Ti Sekreto iti Itataud Dagiti Labutab

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY FRANCIA

ITI INTERO A LUBONG, TI CHAMPAGNE kaipapananna ti rambak ken selebrasion. Kinapudnona, ti sumilapsilap ken aglabutab a kalidad daytoy nga inumen ti pagilasinan ti adu a naragsak nga okasion.

Adu ti mangitan-ok ken ni Dom Pérignon iti pannakapartuat ti champagne. Aniaman ti kasasaad, talaga a nagdakkel ti naaramidanna tapno sumayaat ti kalidad dayta nga arak. Daytoy a monghe iti orden ni St. Benedict ti para aywan kadagiti probision ti Hautvillers Abbey (iti sentro ti rehion ti Champagne sadi Francia) nanipud 1668 agingga iti ipapatayna idi 1715. Padayawan ti dadduma a tattao ni Dom Pérignon gapu iti adu kadagiti pamay-an a maus-usar ita iti panagaramid iti champagne.

Dagiti Britano ti kaunaan a naginteres iti sumilapsilap nga arak, ngem idi maika-18 a siglo, naduktalan ti naarian a sangakabbalayan ti Francia daytoy kanginaan a klase ti inumen. Ngem laglagipem a tapno pudno a maawagan a champagne, ti arak ket masapul a maaramid idiay Champagne, Francia. Uray dagiti ubas ket masapul nga aggapu laeng iti daytoy a rehion!

Kasla tisa ti makin-uneg a daga iti rehion ti Champagne agingga iti kauneg a 100 a metro ken pino a panaraten ti makinruar a katuon daytoy a daga. * Gapu iti daytoy a naisangsangayan a kalidadna, sigurado a kanayon a naagneb, ket no rabii, sumngaw ti naurnong a bara ti daga iti agmalem. Kanayonanna, sumarut dagiti ramut ti kaubasan iti nasurok a 10 a metro iti daga, isu a nalaklakana nga agsepen dagiti mineral a kasapulan iti nagsayaat a kalidad ti arak.

Nupay 35,000 nga ektaria ti saklawen ti rehion a maawagan rehion ti champagne, agarup 28,000 nga ektaria ti saklawen dagiti kaubasan. Naimula dagiti kaubasan iti makinngato a kagudua ti bakras ti katurturodan tapno malimitaran dagiti makadadael nga epekto ti nakaro a lamiis, kas iti napasamak idi 1985 a dimmanon agingga iti -30 degree Celsius ti temperaturana. Tallo a kita ti ubas ti maimulmula: Pinot Meunier ken ti nangisit nga ubas a Pinot Noir, agraman ti puraw nga ubas a Chardonnay. *

Ti Awan Karbonatona nga Arak

Dagus a maipisok dagiti napuros nga ubas iti dakkel, ababaw a pagpespesan iti arak tapno ti tubbog ket di maapektaran iti kolor ti ukis. Iti damo a pannakapespes ti uppat a tonelada nga ubas, 2,050 a litro a tubbog ti magun-odan ket mausar daytoy kadagiti kasayaatan laeng nga arak. Iti kapamindua ken kapamitlo a panangpespes, 410 a litro ken 205 a litro ti saan unay a de kalidad a tubbog ti magun-odan. Kalpasanna, saanen nga agpayso a champagne ti aniaman a magun-odan.

Iti sumagmamano a lawas, di madmadlaw nga agtignay dagiti bubod iti uneg dagiti tangke nga oak wenno metal. Bayat a kanenda ti asukar iti tubbog, agpataud dagiti nagbabassit nga organismo iti alkohol ken carbon dioxide kas basura. Daytoy damo a kemikal a panagbalbaliw ket kaasping ti  mapasamak iti aniaman nga arak. Ti pagbanagan daytoy a proseso ket awan karbonatona (di aglabutab) nga arak. Panawen itan a mapagbalin daytoy ekselente nga arak kas sumilapsilap ken naimas nga inumen.

Masukat ti kaadu ti asukar daytoy awan karbonatona nga arak ken makontrol dayta iti agarup 25 a gramo iti kada litro babaen ti panangnayon iti liqueur, wenno nasanger ken nasam-it nga arak, a buklen ti asukar ti unas a naikanaw iti baak nga arak. Kalpasanna, mayakar ti resultana nga arak kadagiti botelia, a maserraan iti temporario a tapon. Maipaidda a maipempen dagitoy iti sumagmamano a bulan kadagiti pagidulinan iti arak a 10 degree Celsius ti temperaturana. Kabayatan daytoy a tiempo, ti bubod ket napneken iti asukar isu nga in-inut a mangrugin ti maikadua a kemikal a panagbalbaliw. Babaen ti pannanganda manen iti asukar, agpataud dagiti nagbabassit nga organismo iti ad-adu a carbon dioxide. Ngem iti daytoy a tiempo, agtalinaed dayta, saan a kas iti napasamak kadagiti tangke a pagurnongan. Agtalinaed daytan iti uneg ti botelia, a naynay a paaduenna ti presion iti agarup innem nga atmosphere (maysa a yunit ti pressure a katupag iti puersa ti angin iti patar ti baybay wenno agarup 14.7 a libra iti kada kuadrado pulgada). No malukatan, agarup lima wenno innem a litro a gas ti sumngaw isu a sumilapsilap ken aglabutab.

Tapno madaeranna ti kasta a puersa, masapul a nalagda dagiti botelia ken nairut ti tapon dagitoy. Iti napalabas, narigatan unay dagiti agar-aramid iti arak gapu iti daytoy. Kas pagarigan, iti librona a The Story of Wine, imbaga ni Hugh Johnson nga idi arinunos ti maika-19 a siglo, “saan unay a nainsiriban ti agnegosio iti champagne, nangruna no primavera, no awan ti metal a maskara a pangsalaknib iti rupa ti maysa a tao manipud kadagiti bumtak a sarming.”

Nupay kasta, medio saan pay a nakasagana ti champagne-tayo. Masapul a maikkat dagiti ared-ed a buklen dagiti natay a selula ti bubod ken mineral nga asin tapno di nalibeg ti arak. Daytoy ti tradisional a trabaho dagiti remueur, wenno para pusipos iti botelia. Iti kada aldaw, dagiti botelia ket kanayon nga ilikig, ibalinsuek, ken pusiposen dagiti remueur babaen ti kakawalo agingga iti kakapat ti maminsan a panangpusipos iti botelia. Dadduma a trabahador ket makapusipos iti 10,000 a botelia iti kada oras! Ngem para kadagiti ordinario a champagne, in-inut a makina ti agar-aramiden iti daytoy.

Dagiti Pangleppas nga Aramiden

Inton agangay, maurnong ti ared-ed iti tengnged ti botelia. Maikkat daytoy iti proseso a maawagan dégorgement (panangipugso). Bayat a mabalinsuek ti botelia, maidennet ti tengngedna iti naapgad a danum iti temperatura a menos 27 degree Celsius. Kalpasanna, malukatan a dagus ti botelia. Ti presion iti uneg ti mangipugso iti timmangken nga ared-ed. Tapno masupusopan ti napukaw a linaon ti bote, manayonan iti baro nga arak. Ti linaonna nga asukar ti mangikeddeng no ti champagne ket nakasamsam-it, kalkalainganna, wenno nasam-it, a maibagay iti panagraman ti aggatang. Ita, mabalinen a mapullatan a naimbag dagiti botelia babaen kadagiti espesial a tapon nga in-inut a nagbalin a kas iti pakabigbiganna a sukog uong a tapon​—maysa kadagiti pagilasinan ti champagne.

Ngem masapul a nairut ti tapon. Dagiti gandat idi damo a mangusar iti nakawikaw nga abaka ket saan a naballigi, ta narunot dagita kadagiti naagneb a pagipempenan iti arak. Simmaganad, nausar ti ordinario a metal a barut, ngem naglati daytoy ken nadadael ti tapon. Nausar met laengen ti sabali pay a pamay-an: Nakaluban ti tapon iti metal ken napairutan iti natiritir a barut. Iti napalabas a 150 a tawen wenno nasurok, kastoy ti pannakaserra dagiti botelia. Kamaudiananna, nainayon ti foil ken ti etiketa a mangarkos iti botelia.

Matarigagayan Unay nga Inumen

Inkagumaan ti adu a lugar nga agar-aramid iti arak ti agpataud iti kaasping daytoy sumilapsilap nga arak. Ngem uray nausar dagiti umasping a pamay-an, ti produkto ket mabalin a maawagan laeng a sumilapsilap nga arak​—saan a champagne​—gapu ta protektado ti nagan a champagne. Iti nabiit pay, idi nangiruar ti maysa a Pranses a diseniador iti uso a bangbanglo a maawagan Champagne, isut’ naidarum. Kasta met laeng ti napasamak iti maysa nga Ingles a naglako iti inumen a naawagan Elderflower Champagne, a naaramid iti sabsabong nga elder ken naibotelia iti kaasping dagiti botelia ti champagne.

Kas iti adu a negosio, napasaran ti industria ti champagne ti krisis iti ekonomia. Kalpasan a napataud ti ekstraordinario a kaadu idi 1989​—babaen ti 249 a milion a botelia​—bimmassit ti naglakuan, isu a nakaad-adu ti nabati. Ita, limitado laengen ti patauden dagiti agar-aramid iti arak tapno agtalinaed a de kalidad ti produktoda.

No di mainitan ken agtalinaed iti regular a temperatura, mabalin nga ipempen ti champagne iti sumagmamano a tawen, ngem daytat’ pinayadin ti nagaramid. No kasta, mabalinen nga inumen ti champagne apaman a nagatang. Kasano koma ti pannakaidasarna? Maipalamiis koma ti champagne iti nagbaetan ti 6 ken 9 degree Celsius. Ti nasayaat a pamay-an tapno maaramid daytoy isut’ panangikabil iti botelia iti sangatimba a danum a nalaokan iti yelo. Kalpasanna, maibukbok dayta iti baso nga aduan gerger tapno makita ti panaglabutabna.

Isu a no magundawayam ti uminum iti daytoy naimas nga inumen, panunotem ti kanayon a naannad a pannakaaramidna, ken tagiragsakem ti minilion a labutab a ti sekreto ti itataudda ket inkagumaanmi nga ipalgak.

[Footnotes]

 [Dagiti Ladawan iti panid 15]

Chardonnay

Pinot Noir

Pinot Meunier

[Credit Lines]

Photo DUBOIS-Collection C.I.V.C.

Photo collection C.I.V.C.

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

1 Siaannad a mapuros dagiti ubas sada mapespes kadagiti makina a pagpespes iti ubas

2 Iti sumagmamano a lawas, agtignay dagiti bubod iti uneg dagiti tangke nga oak

3 Maidulin dagiti botelia kadagiti pagkargaan para iti maikadua a kemikal a panagbalbaliw

4 Iti proseso a maawagan “dégorgement,” mapuersa a maipugso ti ared-ed iti botelia

[Credit Lines]

Photo M. HETIER-Collection C.I.V.C.

Photo collection C.I.V.C.