TAPNO sumardeng ti panangabuso, masapul nga ammoyo dayta no makitayo. Kadagiti nakaad-adu a libro maipapan iti tema, inlista dagiti eksperto dagiti dinosena a pakabigbigan ti panangabuso a mabalin a siputan dagiti nagannak. Dagitoy iramanna dagiti: reklamo a naapges a panagisbo wenno panagibleng, impeksion ti mabagbagi, gasgas wenno sugat iti aglawlaw ti mabagbagi, ti kellaat a panagisbo iti pagiddaan, awan ganas a mangan wenno dadduma a sakit ti pannangan, nataengan a seksual a kababalin, kellaat a panagamak kadagiti lugar a kas iti eskuelaan wenno paspaset ti balay, panagdandanag, nakaro a buteng nga aguksob, agamak nga agsolsolo a kadua ti am-ammo a tao, ken ti panangsugat iti bagi met laeng.

Nupay kasta, dikay nadarasudos a mangipagarup. Kaaduan kadagitoy a sintoma dida ipasimudaag a talaga a nagundawayan iti sekso ti ubing. Tunggal maysa mabalin nga ipamatmatna ti dadduma a parikut. Ngem, no makitayo dagiti makapadanag a sintoma, awan dakesna ti naalumamay a panangirugi iti panagsasarita maipapan iti tema, nalabit babaen iti sasao a kas: “No adda asinoman a mangsagid kenka a mariknam nga alusiisenka, kayatko a maammuam a mabalinmo nga ibaga a kanayon kaniak, ket aramidek ti amin a kabaelak a mangsalaknib kenka. Adda kadi naaramiden a kasta kenka?”—Proverbio 20:5.

No ipudno ti anakyo ti seksual a panangabuso, awan duadua a makarurodkayo. Ngem laglagipenyo: Dakkel ti epekto ti reaksionyo iti pannakabang-ar ti ubing. Ti anakyo aw-awitenna ti nakadagdagsen a parikut ket kasapulannakayo, iti amin a pigsayo a nataengan, tapno bang-aranyo iti dayta. Idayawyo ti ubing gapu iti turedna a nangibaga iti napasamak. Maulit-ulit nga ipanamnamayo iti ubing nga aramidenyo ti inggat’ kabaelanyo a mangipaay iti salaknib; a ti panangabuso ket basol ti nangabuso, saanna a basol; a ti ubing saan a “dakes”; nga ay-ayatenyo ti ubing.

Ibalakad dagiti dadduma nga eksperto iti linteg ti panangireport ti panangabuso kadagiti autoridad iti kabiitan a tiempo. Iti dadduma a dagdaga sapulen ti linteg daytoy. Ngem kadagiti dadduma a lugar bassit laeng ti mainanama a naballigi a pannakabista.

Ania, ngarud, no ti nangabuso ket asawayo a mismo? Nakalkaldaang ta adu a babbai ti di agtignay. Siempre, saan a nalaka a sanguen ti kinapudno a ti asawa ket maysa a manangabuso ti ubing. Ti singgalutyo, ken uray pay ti pinansial a suportar, mabalin a nakabilbileg. Ti asawa a babai a nadangran mabalin a mabigbigna a ti panagtignayna mabalin nga agbanag iti pannakaisina ti asawana iti pamiliana, pannakaikkatna iti trabaho, pannakaibabainna. * Iti kinapudnona, nupay kasta, mabalin nga apitenna laeng ti immulana. (Galacia 6:7) Dagiti inosente nga ubbing, iti kasumbangirna, mabalin nga ad-adu ti mapukawda no dida mapapati ken masalakniban. Nakataya ti interamente a masanguananda. Awan ti bilegda nga adda kadagiti nataengan. Didanto malipatan ti dakes a kapadasan iti intero a panagbiagda. Dagitoy dagiti makasapul ken rumbeng a maipaayan ti panangipateg.—Idiligyo iti Genesis 33:13, 14.

Ngarud masapul a mangaramid dagiti nagannak iti nainkalintegan a panangikagumaan a mangsalaknib kadagiti annakda! Adu a responsable a nagannak sapulenda ti tulong dagiti nalalaing iti [parikut] ti naabuso nga ubing. Kas iti panangpiliyo iti maysa a doktor ti medisina, siguraduenyo a ti kasta a propesional raemenna dagiti relihiuso a panangmatmatyo. * Tulonganyo ti anakyo a mangpabaro iti narban a panagraemna iti bagina babaen ti kanayon a panangipaay iti ayatyo a nagannak.