Narelihiosuan a Panangidadanes Idiay Georgia​—Kasano Pay Kapaut?

MANIPUD ITI KOSTA ti Nangisit a Baybay nga addaan makaay-ayo ken kalkalainganna a paniempo agingga iti nayelo a Caucasus Mountains, ti Georgia ket lugar a natural ti kinapintasna. Dagiti napuskol a kabakiran, napegges a waig, ken naraber a tanap ti mangpapintas iti daytoy kabambantayan a rehion nga umaskaw iti beddeng ti Europa ken Asia. Tbilisi ti kabesera ti Georgia. Kumaribuso dayta a siudad nga ayan dagiti moderno a pasdek agraman dagiti nangayed a gapuanan ti kadaanan nga arkitektura. Ngem ti kangrunaan a gameng ti Georgia ket dagiti umilina, nga agdinamag gapu iti nasinged a singgalutda iti pamilia ken ti nabara a kinamanagpadagusda.

Iti intero a historia, napasaran dagiti umili ti Georgia ti pannakairurumen. Ti pagilianda ket rinaut dagiti Romano, Persiano, Bizantino, Arabo, Turko, Mongol, Ruso, ken dadduma pay. Iti naminsan a panangbilang, namin-29 a nadadaelen ti Tbilisi! * Nupay kasta, saan laeng a ti panagayatda iti biag, arte, kanta, ken panagsala ti tinaginayon dagiti taga Georgia no di ket uray ti reputasionda kas managpabus-oy a kagimongan.

Ngem nakalkaldaang ta saanen a maibaga ti kasta kadagiti amin nga umili iti Georgia. Iti napalabas a dua a tawen, dinadael ti bassit a grupo dagiti taga Georgia ti reputasion ti pagilianda babaen ti panangrautda iti rinibu a kailianda. Rinaut ken kinabkabil dagiti makapungtot a managderraaw dagiti inosente a lallaki, babbai, ubbing, agraman dagiti lallakay, babbaket, ken baldado a tattao. Babaen kadagiti pang-or a namulaan iti lansa ken landok a pang-or, dinunor dagiti nangraut ti bagi ken rupa dagiti biktimada, sada sinugat ti kudil dagiti uloda. Apay a siraranggas a nakabkabil dagiti di makadangran nga umili ti Georgia? Agsipud  ta Saksi ni Jehova-da​—maysa a Kristiano a komunidad nga addan idiay Georgia sakbay pay a naipasngay dagiti nangraut kadakuada.

Manipud Panangkondenar Agingga iti Panangraut

Nupay maipanamnama ti narelihiosuan a wayawaya idiay Georgia, masansan a makompiskar ti literatura dagiti Saksi ni Jehova. Idi Abril 1999, kinuna dagiti opisial iti aduana nga itedda laeng dayta no ipalubos ti patriarka, ti panguluen ti Georgian Orthodox Church. * Iti simmaganad a bulan, nadakamat manen ti Orthodox Church​—iti daytoy a gundaway ket idiay Isani-Samgori District Court ti Georgia. Ti diputado iti parliamento ken lider ti napolitikaan a mobimiento a “Ti Georgia ti Kangrunaan iti Amin!” a ni Guram Sharadze ti nangyuli sadiay iti darum a mangkidkiddaw a mawaswas dagiti legal nga ahensia nga us-usaren dagiti Saksi ni Jehova. Inakusarna dagiti Saksi a kontra kano iti pagilian ken napeggad. Siasino ti nangsugsog iti panagdarum ni Sharadze? Nairagpin iti darum ti surat a naggapu iti sekretario ti Catholicos-Patriarch of All Georgia.

Idi Mayo 20, 1999, inadaptar ti Georgia ti European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms ket iti kasta inkarina nga itandudona dagiti kondision iti tulagan. Kastoy ti sagudayen ti Article 10: “Tunggal maysa ket addaan kalintegan iti nawaya a panagsao. Iraman daytoy a kalintegan ti wayawaya a maaddaan kadagiti opinion ken umawat ken mangiranud iti impormasion ken ideya a di biangan ti autoridad ti publiko ken aniaman a beddeng.” Daytoy kadi a kalintegan pinasardengna dagiti bumusbusor kadagiti Saksi a mangitultuloy iti panagreggetda a mangiparit iti narelihiosuan a literatura? Saan a pulos!

Idi Hunio 21, 1999, impapilit ti Office of the Patriarch of All Georgia, iti suratna nga agturong iti panguluen ti aduana a “rumbeng a maiparit ti panangibunong iti narelihiosuan a literatura a naggapu iti sabali a pagilian.” Kanayonanna, kinuna ti maysa nga opisial a pannakangiwat ti Georgian Orthodox Church a ni Giorgi Andriadze, a napeggad dagiti Saksi ni Jehova ket rumbeng a maparitanda. Naipangag dagitoy a panangkondenar. Natured itan ti pakinakem dagiti relihioso a panatiko, a nanguram iti literatura dagiti Saksi ni Jehova iti napalabas, a mabalinda a rauten dagiti Saksi ken dida madusa no aramidenda ti kasta. Idi Domingo, Oktubre 17, 1999, rimmautda manen.

Saan Latta a Madusa ti Inaramid Dagiti Managderraaw

Iti dayta a Domingo, ag-120 a Saksi ni Jehova idiay Tbilisi​—lallaki, babbai, ken ubbing​—ket timmabuno iti narelihiosuan a taripnong. Pagammuan ta ti naikkat iti kinapadina iti Orthodox a ni Vasili Mkalavishvili ken ti 200 kadagiti pasurotna ket rimmaut iti paggigimongan. * Linakubda dagiti Saksi sada namin-adu a pinang-or ida kadagiti kayo ken landok a krusda. Uppat kadagiti rimmaut ti nanggammat kadagiti takiag ken tengnged ti maysa a Saksi. Pinungotda sada kiniskisan ket nagragragsakan dagiti managderraaw ti pannakaibabainna. Idi pimmanaw met laengen dagiti nagpagunggan a managderraaw, 16 a Saksi ti nasken a mayospital. Natukkol ti tallo a paragpag ti maysa a lalaki. Idi agangay, kastoy ti malagip ti 40 anyos a babai nga agnagan Phati: “Rinugiandak a pagsasawan, ket maysa kadakuada ti nangdanog kaniak iti amin a kabaelanna. Dinanogna ti rupak, dagiti matak. Inkagumaak nga insarapa dagiti imak iti rupak. Agay-ayus ti dara kadagiti ramayko.” Idi a ni Phati ket nalpasen a pinagpapasan daytoy nauyong a lalaki, saanen a makakita ti  kannigid a mata ni Phati. Ita, permanenten a nadangran ti mata ni Pati gapu iti dayta.

Daytoy nadawel a panangraut a naipabuya iti telebision, ti nakagutugotan ni Presidente Eduard Shevardnadze a mangyebkas iti kapanunotanna. Kabigatanna, imbagana: “Kondenarek daytoy a pasamak ket patiek a rumbeng a mangyuli dagiti ahensia a mangipapaalagad iti linteg iti kriminal a kaso.” Yantangay ti lider dagiti managderraaw ken ti dadduma pay a rimmaut ket nalawag a naala iti video, nalakada laeng koma a masentensiaan. Ngem dua a tawen kalpasanna, awan pay laeng ti nasentensiaan kadagiti rimmaut.

Timmuredda Gapu ta Dida Naan-ano

Di pakasdaawan a ti di panagtignay dagiti autoridad​—sekular ken klerikal​—ti nangipaamiris kadagiti nangraut a mapanuynoyan ti kinaranggasda. Yantangay timmuredda gapu ta dida naan-ano, inkarkaroda ti dakes nga aramidda babaen ti panangtakaw, panangkabil, ken panangkugtarda kadagiti Saksi ni Jehova​—kadagiti pribado a balbalay, lansangan, ken lugar a pagdaydayawan. Iti nagbaetan ti Oktubre 1999 ken Agosto 2001, nasurok a 80 ti dokumentado a panangrautda kadagiti Saksi ni Jehova a nangapektar iti nasurok a 1,000 a biktima. Nupay kasta, idi Pebrero 9, 2001, maysa a piskal iti siudad ti Tbilisi ti nangibaga kadagiti reporter a “madama pay laeng” ti imbestigasion ken ni Vasili Mkalavishvili. Nakalkaldaang ta agingga a maisursurat daytoy, ipalpalubos pay laeng dagiti autoridad idiay Georgia ti agtultuloy a panagaramid dagiti bumusbusor kadagiti Saksi ni Jehova iti adu a krimen a maigapu iti gura.​—Kitaem ti kahon nga “Agtultuloy nga Agari ti Derraaw.”

Ania ti annongen dagiti polis? Ipalgak dagiti damag ken buya a naala ti video a saan laeng a palpalubosan dagiti polis ti pannakaraut dagiti Saksi ni Jehova no di ket nakipasetda pay ketdi! Kas pagarigan, idi Setiembre 8, 2000, iti siudad ti Zugdidi, riniribuk ti maysa a grupo dagiti nagtagipang-or a polis ti  natalna a kombension ti 700 a Saksi ni Jehova. Impadamag dagiti nakasaksi a dagiti nakamaskara a polis ti “nangaramid iti pannakadadael,” babaen ti panangpang-orda iti nasurok a 50 a Saksi ni Jehova. “Nakasasaem,” kinuna ti makinkukua iti pagkombensionan idi nalagipna ti langa dagiti maam-amak nga ubbing bayat a nagkanalbuong dagiti awan balana a kanyon ti tangke iti ngatuen ti ul-uloda. Sinerrek dagiti polis ti disso sada pinuoran. Ngem agingga ita, dida pay laeng nadusa.

Gapu ta saan a mabalin a mapanuynoyan daytoy nagdakes a pasamak (kitaem ti kahon a “Pannakipaset Dagiti Polis”), siuumiso nga inyebkas ti United Nations Committee Against Torture idi Mayo 7, 2001 ti pannakaseknanna “kadagiti agtultuloy nga aramid a mangtutuok ken dadduma pay a kinauyong, di natauan, wenno mangirurumen a panangtrato wenno panangdusa idiay Georgia nga inaramid dagiti mangipapaalagad iti linteg; ti agtultuloy a di panangipaay iti tunggal kasasaad iti madagdagus, di mangidumduma ken naan-anay nga imbestigasion iti nagadu nga alegasion ti panangtutuok.” * Kinapudnona, awan pay kadagiti nasurok nga 400 a reklamo nga impulong dagiti Saksi ni Jehova iti polisia ti nagtungpal iti pannakasentensia dagiti agdinamag a nakabasol! Gapu iti dayta, kastoy ti kinuna ti Manangikaluya iti Publiko, wenno Ombudsman ti Georgia nga imbutos ti parliamento: “Dagiti natauan a kalintegan ket linabsing dagiti mismo a tattao a rebbengenda koma a salakniban dagita a kalintegan, maigapu kadagiti trabahoda. Para kadakuada, maysa laeng a teoria dagiti natauan a kalintegan.”

Nangpataud iti Pannakariribuk ti Desision ti Korte Suprema

Kasla kurang pay dagiti ilegal a  panangraut dagiti managderraaw ken polis idi nangiruar itay nabiit ti Korte Suprema ti Georgia iti pammilin a nangpataud iti pannakariribuk maipapan kadagiti kalintegan dagiti Saksi ni Jehova.

Usigentayo ti sumagmamano a napateg nga impormasion tapno maawatantayo ti kasasaad. Nangyuli ti politiko a ni Guram Sharadze iti darum a mangkidkiddaw iti pannakaduprak dagiti legal nga ahensia dagiti Saksi ni Jehova. Pormal a naipakaammo idi Pebrero 29, 2000 a saan a mabista ti darumna. Nupay kasta, nagapelar ni Sharadze ket nangabak. Gapu iti dayta, nagapelar dagiti Saksi ni Jehova iti Korte Suprema. Idi Pebrero 22, 2001, kontra kadagiti Saksi ni Jehova ti inkeddeng ti Korte Suprema, kangrunaanna a gapu kadagiti teknikalidad ti linteg. Inrason ti Korte Suprema nga espesipiko a sagudayen ti Konstitusion a masapul a mairehistro dagiti relihion iti sidong ti linteg ti publiko maitunos iti di pay napanday a linteg a mangibinsabinsa iti pannakairehistro dagiti narelihiosuan nga asosasion. Ti konklusion ti korte ket gapu ta awan pay daytoy a linteg, di mabalin a mairehistro dagiti  Saksi ni Jehova iti aniaman nga alternatibo a pamay-an. Nupay kasta, legal a nairehistron idiay Georgia ti agarup 15 a dadduma pay nga asosasion a mangsupsuportar iti narelihiosuan nga aktibidad.

Kas reaksion iti desision ti Korte Suprema, kastoy ti kinuna ti Minister of Justice idiay Georgia a ni Mikheil Saakashvili idi nainterbiu iti telebision: “Manipud iti panangmatmat ti linteg, mapagduaduaan unay ti desision. Diak patien a dayta ti kababalligian a paset iti pakasaritaan ti Korte Suprema.” Imbaga ti madama a tserman iti legal committee ti parliamento ti Georgia a ni Zurab Adeishvili iti Keston News Service nga isut’ “maseknan unay” maipapan iti pammilin ta “iparparegtana ti panangimameg dagiti ekstremista a puersa ti [Georgian Orthodox] Church iti adu a grupo dagiti babassit a relihion.” Nakalkaldaang ta napaneknekan a nainkalintegan dagiti pannakaseknan ni Adeishvili. Sumagmamano nga aldaw kalpasan ti pammilin, naranggasan manen dagiti Saksi ni Jehova. Idi tawen 2001, dagiti Saksi ket rinaut dagiti managderraaw, polis, ken papadi nga Orthodox idi Pebrero 27, Marso 5, Marso 6, Marso 27, Abril 1, Abril 7, Abril 29, Abril 30, Mayo 7, Mayo 20, Hunio 8, Hunio 17, Hulio 11, Agosto 12, Setiembre 28, ken Setiembre 30. Ket umat-atiddog ti listaan.

Agpapan pay iti kinakaro daytoy baro ken agsasaruno a pannakaidadanes, nangaramid ti Korte Suprema iti karkarna a pamuspusan tapno mailawlawagna ti desisionna iti publiko babaen ti panagkunana: “Nakalkaldaang ta di umiso ti pagarup ti publiko iti panangwaswas ti Korte Suprema iti pannakairehistro iti Union Dagiti Saksi ni Jehova . . . Idi nawaswas ti pannakairehistro dagiti naidarum iti korte kas maysa a legal nga ahensia ti pribado a linteg, direkta wenno saan, di nasalungasing wenno nalapdan ti kalinteganda a maaddaan iti wayawaya iti panagpanunot, konsiensia, ken relihion. Saan a nalapdan ti wayawayada a mangbalbaliw iti patpatienda agsolsoloda man wenno adda kakaduada, iti publiko man wenno iti pribado. . . . Ti desision ti Korte dina linapdan ti kalintegan dagiti naidarum nga umawat ken mangiranud iti ideya ken impormasion a naammuanda. Dina imparit ti kalinteganda a maaddaan kadagiti natalna a panaggigimong.”

 Rinibu a Taga Georgia ti Nangkondenar iti Pannakaidadanes

Nupay adda bassit nga epekto daytoy nga imbaga ti Korte Suprema kadagiti naranggas a managderraaw, makaparegta a maammuan a kinondenaren ti rinibu nga umili ti Georgia ti agtultuloy a panangidadanes. Nanipud Enero 8, 2001, nagiwaras dagiti Saksi ni Jehova iti petision a mangkidkiddaw iti pannakasalaknibda manipud iti iraraut dagiti managderraaw ken iti pannakaidarum dagiti nakipaset kadagiti naranggas a panangraut kadagiti umili ti Georgia. Iti las-ud ti dua a lawas, 133,375 nga adulto nga umili iti amin a rehion ti Georgia ti nagpirma iti petision. No maamiris a 15,000 laeng dagiti Saksi ni Jehova idiay Georgia, ad-adu nga amang kadagiti nagpirma ket mabalin a miembro ti Georgian Orthodox Church. Ngem idi Enero 22, 2001, napukaw ti petision. Ania ti napasamak?

Iti dayta nga aldaw, naangay ti maysa a komperensia kadagiti miembro ti media tapno pormal a maipakaammo ti petision, iti opisina ti Ombudsman ti Georgia a ni Nana Devdariani. Pagammuan ta kabayatan ti komperensia, ti opisina ket sinerrek ni Vasili Mkalavishvili ken ti sangapulo a kakaduana sada innala ti 14 a tomo a pakabuklan ti petision. Maysa a pannakabagi ti Caucasian Institute for Peace and Democracy ti nangpadas a mangsalaknib iti petision ngem isut’ dinarup dagiti rimmaut. Bayat nga agsasao ni Mkalavishvili iti agkakadakes, nakiginnubal dagiti pasurotna a nangala iti 12 kadagiti 14 a tomo manipud kadagiti nangorganisar sada intaray dagitoy. Kinuna ti maysa a ganggannaet a diplomatiko a nakasaksi iti pasamak: “Di nakappapati daytoy!” Naimbag laengen ta idi Pebrero 6, naisubli kadagiti Saksi ti petision, ket idi Pebrero 13, 2001, naidatag dayta iti presidente ti Georgia.

“Amin nga Aramid ti Panangraut . . . ket Maidarum”

Agpannuray dagiti Saksi ni Jehova idiay Georgia ken iti intero a lubong iti panagtignay ti presidente ti Georgia iti daytoy a petision. Ngamin, iti napalabas, namin-adu a kinondenar ni Presidente Shevardnadze ti pannakaidadanes dagiti Saksi ni Jehova. Kas pagarigan, idi Oktubre 18, 1999, dineskribir ti presidente ti pannakaraut dagiti Saksi ni Jehova kas “organisado a panangmasaker kadagiti awanan gaway a tattao” ket “di mapanuynoyan” dayta. Idi Oktubre 20, 2000, kastoy ti insurat ni Presidente Shevardnadze iti maysa a miembro ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova: “Aramidenmi ti amin a kabaelanmi a mangiramut iti kinaranggas.” Innayonna pay: “Ipanamnamak kenka a tungpalen dagiti autoridad iti Georgia ti napasnek a karida a salaknibanda dagiti natauan a kalintegan ken ti wayawaya ti konsiensia.” Kasta met nga iti panagsuratna idi Nobiembre 2, 2000 iti Commission on Security and Cooperation in Europe, kinuna ni Presidente Shevardnadze: “Daytoy nga isyu [maipapan iti kasasaad dagiti babassit a relihion iti Georgia] ti kangrunaan metten a pakaseknan dagiti umili ken gobiernomi.” Kastoy ti impanamnamana iti komision: “Maidarum ti amin a panangraut ken pisikal a kinaranggas ket manungsungbat iti linteg dagiti nangaramid iti dayta.”

Namnamaen dagiti maseknan a managpaliiw iti Europa ken iti dadduma pay a paset ti lubong a pumaysonton ti nabileg a sasao ni Presidente Shevardnadze. Kabayatanna, itultuloy dagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong nga ikararagan dagiti kapammatianda idiay Georgia bayat nga itultuloy dagitoy ti agserbi ken Jehova agpapan pay iti nakaro a pannakaidadanes.​—Salmo 109:3, 4; Proverbio 15:29.

[Footnotes]

[Blurb iti panid 24]

“Maidarum ti amin a panangraut ken pisikal a kinaranggas ket manungsungbat iti linteg dagiti nangaramid iti dayta.”​—Presidente ti Georgia, Eduard Shevardnadze, Nobiembre 2, 2000

[Blurb iti panid 24]

“Namnamaenmi a marisut daytoy a banag [ti kinaranggas maibusor kadagiti babassit a relihion] tapno tagiragsaken ti amin a narelihiosuan a grupo idiay Georgia ti di malapdan a wayawaya a mangyebkas kadagiti narelihiosuan a patpatienda.”​—David Soumbadze, senior counselor iti Embahada ti Georgia idiay Washington, D.C., E.U.A., Hulio 3, 2001

[Kahon/Ladawan iti panid 20]

AGTULTULOY NGA AGARI TI DERRAAW

Ti di panangsentensia dagiti autoridad idiay Georgia iti adu a mangraraut kadagiti Saksi ni Jehova ti makagapu a lallalo a maidaddadanes dagiti Saksi.

Kas pagarigan, idi Enero 22, 2001, iti rehion ti Svanetis Ubani idiay Tbilisi, rinaut ti dati a padi nga Orthodox a ni Vasili Mkalavishvili ken ti kakaduana a managderraaw ti narelihiosuan a gimong ti 70 a Saksi. Dinanog, kinugtaran, ken sinaktanda dagiti Saksi babaen kadagiti kayo ken landok a krus. Maysa a nangraut ti nakapigpigsa a nangipang-or iti dakkel a kayo a krus iti ulo ti maysa a Saksi ta uray la a natukkol ti krus. Dadduma a Saksi ti ginuyodda iti nasipnget a siled, a sadiay a kinabkabil ida ti sumagmamano kadagiti nangraut. Dagiti lallakay ken babbaket a Saksi ket pinilitda nga agtaray iti nagbaetan ti dua a dimmarup sana dinanog ken minalo ida kadagiti krus. Dua nga adulto a lallaki ti nangkamat iti 14 anyos a barito sada dinanog ken kinugtaran ti nakapimpiman a barito. Maysa a nangraut nga agedad iti 30 ti nangkamat iti 12 anyos a barito sada intupak iti ulona ti nagdakkel a Biblia a naipatarus iti lenguahe dagiti taga Georgia. Kabayatanna, maysa a Saksi ti nakataray manipud paggigimongan tapno agpatulong koma iti polisia ngem tiniliwda. Minartilio dagiti managderraaw ti rupana agingga nga agdardaran ti ngiwatna ken nangrugin nga agbakuar. Kamaudiananna, nagsisinan dagiti nauyong a managderraaw. Saan latta a nadusa dagiti rimmaut.

Idi Abril 30, 2001, riniribuk manen dagiti pasurot ni Mkalavishvili ti narelihiosuan a gimong ti isu met la a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Dagiti Saksi ket ginuyod dagiti rimmaut iti ruar sada kinabkabil ida iti kaykayo a namulaan kadagiti lansa. Dagita ti nangdunor iti kannawan a takiag, kannigid nga ima, kannigid a saka, ken kannigid a pingping ti maysa a Saksi nga agnagan Tamaz. Kanayonanna, nasken a maminlima a madait ti nauneg a sugat iti ulo ni Tamaz. Tinakawan met dagiti dimmarup ti pagtaengan a nakaangayan ti gimong, sada pinarpar dagiti muebles, dinadael dagiti de koriente nga alikamen, ken amin a tawa. Kalpasanna, pinuoranda ti literatura nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova. Idi Hunio 7, 2001, opisial nga inammo ti Human Rights Watch manipud iti Minister of Internal Affairs ti Georgia a ni Kakha Targamadze, ken ti Prosecutor General ti Georgia a ni Gia Mepharishvili, no addan dagiti naaramid a pamuspusan tapno maidarum dagiti nangaramid iti daytoy ken ti dadduma pay a napalabas a panangraut. Ngem agingga ita, awan pay ti naidarum kadagiti nangraut.

[Kahon iti panid 21]

PANNAKIPASET DAGITI POLIS

Idi Setiembre 16, 2000, dagiti kalsada ket binangenan dagiti polis manipud iti siudad ti Marneuli tapno malapdan ti 19 a bus a nagluganan dagiti Saksi ni Jehova a mapan iti pagkombensionan. Iti maysa a nabangenan a kalsada, inubor dagiti rimmaut ti adu a bus a nagluganan dagiti Saksi, ket napuntaan ti ulo ti maysa a pasahero. Ginuyodda nga inruar kadagiti bus ti sumagmamano a Saksi sada kinabkabil ida, bayat a tinakawanda ti dadduma pay a pasahero. Maigiddato iti dayta, siwayawaya nga impalubos ti polisia ti ilalasat dagiti pasurot ni Mkalavishvili, a porsegido a kayatda a dadaelen ti lugar a pagkombensionan. Pinuoran dagiti managderraaw ti maysa ket kagudua a tonelada a narelihiosuan a literatura. Nakipaset dagiti polis nga adda sadiay a nangkabil kadagiti Saksi.

Impadamag ti Caucasus Press nga imbestigaren ti Ministry of Internal Affairs daytoy a panangraut ken aramidenda “dagiti maitutop a pamuspusan.” Adda nabileg a pangibasaran dagiti imbestigador iti panangidarumda kadagiti nangaramid iti daytoy. Sigun iti Article 25 iti Konstitusion ti Georgia, mapatalgedan nga adda kalintegan ti amin a tattao a mangangay iti asamblea iti publiko. Ngem awan pay ti naidarum kadagiti nangraut. Lima a bulan kalpasan daytoy a panangraut, impadamag ti Keston News Service nga inamin ti abogado ti lider ti napolitikaan a mobimiento a “Ti Georgia ti Maipangpangruna iti Amin!” a ni Guram Sharadze, nga inimpluensiaan ni Sharadze dagiti autoridad idiay Marneuli ken Zugdidi tapno lapdanda ti pannakaangay ti dua a kombension dagiti Saksi ni Jehova.

[Kahon iti panid 21]

TI KONSTITUSION TI GEORGIA PATALGEDANNA TI PANNAKASALAKNIB

Ti Konstitusion ti Georgia nga Agosto 24, 1995, patalgedanna ti wayawaya ti relihion ken pannakasalaknib maibusor kadagiti nakas-ang a panangraut, kas sagudayen ti sumaganad a naadaw a pasetna:

Article 17​—(1) Saan a malabsing ti dayaw ken dignidad ti maysa a tao. (2) Maiparit ti panangtutuok, kinadangkok, nakas-ang a panangtrato wenno panangdusa.

Article 19​—(1) Adda kalintegan ti tunggal tao a maaddaan iti wayawaya iti panagsao, panagpanunot, konsiensia, relihion ken pammati. (2) Maiparit ti pannakaidadanes ti maysa a tao gapu iti panunot, patpatien wenno relihionna.

Article 24​—(1) Tunggal tao ket addaan kalintegan a siwayawaya nga umawat ken mangiranud iti impormasion, mangyebkas ken mangirakurak iti opinionna, babaen ti panagsao, panagsurat wenno iti aniaman a pamay-an.

Article 25​—(1) Tunggal tao malaksid kadagiti miembro ti militar, polis, ken ahensia iti seguridad ti pagilian ket addaan kalintegan a mangangay iti asamblea iti publiko nga awanan armas iti ruar man wenno iti uneg ti balay wenno pasdek uray no awan ti nasaksakbay a permiso.

[Kahon iti panid 22]

AGBUYBUYA TI LUBONG

Kasano ti panangmatmat ti internasional a komunidad iti di panangpasardeng ti Georgia iti pannakaidadanes dagiti Saksi ni Jehova?

Nagkaykaysa dagiti gobierno ti Estados Unidos ken Gran Britania a nangibaga: “Nariribuk ti maysa a gimong dagiti Saksi ni Jehova, adu a tattao ti siraranggas a namaltrato ken nalapdan ti dadduma a makigimong. Mariribukan unay dagiti Embahada ti Estados Unidos ken Gran Britania iti daytoy ken iti nabiit pay a dadduma a nakaro a pannakamaltrato dagidiay mangal-alagad iti kalinteganda a maaddaan iti narelihiosuan a wayawaya idiay Georgia. . . Kiddawenmi iti Gobierno ti Georgia nga imbestigarenna dagitoy nga insidente ket agbalin a nasiput iti panangipanamnamada iti pannakaraem dagiti narelihiosuan a kalintegan ti amin.”

Kastoy ti imbaga ti tserman iti Delegation to the European Union-Georgia Parliamentary Cooperation Committee a ni Ursula Schleicher: “Iti biang dagiti delegado ti European Parliament, kayatko nga ibaga a karimonko ti nabiit pay nga insidente ti agsasaruno a naranggas a pannakaraut dagiti periodista, aktibista kadagiti natauan a kalintegan ken dagiti Saksi ni Jehova . . . Ibilangko daytoy a kita ti aramid kas nadawel a panangraut kadagiti kangrunaan a natauan a kalintegan a sagudayen ti European Convention for Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms a pinirmaan ti Georgia.”

Kastoy ti insurat ti U.S. Commission on Security and Cooperation in Europe ken ni Presidente Shevardnadze maipapan iti pannakaraut dagiti Saksi ni Jehova: “Dagiti nabiit pay a pasamak ket talaga a makapadanag ken mangpakaro iti panagamak a kumarkaro ti kasasaad idiay Georgia. No awan ti maaramidan, maparegta dagidiay a mangkidkiddaw a maranggasan dagiti babassit a relihion a mangitultuloy iti kinadangkokda. Namnamaenmi a dakayo kas panguluen ti gobierno, ti mangipakita iti ulidan iti publiko ken kadagiti opisial ti Georgia ket mangipaulogkayo iti dua a nalawag a mensahe: aniaman ti panangmatmat ti maysa a tao iti dadduma a relihion, di maipalubos ti pannakausar ti aniaman a kita ti kinaranggas a maibusor kadagiti mangal-alagad iti dayta; ket dagiti tattao a mangaramid iti kasta a kinaranggas​—nangruna dagiti polis a mangpalaka wenno aktual a makipaset kadagitoy a nakababain nga aramid​—ket maidarum agingga iti naan-anay a saklawen ti linteg.” Daytoy a surat ket pinirmaan ti pito a miembro ti Kongreso ti E.U.

Kinuna ti maysa pay a tserman iti Commission on Security and Cooperation in Europe a ni diputado Christopher H. Smith ti E.U.: “Apay a saan nga itantandudo ti Georgia ti narelihiosuan a wayawaya ken natauan a kalintegan a kas iti imbagada nga aramidenda? . . . Ti panangpuor iti literatura ket naan-anay a maikontra iti Helsinki Accord ken mangipalagip iti sumagmamano kadakami a kameng iti Commission iti pannakapuor dagiti libro a napasamak kadagidi tawen ti panagturay dagiti Nazi.”

Kastoy ti insurat ti madama nga Executive Director iti Europa ken Central Asia Division of Human Rights Watch: “Maseknan unay ti Human Rights Watch maipapan iti posibilidad a kumaro ti kinaranggas, gapu iti pakasaritaan ti gobierno ti Georgia a dina idarum dagiti nakaaramid kadagiti naranggas a panangraut kadagiti babassit a relihion. Idagadagmi kadakayo a dagus a kiddawenyo ti panagpatingga dagiti panangraut ken panungsungbaten iti hustisia dagiti nakabasol kadagitoy.”

Agbuybuya ti lubong. Tungpalento ngata ti Georgia dagiti inkarina iti intero a lubong? Nakapusta ti reputasion ti Georgia.

[Kahon iti panid 23]

PANAGAPELAR ITI EUROPEAN COURT

Idi Hunio 29, 2001, nangidatag dagiti Saksi ni Jehova iti aplikasion iti European Court of Human Rights a pormal a manglaksid iti agdama a di panagtignay dagiti ahensia a mangipapaalagad iti linteg idiay Georgia. Sumagmamano nga aldaw kalpasanna, idi Hulio 2, 2001, simmungbat ti European Court. Insurat ti registrar ti Korte a daytoy a kaso ket “rumbeng nga ipangpangruna” ti Presidente ti Judicial Chamber.

[Mapa iti panid 18]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

RUSSIA

GEORGIA

NANGISIT A BAYBAY

TURKEY

[Ladawan iti panid 18]

MAYO 13, 2001 - Naawanan iti balay ti pamilia Shamoyan idi inuram dayta ti maysa nga arsonista

[Ladawan iti panid 18]

HUNIO 17, 2001-Ni Giorgi Baghishvili ket siraranggas a naraut bayat a tumabtabuno iti gimong dagiti Saksi ni Jehova

[Ladawan iti panid 19]

HULIO 11, 2001-Napang-or ti ulo ni David Salaridze ken namalo ti bukot ken dagiti paragpagna idi a naraut bayat a tumabtabuno iti gimong dagiti Saksi ni Jehova

[Ladawan iti panid 23]

HUNIO 28, 2000-Dinadael ti adu nga arsonista ti bodega ti literatura dagiti Saksi ni Jehova idiay Tbilisi

[Ladawan iti panid 23]

AGOSTO 16, 2000-Iti korte ti Gldani-Nadzaladevi, ti maysa a taga Canada a Saksi a ni Warren Shewfelt ket rinaut ti maysa a pasurot ni Vasili Mkalavishvili

[Picture Credit Line iti panid 24]

AP Photo/Shakh Aivazov