• Gapu iti trabaho ni Papam, kasapulan nga umakar ti pamiliayo iti sabali a lugar.

• Immakar iti adayo a lugar ti best friend-mo.

• Pumanawen iti balayyo ti kabsatmo ta agasawan.

Kasanoka kalaing a makibagay kadagiti kasta a panagbalbaliw?

Ti kayo a kayana ti sumurot iti direksion ti angin ket saan a nalaka a matumba no agbagyo. Kas iti dayta a kayo, kayam a sursuruen ti “sumurot” iti panagbalbaliw nga awan wenno bassit ti maaramidam. Ngem sakbay a mailawlawag no kasanom a maaramid dayta, kitaem ti tallo a masapul a maammuam maipapan iti panagbalbaliw.

Saantayo a malisian ti panagbalbaliw. Ibagbaga ti Biblia ti maysa a nagpateg a kinapudno maipapan iti tao: “Ti di mapakpakadaan a pasamak mapagteng kadakuada amin.” (Eclesiastes 9:11) Addanto latta nga adda ti situasion a pakakitaam nga agpayso dagita a sasao. Siempre, saan nga amin a di mapakpakadaan a pasamak ket dakes. Ken adda dagiti panagbalbaliw a kasla madi iti damo, ngem posible a pagsayaatamto met gayam. Kaaduan met a tattao ti maragragsakan a mangar-aramid kadagiti nakairuamandan, isu a no adda panagbalbaliw—dakes man wenno saan—marigatanda a mangsango iti dayta.

Mabalin a mas makapa-stress kadagiti tin-edyer ti panagbalbaliw. Apay? “Adda la ngaruden dagiti mapaspasamak a panagbalbaliw iti bagim,” inlawlawag ti agtutubo a ni Alex, * “manayonan pay ti stress-mo gapu iti panagbalbaliw ti situasion.”

Daytoy ti maysa pay a rason: No maipasango dagiti adulto iti panagbalbaliw, panunotenda laeng dagiti kapadasanda tapno makitada no kasanoda a sanguen ti agdama a situasion a kapada ti napadasandan. Ngem no kadagiti agtutubo, manmano pay laeng ti kapadasanda a mabalinda a lagipen.

Masursurom ti makibagay. Ti tao a saan nga alisto a sumuksuko kayana ti bumangon iti narigat a situasion wenno makibagay iti panagbalbaliw. Anusanna ti baro a situasion ken makitana pay nga adda pagimbagan ti ibilangna a problema. Dagiti tin-edyer a saan nga alisto a sumuksuko ket basbassit ti posibilidadna nga agdrogada wenno uminum iti arak no makariknada iti sobra nga stress.

Akseptarem ti realidad. Sigurado a kayatmo nga interamente a makontrolmo ti biagmo, ngem imposible dayta. Umakar iti pagyanan wenno agasawanto dagiti gagayyemmo; dumakkel ken pumanaw iti balayyo dagiti kakabsatmo; mabalin a mapilitan ti pamiliayo nga umakar iti sabali a lugar gapu iti panagbalbaliw ti situasion, isu a mapanawam dagiti gagayyemmo ken ti amin a nakairuamam. Nasaysayaat nga akseptarem ti realidad imbes nga agpaabakka kadagiti negatibo a kapanunotan.—Prinsipio ti Biblia: Eclesiastes 7:10.

Agpokuska iti masanguanan. No ti la napalabas ti sangkapanunotmo, kaska la agmanmaneho iti haywey a nakatutok ti matam iti side mirror. Adda maitulongna ti sagpaminsan nga ikikita iti dayta ngem masapul nga agpokuska iti dalan iti sanguanam. Kasta met laeng ti aramidem no maipasangoka iti panagbalbaliw. Ikagumaam ti agpokus iti masanguanan. (Proverbio 4:25) Kas pagarigan, ania dagiti mabalinmo nga iplano nga aramiden iti sumaruno a bulan, wenno innem a bulan?

Agpokuska iti positibo. “Ti saan nga alisto nga isusuko ket nakadepende iti panagpampanunotmo,” kuna ti agtutubo a ni Laura. “Kitaem dagiti positibo a bambanag iti situasionmo.” Adda kadi uray maysa laeng a maisuratmo a pagimbagan ti baro a situasionmo?—Prinsipio ti Biblia: Eclesiastes 6:9.

Malagip ti agtutubo nga agnagan Victoria nga idi tin-edyer pay, immakar iti sabali a lugar ti amin a nadekket a gagayyemna. “Permi ti lidayko idi, ken indawdawatko a saan latta koman a nagbalbaliw ti situasionko,” imbagana. “Ngem no subliak ti napalabas, nakitak nga idi a tiempo a nangrugiak nga ag-mature. Naawatak a kasapulan ti panagbalbaliw tapno ag-mature-ka. Idi met la a nakitak a mabalinko gayam ti makigayyem iti dadduma pay iti ayanmi.”—Prinsipio ti Biblia: Proverbio 27:10.

Tulongam ti dadduma. Kuna ti Biblia: “Itultuloyyo a kitaen, saan a ti personal a panaginteres iti laeng bukodyo a bambanag, no di ket kasta met ti personal a panaginteres iti bambanag ti sabsabali.” (Filipos 2:4) Ti epektibo a pangkontra iti problemam ket ti panangtulong iti dadduma iti problemada. Kuna ti agtawen iti 17 a ni Anna: “Bayat a dumakdakkelak, nakitak a matultulongak met ti bagik no adda matulongak a kapadak wenno nakarkaro pay ti situasionna!”