Dagiti tattao nga addaan iti nasayaat a prinsipio nalawag a mailasinda ti umiso ken di umiso. Dagiti moral a pagalagadanda ket saan a naibatay iti agdama a riknada. Imbes ketdi, naibatay dagita kadagiti natibker a prinsipio a mangiwanwan iti kababalin​—uray no saan ida a makitkita ti dadduma.

Kanayon a makangngeg dagiti ubbing kadagiti di umiso nga impormasion maipapan iti moral, iti man eskuelaan, musika, pelikula wenno TV. Gapu kadagita nga impluensia, mabalin a kuestionaranda dagiti patpatienda maipapan iti no ania ti umiso ken di umiso.

Dakkel a problema dayta bayat ti kinatin-edyer. Kadagita a tiempo, kuna ti libro a Beyond the Big Talk, “masapul a maawatanda nga adu a kapatadanda ken ti nakaro nga impluensia ti media ti mangpilit kadakuada a mangaramid iti naiduma tapno agbalinda a sikat. Masapul ngarud a sursuruenda ti agdesision a maitunos iti prinsipioda ken iti ammoda nga umiso uray no saan a kayat ti gagayyemda.” Nalawag a masapul a masanayda sakbay nga agtin-edyerda.

Isurom no ania ti naimbag ken dakes.

PRINSIPIO TI BIBLIA: ‘Gapu iti kanayon a panangusar dagiti nataengan a tattao iti abilidadda nga agpanunot, nasursurodan nga ilasin ti umiso ken di umiso.’​—Hebreo 5:14.

• Agusarka iti sasao a mangisuro iti naimbag ken dakes. Usarem dagiti mapaspasamak iti inaldaw ken isurom dagiti agduma a kababalin: “Kasta ti napudno; dayta ti ulbod.” “Kasta ti matalek; dayta ti traidor.” “Kasta ti naimbag; dayta ti dakes.” Iti kasta, ammonanton no ania dagiti nasayaat ken di nasayaat nga aramid ken prinsipio.

• Ilawlawagmo no apay a naimbag wenno dakes ti maysa a banag. Kas pagarigan, isaludsodmo: Apay a ti kasayaatan ket ti panagbalin a napudno? Kasano a ti panagulbod dadaelenna ti panaggagayyem? Apay a dakes ti agtakaw? Agusarka iti umiso a panagrasrason tapno masursuro ti anakmo nga ilasin ti naimbag ken dakes.

• Ipaganetgetmo dagiti pagimbagan dagiti nasayaat a prinsipio. Mabalinmo nga ibaga: “No napudnoka, pagtalkandaka,” wenno “No naimbagka, kaykayatdaka.”

Siguraduem a dagiti nasayaat a prinsipio ti pakabigbigan ti pamiliayo.

PRINSIPIO TI BIBLIA: “Itultuloyyo a paneknekan no aniakayo.”​—2 Corinto 13:5.

•   Masapul a kanayon nga ipakita ti pamiliayo dagiti nasayaat a prinsipio, tapno sikokompiansa a maibagayo:

  • “Ti pamiliami ket saan nga agul-ulbod.”

  • “Saanmi a kabkabilen wenno bugbugkawan ti sabsabali.”

  • “Saankami nga agsao iti nasakit ken makapainsulto.”

Maawatanto ti anakmo a saan la a pagannurotan dagiti nasayaat a prinsipio no di ket pakabigbigan pay ti pamiliayo.

• Kanayon nga ibagam iti anakmo dagiti prinsipio ti pamiliayo. Usarem dagiti inaldaw a pasamak a mangisuro iti napateg a leksion. Ikomparam dagiti prinsipio ti pamiliayo kadagiti prinsipio nga isursuro ti media wenno ti eskuelaan. Isaludsodmo: “Ania koma ti masapul nga aramidem?” “Ania koma ti masapul nga aramiden ti pamiliatayo?”

Pabilgem ti determinasionna a mangaramid iti umiso.

PRINSIPIO TI BIBLIA: “Taginayonenyo ti nasayaat a konsiensia.”​—1 Pedro 3:16.

• Komendaram ti nasayaat nga aramidna. No umiso ti aramiden ti anakmo, komendaram ken ilawlawagmo no apay. Kas pagarigan, mabalinmo nga ibaga: “Gapu ta napudnoka, ipagpannakkelka.” No impudnona ti kamalina, naimpusuan a komendaram ta impudnona sakbay a korehirem.

• Korehirem ti di nasayaat nga aramidna. Ipaawatmo a sungsungbatanna dagiti aramidna. Masapul nga ammona no ania ti di umiso nga inaramidna ken no kasano a naiduma dayta iti ar-aramiden ti pamilia. Saan nga ibaga ti dadduma a nagannak iti anakda ti di umiso nga inaramidna ta dida kayat a maupay. Ngem no ilawlawagmo no apay a di umiso ti inaramidna, matulongam a mangsanay iti konsiensiana ken mangliklik iti kasta nga aramid.