Ti Panangmatmat ti Biblia

Rumbeng Aya a Makipaset Dagiti Kristiano Kadagiti Panangrambak iti Baro a Tawen?

“KARKARNA ti kinatalinaay ti malem sakbay ti Bisperas ti Baro a Tawen,” kuna ti maysa a doktor idiay Brazil a ni Fernando. “Pagammuan ta no agarup alas 11 ti rabii, mangrugidan nga agsangpet​—agdadarison a sumangpet dagiti pasiente a nabagsol wenno napaltogan, tin-edyer a nadangran kadagiti aksidente iti lugan, ken nakabkabil nga assawa a babbai. Dandani kanayon a ti arak ti makagapu.”

No mausig ti nadakamat iti ngato, di pakasdaawan a tinukoy ti maysa a pagiwarnak idiay Brazil ti umuna nga aldaw iti tawen kas ti internasional nga aldaw dagiti di naunawan. Sigun iti maysa nga ahensia ti panagipadamag idiay Europa, ti “Baro a Tawen ket para iti ordinario a tao a mamati a ti kinaragsak isut’ kapatgan iti biag,” sana impasarunson a daytat’ “maminsan pay a pannakipaset iti agnanayon a pannakidangadang ti tao iti arak.”

Ipapantayon a saan nga agbartek ken agaramid iti kinaranggas ti amin a mangrambak iti Baro a Tawen. Kinapudnona, adu ti addaan iti naragsak a pakalaglagipan iti dayta nga okasion. “Idi ubbingkami, segseggaanmi ti Bisperas ti Baro a Tawen,” kuna ti nadakamat itay a ni Fernando. “Kanayon a nagadu ti ay-ayam, taraon, ken inumen. No tengnga ti rabiin, agiinnarakup, agbibinnisong, ken agkikinablaawkami iti ‘Naragsak a Baro a Tawen!’”

Umasping iti dayta, adu ita ti mamati a saanda nga aglablabes no rambakanda ti Baro a Tawen. Ngem nasayaat latta no sukimaten dagiti Kristiano ti nagtaudan ken kaipapanan daytoy nalatak a selebrasion. Maikontra aya kadagiti isursuro ti Biblia ti panangrambak iti Baro a Tawen?

Dagiti Pudno a Pasamak iti Napalabas

Saanen a baro dagiti panangrambak iti Baro a Tawen. Ipasimudaag dagiti kadaanan nga inskripsion nga idi pay laeng maikatlo a milenio K.K.P., naangayen dagitoy idiay Babilonia. Napateg ti selebrasion a narambakan iti ngalay ti Marso. “Iti daydi a tiempo, inkeddeng ti didiosen a ni Marduk ti gasat ti pagilian para iti sumaganad a tawen,”  kuna ti The World Book Encyclopedia. Nagpaut iti 11 nga aldaw ti panangrambak ti Babilonia iti baro a tawen a napakuyogan kadagiti panagsakripisio, prosesion, ken ritual a nainaig iti panagpaadu.

Adda panawen a rinugian met dagiti Romano ti tawenda iti bulan ti Marso. Ngem idi 46 K.K.P., imbilin ni Emperador Julius Caesar a rumbeng a mangrugi dayta iti umuna nga aldaw ti Enero. Naidedikar idi daytan ken ni Janus, ti didiosen dagiti pangrugian, ket dayta metten ti umuna nga aldaw iti tawen dagiti Romano. Nabaliwan ti petsa, ngem nagtalinaed ti panangrambak. Iti umuna nga aldaw ti Enero, kuna ti Cyclopedia da McClintock ken Strong a dagiti tattao ket “nakipaset iti nakaro a panaglablabes, ken iti nadumaduma a kita ti pinapagano nga anito.”

Uray ita, adda paset dagiti inaanito a ritual iti panangrambak iti Baro a Tawen. Kas pagarigan, iti sumagmamano a paset ti Abagatan nga America, adu ti mangpasangbay iti Baro a Tawen bayat a sitatakderda iti kannawan a sakada. Agturutot ken agpabettak iti rebentador ti dadduma. Sigun iti maysa a kustombre dagiti taga Czech Republic, ti Bisperas ti Baro a Tawen ket panawen ti pannangan iti sopas a lentehas, idinto ta tradision dagiti taga Slovakia ti agikabil iti kuarta wenno siksik ti ikan ken lames iti sirok ti mantel. Dagita a ritual a nairanta a pangpaksiat iti kinamalas ken mangipasigurado iti kinarang-ay ti mangitultuloy laeng iti kadaanan a panamati a ti panagbaliw ti tawen ket panawen ti panangikeddeng kadagiti gasat.

Ti Panangmatmat ti Biblia

Balakadan ti Biblia dagiti Kristiano a ‘magnada koma a sitatakneng, saan a kadagiti naariwawa a panagragragsak ken panagbarbartek.’ * (Roma 13:12-14; Galacia 5:19-21; 1 Pedro 4:3) Gapu ta ti panangrambak iti Baro a Tawen ket masansan a napakuyogan iti kinaaglablabes a kondenaren ti Biblia, saan a makipaset dagiti Kristiano kadagitoy. Di kaipapanan daytoy a lapdan dagiti Kristiano ti panagraragsak ti dadduma babaen ti panangipalagipda a di makaay-ayo dayta. Imbes ketdi, ammoda a maulit-ulit a kunaen ti Biblia nga agrag-o dagiti agdaydayaw iti Dios​—ken adu ti makagapu iti dayta. (Deuteronomio 26:10, 11; Salmo 32:11; Proverbio 5:15-19; Eclesiastes 3:22; 11:9) Bigbigen met ti Biblia a ti taraon ken inumen ket masansan a napakuyogan iti panagrag-o.​—Salmo 104:15; Eclesiastes 9:7a.

Ngem kas nakitatayon, dagiti pinapagano a kustombre ti nagtaudan ti panangrambak iti Baro a Tawen. Narugit ken makarimon ken Jehova a Dios ti palso a panagdayaw, ket laksiden dagiti Kristiano ti ar-aramid a nagtaud iti dayta. (Deuteronomio 18:9-12; Ezequiel 22:3, 4) Insurat ni apostol Pablo: “Ania ti pagkaduaan ti kinalinteg ken kinakillo? Wenno ania ti pakiramanan ti lawag iti sipnget? Kanayonanna, ania ti pagtunosan da Kristo ken Belial?” Buyogen naimbag a rason nga impasarunson ni Pablo: “Isardengyo a sagiden ti di nadalus a banag.”​—2 Corinto 6:14-17a.

Maamiris met dagiti Kristiano a ti pannakipasetda kadagiti inaanito a ritual dina ipasigurado ti kinaragsak ken kinarang-ayda​—nangruna ta ti pannakipaset kadagita a rambak ket mabalin nga agtungpal iti di pananganamong ti Dios. (Eclesiastes 9:11; Isaias 65:11, 12) Kanayonanna, ibalakad ti Biblia kadagiti Kristiano nga agbalinda a natimbeng ken nateppel. (1 Timoteo 3:2, 11) Nalawag a di maitutop para iti maysa nga agkunkuna a tungtungpalenna dagiti pannursuro ni Kristo a makipaset iti rambak a napakuyogan iti nakaro a panaglablabes.

Nupay mabalin a makaay-ayo ken makaguyugoy dagiti rambak iti Baro a Tawen, ibaga kadatayo ti Biblia nga ‘isardengtayo a sagiden ti di nadalus a banag’ ken “dalusantayo koma ti bagbagitayo iti tunggal pakatulawan iti lasag ken iti espiritu.” Kadagidiay agtulnog iti dayta, kastoy ti makaparagsak nga ipanamnama ni Jehova: “Awatenkayto. . . . agbalinakto nga ama kadakayo, ket dakayonto ti annak a lallaki ken babbai kaniak.” (2 Corinto 6:17b–​7:1) Kinapudnona, ikarina ti agnanayon a bendision ken kinarang-ay kadagidiay nasungdo kenkuana.​—Salmo 37:18, 28; Apocalipsis 21:3, 4, 7.

[Footnote]