo ti maringgoran maipapan kadagiti kararuayo no ania ti kanenyonto wenno no ania ti inumenyonto, wenno maipapan iti bagbagiyo no ania ti ikawesyonto,” imbalakad kadatayo ni Jesus. (Bersikulo 25) Kasapulantayo ti taraon ken kawes, ket natural laeng a maseknantayo no kasano a maaddaantayo kadagita. Ngem ibagbaga kadatayo ni Jesus nga ‘isardengtayo ti maringgoran’ maipapan kadagita a banag. * Apay?

⁷ Timudem ti makakombinsir a panagrasrason ni Jesus. Yantangay inikkannatayo ni Jehova iti biag ken bagi, saanna aya a maited ti taraon a mangsustiner iti dayta a biag ken ti pagan-anay a mangkawes iti dayta a bagi? (Bersikulo 25) No taraonan ti Dios dagiti tumatayab ken nagpintas ti panangkawesna kadagiti sabong, nangnangruna nga aywananna dagiti tattao nga agdaydayaw kenkuana! (Bersikulo 26, 28-30) Pudno unay, awan ti imbag nga itden ti di maiparbeng a panagdanag. Saanna a mapaatiddog ti biagtayo iti uray sangkabassit laeng. * (Bersikulo 27) Kasanotayo a maliklikan ti panagdanag? Imbalakad kadatayo ni Jesus: Itultuloytayo nga iyun-una iti biagtayo ti panagdayaw iti Dios. Dagidiay mangaramid iti dayta makapagtalekda a ti nailangitan nga Amada ‘inayonna’ amin dagiti inaldaw a kasapulanda. (Bersikulo 33) Kamaudiananna, nangipaay ni Jesus iti praktikal unay a singasing—ti laeng agdama ti sanguem. Apay nga inayonmo ita nga aldaw dagiti parikut iti sumaganad nga aldaw? (Bersikulo 34) Maysa pay, apay a maringgoranka kadagiti banag  a nalabit saan a pulos a mapasamak? Ti panangyaplikar kadagita a nainsiriban a balakad ilikliknatayo iti adu a parikut iti daytoy nariribuk a lubong.

⁸ Nalawag a praktikal pay laeng agingga ita ti balakad nga impaay ni Jesus agarup 2,000 a tawenen ti napalabas. Saan aya a pammaneknek dayta iti sirib a naggapu iti ngato? Mabalin nga agpaso ken di agbayag mabaliwan wenno masukatan uray dagiti kasayaatan a balakad dagiti tattao a mammagbaga. Nupay kasta, agpaut dagiti sursuro ni Jesus. Ngem ditay koma pakasdaawan dayta, agsipud ta “ti sasao ti Dios” ti sinao daytoy a Nakaskasdaaw a Mammagbaga.—Juan 3:34.

9. Ania ti kinuna ti sumagmamano a soldado maipapan iti panangisuro ni Jesus, ket apay a saan a panaglablabes daytoy?

⁹ Ti maikadua a benneg nga inyanninaw ni Jesus ti sirib ti Dios isu ti wagas ti panangisurona. Naminsan, nagsubli nga ima-ima ti sumagmamano a soldado a naibaon a mangtiliw kenkuana. Kinunada: “Awan pay a pulos sabali a tao a nagsao iti kastoy.” (Juan 7:45, 46) Saan a panaglablabes daytoy. ‘Naggapu [ni Jesus] kadagiti lugar sadi ngato.’ Kadagiti amin a tao a nagbiag, isu ti kaaduan iti pannakaammo ken kapadasan. (Juan 8:23) Awan ti sabali a tao a nangisuro a kas iti wagas ti panangisurona. Usigem ti dua laeng a pamay-an daytoy masirib a Mannursuro.

10, 11. (a) Apay a talaga a dayawentayo ti panangusar ni Jesus kadagiti ilustrasion? (b) Ania dagiti pangngarig, ket ania nga ehemplo ti mangipakita no apay a dagiti pangngarig ni Jesus ket epektibo unay iti panangisuro?

¹⁰ Epektibo a panangusar kadagiti ilustrasion. Naikuna kadatayo: ‘Nagsao ni Jesus kadagiti bunggoy babaen kadagiti pangngarig. Pudno unay, no awan pangngarig saan nga agsao kadakuada.’ (Mateo 13:34) Talaga a dayawentayo ti di maartapan nga abilidadna a mangisuro kadagiti nauuneg a kinapudno babaen dagiti gagangay a banag. Dagiti mannalon nga agmulmula, dagiti babbai nga agsagsagana nga agluto iti tinapay, dagiti ubbing nga agaayam iti plasa, dagiti mangngalap a mangisangsang-at kadagiti iket, dagiti pastor a mangsapsapul kadagiti napukaw a karnero—gagangay dagitoy a banag kadagiti nagdengngeg kenkuana.  No mainaig dagiti napateg a kinapudno kadagiti gagangay a banag, mabiit ken nauneg ti pannakaitukit dagita a kinapudno iti panunot ken puso.—Mateo 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.

¹¹ Masansan a nagusar ni Jesus kadagiti pangngarig ken sarita a pakaadawan kadagiti moral ken naespirituan a kinapudno. Yantangay nalaklaka a maawatan ken matandaanan dagiti sarita ngem dagiti di makita a kapanunotan, nakatulong dagiti pangngarig a nangtaginayon iti pannursuro ni Jesus. Iti adu a pangngarig, dineskribir ni Jesus ti Amana babaen dagiti nalawag nga ilustrasion a saan a nalaka a malipatan. Kas pagarigan, siasino ti saan a makatarus iti punto ti pangngarig maipapan iti barayuboy nga anak—a no pudpudno nga agbabawi ti tao a naiwawa, kaasian ni Jehova ken sidudungngo nga awatenna?—Lucas 15:11-32.

12. (a) Kasano nga inusar ni Jesus dagiti saludsod iti panangisurona? (b) Kasano a pinagulimek ni Jesus dagidiay nangkuestion iti autoridadna?

¹² Nasigo a panangusar kadagiti saludsod. Nagusar ni Jesus kadagiti saludsod tapno matulongan dagiti nagdengngeg kenkuana a mangbukel iti bukodda a konklusion, mangamiris iti motiboda, wenno mangaramid kadagiti pangngeddeng. (Mateo 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Idi pinagduaduaan dagiti panguluen ti relihion ti autoridad nga inted ti Dios kenkuana, insungbat ni Jesus: “Ti kadi pammautisar ni Juan nagtaud idiay langit wenno nagtaud kadagiti tattao?” Gapu ta saanda a napakadaan ti saludsodna, kinunada iti tunggal maysa: “No kunaentayo, ‘Nagtaud idiay langit,’ kunaennanto, ‘Apay, ngarud, a saankayo a namati kenkuana?’ Ngem no kunaentayo, ‘Nagtaud kadagiti tattao,’ adda ti bunggoy a pagbutngantayo, ta isuda amin ibilangda ni Juan kas maysa a mammadto.” Iti kasta, insungbatda: “Saanmi nga ammo.” (Marcos 11:27-33; Mateo 21:23-27) Babaen ti simple a saludsod, saanda a nakauni ken naipalgak ti kinasikap dagiti pusoda.

13-15. Kasano a ti pangngarig maipapan iti naimbag a Samaritano iyanninawna ti sirib ni Jesus?

¹³ Adda dagiti tiempo a saan la a maymaysa a pamay-an ti inusar ni Jesus babaen ti panangiserrekna kadagiti mamagpanunot a saludsod kadagiti ilustrasionna. Idi adda maysa a Judio nga abogado a nagsaludsod ken Jesus no ania ti masapul nga aramidenna  tapno magun-odna ti biag nga agnanayon, inturong ni Jesus ti atensionna iti Mosaiko a Linteg, a mangibilbilin iti panangayat iti Dios ken iti kaarruba. Gapu ta kayatna ti agparang a nalinteg, insaludsod ti lalaki: “Asino a pudpudno ti padak a tao [wenno, kaarruba]?” Simmungbat ni Jesus babaen ti panangisalaysayna iti maysa a sarita. Adda maysa a Judio a kinabkabil dagiti tulisan iti dalan sada pinanawan a dandanin matay. Limmabas ti dua a Judio. Padi daydiay immuna ken Levita daydiay simmaruno. Agpada a binaybay-anda ti lalaki. Dimteng met sadiay ti maysa a Samaritano. Naasian ket inagasanna dagiti sugat ti lalaki sana siaayat nga impan iti maysa a balay a pagpaungaranna. Ginibusan ni Jesus ti sarita babaen ti panagsaludsodna iti nagimtuod kenkuana: “Asino kadagitoy a tallo ti pagarupem a namagbalin iti bagina a pada a tao [wenno, kaarruba] daydiay natnag kadagiti mannanakaw?” Napilitan nga insungbat ti lalaki: “Daydiay nagtignay a siaasi kenkuana.”—Lucas 10:25-37.

¹⁴ Kasano nga iyanninaw dayta a pangngarig ti sirib ni Jesus? Idi kaaldawan ni Jesus, dagiti Judio inyaplikarda ti termino a “kaarruba” kadagidiay laeng mangan-annurot kadagiti tradisionda—ket sigurado a saan a nairaman dagiti Samaritano. (Juan 4:9) No iti pangngarig ni Jesus ket Samaritano daydiay biktima ken Judio daydiay timmulong, maiwaksina ngata dayta ti panangidumduma? Nainsiriban ti panangbukel ni Jesus iti saritana tapno daydiay Samaritano ti agparang a sidudungngo a nangtaripato iti maysa a Judio. Imutektekam met ti saludsod ni Jesus iti ngudo ti sarita. Inturongna ti atension iti pagaplikaran ti sao a “kaarruba.” Kas man la kastoy ti saludsod ti abogado: ‘Siasino ti kaarrubak a rumbeng a pangipakitaak iti ayat?’ Ngem insaludsod ni Jesus: ‘Asino kadagitoy a tallo ti pagarupem a namagbalin iti bagina a kaarruba?’ Inturong ni Jesus ti atension, saan nga iti daydiay napakitaan iti asi, ti biktima, no di ket daydiay nangipakita iti asi, ti Samaritano. Ti pudno a kaarruba ket madadaan a mangipakita iti ayat kadagiti sabsabali uray ania ti pulida. Awanen ti mas epektibo pay a pamay-an ni Jesus a mangilawlawag iti puntona.

¹⁵ Dayta ti gapuna a nasdaaw dagiti tattao iti ‘wagas ti panangisuro ni Jesus’ ken naallukoyda kenkuana. (Mateo 7:28, 29)  Naminsan, adda “maysa a dakkel a bunggoy” a nagtalinaed kenkuana iti tallo nga aldaw uray no awan makanda!—Marcos 8:1, 2.

16. Kasano a nangipaay ni Jesus iti “praktikal a pammaneknek” a nadibinuan a sirib ti mangiturturong kenkuana?

¹⁶ Ti maikatlo a benneg nga inyanninaw ni Jesus ti sirib ni Jehova isu ti wagas ti panagbiagna. Praktikal ti sirib; agkurri dayta. “Siasino kadakayo ti masirib?” insaludsod ni adalan a Santiago. Kalpasanna, sinungbatanna ti bukodna a saludsod: “Ti koma umiso a kabibiagna ti mangted iti praktikal a pammaneknek iti dayta.” (Santiago 3:13, The New English Bible) Ti wagas ti panagbiag ni Jesus ket nangipaay iti “praktikal a pammaneknek” a nadibinuan a sirib ti mangiturturong kenkuana. Usigentayo no kasano nga impakitana ti nasimbeng a panagpampanunot, agpadpada iti wagas ti panagbiagna ken iti pannakilangenna kadagiti sabsabali.

17. Ania ti mangipasimudaag a naan-anay a natimbeng ti panagbiag ni Jesus?

¹⁷ Dimo kadi mapalpaliiw a dagiti tattao a di nasimbeng ti panangmatmatda masansan nga aglablabesda? Wen, ti panagbalin a natimbeng kalikagumanna ti sirib. Inyanninaw ni Jesus ti sirib ti Dios babaen ti naan-anay a kinatimbengna. Kangrunaan iti amin, inyun-unana iti biagna dagiti naespirituan a banag. Makumikom unay idi iti trabahona a panangiwaragawag iti naimbag a damag. “Gapu itoy a panggep a rimmuarak,” kinunana. (Marcos 1:38) Siempre, saan a dagiti material a banag ti kapatgan kenkuana; agparang a manmano ti sanikuana. (Mateo 8:20) Nupay kasta, saanna a pinaidaman ti bagina. Kas ken Amana, “ti naragsak a Dios,” naragsak a tao ni Jesus, ken pinaragsakna dagiti sabsabali. (1 Timoteo 1:11; 6:15) Idi nakiboda—a gagangay nga adda toktokar, salsala, ken ragragsak—saan a napan sadiay tapno ikkatenna ti ragsak ti okasion. Idi naibusen ti arak, pinagbalinna ti danum a naimas nga arak, inumen a “mamagrag-o iti puso ti mortal a tao.” (Salmo 104:15; Juan 2:1-11) Pinatgan ni Jesus ti adu a nangawis kenkuana a makipangan, ket masansan nga inusarna dagita a gundaway a mangisuro.—Lucas 10:38-42; 14:1-6.

18. Kasano nga imparangarang ni Jesus ti awan pakapilawanna a panagpampanunot iti pannakilangenna kadagiti adalanna?

 ¹⁸ Imparangarang ni Jesus ti awan pakapilawanna a panagpampanunot iti pannakilangenna kadagiti sabsabali. Gapu iti nauneg a pannakaawatna iti kasasaad ti tao, nasimbeng ti panangmatmatna kadagiti adalanna. Pagaammona a saanda a perpekto. Nupay kasta, dagiti naimbag a galadda ti kinitana. Nakitana ti potensial kadagitoy a tattao a ginuyugoy ni Jehova. (Juan 6:44) Nupay adda dagiti pagkuranganda, madadaan ni Jesus nga agtalek kadakuada. Impakitana ti kasta a panagtalek babaen ti panangtedna kadagiti adalanna iti nadagsen a responsabilidad. Imbilinna nga ikasabada ti naimbag a damag, ken adda panagtalekna iti abilidadda a mangitungpal iti dayta nga annongen. (Mateo 28:19, 20) Paneknekan ti libro nga Aramid a simamatalek nga inaramidda ti trabaho nga imbilinna kadakuada. (Aramid 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Nalawag ngarud a masirib ni Jesus iti panagtalekna kadakuada.

19. Kasano nga impakita ni Jesus a ‘naalumamay ti kababalinna ken napakumbaba ti pusona’?

¹⁹ Kas nakitatayon iti Kapitulo 20, inaig ti Biblia ti kinapakumbaba ken kinaalumamay iti sirib. Siempre, ni Jehova ti kasayaatan nga ulidan iti daytoy a banag. Ngem komusta met ngay ni Jesus? Makaliwliwa a makita ti kinapakumbaba nga imparangarang ni Jesus iti pannakilangenna kadagiti adalanna. Kas perpekto a tao, natantan-ok ngem kadakuada. Ngem saanna  nga inumsi dagiti adalanna. Pulos a dina imparikna a nababbabada wenno saanda a maikari. Imbes ketdi, inkonsiderarna dagiti limitasionda ken inanusanna dagiti pagkuranganda. (Marcos 14:34-38; Juan 16:12) Saan kadi a nakadkadlaw ta uray dagiti ubbing nalag-an ti riknada ken Jesus? Naguyugoyda kenkuana gapu ta nariknada a ‘naalumamay ti kababalinna ken napakumbaba ti pusona.’—Mateo 11:29; Marcos 10:13-16.

20. Kasano nga impakita ni Jesus nga isu ket nainkalintegan iti pannakilangenna iti Gentil a babai a linuganan dagiti sairo ti balasangna?

²⁰ Impakita ni Jesus ti nadiosan a kinapakumbaba iti sabali pay a napateg a wagas. Nainkalintegan, wenno managpabus-oy, no la ket ta ipalubos ti asi. Lagipem, kas pagarigan, daydi gundaway idi adda maysa a Gentil a babai a nagpakpakaasi kenkuana a paimbagenna ti balasangna a linuganan dagiti sairo. Iti tallo a nagduduma a wagas, idi damo impasimudaag ni Jesus a dina tulongan ti babai—umuna, babaen ti dina panangsungbat kenkuana; maikadua, babaen ti direkta a panangibagana a saan a kadagiti Gentil ti nakaibaonanna no di ket kadagiti Judio; ken maikatlo, babaen ti panangipaayna iti ilustrasion a sidadayaw a nangipakita iti isu met laeng a punto. Nupay kasta, nagpilit ti babai, a mangipakita iti naisalsalumina a pammatina. Gapu iti daytoy a naisangsangayan a kasasaad, ania ti inaramid ni Jesus? Inaramidna daydiay impasimudaagna a dina aramiden. Pinaimbagna ti anak ti babai. (Mateo 15:21-28) Saan kadi a naidumduma a kinapakumbaba dayta? Ken laglagipem, nairamut ti kinapakumbaba iti napaypayso a sirib.

21. Apay nga ikagumaantayo koma a tuladen ti personalidad, panagsasao, ken panagtigtignay ni Jesus?

²¹ Anian a yamantayo ta ipalgak kadatayo dagiti Ebanghelio dagiti sinao ken inaramid ti kasisiriban a tao a nagbiag! Laglagipentayo a ni Jesus ti naan-anay a ladawan ti Amana. No tuladentayo ti personalidad, panagsasao, ken panagtigtignay ni Jesus, ipakpakitatayo ti sirib a naggapu iti ngato. Iti sumaganad a kapitulo, makitatayo no kasanotay a maipakat ti nadiosan a sirib iti biagtayo.