Ngem napaliiw ti dadduma a dagiti ubbing nga agus-usar iti Internet iti adu nga oras ket mabalin a . . .

• maadik iti gadyet.

• mairaman iti cyberbullying.

• makakita iti pornograpia, kayatda man wenno saan.

PANNAKAADIKTO

Adda dagiti aktibidad iti Internet, kas iti panagay-ayam online, a talaga a makaadik. Nairanta dagita a kasta. “Nadisenio dagiti app iti selpontayo tapno saantayo nga ibbatan dagita,” kuna ti libro a Reclaiming Conversation. No napapaut ti panangusartayo kadagiti app nga addaan kadagiti advertisement, dakdakkel met ti maganansia dagiti advertiser.

PANUNOTEM: Kasla kadi saan a maibbatan dagiti annakmo ti gadyetda? Kasanom a matulongan ida a mangusar a nasaysayaat iti tiempoda?​—EFESO 5:15, 16.

CYBERBULLYING

Adda dagiti tattao a nauyong, naalas ti panagsasaoda, ken awan bibiangda iti rikna ti sabsabali no naka-online-da. Mabalin nga agresulta dayta iti panang-bully.

Adda met dagiti naalas ti ugalina iti social media tapno makaalada iti adu a like ken umadu ti follower-da. Wenno no naikapis ti maysa, kas koma no saan a naawis iti maysa a party, mabalin a mariknana a saan a nasayaat ti panangtrato kenkuana dagiti gagayyemna.

PANUNOTEM: Nasayaat kadi ti kababalin dagiti annakmo no naka-online-da? (Efeso 4:31) Masaktanda kadi no maammuanda nga adda nakaikapisanda?

PORNOGRAPIA

Nakaad-adu ken naglaka ti agbirok kadagiti immoral a banag iti Internet. Masapul a laglagipen dagiti nagannak a nupay adda dagiti software a mangkontrol iti makita dagiti annakda, saan nga umdas dagita no dadduma.

Mabalin nga iparit ti linteg ti sexting​—ti panangipatulod wenno panangawat kadagiti immoral a mensahe wenno ladawan babaen ti gadyet. Depende kadagiti linteg iti maysa a lugar ken iti edad dagiti nagaramid iti sexting, mabalin a makasuanda iti child pornography.

PANUNOTEM: Kasanom a matulongan dagiti annakmo a manglaban iti sulisog nga agbuya wenno agipatulod kadagiti immoral a ladawan online?​—EFESO 5:3, 4.

SANAYEM DAGITI ANNAKMO

Nupay nalaing nga agusar iti gadyet dagiti ubbing, kasapulan latta nga igiyam ida. Kuna ti libro nga Indistractable a ti panangited kadagiti ubbing iti smartphone wenno dadduma pay a gadyet a dida pay ammo ti umiso a pannakausar dagita “ket kasla panangipalubos kadakuada a tumpuak iti swimming pool, nga umuna ti uloda uray dida pay ammo ti aglangoy.”

Kitaem dagiti suhestion a kayatmo nga aramiden, wenno isuratmo dagiti bukodmo nga ideya.

• Ilawlawagko iti anakko ti umiso a kababalin ken panagtigtignay no naka-online

• Tulongak ti anakko no panagriknana ket maipuerpuera

• I-block-ko amin a di umiso a material iti Internet agingga a posible

• Kitaek a regular ti selpon ti anakko

• Ikeddengko ti kapaut ti panagusarna iti gadyet iti inaldaw

• Iparitko nga adda gadyet iti kuarto ti anakko no rabii

• Iparitko ti panagusar iti gadyet no pannangan