“Namin-adu a timmakderak iti asideg ti nakapaspaspas a tren a dumaldalan iti tunnel. Kasla napukaw dagiti problemak gapu iti sobra nga excitement-ko.”—Leon. *

“Kada tumpuakak iti danum manipud iti nakangatngato a derraas, makariknaak iti nagpaiduma a wayawaya. Maen-enjoy-ko met ngem mabutengak no dadduma.”—Larissa.

Kas kada Leon ken Larissa, magusgustuan ti adu nga agtutubo a suboken ti limitasionda. Ket no dadduma, aramidenda dayta iti nakaam-amak a pamay-an. Umapalka kadi? No wen, makatulong kenka daytoy nga artikulo.

Makaadikto ti delikado nga aktibidad. No aramidem dayta, mabalin a makariknaka apagbiit iti sobra a ragsak ngem mabalin a sapsapulemton ti naragragsak pay ngem iti dayta. Kuna ni Marco, a napan iti tunnel ti tren a kas ken Leon: “Nagrigat nga isardeng. Nag-enjoy-ak. Ngem idi kuan, kayatko manen.”

Imbaga ni Justin, a nag-high-speed skating babaen ti pananggammatna kadagiti aglabas a lugan: “Gapu iti excitement a nariknak, kayatko nga uliten. Kayatko nga agbilibda kaniak ngem ti dakesna, nayospitalak.”

Ti panangpilit dagiti padam nga agtutubo impluensiaanna ti panagdesisionmo. Kinuna ti 24 anyos a ni Marvin: “Pinilitdak dagiti gagayyemko nga ulien ti nangato a building nga awan harness-na. Imbagada: ‘Kayam dayta.’ Mabutbutengak unay. Agtigtigergerak nga umul-uli.” Imbaga ni Larissa, a naibaga itay: “Tinuladko ti ar-aramiden ti amin. Simmurotak lattan iti ayus.”

Adda met dagiti mangus-usar iti Internet tapno mangengganio kadagiti tattao a mangpadas iti delikado nga aktibidad. Padpadayawanda dagiti mangar-aramid kadagita ken pagparparangenda a saan a delikado. Kinapudnona, adda pay dagiti nangpadas kadagita a nag-viral iti social media, ket mapadpadayawanda.

Kas pagarigan, adda dagiti sikat a video maipapan iti parkour—ti pananglasat kadagiti obstacle (kas iti pader, balay, ken agdan) babaen ti alisto ken pulido a panagtaray, panaguli, wenno panaglagto a di agusar iti aniaman a proteksion iti bagi. Mabalin nga iturongnaka daytoy iti dua a kamali a konklusion:  (1) Saan unay a delikado dayta. (2) Ar-aramiden dayta ti amin. Kas resultana, mabalin a maengganioka a mangpadas kadagiti delikado nga aktibidad.

Adda dagiti nasaysayaat ken nataltalged a pamay-an a pangsubokam iti limitasionmo. Kuna ti Biblia: “Ti panagsanay iti bagi bassit ti maigunggonana.” (1 Timoteo 4:8) Ngem pakpakdaarannatayo met ti Biblia nga “agbiag a buyogen ti kinasimbeng ti panunot.” (Tito 2:12) Kasano?

Timbangem dagiti peggad. Kuna ti Biblia: “Tunggal maysa a nasaldet agtignayto a buyogen ti pannakaammo, ngem daydiay maag agiwarasto a sisasaknap iti kinamaag.” (Proverbio 13:16) Sakbay a padasem ti maysa nga aktibidad, ammuem nga umuna dagiti peggad. Panunotem, ‘No aramidek daytoy, isugsugalko ngata ti biagko wenno mabalin ngata a madangranak?’—Prinsipio ti Biblia: Proverbio 14:15.

Piliem dagiti gagayyem a mangipatpateg iti biag. Didaka isungsong dagiti pudno a gagayyem a mangirisgo iti bagim wenno kombinsirendaka man laeng nga agaramid iti banag a dimo kayat. Imbaga ni Larissa: “Tinulongandak dagiti balanse ken nasayaat a gagayyemko nga agdesision a naimbag maipapan kadagiti aktibidad a kayatko a pakiramanan. Idi nagbaliw ti gagayyemko, nagbaliw met ti biagko.”—Prinsipio ti Biblia: Proverbio 13:20.

Usarem dagiti paglaingam iti pamay-an a saan a mairisgo ti biagmo. Sigun iti libro nga Adolescent Risk Behaviors, karaman iti panagmataengan ti “panagsursuro a mangaramid iti bukod a prinsipio ken limitasion.” Mabalinmo a suboken ti limitasionmo iti saan a delikado a pamay-an babaen ti panangusar kadagiti kasapulan a proteksion iti bagi ken panagannad.

Maaddaan iti pudpudno a respeto iti bagi. Respetuendaka dagiti tattao saan a gapu iti panangpadasmo kadagiti delikado a bambanag no di ket iti nasayaat a panangsangom kadagiti problema. Kuna ni Larissa: “Idi nagbalin a hiligkon ti panag-dive iti nangato a derraas, nangrugi metten a nangaramidak kadagiti banag a mabalin a mangdadael iti biagko. Nasaysayaat koma no idi pay a nasursurok ti agsaan.”

Ti punto: Imbes nga irisgom ti biagmo babaen kadagiti delikado nga aktibidad, panunotem a naimbag dagiti pilpiliem a pagraragsakan.—Prinsipio ti Biblia: Proverbio 15:24.